Đánh giá khả năng sản xuất của đàn lợn nái ngoại nuôi tại trại lợn nái xã Tân Thành, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

ÀM TH HOÀNG

Tên

tài:
ÁNH GIÁ KH N NG S N XU T C A ÀN L N NÁI NGO I
NUÔI T I TR I L N NÁI XÃ TÂN THÀNH, HUY N PHÚ BÌNH,
T NH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o: Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khoá h c: 2011 - 2015

Thái Nguyên - n m 2015

IH C


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG

I H C NÔNG LÂM

ÀM TH HOÀNG

Tên

tài:
ÁNH GIÁ KH N NG S N XU T C A ÀN L N NÁI NGO I
NUÔI T I TR I L N NÁI XÃ TÂN THÀNH, HUY N PHÚ BÌNH,
T NH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

IH C

H ào t o: Chính quy
Chuyên ngành: Ch n nuôi thú y
L p: K43 - CNTY
Khoa: Ch n nuôi - Thú y
Khoá h c: 2011 - 2015
Gi ng viên h ng d n: TS. Tr n V n Th ng
Khoa Ch n nuôi Thú y - Tr ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên

Thái Nguyên - n m 2015


i

L IC M

Trong su t th i gian nghiên c u,
ã nh n

N

hoàn thành khóa lu n c a mình, tôi

c s ch b o t n tình c a th y giáo h

ng d n, s giúp

c a các

th y cô giáo Khoa Ch n nuôi Thú y, và tr i l n nái xã Tân Thành, huy n Phú
Bình, t nh Thái Nguyên.
Tôi c ng nh n
giúp

,c v

c s c ng tác nhi t tình c a các b n

ng viên c a ng

Nhân d p này tôi xin

ng nghi p, s

i thân trong gia ình.
c bày t lòng bi t n sâu s c t i th y giáo

TS. Tr nV n Th ng ã r t t n tình và tr c ti p h

ng d n tôi th c hi n

thành công khóa lu n này.
Tôi xin c m n Ban giám hi u Tr

ng

i h c Nông Lâm ã t o i u ki n

thu n l i và cho phép tôi th c hi n khóa lu n này.
Tôi xin bày t lòng c m n chân thành t i Lãnh

o tr i l n nái xã Tân

Thành, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên,cùng toàn th anh ch em công
nhân trong tr i v s h p tác giúp

b trí thí nghi m, theo dõi các ch tiêu

và thu th p s li u làm c s cho khóa lu n này.
Tôi xin
b n bè

c bày t lòng bi t n sâu s c t i gia ình, ng

ng nghi p ã giúp

i thân cùng

ng viên tôi trong su t th i gian hoàn thành

khóa lu n.
Tôi xin chân thành c m n t t c !
Thái Nguyên, ngày

tháng

Sinh viên

àm Th Hoàng

n m 2015


ii

L I NÓI
hoàn thành ch
ph

ng trình

U

ào t o trong nhà tr

ng, th c hi n

ng châm “H c i ôi v i hành, lý thuy t g n v i th c ti n s n xu t”,

th c t p t t nghi p là giai o n cu i cùng trong toàn b ch
c a t t c các tr

ng

i h c nói chung và tr

ng

ng trình h c t p

i h c Nông Lâm Thái

Nguyên nói riêng.
Giai o n th c t p chi m m t v trí h t s c quan tr ng
viên tr

c khi ra tr

ng.

ây là kho ng th i gian

th ng hóa toàn b ki n th c ã h c,
th c ti n s n xu t, t

i v i m i sinh

sinh viên c ng c và h

ng th i giúp sinh viên làm quen v i

ó nâng cao trình

chuyên môn, n m

c ph

ng

th c t ch c và ti n hành công vi c nghiên c u, ng d ng nh ng ti n b khoa
h c k thu t vào th c ti n s n xu t, góp ph n x ng áng vào s nghi p phát
tri n

tn

c ngày càng i lên.

Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân và
nhi m khoa Ch n nuôi Thú y, Tr
s phân công c a th y giáo h

ng

cs

ng ý c a Ban ch

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

c

ng d n và s ti p nh n c a tr i l n nái xã Tân

Thành, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên, chúng tôi ã ti n hành

tài:

“ ánh giá kh n ng s n xu t c a àn l n nái ngo i nuôi t i tr i l n nái xã
Tân Thành, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên”.
Do b

c

u làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, ki n th c

chuyên môn ch a sâu, kinh nghi m th c t ch a nhi u và th i gian th c t p
còn ng n nên trong b n khóa lu n này c a tôi không tránh kh i nh ng h n
ch , thi u sót. Tôi kính mong nh n
th y, cô giáo cùng các b n

c nh ng ý ki n óng góp quý báu c a

ng nghi p

thi n h n.
Tôi xin chân thành c m n!

b n khóa lu n c a tôi

c hoàn


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 4.1: Các ch tiêu sinh lý sinh d c c a l n nái ngo i CP 40 ............................24
B ng 4.2: Các ch tiêu v s l
B ng 4.3: Các ch tiêu v ch t l
B ng 4.4: Các ch tiêu v s l
B ng 4.5: Các ch tiêu v ch t l

ng àn con c a l n nái ki m nh ........................26
ng àn con c a l n nái ki m nh .....................28
ng àn con c a l n nái c b n ..............................30
ng àn con c a l n nái c b n ...........................33

B ng 4.6: Kh n ng s n xu t c a l n nái ki m nh ................................................35
B ng 4.7: Kh n ng s n xu t c a l n nái c b n ......................................................35
B ng 4.8: Hi u qu kinh t c a m t l n nái c b n/n m .........................................37


iv

DANH M C CÁC T , C M T

L

: Landrace

Y

: Yorkshire

Cs

: C ng s

Nxb

: Nhà xu t b n

VI T T T


v

M CL C
Trang

L I C M N ................................................................................................................. i
L I NÓI

