Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế nông hộ trên địa bàn xã Đồng Loan huyện Hạ Lang tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

TH C TR NG VÀ GI I PHÁP PHÁT TRI N KINH T NÔNG H
NG LOAN, HUY N H LANG,
T NH CAO B NG

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh t nông nghi p

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015

TRÊN


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

TH C TR NG VÀ GI I PHÁP PHÁT TRI N KINH T NÔNG H
NG LOAN, HUY N H LANG,
T NH CAO B NG

H

o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh t nông nghi p

L p

: K43 - KTNN

Khoa

: KT&PTNT

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi

ng d n

Thái

: ThS.

TRÊN


i

-

-

n

,
Sinh viên

2015


ii

DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1: S

ng m

u tra

m nghiên c u c

B ng 4.1: Tình hình s d

ng Loan ..........................................28

B ng 4.2: Giá tr s n xu t kinh doanh c
B ng 4.3: Tình hình dân s
B

.............22

ng c
n v nhóm h

ng Loan ........................................30
ng Loan ....................................32
u tra......................................................37

B

quân/h c a nhóm h ...........................................41

B

ng bình quân/h c a nhóm h ........................................42

B

u ki n v

v t ch t, công c bình quân c a nhóm h .................43

B

u ki n v v n bình quân c a nhóm h ................................................44

B ng 4.9: Chi phí tr ng lúa bình quân/sào/v c a nhóm h .....................................45
B ng 4.10: Chi phí tr ng màu bình quân/sào/v c a nhóm h .................................46
B ng 4.11: T ng Chi phí bình quân ngành tr ng tr t c a nhóm h .........................47
B ng 4.12: Chi phí s n xu

ah

......................48

B ng 4.13: K t qu s n xu t bình quân ngành tr ng tr t c a nhóm h ....................50
B ng 4.14: K t qu s n xu

a nhóm h ...................52

B ng 4.15: K t qu s n xu t bình quân t ho

ng s n xu t khác c a nhóm h ..........53

B ng 4.16: T ng h p bình quân thu nh p c a nhóm h ...........................................54
B ng 4.17: M t s chi tiêu bình quân cho sinh ho t và kh
B

a h ....55

a ch h phân theo nhóm h ..................................57


iii

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 4.1: Bi

th hi n

Hình 4.2: Bi
Hình 4.3: Bi

a ch h phân theo nhóm h ...........57
a các nhóm h .............................................58

th hi n v

n xu t c a các h ...............................60


iv

M CL C
PH N 1 M

U .....................................................................................................1

1.1. Tính c p thi t c

tài ...................................................................................1

1.2. M c tiêu nghiên c u

tài...............................................................................2

1.2.1. M c tiêu chung..............................................................................................2
1.2.2. M c tiêu c th ..............................................................................................2
1.

tài.............................................................................................2

1.

c t p và nghiên c u khoa h c.............................................2

1.

c ti n .................................................................................3

1.4. Nh

ic

1.5. B c c c
PH N 2

tài .......................................................................3

tài ..............................................................................................3
LÝ LU N VÀ TH C TI N........................................................4

2

lý lu n c

tài .....................................................................................4

2.1.1. M t s khái ni m v h , h nông dân, và kinh t nông h . ..........................4
2.1.2. Vai trò c a kinh t h ....................................................................................7
c

a kinh t h nông dân ...............................................................7

2.1.4. Phân lo i h nông dân ...................................................................................8
2.1.5. Nh ng nhân t
2

th c ti n c

ng t i s phát tri n c a kinh t h nông dân ...........9
tài ...............................................................................13

2.2.1. Tình hình chung v kinh t h trong khu v c và trên th gi i....................13
2.2.2. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân m t s
2.2.3. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân

c trong khu v c....14

Vi t Nam...........................16

2

ng phát tri n kinh t nông h và nh ng bài h c kinh nhi m rút ra....18

2

ng phát tri n c a kinh t h nông dân .............................................18

2.3.2. Bài h c kinh nghi m ...................................................................................19
PH

NG, N

U.....20

ng và ph m vi nghiên c u...................................................................20
ng nghiên c u..................................................................................20
3.1.2. Ph m vi nghiên c u.....................................................................................20


v

3.2. N i dung nghiên c u ......................................................................................20
3.3. Câu h i nghiên c u ........................................................................................20
u................................................................................21
p thông tin ..................................................................21
lý thông tin.......................................................................22
................................................................22

3.5. H th ng ch tiêu dùng trong nghiên c
3.5.1. H th ng ch tiêu ph
3.5.2. Các ch tiêu ph

tài .............................................23

u ki n s n xu t kinh doanh c a nông h ....23
i s ng thu chi c a nông h ...................................24

