Khảo sát khả năng sinh sản của lợn nái Landrace và Yorkshire từ lứa 2 5 tại trang trại ông Trần Văn Liêm xã Cổ Lũng, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

PHAN V N H P
Tên

tài:
KH O SÁT KH N NG SINH S N C A L N NÁI LANDRACE VÀ

YORKSHIRE T
XÃ C

L A 2 - 5 T I TRANG TR I ÔNG TR N V N LIÊM

L NG, HUY N PHÚ L

NG, T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Ch n nuôi Thú y

L p

: K43 - CNTY

Khoa

: Ch n nuôi Thú y

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n : ThS. Lê Minh Toàn

Thái Nguyên, 2015

IH C


i

L IC M

N

Th c t p t t nghi p là n i dung r t quan tr ng
lúc ra tr

i v i m i sinh viên tr

c

ng. Giai o n này v a giúp cho sinh viên ki m tra, h th ng l i nh ng

ki n th c lý thuy t và làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, c ng nh v n
d ng nh ng ki n th c ó vào th c ti n s n xu t.
t
nuôi thú y, tr

c m c tiêu ó,
ng

c s nh t trí c a Ban Ch nhi m Khoa Ch n

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, tôi ti n hành th c hi n

tài:

“Kh o sát kh n ng sinh s n c a l n nái Landrace và Yorkshire t l a 2 - 5 t i
trang tr i ông Tr n V n Liêm - xã C L ng, huy n Phú L
Nguyên”.

hoàn thành khóa lu n này tôi ã nh n s giúp

t i c s , các th y cô giáo trong Khoa ch n nuôi thú y,

b o t n tình c a th y giáo h

ng, t nh Thái

t n tình c a cán b

c bi t là s h

ng d n Th.s Lê Minh Toàn ã giúp

ng d n ch

tôi trong su t

quá trình th c t p này.
Tôi xin bày t lòng bi t n t i các th y, cô giáo trong Khoa Ch n nuôi Thú
y, Bác Tr n V n Liêm, gia ình, b n bè ã giúp
ng ban

tôi v

t qua nh ng khó kh n, b

u c a quá trình th c t p.

Do th i gian và ki n th c b n thân còn h n ch b n khóa lu n này không
tránh kh i nh ng thi u sót. Vì v y, tôi r t mong
c a các th y, cô giáo và toàn th các b n bè
c a tôi

c s giúp
ng nghi p

, góp ý chân thành
khóa lu n t t nghi p

c hoàn thi n h n.
Thái nguyên, ngày

tháng

Sinh viên

Phan V n H p

n m 2015


ii

DANH M C CÁC B NG
Trang

B ng 2.1: Hàm l

ng axit amin thích h p cho l n nái ch a và l n nái nuôi

con (Võ Tr ng H t, 2000)[8] ............................................................. 19
B ng 2.2. N ng su t sinh s n c a l n Landrace ............................................. 22
B ng 2.3. N ng su t sinh s n c a m t s l n ngo i nuôi t i Vi t Nam.......... 22

B ng 2.4: Các tham s th ng kê v các tính tr ng n ng su t sinh s n c a àn
l n nái Yorkshire và Landrace ........................................................... 23
B ng 4.1. L ch phòng b nh c a trai l n ....................................................... 31
B ng 4.2. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 34
B ng 4.3. Các ch tiêu sinh lý sinh d c c a l n cái h u b ............................. 35
B ng 4.4: Các ch tiêu v l n con s sinh c a nái Landrace .......................... 36
B ng 4.5: các ch tiêu v l n con s sinh c a nái Yorkshine ................... 37
B ng 4.6: So sánh các ch tiêu s sinh nái Landrace và Yorkshire lúc s
sinh ..................................................................................................... 38
B ng 4.7: Các ch tiêu v l n con lúc 21 ngày tu i c a nái Landrace ....... 40
B ng 4.8: Các ch tiêu v l n con lúc 21 ngày tu i c a nái Yorkshire ...... 41
B ng 4.9: So sánh ch tiêu 21 ngày tu i àn con c a nái Landrace và
Yorkshire lúc 21 ngày tu i ............................................................... 42


iii

DANH M C CÁC T , C M T

Y

VI T T T

T vi t t t

Ý ngh a

Y

Yorkshire

L

Landrace

MC

Móng cái

CS

C ng s

T DL
TPGL
T L
TGMT

Tu i

ng d c l n

u

Tu i ph i gi ng l n
Tu i

l a

u

Th i gian mang thai

u


iv

M CL C
PH N 1. M
1.1.

tv n

U ....................................................................................................1
.............................................................................................................1

1.2. M c tiêu và yêu c u c a
1.3. Ý ngh a c a

tài .............................................................................2

tài .................................................................................................2

PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U .........................................................................3
2.1.C s khoa h c ......................................................................................................3
2.1.1.

c i m m t s gi ng l n ngo i ......................................................................3

2.1.2.

c i m sinh lý, sinh d c c a l n nái ............................................................7

2.1.3. M t s ch tiêu ánh giá n ng su t sinh s n c a l n nái. ...............................14
2.1.4. Các y u t

nh h

ng

n kh n ng sinh s n c a l n nái..............................17

2.2 Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n

c ......................................................21

c ...................................................................21

2.2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i .................................................................24
PH N 3.

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ....25

3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u .......................................................................25

3.2.

a i m và th i gian ti n hành..........................................................................25

3.3. N i dung nghiên c u ..........................................................................................25
3.3.1. M t s

c i m sinh lý sinh d c c a l n nái h u b .....................................25

3.3.2. Kh n ng sinh s n c a l n nái Landrace và Yorkshire ..............................25
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ..........................................26

3.4.1. S trung bình. ................................................................................................26
3.4.2.

l ch chu n. ...............................................................................................26

3.4.3. Sai s trung bình. ..........................................................................................26
3.4. Ph

ng pháp x lý s li u ..............................................................................26

PH N 4. K T QU

NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................27

4.1. Công tác ph c v s n xu t ................................................................................27
4.1.1. N i dung công tác ph c v s n xu t ............................................................27
4.1.2. Bi n pháp th c hi n ......................................................................................27


v

4.1.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ..............................................................28
4.2. K t qu nghiên c u ...........................................................................................35
4.2.1. M t s ch tiêu sinh lý sinh d c c a l n nái Landrace và Yorkshire h u b ..35
4.2.2. Kh n ng sính s n c a l n nái Landrace và Yorkshire ..................................36
PH N 5. K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................44
5.1. K t lu n ............................................................................................................44
5.2.

ngh .............................................................................................................44