U ...............................................................................................................ii

DANH M C CÁC B NG ..........................................................................................iii

DANH M C CÁC T , C M T VI T T T .........................................................iv
M C L C ...................................................................................................................... v
U......................................................................................................... 1

Ph n 1: M
1.1.

tv n

................................................................................................................ 1

1.2. M c ích c a

tài ................................................................................................. 2

1.3. Ý ngh a c a

tài ................................................................................................... 2

1.3.1. Ý ngh a khoa h c ................................................................................................. 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n.................................................................................................. 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................................ 4
2.1. C s khoa h c........................................................................................................ 4
2.1.1.

c i m m t s gi ng l n nái ngo i ................................................................ 4

2.1.2. M t s ch tiêu v sinh lý sinh d c c a l n nái ................................................. 5
2.1.3. M t s ch tiêu v kh n ng sinh s n c a l n nái ngo i .................................10
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ........................................................14

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i ...................................................................14
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c.....................................................................15

IT

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................................17

3.1.1.

it
it

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .17

Ph n 3:

ng nghiên c u........................................................................................17

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ...........................................................................................17
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u .......................................................................17

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................................17


vi
3.4. Ph ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi .............................................17
3.4.1. Ph

ng pháp theo dõi gián ti p.......................................................................17

3.4.2. Ph ng pháp theo dõi tr c ti p ........................................................................17
3.4.3. Quy trình ch n muôi l n nái sinh s n ..............................................................18
3.4.4. Các ch tiêu theo dõi ..........................................................................................20
3.4.5. Ph ng pháp x lý s li u ................................................................................23
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.....................................24
4.1. M t s ch tiêu sinh lý sinh d c c a l n nái ngo i CP 40 .................................24
4.2. Kh n ng sinh s n c a l n nái ngo i CP 40 .......................................................26
4.2.1. Kh n ng sinh s n c a l n nái ki m

nh......................................................26

4.2.2. Kh n ng sinh s n c a l n nái c b n..............................................................30
4.4. Hi u qu kinh t c a m t l n nái c b n/n m....................................................36
Ph n 5: K T LU N VÀ

NGH .......................................................................38

5.1. K t lu n ..................................................................................................................38
5.2.

ngh ...................................................................................................................38

TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................39
PH L C


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
Ngành ch n nuôi l n có m t v trí quan tr ng trong ngành ch n nuôi gia

súc

các n

c trên th gi i c ng nh

th c ph m v i t tr ng cao và ch t l

n

c ta, vì ó là m t ngu n cung c p

ng t t cho con ng

i, là ngu n cung

c p phân bón r t l n cho ngành tr ng tr t và là ngu n cung c p các s n
ph m ph nh da, m ... cho ngành công nghi p ch bi n (Tr n V n Phùng
và cs, 2004).
Vi t Nam là m t trong nh ng n
kê, Vi t Nam có s

u l n

Trung Qu c, M , Brazil,
n

c

ông Nam Á và

c nuôi nhi u l n. Theo s li u th ng

ng hàng th 7 trên th gi i, sau các n

c, Ba Lan và Tây Ban Nha,
ng th hai

ng hàng

c:

u các

châu Á. Trong nh ng n m g n ây,

nh áp d ng nh ng thành t u khoa h c vào s n xu t, ngành ch n nuôi l n c a
n

c ta ã có nh ng b

Ph

c phát tri n m nh m c v s l

ng th c ch n nuôi l n ã chuy n d ch theo h

ng và ch t l

ng.

ng tích c c t ch n nuôi

l n theo quy mô h gia ình là ch y u, nay chuy n d n sang ch n nuôi l n
theo quy mô gia tr i và trang tr i.
c a ng

i tiêu dùng v ch t l

áp ng

c nhu c u ngày càng cao

ng th t l n, bên c nh ch n nuôi các gi ng l n

n i, chúng ta ã nh p nhi u gi ng l n ngo i v

l i t o v i gi ng l n n i và

nuôi thu n. Do v y, r t nhi u trang tr i ch n nuôi l n ngo i v i quy mô t vài
tr m l n nái

n vài nghìn l n nái ã phát tri n

ch n nuôi l n ngo i
n, chu ng tr i, k thu t nuôi d

kh p n i trong c n

c.

t hi u qu cao, bên c nh các y u t v th c
ng, ch m sóc và phòng b nh thì m t trong

nh ng y u t h t s c quan tr ng c n

c

m b o là ph i có con gi ng t t.

i u này ph thu c r t l n vào n ng su t sinh s n c a àn l n nái ngo i.

2
Các tr i ch n nuôi l n nái ngo i c a n
l n th t th

c ta hi n nay là

s n xu t ra

ng ph m. Nh ng công tác ánh giá kh n ng s n xu t c a gi ng,

dòng l n nái ngo i t i các trang tr i ch n nuôi l n nái ngo i v n ch a
th

ng xuyên và liên t c.

ch n l c và nuôi d

c

có con gi ng t t cung c p cho s n xu t thì vi c

ng t t àn l n nh p ngo i t i các c s , các tr i gi ng là

r t quan tr ng.
V i m c ích góp ph n nâng cao n ng su t sinh s n cho àn l n nái
ngo i,

ng th i b sung các tài li u nghiên c u v l nh v c sinh s n c a

gi ng l n nái ngo i, tôi ti n hành nghiên c u

tài: “ ánh giá kh n ng s n

xu t c a àn l n nái ngo i nuôi t i tr i l n nái xã Tân Thành, huy n Phú
Bình, t nh Thái Nguyên”.
1.2. M c ích c a
-