3.5.3. Các ch tiêu ph n ánh k t qu s n xu t và các công th c tính....................24
PH N 4

......................................26
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c
mv

ng Loan .................26

u ki n t nhiên ...................................................................26

m v kinh t xã h i..........................................................................29
4.1.3. Nh ng thu n l
hóa, xã h i

u ki n t nhiên, kinh t
n phát tri n kinh t nông h t
ng Loan ............35

kinh t h c a nhóm h
4.2.1. Khái quát chung v nhóm h

u tra.................................................36

u tra .........................................................36

4.2.2. Ch tiêu phân lo i h ...................................................................................40
u ki n s n xu t kinh doanh c a nông h ...............................................41
4.2.4. M

n xu t kinh doanh c a nhóm h

4.2.5. K t qu s n xu t kinh doanh c a nhóm h
4.2.6. T ng h

p c a nhóm h
a nhóm h

u tra .............45

u tra ....................................50
u tra ................................54
u tra ...................................55

4.3. Phân tích nh ng nhân t
n phát tri n kinh t nông h c a xã
ng Loan.............................................................................................................56
4.3.1. Các y u t v ngu n l c..............................................................................56
4.3.2. V th

ng ...............................................................................................61

4.3.3. V khoa h c công ngh ...............................................................................62


vi

4.3.4. V

h t ng ..........................................................................................62
kinh t h

ng Loan..............................................63

t ra trong phát tri n kinh t nông h t i xã

ng Loan ....63

PH N 5 CÁC GI I PHÁP.....................................................................................64
ng, m c tiêu và m t s gi i pháp ch y u phát tri n kinh t nông h
ng Loan ........................................................................................................64
ng phát tri n kinh t nông h

ng Loan ...............................64

5.1.2. M c tiêu phát tri n kinh t nông h t

ng Loan ...............................64

5.2. Các gi i pháp phát tri n kinh t nông h

ng Loan ...............................66

5.2.1. Gi i pháp chung cho các nhóm h ..............................................................66
5.2.2. Nh ng gi i pháp c th phát tri n kinh t nông h t

ng Loan ........67

5.3. Ki n ngh ........................................................................................................77
5.3

iv

c.........................................................................................77

5.3

iv

.....................................................................................77

5.3

i v i h nông dân....................................................................................77

TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................79


1

PH N 1

M
1.1. Tính c p thi t c

U

tài

Nông nghi p là m t trong nh ng ngành s n xu t v t ch t ch y u gi vai trò
quan tr ng trong n n kinh t qu c dân, thành t u to l n mà nông nghi p nông thôn
c trong nh

nh ch

c ta trong vi

nc

y và phát huy m i ti

thành ph n kinh t

ng và nhà

m nh c

,

nông dân.

Có th kh

nh trong quá trình phát tri n nông nghi p nông thôn, kinh t

h nông dân gi vai trò quan tr ng không th thi

kinh t

phù h p v i th c tr ng phát tri n s n xu t nông nghi p

c thù và

c ta hi n nay. S t n

t i và phát tri n c a nó là m t t t y u khách quan. Trong nh
s chuy

i m nh m v

t c

u t ch

c, kinh t h

ng có s qu n lý kinh

c coi tr

c a ngành nông nghi
c có kh

th

i

y s phát tri n

c ta t ch thi
ng g o xu t kh

Kinh t h nông dân c

ng th nh t trên th gi i [1].

c ta ngày càng kh

i s ng kinh t xã h i nói chung và
phát tri n kinh t h

c, th c ph m tr

nh rõ vai trò t ch c a

vùng nông thôn nói riêng. S

c s làm cho n n nông nghi

t

c nh ng thành t u to l n khi n b m t nông nghi p nông thôn

i dân có nh

i s ng c a

[4].

ng Loan là m t xã vùng cao biên gi i thu c Huy n H Lang, T nh Cao
B ng, cách thành ph Cao B
M

a bàn tuy có nhi u l i th so sánh v

nghi p so v i nh ng khu v c khác trong c
ki n thu n l

phát tri n kinh t

ng bào dân t c sinh s ng.
u ki n t nhiên trong phát tri n nông
i núi t

u

i gia súc, xây d ng mô hình nông

lâm k t h p, ngoài ra xã còn có di n tích r ng t nhiên r ng l n nên ít khi g p ph i
thiên tai

n quá trình s n xu t c a nông h . Tuy nhiên bên c

n


2

còn t n t i r t nhi

kinh t xã h

g p r t nhi

i s ng c a ph n l

t s n xu t nông nghi

hình b chia c

i th

a

c áp d ng các ti n bô khoa h c vào

quá trình s n xu

i dân còn

th p... Vì v y vi c tìm hi u các nhân t

n kinh t h

xu t nh ng gi i pháp nh m phát tri n kinh t h nông dân theo chi
nghi p hóa - Hi

ng Công

i hóa là h t s c c n thi t.

