ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THỊ TRẤN HƯƠNG SƠN HUYỆN PHÚ BÌNH TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2012 2014 (Khóa luận tốt nghiệp)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.9 MB, 57 trang )
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
------------
-------------
LÊ TRUNG HI U
Tên
tài:
ÁNH GIÁ HI U QU S
TRÊN
D NG
A BÀN TH TR N H
T NÔNG NGHI P
NG S N
HUY N PHÚ BÌNH - T NH THÁI NGUYÊN GIAI O N 2012- 2014
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
IH C
: Chính quy
a Chính Môi Tr
Chuyên ngành
:
Khoa
: Qu n lý tài nguyên
Khóa h c
: 2011 - 2015
Thái Nguyên 2015
ng
I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
------------
-------------
LÊ TRUNG HI U
Tên
tài:
ÁNH GIÁ HI U QU S
TRÊN
D NG
T NÔNG NGHI P
A BÀN TH TR N H
NG S N
HUY N PHÚ BÌNH - T NH THÁI NGUYÊN GIAI O N 2012- 2014
KHÓA LU N T T NGHI P
H
ào t o
IH C
: Chính quy
a Chính Môi Tr
Chuyên ngành
:
L p
: 43B - CMT - N02
Khoa
: Qu n lý tài nguyên
Khóa h c
: 2011 - 2015
Gi ng viên h
ng d n
ng
: ThS. Tr n Th Mai Anh
Thái Nguyên 2015
i
L IC M
N
hoàn thành bài báo cáo này ngoài s n l c c a b n thân, tôi ã
nh n
c s giúp
nhi t tình c a c quan, các th y cô, b n bè và gia ình.
Tr c tiên tôi xin bày t lòng kính tr ng và s bi t n sâu s c t i cô giáo
Th.S Tr n Th Mai Anh ng i ã t n tình h
ng d n, giúp
ý ki n quý báu cho tôi trong quá trình th c hi n
và óng góp nh ng
tài t t nghi p.
Tôi xin chân thành c m n các th y cô giáo trong khoa Qu n lý Tài
nguyên, tr
ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên ã có s dìu d t tôi trong
quá trình h c t p và th c hi n
tài.
Tôi xin c m n Ban lãnh
ch phòng
o UBND th tr n H
a chính xã, n i tôi th c hi n
cho tôi h c t p và th c hi n
ng S n, c m n anh
tài ã giúp
và t o i u ki n
tài này.
Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i gia ình, b n bè và ng
thân ã luôn
i
ng viên và t o i u ki n thu n l i cho tôi hoàn thành khóa
lu n c a mình.
Tôi xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015
Sinh viên
LÊ TRUNG HI U
ii
DANH M C B NG
Trang
B ng 2.1 Di n tích, c c u các lo i
B ng 4.1. T ng tr
t chính n m 2014 .........................................12
ng kinh t 2010- 2014 th tr n H ng S n..............................22
B ng 4.2. Di n tích, c c u các lo i
t chính ..........................................................23
B ng 4.3. B ng hi n tr ng s d ng
t t i th tr n H ng S n...............................26
B ng 4.4. Hi n tr ng s d ng
B ng 4.5. Di n tích
t nông nghi p n m 2014 .......................................27
t chuy n m c ích s d ng theo t ng n m k ho ch .........28
B ng 4.6. Các lo i hình s d ng
t c a th tr n H ng S n ..................................29
B ng 4.7. Hi u qu kinht c a các lo i cây tr ng chính (tính bình quân cho 1 ha)
........................................................................................................................................32
B ng 4.8. Phân c p m c
ánh giá hi u qu kinh t s d ng
t s n xu t nông
nghi p (Tính bình quân/1ha) .......................................................................................33
B ng 4.9. Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng
t ..............................................34
iii
DANH M C HÌNH
Trang
Hình 4.1. C c u s d ng
t t i th tr n H
ng S n ....................................................... 25
iv
DANH M C T
VÀ C M T
VI T T T
TNMT
: Tài Nguyên môi tr
ng
BTNMT
: B tài nguyên và Môi tr
CNNN
: Công nghi p ng n ngày
H ND
:H i
LUT
: Lo i hình s d ng
UBND
: y ban nhân dân
ng nhân dân
t
ng
v
M CL C
Trang
L I C M N ................................................................................................................. i
DANH M C B NG .....................................................................................................ii
DANH M C HÌNH .....................................................................................................iii
DANH M C T VÀ C M T VI T T T ............................................................iv
M C L C ...................................................................................................................... v
U......................................................................................................... 1
Ph n 1: M
1.1.