ánh giá

tài
c kh n ng sinh s n c a àn l n nái ngo i nuôi t i tr i

l n nái xã Tân Thành, huy n Phú Bình, T nh Thái Nguyên.
-

ánh giá

c hi u qu kinh t c a ch n nuôi l n nái ngo i sinh s n

t i tr i l n nái xã Tân Thành, huy n Phú Bình, T nh Thái Nguyên.
1.3. Ý ngh a c a

tài

1.3.1. Ý ngh a khoa h c
Các k t qu nghiên c u

t

c là nh ng t li u khoa h c v kh n ng

s n xu t c a l n nái ngo i nuôi t i huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên ph c
v cho nghiên c u và h c t p c a gi ng viên và sinh viên trong l nh v c ch n
nuôi l n.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
- Giúp sinh viên làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c và nâng
cao ki n th c trong ch n nuôi l n nái sinh s n t i các c s s n s n xu t, t
giúp sinh viên c ng c và nâng cao ki n th c c a b n thân.

ó


3
- K t qu c a
ng

tài là c s th c ti n quan tr ng giúp trang tr i và

i ch n nuôi có bi n pháp nuôi d

ng, ch m sóc phù h p v i i u ki n

th c t nh m nâng cao n ng su t và hi u qu kinh t trong ch n nuôi l n nái
sinh s n.


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c
2.1.1.

c i m m t s gi ng l n nái ngo i
* Gi ng l n Yorkshire
- Ngu n g c: Gi ng l n Yorkshire

c an

c hình thành

vùng Yorkshire

c Anh.
-

c i m ngo i hình: L n Yorkshire có lông tr ng ánh vàng (c ng có

m t s con

m en),

to trung bình và h

u c h i nh và dài, mõm th ng và dài, m t r ng, tai

ng v phía tr

c, mình dài l ng h i cong, b ng g n chân

dài ch c ch n, có 14 vú.
- Kh n ng s n xu t:
+ L n Yorkshire có t c
tr

sinh tr

ng thành lên t i 300kg (con

ng phát d c nhanh, kh i l

ng khi

c), 250 kg (con cái).

+ L n Yorkshire có m c t ng kh i l

ng bình quân 700 g/con/ngày,

tiêu t n th c n trung bình kho ng 3,0 kg/kg t ng kh i l

ng, t l n c 56 %.

+ L n có kh n ng sinh s n cao, trung bình 10 – 12 con/l a, kh i l

ng

s sinh trung bình 1,2 kg/con.
* Gi ng l n Landrace
- Ngu n g c: Gi ng l n này
-

c t o ra

an M ch (1895).

c i m ngo i hình: L n Landrace có d ng hình nêm (còn g i là

hình tên l a), màu lông tr ng tuy n, mình dài, có t 16 - 17 ôi x

ng s

n,

u dài h i h p, tai to, dài r xu ng che c m t, b n chân h i y u. L ng v ng
lên, m t l ng b ng ph ng, mông phát tri n, tròn. L n Landrace có t 12 - 14
vú, là gi ng l n h

ng n c.


5

- Kh n ng s n xu t:
+ L n có n ng su t cao, sinh tr
t ng kh i l

Kh i l

ng, t ng kh i l

ng l n tr

ng nhanh, tiêu t n th c n 3,0 kg/kg

ng bình quân 750 g/con/ngày, t l n c 59 %.

ng thành có th lên t i 320 kg

con

c và 250

con cái.

+ L n Landrace có kh n ng sinh s n khá cao và nuôi con khéo.
ây là gi ng l n chuyên h

ng n c và

c dùng

lai kinh t . Các công

th c lai ch y u hi n nay là:
L n

c Landrace x L n nái Móng Cái (ho c l n

a ph

ng)

l y

con cai F1 nuôi th t.
L n

c Landrace x L n F1 (công th c trên) l y con lai F2 có 3/4 máu

ngo i nuôi th t cho kh i l ng lúc 6 tháng tu i
* L n lai CP 40 (
-

Landrace x

t 100 kg, t l n c 48 %.

Yorkshire)

c i m ngo i hình: L n CP 40 là con lai gi a gi ng l n Landrace và

gi ng l n Yorkshire, có d ng hình nêm, màu lông tr ng tuy n, mình dài,

u

dài h i h p, tai to, dài r xu ng che c m t, b n chân h i y u. L ng v ng lên,

m t l ng b ng ph ng, mông phát tri n, tròn. L n CP 40 có t 12 - 14 vú, là
gi ng l n h

ng n c.

- Kh n ng s n xu t:
+ L n CP 40 có t c
tr

sinh tr

ng thành lên t i 340 kg (con

ng phát d c nhanh, kh i l

ng khi

c), 250 kg (con cái).

+ L n CP 40 có m c t ng kh i l

ng bình quân 750 g /con /ngày, tiêu

t n th c n trung bình kho ng 3,0 kg /kg t ng kh i l

ng, t l n c 59 %.