Xu t phát t

n hành nghiên c

1.2. M c tiêu nghiên c

tài

tài

1.2.1. M c tiêu chung
nghiên c u kh

n hàng hóa c a kinh t h

xã

ng th i tìm ra nh ng nguyên nhân làm h n ch s phát tri n t
xu t các bi n pháp h u hi u nh

y vi c phát tri n kinh t h nông dân trên

a bàn xã.
1.2.2. M c tiêu c th
-

-

1.

tài

1.

c t p và nghiên c u khoa h c
- Giúp cho sinh viên ph n nào th
nl ct

kinh t nông thôn t

a bàn nghiên c u, t

c nh

m
ng gi i pháp nh m phát tri n


3

- Quá trình th c hi

tài th c t p s

k

rèn luy n

u khoa h c cho b n thân m i sinh viên.
-

c coi là m t tài li u tham kh

quan trong ngành và sinh viên các khóa ti p theo.
1.

c ti n
nâng

-

c s d ng làm tài li u tham kh

trong quá trình

phát tri n kinh t h nông dân trong th i gian t i.
1.4. Nh

ic

-

tài
c th c tr ng và hi u qu c a kinh t nông h

a

ng Loan, huy n H Lang, t nh Cao B ng.
-

tài nghiên c u khá toàn di n và có h th ng nh ng gi i pháp ch y u

nh m phát tri n kinh t nông h
cho quá trình phát tri n s n xu t
ki

t th c
iv

u

.

1.5. B c c c

tài

tài bao g m 5 ph n:
- Ph n 1: M

u

- Ph n 2

lý lu n và th c ti n

- Ph n 3

ng, n

- Ph n 4: K t qu nghiên c u và th o lu n
- Ph n 5: Các gi i pháp

u


4

PH N 2
LÝ LU N VÀ TH C TI N
2

lý lu n c

tài

2.1.1. M t s khái ni m v h , h nông dân, và kinh t nông h .
2.1.1.1. Khái ni m h
Có r t nhi

nào là h .

H là t t c nh

i cùng s ng chung m t mái nhà, g m nh

cùng chung huy t t c và nh
H là nh

i làm công ( T

i

n).

i cùng s ng chung m

chung m t ngân qu

( Liên h p qu c).

H là m

n c a xã h

n tiêu dùng và các ho

n s n xu t tái s n xu t,

ng xã h i khác (Th o lu n qu c t l n th 4 v qu n lý

nông tr i t i Hà Lan, 1980).

H là m
t c,

i cùng chung huy t t c, hay không cùng chung huy t

chung m

t ngân qu

H là m
phát tri

t nhiên t o ngu

ng (Harri - Vi n nghiên c u

i h c t ng h p Susex- London- Anh).
H là m

m b o quá trình tái s n xu t ngu

ch c ngu n thu nh p chung

i bi

là m t t p h p nh

ng thông qua vi c t

ng phái h th ng th gi i).

i cùng chung huy t t c, có quan h m t thi t

v i nhau trong quá trình sáng t o ra v t ph

b o t n chính b n thân h và c ng

(Raul I).
i h c t ng h
s

t

nông dân, nông h . Theo ông c

kinh t mà chúng phân bi
trong m t n n kinh t th

i nh
ng là:

i làm kinh t khác


5

Th nh

i nông dân v i ru

t chính là m t y u t

các y u t s n xu t khác vì giá tr c a nó, nó là ngu

mb

n

i s ng c a

c nh ng thiên tai.
Th

ng: S tín nhi

iv

kinh t n i b t c

ng c

c tính

i

h

nông tr i, là y u t phân bi t chúng v i các xí nghi
Th ba, ti n v n và s
vi c c

c a các

n.

i ta cho r ng:

i nông dân làm công

không ph i làm công vi c kinh doanh thu
(Woly, 1966) nó khác v

m ch y u c a n n s n xu

v

n ch

m hoàn v

i

d ng l i nhu n.
y, có th nêu m t s
-M

m c n quan tâm khi phân

nh h là:

i cùng chung huy t t c hay không cùng huy t t c.

- H cùng s ng chung hay không cùng s

i m t mái nhà.