tv n
................................................................................................................ 1
1.2. M c tiêu nghiên c u ............................................................................................... 2
1.3.Yêu c u c a
tài .................................................................................................... 2
1.4. Ý ngh a c a
tài ................................................................................................... 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U .............................................. 3
2.1. C s khoa h c c a v n
nghiên c u ................................................................ 3
2.1.1. Khái quát v hi u qu s d ng
t ..................................................................... 3
2.1.2. T m quan tr ng c a ánh giá
t ....................................................................... 5
2.1.3. Khái ni m
t nông nghi p................................................................................. 6
2.1.4. Phân lo i
t nông nghi p................................................................................... 6
2.1.5. Vai trò và ý ngh a c a
2.2. C s lý lu n v
ánh giá
t ai trong s n xu t nông nghi p.............................. 7
t................................................................................. 8
2.2.1. ánh giá
t d a vào i u ki n t nhiên ........................................................... 8
2.2.2. ánh giá
t ai d a vào ch tiêu hi u qu kinh t ........................................... 8
2.2.3. ánh giá
t ai d a vào ch tiêu hi u qu xã h i ............................................ 8
2.2.4. ánh giá
t ai d a vào ch tiêu hi u qu môi tr
ng ................................... 8
2.3. C s th c ti n ........................................................................................................ 9
2.3.1. Tình hình s d ng
t nông nghi p trên th gi i và Vi t Nam .....................10
vi
2.3.2. Tình hình s d ng
t nông nghi p
th tr n H ng S n, huy n Phú Bình
........................................................................................................................................12
2.4.
nh h ng s d ng
t s n xu t nông nghi p .................................................12
IT
3.1.
ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u...................................................14
it
3.1.1.
it
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U .14
Ph n 3:
ng nghiên c u........................................................................................14
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ...........................................................................................14
3.2.
a i m và th i gian ti n hành...........................................................................14
3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................................14
3.3.1. ánh giá i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i th tr n H ng S n, huy n Phú
Bình, t nh Thái Nguyên. ..............................................................................................14
3.3.2. ánh giá tình hình s d ng
t và bi n
ng
t nông nghi p trên
abàn
th tr n H ng S n, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên. .........................................14
3.3.3. Xác nh các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p trên a bàn xã...14
3.3.4. ánh giá hi u qu kinh t , xã h i, môi tr ng c a các lo i hình s d ng
t
s n xu t nông nghi p ...................................................................................................14
3.3.5
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a các lo i hình s d ng
t ..................................................................................................................................15
3.3.6
3.4. Ph
nh h ng s d ng
t cho th tr n H ng S n ...........................................15
ng pháp nghiên c u .....................................................................................15
3.4.1. Ph ng pháp thu th p tài li u, s li u..............................................................15
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.....................................18
4.1. Khái quát v
4.1.1.
i u kiên t nhiên, kinh t - xã h i c a Th tr n H ng S n....18
i u ki n t nhiên ............................................................................................18
4.1.2. Các ngu n Tài nguyên ......................................................................................19
4.1.3. i u ki n kinh t - xã h i, c s h t ng .........................................................21
vii
4.1.4 Hi n tr ng s d ng
t theo m c ích s d ng ...............................................23
4.1.5. ánh giá chung v
i u ki n t nhiên, kinh t -xã h i....................................23
4.2. ánh giá tình hìnhs d ng
t trên
a bàn th tr n H ng S n, huy n Phú
Bình, t nh Thái Nguyên ...............................................................................................25
4.2.2. Tình hình bi n
ng
t ai ..............................................................................27
4.3. Xác nh các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p trên a bàn th tr n
H ng S n ....................................................................................................................28
4.3.1. Các lo i hình s d ng
t c a th tr n H ng S n, huy n Phú Bình ...........28
4.3.2. Mô t các lo i hình s d ng
4.4. ánh giá hi u qu s d ng
t .......................................................................29
t s n xu t nông nghi p .......................................31
4.4.1. Hi u qu kinh t .................................................................................................31
4.4.2. Hi u qu xã h i ..................................................................................................36
4.4.3. Hi u qu môi tr ng .........................................................................................38
4.5.