+ L n CP 40 có kh n ng sinh s n cao, trung bình 10 – 12 con/l a, kh i l ng s
sinh trung bình 1,5 kg /con.
2.1.2. M t s ch tiêu v sinh lý sinh d c c a l n nái

* S thành th c v tính
Tu i thành th c v tính là tu i mà con v t b t
và có kh n ng sinh s n.

u có ph n x tính d c


6

ã thành th c v

Khi gia súc
phát tri n hoàn thi n, d

tính, b

máy sinh d c

ã

i tác d ng c a th n kinh n i ti t t con v t b t

u

xu t hi n các ph n x v sinh d c. Con cái có hi n t

ng

ng d c, con

c

có ph n x giao ph i.
Khi ó, con cái các noãn bào chín và r ng tr ng (l n
ph n x sinh tinh.

l n n i th

ng t 4 - 5 tháng tu i (120 - 150

l n ngo i (180 - 210 ngày).
l n cái có nhi u y u t

ch

c có

i v i các gi ng gia súc khác nhau thì th i gian thành

th c v tính c ng khác nhau,
ngày),

u), con

dinh d

nh h

ng

n s thành th c v tính nh gi ng,

ng, khí h u, chu ng tr i, tr ng thái sinh lý c a t ng cá th ,…

Gi ng:

l n lai tu i

L n lai F1 b t

u

55 kg. L n ngo i

ng d c

u tiên mu n h n so v i l n n i thu n.

ng d c lúc 6 tháng tu i, khi kh i l
ng d c l n

tháng tu i, khi l n có kh i l

ng c th

t 50 –

u mu n h n so v i l n lai vào lúc 6 - 7

ng 65 – 68 kg. Còn

i v i l n n i tu i thành

th c v tính t 4 - 5 tháng tu i.
Ch

dinh d

l n nái. Th

ng:

nh h

ng nh ng l n

th c v tính s m h n nh ng l n
L n cái

ng r t l n

n tu i thành th c v tính c a

c ch m sóc và nuôi d

ng t t thì tu i thành

c nuôi trong i u ki n dinh d

c nuôi trong i u ki n dinh d

ng kém.

ng t t s thành th c

trung bình 188,5 ngày (6 tháng tu i) v i kh i l

tu i

ng c th là 80 kg và n u

h n ch th c n thì s thành th c v tính s xu t hi n lúc 234,8 ngày (trên 7
tháng tu i) và kh i l
Dinh d

ng c th là 48,4 kg.

ng thi u làm ch m s thành th c v tính là do s tác

lên tuy n yên và s ti t kích t sinh d c, n u th a dinh d

ng x u

ng c ng nh h

ng

không t t t i s thành th c, là do s tích l y m xung quanh bu ng tr ng và
c quan sinh d c làm gi m ch c n ng bình th

ng c a chúng. M t khác, do

béo quá nh h

ng t i các hormone oestrogen và progesterone trong máu,

làm cho hàm l

ng c a chúng trong c th không

y s thành th c.

t m c c n thi t

thúc


7

+ Mùa v và th i k chi u sáng: C ng là y u t
tu i

nh h

ng rõ r t t i

ng d c. Mùa Hè l n cái h u b thành th c ch m h n so v i mùa Thu -

ông, i u ó có th do nh h

ng c a nhi t

trong chu ng nuôi g n li n

v i m c t ng tr ng th p trong các tháng nóng b c.
+ Ngoài các nhân t trên, chu k
m t s nhân t khác nh : Nhi t
kêu c a con

ng d c còn ch u tác

, ch

ng c a

chi u sáng, pheromone, ti ng

c.

* S thành th c v th vóc
- Thành th c v th vóc: S thành th c v th vóc th
h n s thành th c v tính. Sau m t th i k sinh tr
th i i m nh t
là c th t

nh con v t

ng

tt im c

tr

ng di n ra ch m

ng và phát tri n,

nm t

ng thành v th vóc. Có ngh a

i hoàn ch nh v s phát tri n c a các c quan b ph n nh

não ã phát tri n khá hoàn thi n, x

ng ã c t hoá hoàn toàn, t m vóc n

nh… Nói m t cách khác, khi gia súc ã thành th c v tính thì s sinh
tr

ng, phát tri n c a c th v n còn ti p t c

n

tr

ng thành. ây là

c

i m c n chú ý trong ch n nuôi, không nên s d ng gia súc vào m c ích sinh
s n quá s m vì:
-

i v i gia súc cái n u ph i gi ng s m khi c th ch a tr

v th vóc s
d

nh h

ng x u nh : Trong th i gian ch a có s phân tán dinh

ng, u tiên cho phát tri n bào thai, do v y, nhu c u dinh d

sinh tr

ng thành

ng và phát tri n cho bào thai c ng b

nh h

ng cho s

ng. K t qu : m y u,

con nh và y u, tu i s d ng con m c ng gi m xu ng. H n n a, do xoang
ch u ch a phát tri n hoàn toàn, nh , h p, làm cho con v t

khó (Hoàng

Toàn Th ng, Cao V n, 2006) [12].
Th i gian thành th c v th vóc c a l n là 7 - 9 tháng.
* Tu i

ng d c l n

u (T DL )

Là kho ng th i gian t khi s sinh
ng d c

u tiên. Tu i

ch m sóc. T DL

ng d c l n

n khi l n h u b có bi u hi n

u khác nhau tùy theo gi ng và ch

c tính theo công th c:


8

T DL = ngày

ng d c l n

u - ngày sinh c a l n nái.