TÀI LI U THAM KH O
PH L C


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
Khi n n kinh t phát tri n thì nhu c u v th c ph m c a con ng

nâng cao c v ch t l

ng và s l

nuôi ã có nh ng b

c ti n nh t

i ngày càng

ng, vì v y trong nh ng n m g n ây ngành ch n
nh,

c bi t là ngành ch n nuôi gia súc. Trong

ó, ch n nuôi l n chi m m t v trí quan tr ng trong n n kinh t qu c dân, b i nó
không ch

áp ng nhu c u th c ph m (th t) cho ng

i tiêu dùng trong n

c và xu t

kh u mà còn cung c p nguyên li u cho ngành công nghi p ch bi n, cung c p phân

bón cho cây tr ng…
Do nhu c u tiêu th th t trong n
s c nh tranh gay g t v ch t l

n

c bi t là th t n c, do

ng và giá c c a l n gi ng, l n h i và các s n

ph m ch bi n t th t l n trên th tr
trang tr i ch n nuôi l n

c ang t ng nhanh,

ng trong n

c và qu c t , nhi u h nông dân,

c ta ã c g ng chuy n ph

ng th c ch n nuôi truy n

th ng ch y u d a vào kinh nghi m v n có và ngu n th c n t ph ph m nông
nghi p sang ch n nuôi theo h
Nh ng n m g n ây
ki n
l

ng công nghi p.

c s quan tâm c a

phát tri n m nh ngành ch n nuôi l n,

ng và Nhà n

tt c

ct om i i u

phát tri n khá cao v i s

ng àn l n l n. Thái Nguyên là t nh mi n núi phía B c có ngành ch n nuôi ang

ngày càng phát tri n m nh, trong ó huy n Phú L
l n ngo i v i quy mô l n

ng có nhi u trang tr i ch n nuôi

c m ra trong nh ng n m g n ây.

nâng cao hi u qu s n xu t trong ch n nuôi, ch t l
quan tr ng, vì v y ch t l
quy t

nh

n s l

ng con gi ng là ti n

ng c a àn nái sinh s n có nh h

ng

n n ng su t,

ng con gi ng s n xu t. Hi n nay gi ng l n Landrace và

Yorkshire óng vai trò ch y u trong khâu s n xu t và l n nái nuôi th t
Vi c ánh giá n ng xu t sinh s n òi h i c p thi t

i v i ng

gi ng và nhân gi ng v t nuôi. Bên c nh nh ng ti n b
không ít khó kh n,

ã

n

c ta.

i làm công tác ch n
t

c thì còn g p

c bi t là v k th t, tình hình d ch b nh c a àn l n nái.

2

Xu t phát t nhu c u th c t trên, nh m nâng cao ki n th c c ng nh góp
ph n

y m nh công tác ch n nuôi l n, tôi ã ti n hành nghiên c u

tài: “Kh o

sát kh n ng sinh s n c a l n nái Landrace và Yorkshire t l a 2 - 5 t i trang
tr i ông Tr n V n Liêm - xã C L ng, huy n Phú L
1.2. M c tiêu và yêu c u c a

ng, t nh Thái Nguyên”.

tài

- ánh giá kh n ng sinh s n c a l n nái gi ng Landrace và Yorkshire t
l a 2 - 5 t i trang tr i ông Tr n V n Liêm - xã C L ng, huy n Phú L

ng, t nh

Thái Nguyên.
- Theo dõi thu th p

y

và chính xác các s li u có liên quan

n kh n ng

sinh s n c a l n nái Landrace và Yorkshire.
- Là c s , c n c cho các nghiên c u ti p theo
1.3. Ý ngh a c a

m c cao h n.

tài

Ý ngh a trong khoa h c:
K t qu nghiên c u c a

tài là nh ng thông tin khoa h c góp ph n nâng

cao hi u bi t và làm phong phú thêm nh ng ki n th c v kh n ng sinh s n c a l n
nái Landrace và Yorkshire t l a 2 - 5 nuôi t i t nh Thái Nguyên.
Ý ngh a th c ti n:
ánh giá

c kh n ng sinh tr

Yorkshire hi n ang nuôi t i c s

ng và sinh s n c a àn l n Landrace và

khuy n cáo ng

c gi ng l n phù h p v i i u ki n c th t i ia ph

i dân nuôi l n nái l a ch n
ng.


3

PH N 2

T NG QUAN TÀI LI U

2.1.C s khoa h c
2.1.1.

c i m m t s gi ng l n ngo i

2.1.1.1. Gi ng l n Landrace
Ngu n g c và s phân b :
Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [10], gi ng l n n i ti ng Landrace
t o ra

an M ch. Vi c t o gi ng l n Landrace

m ts l n
ph i v i l n

c gi ng Yorkshire
a ph

vóc khá to, thô, tr
xu ng, tính ch u

t n m 1900

ng c a

cb t

u n m 1895, khi mà

c nh p vào an M ch t n

an M ch. Gi ng l n

a ph

c Anh và cho giao

ng c a

an M ch t m

ng mình, th ch t h i y u, mông xuôi chân th ng, tai c p
ng kham kh và kh n ng sinh s n cao. Nh ch n l c kh t khe

n 1925 ng

i ta ã c ng c

c gi ng l n Landrace và chính th c

công nh n vào n m 1925. Nh có gi ng l n Landrace ã t o cho

thành n

c

an M ch tr

c s n xu t th t l n l n nh t th gi i.

V sau công tác ch n l c gi ng l n Landrace ngày càng
ch và ã t o cho gi ng l n Landrace ngày càng có nhi u
th hi u ng

c ti n hành ch t

c i m quý phù h p v i

i tiêu dùng.

Vào n m 1934, B nông nghi p M

ã nh p 30 con l n gi ng Landrace c a

an M ch v ph c v công tác nghiên c u gi ng l n. Vi c nh p gi ng l n này c a
chính ph M

ã là ti n

cho vi c t o ra các gi ng l n m i sau này. Vi c t o ra

gi ng l n Landrace c a M ti n hành v i s pha tr n thêm 1/16

gi ng l n Poand China.