- Có chung m t ngu n thu nh p ( ngân qu
- Cùng ti n hành s n xu t chung.
2.1.1.2.Khái ni m h nông dân
- Khái ni m h nông dân: Tác gi
là các h

p, t ki m k sinh nhai trên nh ng m

c a mình, s d ng ch y u s

ng c

trong h th ng kinh t l
b vào các th

H nông dân

ng và c

s n xu
y

ng ho

t

ng n m

i s tham gia c c
ng v i m

không hoàn h o

cao [4].
- V.I.Lênin cho r ng: C i t o ti u nông không ph

tc ah

mà ph i tôn tr ng s h u cá nhân c a h , khuy n khích h liên k t v i nhau
m t cách t nguy

t

u ki n thu n l i cho s phát tri n c a chính h

- Hayami và Kikuchi (1981) nghiên c u s
y r ng, áp l c dân s trên ru

i c a kinh t nông thôn
u


6

ng ngày càng gi m m c dù có c i ti n k thu

-

t

ng trong khoa h c xã h i v phát tri n nông thôn

hi n nay, ph bi n ba cách ti p c
1985); ti p c n c

p c n macxit phân tích (Roemer -

n m i (Krueger, 1974) và ti p c n hàng hoá t p th (Olson,

1982). Ba ti p c n trên v m t lý lu n, trong th c ti

u thu c v quan h gi a

c và nông dân. M i quan h
kinh t c a nông thôn; chuy n th
và thúc

ngành này sang ngành khác; rút th

y vi c luân chuy n. Nhìn chung b t c m t quá trình phát tri

ph

ns
-

c ta, có nhi u tác gi

khoa h

ng c
c

c.

n khái ni m h nông dân. Theo nhà
ng: Nông h là t bào kinh t xã h i, là

hình th c kinh t

trong nông nghi p và nông thôn

r ng: H nông dân là nh ng h ch y u ho
bao g m c ngh r ng, ngh cá và ho

Tu n (1997) cho

ng nông nghi

ng phi nông nghi p

ng,
nông thôn

theo nhà khoa h c Nguy

cho r ng: H nông nghi p là nh ng h có toàn b ho c 50% s
xuyên tham gia tr c ti p ho c gián ti p các ho
nông nghi

ng

ng tr ng tr

ch v

t, thu nông, gi ng cây tr ng, b o v th c v t,...) và thông

ng ngu n s ng chính c a h d a vào nông nghi p .
2.1.1.3.Khái ni m kinh t nông h
H nông dân là th l c kinh t

i ch y u

nông thôn, vì v y c n

ph i h th ng lý thuy t v phát tri n kinh t h nông dân làm n n t ng cho s phân tích
ng chi
doanh nông nghi p c a nh

c phát tri n kinh t nông thôn.
Kinh t nông h
i cùng s ng chung m

khai thác kinh
i ch s n xu t

ng gia, là ch h cùng nh ng thân nhân s d ng t ng h p nh ng y u t

ng,


7

t, v

n s n xu

nh m th a mãn nhu c u v
- C.Mác kh

làm ra s n ph m
i s ng v t ch t c a g

ng xã h

nh kinh t nông h là n n nông nghi p s n xu t hàng hoá

khác v i n n kinh t ti u nông t c p, t
v

i ti

i ch nông h

i ch nông h bán ra th

ng toàn b s n ph m làm ra;

i ti u nông tiêu dùng toàn b s n ph m làm ra và mua bán càng ít càng t t.
- T

m 1, m c II c a Ngh quy t s : 03/2000/NQ-CP ngày 02/02/2000:

Kinh t nông h là hình th c t ch c s n xu t hàng hoá trong nông nghi p, nông
thôn, ch y u d a vào h
xu

m m r ng quy mô và nâng cao hi u qu s n

c tr ng tr

ng thu s n, tr ng r ng, g n s n xu t

v i ch bi n và tiêu th nông, lâm, thu s
2.1.2. Vai trò c a kinh t h
Kinh t h

i ch

n nay nó v n t n t i và phát tri n. Tr i qua

m i th i k l ch s khác nhau thì kinh t h bi u hi
nhau, càng ngày nó càng kh

i nhi u hình th c khác

c t m quan tr ng và vai trò c a nó trong

n n kinh t qu c dân.
Kinh t h là t bào c a xã h i, s phát tri n c
s ng c

i dân và góp ph

i

y s phát tri n c

Kinh t h

c.

ng trong vi c góp ph

s n xu t. H

i m i công ngh

m s n xu t truy n th

ng

công ngh m i vào s n xu t. Khi chuy n sang s n xu t hàng hóa, xu t hi n c nh
tranh th
ng t

ng, h bu c ph
i giá r

t t kinh nghi m truy n th ng t

i m i công ngh nh m t o ra s n ph m có ch t
i m i công ngh

c h t ph i nh m khai thác

i [7].

a kinh t h nông dân
Kinh t h nông dân m c dù có nh
nông dân và kinh t h v n t n t i b n v

m song th c t h
y xã h i phát tri n.