Theo Phùng Th Vân và cs (2001) [16] cho bi t, ch tiêu này

l n

Landrace là 219,4 ± 4,09 ngày.
* Tu i ph i gi ng l n
Tu i ph i gi ng l n

u (TPGL )
u c a l n cái h u b là m t v n

tâm. Ph i ph i gi ng cho l n cái h u b
tính, có t m vóc và s c kho
c a l n nái và nâng cao
s

nh h

ng

c n

úng th i i m l n ã thành th c v

t yêu c u, s nâng cao
c ph m ch t c a

c kh n ng sinh s n

i sau. N u ph i gi ng quá s m

n t m vóc và s c kho c a l n m . Nh ng th c t

minh r ng, n u ph i gi ng quá mu n s lãng phí v kinh t , nh h
sinh s n, phát d c c a l n c ng nh ho t
* Chu k

d c c a con cái có m t s s thay
huy t, các tuy n sinh d c t ng c
chín và r ng, niêm d ch trong
x v tính…s thay

n

cb t

u khi c th

ã thành

nh trong c th nh t là c quan sinh
i nh : âm h , âm

ng ho t

o, t cung xung

ng, tr ng phát tri n thành th c

ng sinh d c

c phân ti t, con cái có ph n

i ó x y ra trong m t th i gian l p i l p l i có tính chu

k g i là chu k tính (chu k

ng d c).

Sinh s n c a gia súc là m t tiêu chu n
n ng sinh s n bi u hi n qua nhi u ch tiêu:

xác nh giá tr c a con v t. Kh
nhi u con, nhi u l a, t l nuôi

, sau khi cai s a, t l còi c c, t l d hình, khuy t t t. Kh n ng sinh

s n c ng liên quan

n các ch tiêu s m thành th c, th i gian mang thai, s l n

t k t qu . Sau khi gia súc

th có nh ng bi n

c sinh ra

n m t giai o n nào ó c

i chu n b cho vi c sinh s n, th i k này g i là thành th c

v tính. Trong i u ki n bình th
tháng tu i

ng

ng d c (ngày)

th c v tính, c sau m t th i gian nh t

th tinh

ã ch ng

ng v tính c a nó.

ng d c là m t quá trình sinh lý,

s ng sau

c quan

ng, s thành th c v tính xu t hi n lúc 6 - 7

i v i l n ngo i. Tu i thành th c v tính ch u nh h

ki n t nhiên, th i gian chi u sáng, ch

dinh d

ng c a i u

ng, gi ng, tu i gia súc.


9
Chu k tính d c:
gian ch u

gia súc, vi c giao ph i b h n ch trong kho ng th i

c, trùng h p v i th i gian r ng tr ng, vì v y vi c nghiên c u chu

k tính d c s giúp cho chúng ta xác
h p, nâng cao
ng

là 35 – 45 gi k t khi b t
u nh h
C ch

c th i i m ph i gi ng thích

c n ng su t sinh s n c a con cái. Trung bình

c: 19 – 20 ngày, th i gian ch u

mu n,

nh

ng x u

u ch u

l n chu k

c: 48 – 72 gi , th i i m r ng tr ng
c. Cho ph i gi ng quá s m hay quá

n t l th thai và s con sinh ra/ .

ng d c: Theo Tr n V n Phùng và cs (2004) [11], c ch

d c c a l n nái: Khi l n nái

ng

n tu i thành th c v tính d c, các kích thích

bên ngoài nh ánh sáng, nhi t

, th c n, pheromone c a con

kích thích n i ti t i theo dây th n kinh li tâm,

nv

c và các

i não qua vùng d

i

i (Hypothalamus) ti t ra kích t FRF (Folliculin Releasing Factors), có tác
d ng kích thích tuy n yên ti t ra FSH, làm cho bao noãn phát d c nhanh
chóng. Trong quá trình bao noãn phát d c và thành th c,th
ti t ra oestrogen ch a

ng bì bao noãn

y trong xoang bao noãn, làm cho l n nái có bi u hi n

ng d c ra bên ngoài.
Theo Hoàng Toàn Th ng và Cao V n (2006) [12]: Chu k
c a gia súc

ng d c

c chia làm 4 giai o n:

+ Giai o n tr

c

ng d c: Bao noãn phát tri n, các t bào vách ng

d n tr ng t ng sinh. H th ng m ch qu n trong d con phát tri n. Các tuy n
trong d con b t

u ti t d

ng sinh d c: T cung, âm
+ Giai o n

i tác d ng c a hormone estrogen. Thay
o, âm h b t

tính d c,

u xung huy t.

ng d c: Bao noãn phát tri n m nh n i lên b m t bu ng

tr ng. Bao noãn ti t nhi u estrogen và
cái càng sâu s c h n,

ic a

tc c

i. Các thay

i

ng sinh d c

chu n b ón tr ng. Bi u hi n c a con v t: H ng ph n v

ng yên cho con khác nh y, kêu r ng, b n ch n, thích nh y lên l ng

con khác, ít n ho c b

n, tìm

c.


10
t,

Âm h

, ti t d ch nhày, càng t i th i i m r ng tr ng thì âm h

tím, d ch ti t keo l i, m t
+ Giai o n sau

n. Cu i giai o n này thì tr ng r ng.
ng d c: Th vàng b t

progesteron có tác d ng c ch s co bóp c a

u phát tri n và ti t ra
ng sinh d c. Niêm m c t

cung v n còn phát tri n, các tuy n d ch nh n gi m bài ti t, mô màng nh y t
cung bong ra cùng v i l p t bào bi u mô âm

o hóa s ng th i ra ngoài. Bi u

hi n hành vi v sinh d c: Con v t không mu n g n con
con khác nh y lên, và d n tr l i tr ng thái bình th

c, không mu n cho

ng.

+ Giai o n yên t nh: Th vàng teo d n i, con v t tr l i tr ng thái
bình th

ng, bi u hi n hành vi sinh d c không có. ây là giai o n ngh ng i,

yên t nh

ph c h i l i c u t o, ch c n ng c ng nh n ng l

cho chu k

ng

chu n b

ng d c ti p theo.