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a các lo i hình s d ng
t
nông nghi p th tr n H ng S n ................................................................................39
4.5.1. Gi i pháp v chính sách ....................................................................................39
4.5.2. Gi i pháp v m t h t ng - xã h i, khoa h c - k thu t.................................40
4.5.3. Gi i pháp v th tr ng .....................................................................................41
4.5.4.Gi i pháp v tín d ng .........................................................................................42
4.6.
nh h ng s d ng
t cho th tr n H
4.6.1. Quan i m khai thác s d ng
4.6.2.
nh h
ng s d ng
ng S n..............................................42
t .....................................................................42
t nông nghi p .............................................................43
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................45
5.1. K t lu n ..................................................................................................................45
5.2. Ki n ngh ...............................................................................................................46
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................48
Ph n 1
M
1.1.
U
tv n
Xã h i phát tri n, dân s t ng nhanh kéo theo nh ng òi h i ngày càng t ng v
l
ng th c, th c ph m, ch
ã tìm m i cách
ó.
t ai,
c ng nh các nhu c u v v n hóa, xã h i. Con ng
khai thác
c bi t là
t ai nh m th a mãn nh ng nhu c u ngày càng t ng
t nông nghi p m c dù h n v di n tích nh ng l i có nguy
c suy thoái ngày càng cao d
ng
i
i tác
i trong quá trình s d ng.
ng c a thiên nhiên và s thi u ý th c c a con
ó còn ch a k
n s suy gi m v di n tích
t
nông nghi p do quá trình ô th hóa ang di n ra m nh m , trong khi kh n ng khai
hoang
t m i l i r t h n ch . Do v y, vi c ánh giá hi u qu s d ng
nghi p t
ó l a ch n các lo i hình s d ng
t có hi u qu
s d ng h p lý theo
quan i m sinh thái và phát tri n b n v ng ang tr thành v n
c u ang
c các nhà khoa h c trên th gi i quan tâm.
t nông
mang tính toàn
iv im tn
c có n n
nông nghi p ch y u nh Vi t Nam, nghiên c u, ánh giá hi u qu s d ng
t
nông nghi p càng tr nên c n thi t h n bao gi h t.
Th Tr n H
Tây B c.
ng S n cách trung tâm thành ph Thái Nguyên 23 km v phía
a hình c a th tr n H
ng S n t
ng
i b ng ph ng,
t ai màu
m ,có sông ào n m trong h th ng th y nông sông c u có chi u r ng t 25 m
30 m ch y d c su t t phía b c
cung c p cho sinh ho t c a ng
n phía nam c a th tr n, ây là ngu n n
n
c chính
i dân và ph c v cho s n xu t nông nghi p.Do
a
hình thu n l i nên cây lúa và các cây nông nghi p ng n h n là cây tr ng ch y u
c a
a bàn. Tuy nhiên, m i lo i
vi c khai thác s d ng (ch t l
nh :
nên ph
t bao g m nh ng y u t thu n l i và h n ch cho
ng
t th hi n
a hình, thành ph n c gi i, hàm l
ng th c s d ng
y u t t nhiên v n có c a
ng các ch t dinh d
t c ng khác nhau
ki n kinh t xã h i c th . Bên c nh ó, di n tích
càng gi m, dân s ngày càng t ng, nhu c u v l
ng, ch
n
t
c...)
m i vùng, m i khu v c, m i i u
t nông nghi p có xu h
ng ngày
ng th c th c ph m c ng t ng.
Vì v y vi c i u tra ánh giá m t cách t ng h p các i u ki n t nhiên, kinh
t - xã h i nh h
t
ó
nh h
ng
n tình hình s d ng
ng cho ng
t, hi n tr ng và hi u qu s d ng
i dân trong xã khai thác và s d ng
v ng là m t trong nh ng v n
ng, d
cs
i s giúp
ng ý c a Ban ch nhi m
và h
giáo ThS. Tr n Th Mai Anh, em ti n hành nghiên c u
s d ng
t ai h p lý, b n
c n thi t và h t s c quan tr ng.
Xu t phát t nh ng th c t nêu trên,
khoa Tài Nguyên và Môi Tr
t,
t nông nghi p trên
a bàn th tr n H
ng d n tr c ti p c a cô
tài“ ánh giá hi u qu
ng S n, huy n Phú Bình, t nh
Thái Nguyên giai o n 2012 -2014”
1.2. M c tiêu nghiên c u
- ánh giá hi u qu s d ng
t trên
ng S n
a bàn nghiên c u.
tài
ánh giá các y u t v
tình hình s d ng
i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i nh h
a ra gi i pháp
n
t có hi u qu cao.
nâng cao hi u qu s d ng
- Thông tin và s li u thu
1.4. Ý ngh a c a
ng
t nông nghi p.