8

Các thành viên trong h
th ng, quan h

c g n bó ch t ch v i nhau b i quan h huy t
as

u ki

u nh

ng c a phong t c t p quán n i ti p t th h này sang th h khác.
- V m t kinh t : Các thành viên trong nông h
trên nh ng quan h th t s

c g n bó v i nhau d a

s h u v tài s n, quan h phân

ph i các ngu n thu nh

ng l i ích v kinh t cho nên
i g n bó và c m thông v i nhau.

- V qu n lý

ng: Trong nông h vi c qu n lý và phân công

ng khác h n v i các ngành ngh

i qu

i tr c ti p

ng h t s c thu n l i, h p lý vì m
hi u nhau v

a vì m

nông h

a m i thành viên trong

ng nh t là làm th

ym

i

ng l

i làm h t mình và có tính t

u mà không có hình th c

c.
- V tài s

u s n xu t: Các thành viên trong h

chung m i tài s n ph c v cho s n xu
tính ch t giá tr c a tài s n cho nên h

i s ng c

ng, s d ng
u hi u rõ

u có ý th c s d ng và b o qu n cao nh t. B i

ng y u t kinh t c

[2].

2.1.4. Phân lo i h nông dân
-

vào m

ho

ng g m có :

+ H nông dân hoàn toàn t c p, không có ph n ng v i th
này có m c tiêu là t

c s n xu t các s n ph m c n thi
s n ph

ng trong nông h ph i ho t

tl

có th t c p t túc cho sinh

ng c t l
ho t, s ho
Kh

ng. Lo i h

ng c a h ph thu c vào:
r ng di

Có th

h mua nh m l y lãi.

Có th

h bán s

i l y thu nh p.


9

Có th

ng s n ph

i nh

ng nhu c u c a mình.

+ H nông dân s n xu t hàng hóa ch y u: Lo i h này có m c tiêu là t
hóa l i nhu

c bi u hi n rõ r t và h có ph n ng gay g t v i th

ru

ng v n,

ng.
- Theo tính ch t c a ngành s n xu t, h g m có:
+ H thu n nông: Là lo i h ch thu n túy s n xu t nông nghi p.
+ H chuyên nông: Là lo i h chuyên làm các ngành ngh

c,

n , rèn, s n xu t nguyên v t li u xây d ng, v n t i, th công m ngh , d t may, làm
d ch v k thu t cho nông nghi p.
+ H kiêm nông: Là lo i h v a làm nông nghi p v a làm ngh ti u th công
nghi

p t nông nghi p là chính.
+ H buôn bán:

y hàng ho c buôn bán ch .

Các lo i h trên không

nh mà có th

v y s n xu t công nghi p nông thôn, phát tri
nông thôn, m r ng m
nông nghi

th a

nông thôn ho
-

u h t ng s n xu t và xã h i

i và d ch v , chuy n d
chuy n h

chuyên môn hóa. T

u ki n cho phép vì

u kinh t

c canh thu

c

ng nông nghi p gi
ng phi nông nghi

vào m c thu nh p c a nông h :

+ H giàu
+ H khá
+ H c n nghèo
+ H nghèo

+H
S phân bi t này d

nh chung c

c ho

nh c

c p r t rõ t i tiêu chí phân lo i các nhóm h .
2.1.5. Nh ng nhân t

ng t i s phát tri n c a kinh t h nông dân

a


10

2.1.5.1. Nhóm y u t thu

u ki n t nhiên

* Nhân t th i ti t khí h u:
Nhân t th i ti t khí h u có

ng tr c ti

n s n xu t nông nghi p và

s phát tri n kinh t h nông dân. N u th i ti t khí h u thu n l i phù h p v
ki n s ng c a cây tr ng, v t nuôi thì s phát tri n t

cl in

u
u ki n

th i ti t khí h u không thu n l i, không thu n l i thì s n xu t nông s n kém phát
tri n, th m chí s ch t hàng lo t.
Khí h u th i ti t có

ng tr c ti

th i ti t, khí h

m, nhi

n s n xu t nông nghi

u ki n

, ánh sáng... có m i quan h ch t ch

s hình thành và s d ng các lo

t. Th c t cho th y

nh

thu n l

h n ch nh ng b t l i và r

n

i ti t khí h u
phát

tri n kinh t .
2.1.5.2. Nhóm nhân t thu c kinh t và t ch c, qu n lý
ut

ng trong vi c phát tri n

kinh t nông h .
* Dân s
tr c ti

u ki n t nhiên có

n s n xu t nông s n, quy

nhân t

n s n xu t nông s n hàng hóa.
ng s n xu t c

xu t nông s
thi

nh s t n t i và phát tri n theo chi u r ng,

ng và dân s
ch tt

i m i t o ra các ho
ng à y u t s n xu

c c a quá trình ho

N

ng

ng s n

u ki n không th

ng s n xu t, kinh doanh c a kinh t h nông dân.

t cao, có am hi u v quy lu t phát sinh phát tri n c a các

lo i cây tr ng và v

u ki n quan tr

nông s n c a các h

y quá trình s n xu t

t thì làm h n

ch s phát tri n.
ut

n th

ng và các ngu n l c ch y u có ý

ng trong phát tri n kinh t nói chung và phát tri n kinh t h
nông dân nói riêng.