*Th i gian mang thai (ngày)

Là th i gian l n nái t khi th tinh (ph i gi ng
* Tu i

l a

t)

n khi

.

u (T L )

Là tu i l n nái sinh con l a
th i gian t ngày sinh l n nái

u tiên. T L

c xác

n ngày l n nái sinh con l a

T L = ngày l n nái

l a

nh là kho ng
u tiên.

u - ngày sinh c a l n nái

2.1.3. M t s ch tiêu v kh n ng sinh s n c a l n nái ngo i
2.1.3.1. Các ch tiêu v s l

ng

* S con s sinh / l a (con)
Là s con
l nm

c sinh ra c a

k c con s ng và con ch t,

c tính khi

xong con cu i cùng.
* S con s sinh còn s ng

n 24 gi / l a (con)

ây là ch tiêu kinh t r t quan tr ng. Nó ph thu c vào kh n ng
nhi u hay ít c a gi ng, trình

k thu t c a d n tinh viên và i u ki n nuôi


11
d

ng ch m sóc nái ch a. Trong vòng 24 gi sau khi sinh ra, nh ng l n con

không

t kh i l

ng s sinh trung bình c a gi ng (quá bé), không phát d c

hoàn toàn, d d ng… thì s b lo i th i. Ngoài ra, do l n con m i sinh, ch a
nhanh nh n, d b l n m
* S l n con

ra

è ch t.
l i nuôi / l a (con)

Là s con sau khi sinh ra

c ch n

nuôi. L n nái th

vú, ph bi n là 14 vú. N u s con sinh ra nhi u thì ng
nhi u nh t là s con b ng s vú, nh ng t t nh t là s con
s vú. Vì kh n ng ti t s a c a l n m và s con
quan ch t ch v i nhau, khi s con
l n m càng l n và ng

ng có 12 - 16

i ta th

ng

l i

l i nuôi nh h n

l i nuôi có m i t

ng

l i nuôi càng ít thì kh n ng ti t s a c a

c l i. Tuy nhiên c ng không

nuôi quá ít vì hi u

qu kinh t th p và không ánh giá h t ti m n ng sinh s n th c c a nái.
* S l n con cai s a / l a (con)
ây là ch tiêu kinh t k thu t r t quan tr ng, quy t

nh n ng su t

trong ch n nuôi. Nó ph thu c vào k thu t ch n nuôi l n con bú s a, kh
n ng ti t s a, kh n ng nuôi con c a l n m và kh n ng h n ch các y u t
gây b nh cho l n con.
* T l nuôi s ng

n cai s a (%)

* S l n con cai s a /nái/n m
Ch tiêu này ánh giá t ng quát nh t

i v i ngh nuôi l n n

Nuôi l n nái có th thu lãi hay không là nh s l
N u t ng s l a
l

/nái/n m và t ng s l

c ta.

ng con cai s a/nái/n m.

ng con cai s a trong m i l a thì s

ng l n cai s a/nái/n m s cao.
* Kho ng cách l a

(ngày)

Là kho ng th i gian t l a

này

nl a

ti p theo. KCL

c xác

nh b ng t ng th i gian ch ph i, th i gian mang thai và th i gian nuôi con.
Hay chính là th i gian t ngày ph i l a này

n ngày ph i l a ti p theo.


12
KCL = th i gian ch ph i + th i gian mang thai+ th i gian nuôi con
*S l a

/nái / n m (l a)

S l a/nái/n m = 365/kho ng cách l a
2.1.3.2. Các ch tiêu v ch t l
* Kh i l

ng àn con

ng s sinh / con (kg)

Là kh i l

ng t ng con

* Kh i l

ng s sinh toàn

Kh i l

c cân sau khi sinh ra.

ng s sinh toàn

lau khô và cho bú s a
Tr ng l

(kg)
c cân sau khi l n con

c

ra, c t r n,

u.

ng toàn

s sinh là ch tiêu nói lên kh n ng nuôi d

ng thai

c a l n m , k thu t ch n nuôi, ch m sóc qu n lý và phòng b nh cho l n nái
ch a c a c s ch n nuôi
Tr ng l

ng s sinh càng cao càng t t, vì l n s t ng tr ng nhanh

các

giai o n phát tri n sau.
* Kh i l

ng cai s a / con (kg)

Là kh i l
trung bình kh i l

ng c a l n con sau khi cai s a. KLCS

ng l n con toàn khi cai s a/s l n con.

ng cai s a toàn

(kg)

Ngoài ch tiêu s con cai s a trên l a, kh i l
c ng là ch tiêu quan tr ng
Kh i l

nh là

ng l n con cai s a c a .

KLCS = kh i l
* Kh i l

c xác

ánh giá

y

ng toàn

n ng su t ch n nuôi l n nái

ng l n con cai s a ph thu c r t l n vào kh i l

là c s cho vi c nâng cao kh i l

lúc cai s a

ng s sinh và

ng xu t chu ng sau này.

* Kh n ng ti t s a (kg)
Kh n ng ti t s a là m t ch tiêu quan tr ng khi ánh giá s c s n su t
c a l n nái, vì nó nh h
c a l n con sau này.

ng

n t l nuôi s ng c ng nh kh i l

ng cai s a


13

Quy lu t ti t s a c a l n m có
lúc m i

và

C n c vào

ts nl

c i m là n ng su t s a t ng d n t

ng cao nh t vào lúc 21 ngày tu i, sau ó gi m d n.