n n m 1954, m t

gi ng l n Landrace c a Na Uy,

n 1/64 máu c a

t ti p theo nh p 38 l n

an M ch vào Th y

i n

làm t

c và cái
i máu cho

gi ng l n Landrace M . T vi c ch n l c và nhân gi ng này gi ng l n Landrace
M

c c i ti n t t h n r t nhi u.
M im tn

c khi nh p gi ng l n Landrace

Landrace phù h p v i th hi u c a ng

ph i t o ra các d ng gi ng l n

i tiêu dùng n

c mình nh l n Landrace


4

c a B có ph n mông r t phát tri n, l n Landrace c a Nh t thì dài mình… Vi t Nam
nh p l n Landrace t Cu Ba vào n m 1970. Trong các n m 1975

n 1986 nh p

Landrace t B và Nh t.
c i m ngo i hình:
L n Landrace có d ng hình nêm (còn g i là hình tên l a) màu lông tr ng
tuy n, mình dài, có t 16 - 17 ôi x

ng s

n,

u dài h i h p, tai to, dài r xu ng

che c m t, b n chân h i y u. L ng v ng lên, m t l ng b ng ph ng, mông phát
tri n, tròn. L n Landrace có t 12 - 14 vú. L n Landrace là gi ng l n h
c i m sinh tr

ng n c.

ng:

L n Landrace là gi ng l n có n ng su t cao. T c
t n th c n/1 kg t ng kh i l

sinh tr

ng nhanh, tiêu

ng th p t 2,70 - 3,01 kg; t ng kh i l

ng bình

quân/ngày t 700 - 800 gam, t l th t n c/th t x t 58 - 60% (m t s tr m ki m tra
n ng su t thông báo t l n c c a Landrace
th l n

t t 59,65 - 63,10%). Kh i l

ng c

c t 280 - 320 kg, l n nái t 220 - 250 kg.
Kh n ng sinh s n:

L n Landrace có kh n ng sinh s n khá cao và kh n ng nuôi con khéo (tr
Landrace B , ngoài ra Landrace B còn có gen Halothal gây b nh y u tim) và
Landrace th

ng

c ch n làm “dòng cái” trong các công th c lai gi a l n ngo i

cao s n v i nhau.
K t lu n:
L n Landrace là l n chuyên h

ng n c, t c

chuy n hóa th c n thành th t cao, là gi ng l n lý t
cho nhu c u ng

sinh tr
ng

ng nhanh, kh n ng
s n xu t th t cung c p

i tiêu dùng. Là gi ng l n có kh n ng sinh s n cao, nuôi con khéo.

Tuy nhiên kh n ng thích nghi kém h n Yorkshire trong i u ki n nóng m.
Vi t Nam, l n Landrace
ch

c dùng

lai kinh t và nuôi thu n dùng trong

ng trình n c hóa àn l n.
Công th c lai ch y u hi n ang dùng là:
L n

F1 nuôi th t.

c Landrace x L n nái Móng Cái ( ho c l n

a ph

ng)

l y con lai


5

L n

c Landrace x l n F1 (Y x MC) l y con lai F2 ¾ máu ngo i (50% L,

25% Y, 25% MC) nuôi th t cho kh i l

ng lúc 6 tháng tu i

t 100 kg, t l n c

t

46 - 48%.
S d ng l n Landrace trong các công th c lai kinh t 2 gi ng ho c 3 gi ng
gi a các gi ng l n ngo i

t ng t l n c t 52 - 60%.

2.1.1.2 Gi ng l n Yorkshire
Ngu n g c và s phân b :
Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [10], Gi ng l n Yorkshire
vùng Yorkshire c a n
tr ng l n, x

ng to, tr

c Anh. Trong th i gian

c hình thành

u c a quá trình t o gi ng l n

ng mình, có các ch m en trên da

c nuôi nhi u t i n

c

Anh. Các nhà ch n gi ng ã ch n l c gi ng l n này và cho lai t o v i gi ng l n
tr ng Leicester và hình thành nên gi ng l n Yorkshire tr ng l n (Large White ).
L n nái Yorkshire tr ng có kh n ng sinh s n cao,
và kh i l

nhi u con trên l a, ch t l

ng th t x cao.

Trong nh ng n m cu i th k 19, l n Yorkshire tr ng
và M .

ng

hai n

c này, l n Yorkshire tr ng

1893, hi p h i gi ng l n Yorkshire

c g i tên là Yorkshire vào n m

c thành l p t i M .

Trong kho ng th i gian mà m l n là th hi u ng
l n Yorkshire ch

c a thích t i vài n i

n c. Sau chi n tranh th gi i th hai, ng
s n ph m c a gi ng l n h

nh t trong các àn l n gi ng và

M vì ó là gi ng l n thiên v h

i tiêu dùng n

ng

c M quay tr l i v i các
c ch n l c và

c ánh giá là gi ng l n có s l

ng nhi u

c nuôi r t nhi u n i trên th gi i. L n Yorkshire

c ta vào n m 1964 t Liên Xô c v i tên g i là l n

là m t gi ng l n th t t t, thân hình n nang, mình không
tác d ng trong vi c c i t o l n

c M , thì

ng n c có ph m ch t th t x t t h n.

Ngày nay gi ng l n Yorkshire

1970 - 1980.

i tiêu dùng n

ng n c. Vì th gi ng l n Yorkshire

nhân gi ng tr thành gi ng l n h

c nh p vào n

c nh p v Cannada

a ph

c dài.

i B ch, ó

àn l n này có

ng mi n B c Vi t Nam trong nh ng n m


6

N m 1978, n

c ta nh p Yorkshire t Cu Ba, dòng l n này có chi u dài thân

h n h n vòng ng c.
máu àn l n
i
tri n

i B ch Liên Xô (c ) nh p vào n

c gi ng. T n m 1994
vùng

i

c ta ã lâu ch a có i u ki n thay

n nay, phong trào nuôi l n ngo i thu n ã phát

ng b ng sông H ng, nên m t s l

t mi n Nam n
cao

àn này có tác d ng c i ti n àn l n n i và góp ph n làm t

c ta ã th c s thúc

ng l n l n Yorkshire

y phong trào nuôi l n ngo i

c

a

t n ng su t

mi n B c Vi t Nam.
c i m ngo i hình:
L n Yorkshire có lông tr ng ánh vàng,

dài, m t r ng, tai to trung bình và h

u c h i nh và dài, mõm th ng và

ng v phía tr

c, mình dài l ng h i cong,

b ng g n 4 chân dài ch c ch n, có 14 vú. Da c a l n Yorkshire có màu tr ng, tuy
nhiên th nh tho ng có m t s n t en.
iv il n

i B ch nh p t Liên Xô (c ) có 2 ki u hình: ki u hình h

ng

n c có t m vóc to, thân dài, ng c h i nông. Ki u hình kiêm d ng m - n c có t m
vóc to, mình h i ng n, ng c sâu, mình tròn.
L n

i B ch nuôi

ch t có hi n t

t i Vi t Nam có ngo i hình thay

i nh lông th a, th

ng y u, i bàn, móng h i d c xuôi.