11

-

h c v n và k

ng:

ng ph

h c v n và k

nh ng ti n b khoa h

ti p thu

t và kinh nghi m s n xu t tiên ti n. Trong s n xu t,

ph i gi

qu n lí m i m nh d n áp d ng thành t u

khoa h c k thu t vào s n xu t nh m mang l i l i nhu
tr ng,

ng tr c ti

u này là r t quan

n k t qu trong s n xu t kinh doanh c a h , ngoài ra

còn ph i có nh ng t ch t c a m

i dám làm kinh doanh [8].

- V n:
Trong s n xu t nói chung và s n xu t nông nghi p nói riêng, v
m b o cho các h nông dân v

li u s n xu t, v

ti n hành s n xu t. V
b n c a quá trình s n xu

u ki n

t li

u ki n khong th thi u, là y u t
n ph m.

- Công c s n xu t:
Trong quá trình s n xu t nói chung và s n xu t nông nghi p nói riêng, công
c

ng có vai trò quan tr

i v i vi c th c hi n các gi i pháp k thu t s n

xu t. Mu n s n xu t có hi u qu

t cao c n ph i x d ng h th ng công c

phù h p. Ngày nay v i k thu t canh tác tiên ti n, công c s n xu t không ng ng
c c i ti

i hi u qu cao cho các h dân trong s n xu

tr ng, v t nuôi không ng
s n xu t có

ng r t l

-

t cây

ng s n ph m t
n k t qu trong s n xu t c a các nông h .

h t ng:
h t ng ch y u trong nông nghi p nông thôn bao g

thông, h th ng th y l i, h th

ng giao

ng, trang thi t b nông nghi

ng y u t quan tr ng trong phát tri n s n xu t c a kinh t h nông dân,
th c t cho th
các h

c
- Th

h t ng phát tri n, thu nh
nh và c i thi n.
ng:

i s ng c a


12

Nhu c u th

ng s quy

nh h s n xu t s n ph m gì? v i s

bao nhiêu và theo tiêu chu n ch
h nông dân hoàn toàn t do l a ch n lo i s n ph m mà th
ki n s n xu t c a h . T

h nông dân m

- Hình th c và m

ng là

th

ng, các

ng c

u

u ki n phát tri n.

liên k t h p tác trong m i quan h s n xu t kinh doanh:

ng yêu c u c a th
ph i liên k t h p tác v

ng v s n ph m hàng hóa, các h nông dân

s n xu t, h tr nhau v v n, k thu t và giúp

nhau têu th s n ph m. Nh có các hình th c lien k t, h p tác mà các h nông dân
u ki n áp d ng các thành t u khoa h c k thu t và công ngh m i vào s n
xu t nh

t cây tr

ng.

2.1.5.3. Nhóm nhân t thu c khoa h c k thu t và công ngh
- K thu t canh tác:
u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a m i vùng là khác nhau, v i yêu
c u gi

i ph i có k thu t canh tác khác nhau. Trong

nông nghi p, t p quán, k thu t canh tác c a t ng vùng, t
ng tr c ti
-

nh

n hi u qu s n xu t nông nghi p và phát tri n kinh t h .

ng d ng ti n b khoa h c - công ngh

S n xu t c a h nông dân không th tách r i nh ng ti n b khoa h c k thu t,
o ra cay tr ng v

t cao, ch

ng t t. Th c t cho th y

nh ng h nh y c m v i ti n b khoa h c k thu t v gi ng, công ngh s n xu t, hi u
bi t th

n và ch p nh n r i ro trong s n xu t nông nghi p, h giàu

lên r t nhanh. Nh có khoa h c công ngh mà các y u t s n xu
t, máy móc và th i ti t khí h u kinh t k t h p v
nông nghi
nghi p có tác d
h c k thu

t
t o ra s n ph m

y, ng d ng các ti n b khoa h c k thu t m i vaò s n xu t nông
y s n xu t hang hóa phát tri n, th m chí nh ng ti n b khoa
i h n b ng s n xu t hàng hóa.