c i m này, trong th c t s n xu t ng

con toàn lúc 21 ngày tu i
Qua theo dõi, s n l

i ta l y kh i l

ánh giá kh n ng ti t s a c a l n m .
ng và ch t l

c ng không gi ng nhau. Các vú

ng s a

phía tr

các v trí vú khác nhau

c ng c s n l

ch t t t còn các vú phía sau nhìn chung th p. Theo Tr
thì vú tr
sau

cl

vì oxytoxin theo máu

n tuy n vú phía tr

c

ng L ng (2003) [10]

c kho ng 36 – 45 kg s a,

c s m h n, kéo dài h n nên vú

c nhi u s a h n.
Tr n V n Th nh (1982) [14] cho r ng: Th c n

s a

u. S a

khi

. Trong s a

l

ng s a cao, ph m

ng s a ti t ra nhi u h n. Trong chu k ti t s a, l n con bú vú

c 32 – 39 kg s a thì l n con bú vú tr

tr

ng l n

u có màu trong h i vàng và

c, ti t ra trong 2 – 3 ngày

u, các thành ph n hoá h c

ng protein g p 3 l n s a th

protein c a s a

u

c h n s a th

u

ng nh :

ng (17 – 18 % so v i 5 – 6 %). Trên 50 %

u là globulin,

globulin gi m r t nhanh, sau 12 gi
quan tr ng t o nên s c

u tiên c a l n con là

c bi t là

- globulin. Hàm l

ã gi m i 3/4,

kháng ch ng

ng

-

- globulin là thành ph n

b nh t t c a l n con s sinh.

Theo T Quang Hi n và cs (2001) [8], nh t thi t l n con s sinh c n ph i
c bú s a

u giúp cho l n con có s c

có albumin và globulin cao h n s a th
con có s c

kháng ch ng b nh. Trong s a

ng, ây là các ch t ch y u giúp cho l n

kháng. Vì th c n cho l n con bú s a trong ba ngày

toàn b s con trong

c bú h t l

u

ng s a

u,

mb o

uc al nm .

Kh n ng ti t s a c a l n m gi m rõ r t sau 3 tu n ti t s a nuôi con.
ng th i, hàm l

ng các ch t khoáng

áp ng nhu c u dinh d

c bi t là s t và canxi còn r t ít, không

ng c a l n con. Lúc này mâu thu n gi a kh n ng

cung c p s a c a l n m và nhu c u dinh d

ng c a l n con n y sinh. ó c ng

là lúc ta c n b sung th c n s m cho l n con (T Quang Hi n và cs, 2001)[8].


14
l i d ng kh n ng ti t s a c a l n m , ng

i ta th

ng cho l n con

cai s a s m vào ngày th 21 ho c ngày th 28, ho c ngày th 42… tu theo
trình

ch n nuôi c a t ng c s .
S nl

ng s a c a l n m ph thu c vào nhi u y u t nh th c n,

ch m sóc nuôi d

ng… Vì v y, trong giai o n l n m nuôi con thì th c n

cho l n m c n

ch t dinh d

ch t dinh d

ng. Ch m sóc l n m

ng không ng ng nâng cao s n l

n v i kh u ph n

y

ng s a mà còn gi m t l

hao mòn c a l n m .
*

ng

u

Là ch tiêu ánh giá s chênh l ch v kh i l
ng

ng gi a các cá th trong àn.

u là m t ch tiêu quan tr ng

ánh giá ch t l

ng c a l n

nái v kh n ng sinh s n. B i vì khi so sánh gi a hai àn l n con có th kh i
l

ng s sinh gi a hai àn l n con h n kém nhau không nhi u, nh ng
ng

u c a l n con gi a các àn có th chênh l ch nhau l n.

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Trong vài th p niên tr l i ây nhi u nghiên c u trên th gi i ã áp
d ng thành công các thành t u khoa h c k thu t m i vào l nh v c ch n nuôi
l n và ã

a n ng su t sinh s n c a àn l n nái lên r t cao. Gi ng l n L và

Y, (LY), (YL)

c nuôi ph bi n trên th gi i. ó là nguyên li u

con lai và là ngu n cung c p gi ng l n th

s n xu t

ng ph m cho tiêu dùng.

Theo Jan Gordon (1997) [21], lai gi ng trong ch n nuôi l n ã có t 50
n m tr

c, vi c s d ng lai 2, 3 hay 4 gi ng

s n xu t l n th t th

ng ph m

ã tr nên ph bi n.
So sánh các công th c lai hai, ba, b n gi ng, Ostrowski và cs (1997) [22]
cho th y con lai có 25% và 50% máu Pietrain có t l n c cao và ch t l

ng

t t. Các nghiên c u c a Gerasimov và cs (1997) [19] cho bi t lai hai, ba,


15

gi ng

u có tác d ng nâng cao các ch tiêu sinh s n nh : S con

l a, t l nuôi s ng, kh i l

ng 60 ngày/con. Lai hai gi ng làm t ng s con

ra/l a so v i gi ng thu n, t ng kh i l

ng s sinh và kh i l

Vì v y vi c s d ng lai hai, ba gi ng là ph bi n
s n và n ng su t th t th

ra trên

ng khi cai s a.

nâng cao kh n ng sinh

ng ph m (Dzhunelbaev và cs, 1998) [18].