Gi ng l n Yorkshire thích h p v i ch n th vì nó là gi ng l n a ho t
c i m sinh tr
L n Yorkshire sinh tr
con

ng.

ng:
ng phát d c nhanh. Kh i l

ng khi tr

ng thành c a

c t 250 - 300 kg, con cái t 200 - 250 kg.
L n Yorkshire nuôi

v i gi ng g c, kh i l

t i Vi t Nam, kh n ng t ng kh i l

ng lúc 12 tháng tu i ch b ng kh i l

ng gi m chút ít so
ng gi ng g c lúc 11

tháng tu i.
L n Yorkshire có m c t ng kh i l

ng bình quân t

650 - 750

gam/con/ngày; tiêu t n th c n t 2,80 - 3,10 kg/kg t ng kh i l

ng, t l th t

n c/th t x t 55 - 59%.


7

Kh n ng sinh s n:
L n Yorkshire có kh n ng sinh s n t
con/l a, kh i l
trên

ng s sinh

i cao,

bình quân 10 - 11

t 1,1 – 1,2 kg/con. Khi nuôi t i Vi t Nam s con

bình quân là 9,57, kh i l

lúc 21 ngày tu i

ng

ng s sinh

t 55 - 60 kg, kh i l

t 1,24 kg/con, kh i l

ra

ng toàn

ng bình quân/con lúc 60 ngày tu i

t

t 15 – 18 kg.
K t lu n:
L n Yorkshire có tính di truy n n
kh n ng thích nghi tôt, thích h p v i ph
Ph

ng h

nh, t m vóc to, kh n ng s n xu t cao,
ng th c nuôi ch n th .

ng công tác gi ng:

- Nuôi thích nghi t i Vi t Nam
- S d ng trong lai gi ng v i l n nái n i nh Móng Cái và các lo i l n

ph

a

ng khác l y con lai nuôi th t.
- S d ng trong công th c lai l y l n lai nuôi th t gi a các gi ng l n cao s n

nh p n i.
2.1.2.

c i m sinh lý, sinh d c c a l n nái

2.1.2.1. S thành th c v tính và th vóc
S thành th c v tính:
Tu i thành th c v tính là tu i mà con v t b t

u có ph n x tính d c và có

kh n ng sinh s n. Khi gia súc ã thành th c v tính, b máy sinh d c ã phát tri n
hoàn thi n, con v t b t
t

ng

ng d c, con

Khi ó
x sinh tinh.
khác nhau,

u xu t hi n các ph n x v sinh d c. Con cái có hi n

c có ph n x giao ph i.

con cái các noãn bao chín và r ng tr ng (l n

u), con

c có ph n

i v i các gi ng gia súc khác nhau thì th i gian thành th c v tính
l n n i th

ng t 4 - 5 tháng tu i (120 - 150 ngày),

l n ngo i (180 -

210 ngày)(Võ Tr ng H t và cs (2000) [8]).
K t qu

nghiên c u c a Phùng Th Vân và cs (2001) [13], cho bi t l n

Landrace thành th c v tính là 213, 1 ngày.


8

l n cái có nhi u y u t
ch

dinh d
- Gi ng:

lai F1 b t

u

nh h

ng

n s thành th c v tính nh gi ng,

ng, khí h u, chu ng tr i, tr ng thái sinh lý c a t ng cá th ,…
l n lai tu i

ng d c

u tiên mu n h n so v i l n n i thu n. L n

ng d c lúc 6 tháng tu i, khi kh i l

ngo i

ng d c l n

kh i l

ng 65 - 68 kg. Còn

ng c th

t 50 -55kg. L n

u mu n h n so v i l n lai vào lúc 6 - 7 tháng tu i, khi l n có
i v i l n n i tu i thành th c v tính t 4 - 5 tháng

tu i. C th l n Landrace nh p vào nuôi

Vi t Nam có tu i

ng d c l n

u là

208 - 209 ngày.
- Ch
cái. Th

dinh d

ng nh ng l n

s m h n nh ng l n

ng: nh h

ng r t l n

c ch m sóc và nuôi d

n tu i thành th c v tính c a l n
ng t t thì tu i thành th c v tính

c nuôi trong i u ki n dinh d

nuôi trong i u ki n dinh d

ng t t s thành th c

ngày (6 tháng tu i) v i kh i l

ng kém, l n nái

c

tu i trung bình 188, 5

ng c th là 80 kg và n u h n ch th c n thì s

thành th c v tính s xu t hi n lúc 234, 8 ngày (trên 7 tháng tu i) và kh i
l

ng c th là 48,4 kg.
Dinh d

ng thi u làm ch m s thành th c v tính là do s tác

tuy n yên và s ti t kích t h

ng d c, n u th a dinh d

ng x u lên

ng c ng nh h

ng không

t t t i s thành th c là do s tích lu m xung quanh bu ng tr ng và c quan sinh
d c làm gi m ch c n ng bình th

ng c a chúng, m t khác do béo quá nh h

t i các hocmon oestrogen và progesterone trong máu làm cho hàm l
trong c th không

t m c c n thi t

thúc

- Mùa v và th i k chi u sáng: Là y u t

ng

ng c a trong

y s thành th c.
nh h

ng rõ r t t i tu i

ng d c.

Mùa hè l n nái h u b thành th c ch m h n so v i mùa thu - ông, i u ó có th
do nh h

ng c a nhi t

trong chu ng nuôi g n li n v i m c t ng tr ng th p

trong các tháng nóng b c. Nh ng con

c ch n th t do thì xu t hi n thành th c

s m h n nh ng con nuôi nh t trong chu ng 14 ngày (mùa xuân) và 17 ngày (mùa
thu). Mùa ông, th i gian chi u sáng trong ngày th p h n so v i các mùa khác
trong n m, bóng t i còn làm ch m tu i thành th c v tính so v i nh ng bi n
ánh sáng t nhiên ho c ánh sáng nhân t o 12 gi m i ngày.

ng


9

- M t

nuôi nh t: M t

nuôi nh t ông trên 1

th i gian phát tri n s làm ch m tu i

n v di n tích trong su t

ng d c. Nh ng c n tránh nuôi nái h u b

tách bi t àn trong th i k phát tri n. K t qu nghiên c u cho th y vi c nuôi nh t
l n cái h u b riêng t ng cá th s làm ch m l i thành th c tính so v i l n nái
nuôi nh t theo nhóm. Bên c nh nh ng y u t trên thì
nh ng y u t
th

nh h

ng

ng xuyên ti p xúc v i

xúc v i l n

n tu i

c

c gi ng c ng là m t trong

ng d c c a l n cái h u b . N u cái h u b

c gi ng s nhanh

ng d c h n cái h u b không ti p

c gi ng. Theo Hughes và Jemes (1996) [17], l n cái h u b ngoài

90kg th tr ng

165 ngày tu i cho ti p xúc 2 l n/ngày v i l n

15 - 20 phút thì t i 83% l n cái h u b

ng d c l n

c, m i l n ti p xúc

u.