- ánh giá và l a ch n các lo i hình s d ng
-
a bàn th tr n H
xu t nh ng gi i pháp kinh t k thu t nh m nâng cao hi u qu s d ng
1.3.Yêu c u c a
-
t nông nghi p trên
t nông nghi p.
c chính xác trung th c, khách quan.
tài
- Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u
+
tr
tài này giúp em hoàn thi n nh ng ki n th c ã
ng và th c t , t
c h c trong nhà
ó giúp chúng em hi u rõ và n m ch c các v n b n quy ph m
các v n b n pháp quy trong công tác s d ng
t nông nghi p
+ Nâng cao kh n ng ti p c n, i u tra, thu th p và x lý thông tin c a sinh
viên trong quá trình làm
tài.
- Ý ngh a trong th c ti n
+ Trên c s
ánh giá hi u qu s d ng
nh ng gi i pháp s d ng
t
kinh t - xã h i c a
ng.
a ph
t nông nghi p t
ó
xu t
c
t hi u qu cao và b n v ng, phù h p v i i u ki n
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U
2.1. C s khoa h c c a v n
nghiên c u
2.1.1. Khái quát v hi u qu s d ng
t
- Khái ni m v hi u qu s d ng
t
ng
Khái ni m v hi u qu
c s d ng trong
i ta s hi u là công vi c
t k t qu t t. Nh v y hi u qu là k t qu mong
mu n, cái sinh ra k t qu mà con ng
khác nhau
i s ng xã h i, nói
i mong
i và h
n hi u qu
ng t i. Nó có n i dung
nh ng l nh v c khác nhau. Trong s n xu t hi u qu có ngh a là hi u
su t, n ng su t. Trong kinh doanh hi u qu là lãi su t, l i nhu n, trong lao
hi u qu là n ng su t lao
s n xu t ra m t
trong m t
ng
c ánh giá b ng s l
n v s n phâm ho c là b ng s l
ng
ng th i gian hao phí
ng s n ph m
c s n xu t ra
n v th i gian. Trong xã h i, hi u qu xã h i là có tác d ng tích c c d i
v i m t l nh v c xã h i nào ó.[10]
- Hi u qu kinh t
Hi u qu kinh t là m t ph m trù ph n ánh ch t l
t . Theo ngành th ng kê
ng c a các ho t
ng kinh
nh ngh a thì hi u qu kinh t là m t ph m trù kinh t ,
bi u hi n c a s t p trung phát tri n theo chi u sâu, ph n ánh trình
khai thác các
ngu n l c và s chi phí các ngu n l c trong quá trình s n xu t. Nâng cao hi u qu
kinh t là m t t t y u c a m i n n s n xu t xã h i, yêu c u c a công tác qu n lý
kinh t bu c ph i nâng cao ch t l
ng các ho t
ng kinh t làm xu t hi n ph m trù
hi u qu kinh t .
N n kinh t c a m i qu c gia
u phát tri n theo hai chi u: chi u r ng và
chi u sâu, phát tri n theo chi u r ng là huy
u t chi phí v t ch t, lao
ng m i ngu n l c vào s n xu t, t ng
ng, k thu t, m mang thêm nhi u ngành ngh , xây
d ng thêm nhi u nhà máy, xí nghi p... Phát tri n theo chi u sâu là
y m nh vi c
áp d ng các ti n b khoa h c k thu t và công ngh s n xu t, ti n hành hi n
hóa, t ng c
ng chuyên môn hóa và h p tác hóa, nâng cao trình
ngu n l c, chú tr ng ch t l
i
s d ng các
ng s n ph m và d ch v . Phát tri n theo chi u sâu là
nh m nâng cao hi u qu kinh t . Hi u qu kinh t là tiêu chu n cao nh t c a m i s
l a ch n kinh t c a các t ch c kinh t trong n n kinh t th tr
ng có s l a ch n
kinh t kinh t c a các t ch c kinh t trong kinh t trong n n kinh t th tr
s qu n lý c a Nhà n
c.