13

2.1.5.4. Nhóm nhân t thu c qu

c

Nhóm nhân t này bao g m chính sách, ch

, chính sách ru

c

t, chính sách b o h , tr giá nông s n

ph m, mi n thu cho s n ph m m i, chính sách cho vay v n, gi i quy t vi c làm,
iv
có

ng l

ng vùng kinh t m i. Các chính sách này
n phát tri n kinh t h và là công c

can thi p có hi u qu vào s n xu t nông nghi p, t

cl

c

u ki n cho các h nông

dân phát tri n kinh t [3].
Tóm l i: t các y u t
th kh

n phát tri n kinh t h nông dân, có

nh: h nông dân s n xu t t c p t túc mu n phát tri n kinh t c n

ph i phá v k t c u kinh t khép kín c a h

chuy n sang s n xu t v i quy

mô l n và chính sách kinh t là ti
thu t m i vào s n xu
2

th c ti n c

kinh t h nông dân ho

nb k
ng có hi u qu .

tài

2.2.1. Tình hình chung v kinh t h trong khu v c và trên th gi i
Quá trình phát tri n kinh t h trên th gi i di n ra m nh m t nh ng h phát
tri n s n xu t t t cung t c p sang s n xu t hàng hóa, t s n xu t ti u nông sang s n
xu t trang tr i. M c dù trong n n s n xu t nông nghi p trên th gi i t n t i nhi u hình
th c s n xu t khác nhau, song các h nông dân, các trang tr
ch y u s n xu t ra các m t hàng nông s n ph
th c ph m c

i. Các h

n là l

ng cho nhu c u v

ng
ng th c,

t vai trò ch l c trong n n

kinh t s n xu t nông nghi p trên th gi i. T nh
kinh t h

ph

c t nó l

quan tr ng trong s phát tri n kinh t c a m i qu c gia.
ph

Hung Gary s n ph m hàng hóa nông s
c t nông thôn.

m 60% t ng s n


14

-

Trung Qu c trong nh

c nh ng thành t u h t s c

kinh ng c trong phát tri n kinh t h . H có mô hình h t ch u trách nhi m
s n xu

n trong nông thôn.
-

d ng kinh t h theo mô hình kinh t trang tr i nh , ch y u

phát tri n s n xu t nông nghi p, h

tt

ng c a h là do kinh t h

i.

t

Nhìn chung, h u h t
phát tri

phát tri n cao và khá

c trên th gi i k c

u coi tr ng kinh t h

nh,

c phát tri

n v kinh t t ch , nó phù h p v

c

thù trong s n xu t nông nghi p.
2.2.2. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân

m ts

c trong khu v c

2.2.2.1. Thái Lan
Trong nh

u v xu t kh u g o

trên th gi i, và là m t trong nh

c có n n nông nghi p phát tri n

nh.

Thái Lan kinh t nông h phát tri n m nh và h u h t là nh ng nông tr i s n xu t
y kinh t nông h phát tri n chính ph

u ti t

kinh t

Chính sách giá c th
qu bình n giá c b
h n ng ch xu t kh u g

ng: Khi giá nông s n th p, chính ph

ng dùng

t m c giá t i thi u, t o nhu c u d tr

u ti t

c bi

gi m b t s bóc l t c a t ng l p trung gian,

h th p giá mua v
V m t th

n.

ng chính ph không ng ng nâng c p và hoàn thi n h th ng

h t ng , giao thông v n t i, phát tri n h th
ph i liên t c t

n các thành ph l

qu ng cáo và t ch

i lý t o nên các kênh phân
ng thông tin th

nâng cao ki n th c v th

ng,
ng cho

i s n xu t.
-

g nghi
trong t

a chính ph và t
h t

i v i các trung tâm kinh t

p chi m t tr ng
cl

u
m r ng th


15

ng tiêu th s n ph

ng. Kho n

h t s c chú tr

hai mà chính ph Thái Lan

ng h th ng th y l i. Bên c

còn

quan tâm cung ng phân bón cho các nông tr i. Trong th i kì th c hi n cu c cách
m ng xanh

p kh u phân bón không tính thu .

- Chính sách tín d ng nông nghi

c thành công trong vi c

cung c p tín d ng nông nghi p thông qua các t ch c tín d ng ngân hàng qu c gia,
i, ngân hàng nông nghi p và các h p tác xã nông nghi p.
Ngoài ra còn có các t ch c phi chính ph khác tham gia cung c p tín d ng cho
nông dân v i lãi xu t ph
2.2.2.2. Trung Qu c
Trung Qu c là m

t trên th gi i v

Chính vì v y kinh t nông h
l

dân.

c chính ph Trung Qu

u.

nông nghi p và nông thôn Trung Qu

nhi u thành t u to l

c thành t u to l

tr ng kinh t nông h v

c
c bi t coi

a vào chính sách, d a vào

a vào khoa h c k thu t.
- V
s d

Trung Qu
t lâu dài cho h nông dân. Ti

n hành giao quy n
n khích m

r ng nghành ngh d ch v , phát tri n hàng hóa, khuy n khích các thành ph n kinh t
trong nông thôn cùng phát tri n.
-V

u tiên là vi c ti n hành nâng c

v t ch t k thu t. Bên c nh

còn ti
d

nông h

mang nhi u hình th c tín
u ki n vay v n phát tri n s n xu t.