S thành th c v th vóc:
Tu i thành th c v th vóc là tu i có s phát tri n v ngo i hình và th
ch t
th

t m c

hoàn ch nh, t m vóc

n

nh. Tu i thành th c v th vóc

ng ch m h n so v i tu i thành th c v tính. Thành th c v tính

d u b ng hi n t

ng

ng d c l n

Lúc này s sinh tr

c ánh

u tiên.

ng và phát d c c a c th v n còn ti p t c, trong giai

o n l n thành th c v tính mà ta cho giao ph i ngay s không t t. Vì l n m có th
th thai nh ng c th m ch a
i con kém.
gây hi n t

m b o cho bào thai phát tri n t t, nên ch t l

ng th i c quan sinh d c,

ng khó

.

i u này nh h

ng

c bi t là x

i v i l n cái n i khi

c7-8

i v i l n ngo i khi

c8-9

tháng tu i kh i l

ng

t 40 - 50 kg nên cho ph i,

tháng tu i, kh i l

ng

t 100 - 110 kg m i nên cho ph i.

Chu k

ng ch u v n còn h p d

n n ng su t sinh s n c a l n nái sau

này. Do ó không nên cho ph i gi ng quá s m.

2.1.2.2. Chu k

ng

ng d c
ng d c là m t quá trình sinh lý ph c t p sau khi toàn b c th

phát tri n hoàn h o, c quan sinh d c không có bào thai và không có hi n t

ã
ng

b nh lý thì bên trong bu ng tr ng có quá trình phát tri n c a noãn bao, noãn bao
thành th c, tr ng chín và th i tr ng.


10

Song song v i quá trình th i tr ng thì toàn b c th nói chung
quan sinh d c có hàng lo t các bi n
T t c các bi n
tính. Chu k tính

i ó

c bi t là c

i v hình thái c u t o và ch c n ng sinh lý.

c l p i, l p l i có tính ch t chu k nên g i là chu k

cb t

u t khi c th

ã thành th c v tính, nó xu t hi n liên

t c và ch m d t khi c th cái già y u.
Ti n

ng d c (kéo dài 2 - 3 ngày):

ây là giai o n

u c a chu k sinh d c.

giai o n này các noãn bao phát

tri n thành th c và n i rõ lên b m t bu ng tr ng. Bu ng tr ng to h n bình th
các t bào ng d n tr ng t ng c

ng sinh tr

ng, s l

ng

ng lông nhung t ng lên,

ng sinh d c t ng ti t d ch nhày và xung huy t nh , h th ng tuy n

c t cung

ti t d ch nhày, các noãn bao chín và t bào tr ng tách ra ngoài, t cung co bóp
m nh, niêm d ch
Các bi n

ng sinh d c ch y nhi u, con v t b t

u xu t hi n tính d c.

i trên t o i u ki n cho tinh trùng ti n lên trong

ng sinh d c cái g p

t bào tr ng và ti n hành th tinh.
Bi u hi n bên ngoài: Âm
n

c nh n không cho

này l n th

ng b

o không nhìn th y,

h ng, không có ho c có ít

c nh y ho c b ch y khi ta n tay vào hông.

giai o n

n ho c ít n, hay kêu rít.

ng d c (kéo dài 2 - 3 ngày):
Th i gian c a giai o n này
các bi n

c tính t khi t bào tr ng tách kh i noãn bao

i c a c quan sinh d c lúc này rõ r t nh t, niêm m c âm h xung huy t,

phù th ng rõ r t, niêm d ch trong su t ch y ra ngoài nhi u, con v t bi u hi n tính
h ng ph n cao
kêu rít,

ng n m không yên, phá chu ng, n u ng gi m h n,

ng trong tr ng thái ng n ng , ng ngác, ái r t, luôn nh y lên l ng con

khác ho c
ng

: Con cái

con khác nh y lên l ng mình, thích g n

t th s n sàng ch u

c thì luôn

c nh : uôi cong lên và l ch sang m t bên, hai chân

sau d ng ra và kh y xu ng s n sàng ch u
N u

c, khi g n

giai o n này tr ng g p

chu k tính ng ng l i, gia súc cái

c.
c tinh trùng, h p t

vào giai o n có thai và cho

c hình thành thì
n khi

xong


11

m t th i gian nh t

nh thì chu k tính m i xu t hi n tr l i. Tr

ng h p gia súc

không có thai thì chuy n sang giai o n ti p.
Giai o n sau

ng d c (kéo dài 1 ngày):

giai o n này toàn b c th nói chung và c quan sinh d c nói riêng d n
d n tr l i tr ng thái ho t ông sinh lý bình th

ng. Các ph n x v h ng ph n, v

sinh d c d n m t h n, con v t chuy n sang th i k yên t nh, ch u khó n u ng. Trên
bu ng tr ng th vàng xu t hi n và b t
trung khu th n kinh làm thay
niêm m c c a toàn b

u ti t progesteron. Progesteron tác

i tính h ng ph n, làm k t thúc giai o n

ng sinh d c ng ng t ng sinh, các tuy n

ng lên
ng d c,

c quan sinh

d c ng ng ti t d ch, c t cung óng l i.
Giai o n ngh ng i:
ây là giai o n dài nh t c a chu k sinh d c. Th i k này con v t hoàn toàn
yên t nh, c quan sinh d c d n d n tr l i tr ng thái yên t nh sinh lý bình th
Trong bu ng tr ng th vàng b t

u teo i, noãn bào b t

ng.

u phát d c nh ng ch a

n i rõ lên b m t c a bu ng tr ng toàn b c quan sinh d c d n d n xu t hi n
nh ng bi n

i chu n b cho chu k ti p theo.

N u l n không có ch a, t cung sinh s n ra hormone Prostaglandin làm cho
tan rã th vàng, Progesteron không s n sinh ra n a. Tuy n yên l i
và l i sinh s n ra FSH, b t
Chu k

u m t chu k m i.

ng d c c a l n nái th

ng t 18 - 22 ngày, th i gian

dài 5 - 7 ngày, nh ng th i gian ch u
gian này

c gi i phóng

c th

ng d c kéo

ng 2,5 ngày, ph i gi ng trong th i

t hi u qu cao nh t.

i v i l n Landrace th i i m ph i thích h p vào cu i ngày th 3
th 4 tính t l n ngày l n b t

u

nh t có 3 cách, tính t khi nái

ng im ch u

-

ng d c.

u ngày

ph i gi ng mang l i hi u qu cao
c nh sau:

i v i l n Yorkshire th i i m ph i gi ng thích h p vào ngày th 2 và th

3 tính t ngày l n b t

u

- Sau 12 gi và 36 gi .

ng d c.