Nh v y, hi u qu kinh t
qu
t
cv il
ph n giá tr thu
các ngu n l c
t
ng
ng có
c hi u là m i t
ng chi phí b trong các ho t
c c a s n ph m
u vào. M i t
u ra, l
ng quan so sánh gi a l
ng s n xu t. K t qu
t
c là
ng chi phí b ra là ph n giá tr c a
ng quan ó c n xét c v ph n so sánh tuy t
i c ng nh xem xét m i quan h ch t ch gi a hai
il
Hi u qu kinh t là ph m trù kinh t mà trong ó s n xu t
và hi u qu phân b .
ng k t
iv i
ng ó.
t hi u qu kinh t
i u ó có ngh a là c hai y u t hi n v t và giá tr
n khi xem xét s d ng các ngu n l c trong nông nghi p. N u
t
u tính
c m t trong
2 y u t hi u qu k thu t và phân bô thì khi ó hi u qu s n xu t m i
t
c
hi u qu kinh t .
T nh ng v n
d ng
trên có th k t lu n r ng b n ch t c a hi u qu kinh t s
t là: Trên m t di n tích
ch t nhi u nh t, v i m t l
t nh t
ng
nh s n xu t ra m t kh i l
ng c a c i v t
u t chi phí v v t ch t và lao
ng th p nh t
nh m áp ng yêu c u ngày càng t ng v v t ch t c a xã h i. Xu t phát t v n
này mà trong quá trình ánh giá
d ng
t nông nghi p c n ph i ch ra
c lo i hình s
t hi u qu kinh t cao.[10]
- Hi u qu xã h i
Hi u qu xã h i là m i t
ng quan so sánh gi a k t qu xét v m t xã h i
và t ng chi phí b ra. Hi u qu v m t xã h i trong s d ng
ch y u
c xác
t nông nghi p
nh b ng kh n ng t o vi c làm trên m t d n v di n tích
t
nông nghi p.
T nh ng quan ni m trên cho th y gi a hi u qu kinh t và hi u qu xã h i có
m i quan h m t thi t v i nhau, chúng là ti n
c a nhau và là m t ph m trù th ng
nh t, ph n ánh m i quan h gi a k t qu s n xu t v i các l i ích xã h i mà nó mang
l i. Trong giai o n hiên nay, vi c ánh giá hi u qu xã h i c a các lo i hình s
d ng
t nông nghi p là n i dung
c nhi u nhà khoa h c quan tâm.
- Hi u qu môi tr òng
Hi u qu môi tr
ng là xem xét s ph n ng c a môi tr
s n xu t. T các ho t
h
ng không nh
là nh h
ng s n xu t,
n môi tr
hi u qu môi tr
i v i ho t
c bi t là s n xu t nông nghi p
ng. ó có th là nh h
ng tiêu c c. Thông th
ng
ng tích c c
ng, hi u qu kinh t th
ng. Chính vì v y khi xem xét c n ph i
v i phát tri n kinh t , n u không th
ng
u nh
ng th i có th
ng mâu thu n v i
m b o tính cân b ng
ng s b thiên l ch và có nh ng k t lu n
không tích c c.
Xét v khía c nh hi u qu môi tr
ng, ó là vi c
m b o ch t l
ng
t
không b thoái hóa, b c màu và nhi m các ch t hóa h c trong canh tác. Bên c nh ó
còn có các y u t nh
che ph , h s s d ng
ph tr trong s n xu t nông nghi p nh ch
t, m i quan h gi a các h th ng
th y v n, b o qu n ch bi n, tiêu th
hàng hóa.[12]
2.1.2. T m quan tr ng c a ánh giá
ánh giá
t
t ai là m t ph n quan tr ng c a vi c ánh giá tài nguyên thiên
nhiên và c ng là c s
nh h
ng s d ng
t h p lý, b n v ng trong s n xu t
nông, lâm nghi p. Hi n nay trên th gi i có kho ng 3,3 t ha
ó ã khai thác
c 1,5 t ha, còn l i a ph n là
nhi u khó kh n [2]. Trong 45 n m qua, theo k t qu
"Ch
ng trình môi tr
ng " cho th y: 1,2 t ha
bình ho c nghiêm tr ng do nh ng ho t
thoái hoá.
ng
tích
gi i quy t
t x u, s n xu t nông nghi p g p
ánh giá c a Liên h p qu c v
t ang b thoái hoá
ng c a con ng
Hàng n m có kho ng 6 - 7 tri u ha
t nông nghi p, trong
m c trung
i.
t nông nghi p b lo i b do xói mòn và
c nhu c u v l
ng th c không ng ng gia t ng con
i ph i ti n hành thâm canh t ng v , t ng n ng su t cây tr ng và m r ng di n
t nông nghi p.