Theo nghiên c u c a nhi u tác gi cho th y l n lai có m c t ng tr ng t t
và t l n c cao h n so v i l n thu n. Gerasimov và cs (1997) [23] cho công
th c lai gi ng (D x Large Black), công th c lai ba gi ng (D x (Poltava Meat x
Russian Large White) có kh n ng t ng tr ng cao và tiêu t n th c n th p so
v i các gi ng khác.
Theo tài li u t p hu n c a t p oàn CP n ng su t sinh s n c a l n nái
lai (LY) và (LY) t i Thái Lan nh sau:

+Th i gian t cai s a

n ph i gi ng 6,02 ngày

+T l

81,6 %

+S l a

/nái/n m là 2,23 l a

+ T ng s con s sinh/l a là 9,36 con
+ S con s sinh s ng/nái/n m là 20,06 con
Theo Kalash Nicova (2000) [25] ã nghiên c u v n ng su t sinh s n
c a công th c lai và l n Y. S ra
(LY) x L, (LY) x Y t

ra/ c a các công th c lai (LY) x Du,

ng ng là 10,2; 9,8 và 10,3 con. Kh i l

bình/con c a các công th c lai (LY) x Du, (LY) x L, (LY) x Y t
1,64; 1,36 và 1,13 kg. S ra

ng trung
ng ng là

ra/ l n Y là 9,8 con, kh i l

ng trung

bình/con l n Y là 1,48 con.
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
T n m 1994 n
B c, t

ób t

c

c ta có ch tr

ng “n c hoá àn l n”

u phát tri n ch n nuôi l n ngo i r ng kh p c n

gi ng l n L và Y có kh n ng sinh s n t t, vì v y
theo

nh h

các t nh phía
c. Hai

c nghiên c u ch n l c

ng n ng su t sinh s n cao t o ra con lai (LY) và (YL). Hi n nay

vi c lai t o gi ng ã s d ng nhi u

các trang tr i ch n nuôi l n.


16

Nghiên c u c a

inh V n Ch nh và cs (1995) [4] cho bi t n ng su t

sinh s n c a l n nái L và Y nuôi t i Trung tâm Gi ng gia súc Hà Tây, kh i
l

ng ph i gi ng l n

gi ng l a

u c a hai gi ng này là 99,3 và 100,2 kg, tu i ph i

u c a hai gi ng này là 254,1 và 282,0 ngày, tu i

l a

u 367,0

và 396,3 ngày. SC R còn s ng là 8,2 và 8,3 con/ ; KLSS/ là 9,12 và 10,89
kg; KL21N tu i/ là 40,7 và 42,1 kg.
K t qu nghiên c u v n ng su t sinh s n th hi n
ng V Bình (1999) [1].

l n Y tu i

l a

thông báo c a

u 418 ngày tu i; SC R còn

s ng 9,77 con/ ; SC21N tu i là 8,61 con/ . S con 35 ngày tu i là 8,15 con/
và kh i l

ng lúc 35 ngày tu i là 8,09 con.

l n L các ch tiêu t

ng ng là

9,86 con/ , 8,68 con/ ; 8,22 con/ và 6,2 kg.
K t qu nghiên c u c a Nguy n V n Th ng và

ng V Bình (2005)

[13] t i Xí nghi p Gi ng v t nuôi M V n - H ng Yên thu c Công ty gi ng
l n mi n B c cho bi t m t s

c i m sinh lý sinh d c c a l n nái lai (LY)

tu i DL là 226,68 ngày, kh i l
u 247,79 ngày, kh i l

ng DL 109,31 kg, tu i ph i gi ng l n

ng ph i gi ng l n

362,10 ngày, kho ng cách l a

u 123,76 kg, tu i

l a

u

171,07 ngày.

C ng theo nghiên c u c a Nguy n V n Th ng và

ng V Bình (2005)

[13] thì n ng su t sinh s n c a l n nái lai (LY) ph i gi ng v i l n

c Pi và Du

có SC R/ l n l

ng ng là

t là 10,6 và 10,34 con, SC R còn s ng/ t

10,34 và 10,02 con, s con

nuôi/ t

ng ng là 10,05 và 9,63 con, s con

21 ngày tu i/ 9,70 và 9,23 con, KLSS/ 15,46 và 14,91 kg, KLCS/ 69,94 và
67,65 kg.
T i Trung tâm Nghiên c u l n Th y Ph

ng - Vi n ch n nuôi Qu c

gia, Phùng Th Vân và cs (2001) [16] nghiên c u v

c i m sinh tr

kh n ng sinh s n c a l n nái lai (YL) và (LY) cho bi t tu i PGL
243,80 ngày; tu i

l a

u 376,20 và 363,00 ngày; SC R/ l n l

và 10,42 con; KL21N tu i/ 50,70 và 49,85 kg.

ng và

259,00 và
t là 9,44


17

IT

3.1.

it

3.1.1.

Ph n 3
NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u

L n nái ngo i CP40 sinh s n
3.1.2. Ph m vi nghiên c u
Kh n ng sinh s n c a l n nái ngo i CP40
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u
-

a i m nghiên c u: Tr i l n nái xã Tân Thành, huy n Phú Bình,

t nh Thái Nguyên
- Th i gian nghiên c u: T ngày 08/12/ 2014

n ngày 04/05/2015.

3.3. N i dung nghiên c u
- ánh giá m t s ch tiêu sinh lý sinh d c c a l n nái ngo i CP40
- ánh giá kh n ng sinh s n c a l n nái ngo i CP40
- ánh giá hi u qu kinh t c a ch n nuôi l n nái ngo i CP40
3.4. Ph
3.4.1. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi
ng pháp theo dõi gián ti p

Thu th p s li u v ch tiêu sinh lý sinh d c và kh n ng sinh s n c a l n
nái ngo i CP 40 t s sách và máy vi tính c a tr i l n nái xã Tân Thành , huy n
Phú Bình, Thái Nguyên.
3.4.2. Ph

ng pháp theo dõi tr c ti p

- Tr c ti p nuôi d

ng, ch m sóc và theo dõi àn l n nái ngo i CP

40 hàng ngày trong th i gian th c t p t i tr i. Ghi chép các s li u v
c i m sinh lý sinh s n, kh n ng sinh s n c a l n nái vào s nh t lý
th c t p và nh t ký thí nghi m.