12

- Sau 12 gi , 36 gi sau ó c 12 gi cho ph i gi ng 1 l n

n khi l n nái

không ch u thì thôi.
-

i v i l n Yorkshire th i i m ph i gi ng thích h p vào ngày th 2 và th

3 tính t ngày l n b t
-

u

ng d c.

i v i l n h u b nên cho ph i gi ng s m h n l n nái t 6 - 8 gi .

K t qu

em l i t 3 cách ph i trên

u nh nhau.

Sau khi ph i gi ng 21 ngày không có hi n t

ng

ng d c tr l i là l n ã có

ch a. Có th phân bi t l n có ch a hay không qua m t s bi u hi n bên ngoài. L n
có ch a bi u hi n m t nh c, ng nhi u n t t h n, dáng i ngày càng n ng n .
L n tuy ã có ch a nh ng có th có hi n t
sau: âm h

, không có n

ng “

c nh n, th i gian

ng d c gi ”. Bi u hi n nh
ng d c ng n, nói chung bi u

hi n không rõ ràng.
Có th phân bi t
u ng bình th

ng d c gi và

ng, n xong v n n m ng , khi th y

l ng tránh. i u này trái v i l n
ng n

ng d c th t

l n: l n

ng d c gi v n n

c qua chu ng tai r xu ng và

ng d c, khi th y

c qua chu ng luôn ve v y và

c.

Ch n oán phân bi t l n nái có ch a có m t ý ngh a r t to l n, ch n oán l n
nái có ch a chính xác giúp cho ng
l n nái,
d

nh ra

i ch n nuôi nâng cao

c các th i k ch a c a l n nái, t

ó

c t l sinh s n c a
nh ra

c cách nuôi

ng ch m sóc phù h p.
Th i gian mang thai c a l n trung bình là 114 ngày, dao

ng t 112 - 116

ngày, cá bi t có nh ng l n nái ngo i mang thai t i 117 - 118 ngày, th i gian mang
thai dài quá ho c ng n quá
con

ng không t t. N u th i gian mang thai ng n

ra y u. s c ch ng ch u v i ngo i c nh kém, kh n ng s ng sót th p. N u th i

gian mang thai dài

ra nhi u con ch t, l n m th

2.1.2.3. Quá trình sinh tr
Hi u rõ v n
d

u nh h

ng

khó kh n.

ng và phát tri n c a bào thai

này có ý ngh a r t quan tr ng trong công tác ch m sóc và nuôi

ng nái m trong th i k mang thai.

s y thai, ch t thai và s l

ây là y u t

ng c ng nh kh i l

nh h

ng s sinh trên

ng tr c ti p t i t l
và trên con.


13

Giai o n phôi thai (1 - 22 ngày).
Giai o n này

Sau khi th tinh

c tính t ngày th nh t

n ngày th 22 sau khi th tinh.

c 20 gi thì s phân chia t bào b t

u di n ra. Phôi thai

c

hình thành sau th tinh là th i i m cho quá trình phát tri n c a c th m i.
T m t t bào, phôi t ng c

ng trao

i ch t thành túi phôi. Ti p theo t i phôi

th c hi n quá trình phân c t, phôi thai phát tri n thành h p t . Trong giai o n này
h p t s d ng ch t dinh d
Sau khi th tinh

ng c a t bào tr ng và tinh trùng.

c 5 - 6 ngày thì m m thai và túi phôi

u m m thai l y ch t dinh d
cung. Sau khi các màng thai
th m b ng con

c hình thành. Lúc

ng t t bào tr ng, ch t ti t t các tuy n n i m c t
c hình thành, m m thai l y ch t dinh d

ng th m th u qua các màng. Sau 7 - 8 ngày, màng i

ng t c
c hình

thành, màng i ch a d ch l ng v a có tác d ng b o v phôi v a cung c p ch t dinh
d

ng cho phôi. Màng ni u

c hình thành sau 12 ngày, là n i ch a ch t c n bã

do thai th i ra trong quá trình trao
áng chú ý trong 3 tu n

i ch t.
u này là s liên k t gi a c th m và thai ch a

ch c ch n, phôi thai m i hình thành nên ch a
phôi thai trong giai o n này r t nh ,
Vì v y, k thu t nuôi d
M i tác

d

ng và ch m sóc trong 3 tu n

ng hay ch t l

h u qu t

u nh h

c an toàn. Kh i l

ng

cu i giai o n m i phôi ch n ng 1 - 2 gam.

ng c a ngo i c nh không t t

nóng, hay quá l nh...)

mb o

u là c c k quan tr ng.

n nái m (nh : ti ng n, ô nhi m, quá

ng t i phôi thai, d d n

n s y thai. Dinh

ng th c n không t t (nh : ôi thiu, lên men, m c...) c ng gây

ng t . C n có s ch m sóc c n th n

i v i nái ch a trong 3 tu n

u

sau th tinh.
Giai o n ti n thai (23 - 39 ngày).
Th i k này nhau thai phát tri n
m

hoàn ch nh các c quan m i.

b n hình thành, kh i l

y

h n, quá trình phát tri n di n ra m nh

cu i th i k này, h u h t các c quan ã c

ng phôi t ng lên 6 - 7 gam.

Giai o n bào thai (40 - 114 ngày).


14

ây là giai o n sinh tr

ng m nh nh t c a bào thai. Các c quan b ph n

c hoàn ch nh d n. Quá trình trao
c a t ng gi ng ã b t

u

c th hi n t ngày th 80 tr

m nh. Cu i th i k này, kh i l
nhu c u dinh d

i ch t c a thai di n ra mãnh li t.

c i m

i thai phát tri n r t

ng bào thai t ng g p 100 l n k tr

c. D a vào

ng ta chia thành hai th i k .