- V chuy n giao khoa h c k thu t: Vi c k t h p khoa h c k thu t v i ti m
ng và t n d ng m
là ngu n v n t b
nông nghi p hàng hóa.

cs

c bi t

không ng ng nâng cao m c s ng c a h và xây d ng n n


16

2.2.2.3.Malaysia
M c tiêu c a Malaysia là xây d ng m t n n nông nghi p hi

i, s n xu t

hàng hóa có giá tr cao. Vì th chính sách nông nghi p c a Malaysia ch y u t p trung
vào khuy n nông và tín d ng. Bên c
ki m th

ng vi c tìm

ng xu t kh u nông s n. Nh

c

nông h

c này có thu nh p cao và

nh.

ng kinh nghi m phát tri n kinh t nông h
khu v

u ki n t nghiên g n gi ng v

kinh nghi

m ts

c ta. Qua vi c tìm hi u xem xét nh ng

tìm th y nh

s khác bi t v

c trong

ng th

m kinh t xã h i c

c

ra nh ng ch

ng l i phát tri n sao cho phù h p.
2.2.3. Kinh nghi m phát tri n kinh t h nông dân

Vi t Nam

2.2.3.1. B c Ninh
Ngân hàng nông nghi p và phát tri n nông thôn B c Ninh có nhi u n l c
trong th c hi n ch
quan tr

s n xu t, tr thành m t trong nh
y kinh t h phát tri

ng l c

c vào công cu c xây

d ng và phát tri
T

n nay, hàng ngàn h

c ti p c n ngu n v n

vay ngân hàng. V i th t c vay v

n, thu n ti n, th i gian nhanh

ti n vay nhi

cv t

ng k p th i nhu c u v n cho các h
ng các mô hình trang tr
t

o vi c làm thu nh p

s n xu
nv

i h n quan ni m, nh n th c

c a các c p chính quy n, các t ch c chính tr xã h i và nh t là

d

nh,

ói gi
Ch

tín d

y phát tri n tr ng tr t,

i dân v tín

i v i s phát tri n kinh t c a m i h nông dân nói riêng và c a c
c kinh nghi

trong th i gian t i, ngân


17

hàng ti p t
m

y m nh tuyên truy n các ch

a bàn, ph i h

h sách tín d ng t i

ng b , ch t ch v i các c p các ngành, các t ch c chính tr -

xã h i tri n khai nhanh chóng k p th i và hi u qu ngu n v
t

u ki n thu n l i cho các h

công cu c công nghi p hóa hi

n các h nông dân,

y phát tri n kinh t ,

c cho

i hóa nông nghi p nông thôn.

Phong trào h

n xu t gi i c

i nông dân Vi t

c các c p h i và nông dân t nh B

ng ng. Các c p h i

Nông dân xác

ng tâm, nòng c

vi c phát tri n kinh t

ng trong

m nghèo, xây d ng nông thôn m i c a h i viên.

Th c hi n t t phong trào này s góp ph n xây d ng nông nghi p, nông thôn.
2.2.3.2. Hà Giang
Huy n B c

c coi là m t huy

ng b ng c a t nh Hà Giang, nh có

i thu n l i cho s n xu t nông - lâm -

p phát tri n l i

n m ngay c a ngõ phía nam c a t nh, có Qu c l
nh t cho giao thông Hà Giang n i li n các t nh n
gia Thanh Th y. Nh
phát tri n kinh t

ng duy
a và n i li n v i c a kh u qu c

h

c ch

.

V i l i th c a mình nh
tri n kinh t , l y kinh t h

mm

u gi i pháp phát
n, làm ra phong trào làm kinh t

h nông dân v a và nh
tr

n

ng hàng hóa. Nh ng mô hình kinh t h
i nông dân trong thôn, xã h c h i và nhân r ng thành

u kh p toàn huy n.
Các mô hình kinh t
hàng hóa nh

u có s liên k t gi a các h v i nhau, t o ra m

nh có s th ng nh t v giá c cho t ng lo i s n ph

cung c p cho th
xu

t

ng chu k

ng

u ki
s n

i hàng hóa thu n l i, Huy n B c Quang xây d ng hàng ch c ch xã và

c m ngoài xã nh ng ch truy n th
v a là nh ng v tinh kinh t

u m i thu gom tiêu th s n ph m
i nông dân tiêu th s n ph m m t cách nhanh