- Ch a k I: 1 - 84 ngày.
- Ch a k II: 84 - 114 ngày.
Nh ng trên th c t

ti n theo dõi và ch m sóc, giai o n ch a k II

c

phân ra làm hai giai o n nh :
- Giai o n 1: 84 - 100 ngày.
- Giai o n 2: 100 - 114 ngày.
M i giai o n này òi h i k thu t ch m sóc là khác nhau.
trong 2 tu n cu i (100 - 114 ngày) dinh d

c bi t chú ý

ng và ch m sóc ph i th y h p lý. ây là

th i k nái m c n nhi u ch t dinh d

ng nh t cho s phát tri n c a bào thai. Tuy

nhiên th tích bào thai l n làm gi m l

ng th c n thu nh n, vì v y c n ph i cho nái

n nhi u b a

m b o ch t dinh d

nái b gi m xu ng,

ng. trong th i k mang thai tính thèm n c a

kh c ph c i u này c n ch bi n và b o qu n th c n th t t t,

kích thích tính ngon mi ng cho nái thu nh n th c n cao. Giai o n này l n m c n
s yên t nh, nh ng tác

ng kích thích t bên ngoài d d n

hay xáo tr n sinh lý l n m , gây khó kh n khi
Khi thai ã thành th c s
ngày), l n th

ng

c c th m

vào ban êm, th i gian

kh e c a l n m và các thai bình th
khi

n hi n t

ng

non

.
y ra ngoài (trong kho ng 113 - 116
trung bình t 2 - 6 gi . N u s c

ng thì không c n can thi p nhi u trong

. Nh ng n u có khó kh n trong quá trình l n

(s c kh e nái m kém,

thai n m sai ngôi, thai ch t khô, ch t l u…) thì can thi p ngay

m b o cho

c nái m và àn con.
2.1.3.

M t s ch tiêu ánh giá n ng su t sinh s n c a l n nái.
ánh giá n ng su t sinh s n c a l n nái thì có th dùng nhi u ch tiêu sinh

s n khác nhau. Tu vào m c ích nghiên c u, l nh v c mà có th ch n nhi u ho c ít
các ch tiêu. Hi n nay th
là nhóm ch tiêu v

ng dùng m t s ch tiêu sau: có hai nhóm ch tiêu chính

c i m sinh lý sinh d c và ch tiêu v n ng su t sinh s n.


15

2.1.3.1.Tu i
Tu i
d cl n

ng d c l n
ng d c l n

u. Tu i

u
u là tu i tính t khi s sinh

n khi l n cái h u b

ng d c khác nhau tu theo gi ng và ch

Phùng Th Vân và cs (2001) [13] cho bi t, ch tiêu này

ng

ch m sóc. Theo

l n Landrace là 219, 4 ± 4,

09 ngày. Yorkshire là 217,6 ngày.
L n cái h u b n u nuôi nh t liên t c s có tu i

ng d c l n

u mu n h n

l n nuôi ch n th .
2.1.3.2. Tu i ph i gi ng l n

u

Sau khi l n ã thành th c v gi i tính và th vóc phát tri n t

ng

i hoàn

ch nh thì có th cho ph i gi ng.
Thành th c v sinh d c t c là l n cái h u b ph i có bi u hi n v

ng d c và

r ng tr ng.
Tu i tr
nuôi d

ng thành v sinh d c ph thu c vào

c i m c a gi ng và i u ki n

ng, chính sách qu n lý c a c s ch n nuôi. Trong ch n nuôi l n ngo i nh

gi ng Landrace và Yorkshire th
2.1.3.3. Tu i

l a

ng ph i gi ng t 7 - 8 tháng tu i.

u.

ây là tu i mà l n cái h u b

l a th nh t, chính là tu i ph i gi ng có k t

qu c ng v i th i gian mang thai. Tu i
y u t nh tu i ph i gi ng l n
gi ng l n khác nhau.

l a

u c a gia súc ph thu c và nhi u

u, k t qu phôi gi ng, th i gian mang thai và t ng

i v i l n nái n i tu i

l a

u th

ng s m h n so v i l n

nái ngo i do tu i thành th c v tính d c ng n h n.
2.1.3.4. S con

ra/l a.

Tính c s con

tiêu này ánh giá

ra còn s ng, s con ch t và c s thai ch t

c

ra. Ch

c tính sai con và kh n ng nuôi thai c a l n nái,

ng th i

ánh giá k thu t nuôi d
2.1.3.5. S con còn s ng

ng, ch m sóc l n nái c a ng
n 24 gi /l a

ây là s con sinh s ng tính
lên kh n ng

i ch n nuôi.

n 24 gi k t khi

nhi u con hay ít con c a gi ng, ánh giá

xong con cu i cùng nói
c ch t l

ng àn con,

kh n ng nuôi thai c a l n nái, k thu t th thai và kh n ng ch m sóc nuôi d
c a ng

i ch n nuôi.

ng


16

2.1.3.6. S con cai s a/nái/n m
Ch tiêu này ánh giá t ng quát nh t
l n nái có th thu lãi hay không nh s l
/ nái/ n m và t ng s l

i v i ngh nuôi l n nái. Ng

i ta nuôi

ng con cai s a/ nái/ n m. N u t ng s l a

ng cai s a trong m i l a thì s l

ng l n cai s a/ nái/

n m s cao.
2.1.3.7. C n c vào ch t l
Khôi l

Kh i l

ng s sinh toàn

ng s sinh toàn

khô c t nanh và tr
Kh i l

ng àn con

c cân sau khi l n con

c khi cho bú s a

ng toàn

c

ra, c t r n, lau

u.

s sinh là ch tiêu nói lên, kh n ng nuôi d

ng thai c a l n

m , k thu t ch n nuôi, ch m sóc qu n lý và phòng b nh cho l n nái ch a c a c s
ch n nuôi.
Kh i l

ng s sinh càng cao càng t t vì l n s t ng tr ng nhanh

các giai

o n phát tri n sau.
Kh i l
Kh i l

ng 21 ngày toàn

ng toàn

lúc 21 ngày tu i là ch tiêu ánh giá kh n ng t ng tr ng

c a l n con, và là ch tiêu ánh giá kh n ng ti t s a c a l n m . Kh n ng ti t s a
c al nm
kh i l

t cao nh t

ng toàn

lúc 21 ngày tu i

Kh i l

ng cai s a toàn

Kh i l

gian b t

ngày th 21 sau ó s gi m d n. Do ó ng

ng cai s a toàn

ánh giá kh n ng ti t s a c a l n m .

ph thu c vào kh i l

ng l n con khi cai s a, th i

u cai s a và k thu t ch bi n th c n cho l n con. Kh i l

liên quan ch t ch

n kh i l

i ta dùng

ng cai s a có

ng s sinh, và làm n n t ng cho kh i l

ng xu t

chu ng.
2.1.3.8. Kho ng cách gi a 2 l a
ây là th i gian

hình thành 1 chu k sinh s n. Bao g m: th i gian ch a +

th i gian nuôi con + th i gian ch
Kho ng cách gi a hai l a

ng d c l i sau cai s a và ph i gi ng có ch a.

ng n s làm t ng s l a

/ nái/ n m.


17

S l a

365
Kho ng cách gi a 2 l a

/ nái/ n m =

2.1.3.9. C n c vào kh n ng ti t s a c a l n nái
Kh n ng ti t s a c a l n m là ch tiêu nói lên kh n ng nuôi con c a l n m ,
c i m c a gi ng và k thu t ch m sóc nuôi d
L n không có b s a, do ó không th
s a mà ch có th

ol

l n con nào có kh i l

2.1.4. Các y u t

ng l n nái c a c s ch n nuôi.

ol

ng s a c a l n m b ng cách v t

ng s a thông qua kh i l

ng c a àn con. Khi so sánh àn

ng cao h n thì kh n ng ti t s a c a l n m t t h n.

nh h

ng

n kh n ng sinh s n c a l n nái

2.1.4.1. Y u t di truy n
Y u t di truy n

ây chính là thành tích sinh s n c a gi ng, mà c th là

gi ng con nái. Thành tích ó thông th

ng

c tr ng cho gi ng và c ng mang tính

cá th .
Y u t gi ng có nh h

ng rõ ràng t i n ng su t sinh s n c a l n nái,

là s khác bi t gi a gi ng n i và gi ng ngo i. Theo

c bi t

ng V Bình (1999) [2] có

m t s ch tiêu n ng su t sinh s n phân bi t rõ nét qua gi ng là: các gi ng Móng
Cái, Yorkshire và Landrace có tu i
ngày; s con

ra/

l nl

t là: 272,3 ngày; 418,5 ngày và 409,3

là 10,6; 9,8 và 9,9 con và kh i l

ng s sinh trung bình/ con là

0,58; 1,2 và 1.2 kg.
2.1.4.2.Y u t ngo i c nh
Ngoài các nhân t tác
c ng nh h

nuôi d
sáng

ng rõ ràng và có ý ngh a
ng, b nh t t, ph

u nh h

2.1.4.3. Ch

ng

s l

ng do ngo i c nh

n n ng su t sinh s n c a l n nái nh : ch

ng th c nuôi nh t, mùa v , nhi t

, th i gian chi u

n các ch tiêu n ng su t sinh s n c a l n nái.

nuôi d

ng

Y u t quan tr ng
y

ng do di truy n, các nhân t tác

ng và ch t l

i v i l n nái h u b và l n nái mang thai là ph i cung c p
ng dinh d

ng c n thi t

có hi u qu sinh s n cao.


18

dinh d

Ch
h

ng bao g m: dinh d

ng c a khoáng ch t, nguyên t vi l
Nhu c u n ng l
N ng l

nuôi con. Nhu c u v n ng l

ng protein, nh

ng c a vitamin.

c cho c th m duy trì nuôi thai, ti t s a,

ng khác nhau tùy thu c t ng giai o n. C n ph i

ng cho l n nái, tránh cung c p th a gây lãng phí th c n, gi m

giá thành s n ph m. N u thi u s
N ng l

ng và nh h

ng, dinh d

ng:

ng không th thi u

nhu c u v n ng l

ng n ng l

ng

nh h

c cung c p d

13% t ng s n ng l

ng

n sinh lý bình th

ng c a con v t.

i hai d ng: gluxit chi m 70 - 80%, Lipit 10 -

ng cung c p.

Nhu c u v protein:
Protein là thành ph n quan tr ng trong kh u ph n th c n cung c p cho l n, là
thành ph n không th thay th

c c n thi t tr

c tiên cho m i ho t

ng trao

i

ch t trong c th và tham gia c u t o nên các mô trong c th . Do protein tham gia
vào c u t o ho t

ng trao

protein m t i. Trong quá trình
các t bào sinh tr

i ch t nên hàng ngày luôn có m t l

nh

ng hóa và d hóa c a c th thì hàng ngày luôn có

ng và phát tri n, phân chia và các t bào già c i

ngoài. Do ó protein

ng nh t

c cung c p

bù

c lo i th i ra

p l i ph n m t i và m t ph n khác xây

d ng lên các t bào m i, t o s n ph m ch n nuôi. Tuy nhiên vi c cung c p protein
ph i

mb o

v s l

ng và cân

i v các thành ph n axit amin không thay

th : Lyzine, methionine, histidin, cystin, tryptophan… hay chính xác h n nhu c u
v protein c a l n chính là nhu c u v axit amin. Ngoài ra th c n ph i có giá tr
sinh h c cao, d tiêu hóa, h p th .

áp ng t t các nhu c u trên vi c ph i h p

kh u ph n th c n cho l n b ng nhi u lo i th c n c n thi t.


19

B ng 2.1: Hàm l

ng axit amin thích h p cho l n nái ch a và l n nái nuôi con
(Võ Tr ng H t, 2000)[8]
% c a protein

Lo i axit amin

L n nái ch a

L n nái nuôi con

Lysine

3,5

3,8

Threonine

2,8

2,6

Methionine

2,5

2,5

Tryptophan

0,8

0,8

Histidin

2,1

1,9

L xin

7,6

6,4

Izol xin

3,7

4,5

Valin

4,4

4,6

Tyroxin phenilalamin

6,3

6,3

nh h
Trong c

ng c a khoáng ch t:
th l n khoáng ch t ch a 3% trong

photpho, x p x 25% là natri và kali, c ng có m t l
các nguyên t khác t n t i
thu k m gây hi n t
nh h

ó có t i 75% là caxi và

ng nh magie, s t, k m,

ng,

d ng d u v t. Ví d nh canxi làm ng n tr vi c h p

ng r i lo n

da, gây s ng hóa.

ng c a vitamin:

Vitamin c n cho s chuy n hóa bình th
s c kh e, sinh tr

ng cho s phát tri n c a mô bào, cho

ng và duy trì. M t s lo i vitamin l n có th t t ng h p

áp

ng nhu c u nh vitamin B12. M t s vitamin l n hay thi u c n b sung (A, D, E).
N u b sung không úng, th a ho c thi u

u không t t.

+ Thi u vitamin A: l n con ch m l n, da khô, m t kém, l n nái mang thai d
x y thai,

non…

+ Thi u vitamin D: thai phát tri n kém, d b li t chân tr

c và sau khi

.

i u ki n khí h u:
Nhi u nghiên c u ã ch ra r ng mùa v , nhi t
làm nh h
nhi t

và ch

ng t i các ch tiêu n ng su t sinh s n c a l n nái.

và m

c a chu ng nuôi.

chi u sáng c ng
c bi t là các y u t