Bên c nh ó, vi c ng n ch n
ra do s thi u hi u bi t c a con ng
cách có hi u qu trong t
tr ng và c n thi t [9].
c nh ng suy thoái v tài nguyên
i và h
t ai gây
ng t i vi c s d ng và qu n lý
ng lai thì công tác nghiên c u v
ánh giá
tm t
t là r t quan
Vì v y ánh giá
t ai g n li n v i s t n t i c a loài ng
ngh , g n li n v i vi c s d ng
t b n v ng. Vi c ánh giá
t hi n t i và t
t ph i
i và khoa h c công
ng lai, là c s c t lõi
s d ng
c xem xét trên ph m vi r t r ng, bao g m
c không gian, th i gian, các y u t t nhiên và xã h i.
ánh giá
t ai không ch
là l nh v c khoa h c t nhiên mà còn mang tính kinh t và k thu t n a. Vì v y, c n
k t h p chuyên gia c a nhi u ngành tham gia ánh giá
2.1.3. Khái ni m
t [4].
t nông nghi p
t nông nghi p là t t c nh ng di n tích
c s d ng vào m c ích s n xu t
nông nghi p nh tr ng tr t, ch n nuôi, nuôi tr ng thu s n, di n tích nghiên c u thí
nghi m ph c v cho s n xu t nông nghi p. K c di n tích
t lâm nghi p và các
công trình xây d ng c b n ph c v cho s n xu t nông lâm nghi p.
2.1.4. Phân lo i
t nông nghi p
Theo Lu t
+
t ai 2013, nhóm
t tr ng cây hàng n m (
ng n ngày, có chu k sinh tr
t nông nghi p
c phân thành các lo i sau:
t canh tác) là lo i
t dùng tr ng các lo i cây
ng khôngquá m t n m.
t tr ng cây hàng n m
bao g m:
*
t 3 v là
t gieo tr ng và thu ho ch
c 3 v /n m v i các công th c 3
v lúa, 2 v lúa + 1 v màu.
*
*
t 2 v có công th c luân canh nh lúa - lúa, lúa - màu, màu – màu.
t 1 v là
Ngoài ra
t trên ó ch tr ng
t tr ng cây hàng n m còn
c chia thành các nhóm
+
tr
c 1 v lúa hay 1 v màu/n m.
c phân theo các tiêu th c khác và
t chuyên tr ng lúa,
t tr ng cây lâu n m g m
t dùng
t chuyên tr ng màu.
tr ng các lo i cây có chu k sinh
ng kéo dài trong nhi u n m, ph i tr i qua th i k ki n thi t c b n m i
a vào
kinh doanh, tr ng m t l n nh ng thu ho ch trong nhi u n m.
+
t r ng s n xu t là di n tích
t
c dùng
chuyên tr ng các lo i cây
r ng v i m c ích s n xu t.
+
t r ng phòng h : là di n tích
+
t r ng
c d ng: là di n tích
d ng v i m c ích riêng.
t
tr ngr ng v i m c ích phòngh .
t
c Nhà n
c quy ho ch,
a vào s
+
t nuôi tr ng thu s n là di n tích
t dùng
nuôi tr ng thu s n nh tôm,
cua, cá...
+
t làm mu i là di n tích
t
c dùng
ph c v cho quá trình s n xu t
mu i.[9]
2.1.5. Vai trò và ý ngh a c a
- Cung c p l
L
ng th c, th c ph m cho toàn xã h i
ng th c, th c phâm là y u t
phát tri n c a con ng
u tiên có tính ch t quy t
i và phát tri n kinh t - xã h i c a
hoá có ch a ch t dinh d
ho t
t ai trong s n xu t nông nghi p
ng nuôi s ng con ng
tn
nh s t n t i
c. Nh ng hàng
i này ch có th có
c thông qua
ng s ng c a cây tr ng và v t nuôi, hay nói cách khác là thông qua quá trình
s n xu t nông nghi p
- Nông nghi p là m t trong nh ng nhân t quan tr ng góp ph n thúc
ys n
xu t công nghi p và khu v c thành th phát tri n
+ Nông nghi p cung c p ngu n nguyên li u cho công nghi p,
c bi t là công
nghi p ch bi n.
+ Nông nghi p
c bi t là nông nghi p c a các n
v c d tr và cung c p lao
c ang phát tri n là khu
ng cho phát tri n công nghi p, các ngành kinh t qu c
dân khác và ô th .
+ Nông thôn là th tr
ng tiêu th r ng l n cho hàng hoá công nghi p và các
ngành kinh t khác.
- Nông nghi p là ngu n thu ngân sách quan tr ng c a Nhà n
c
Nông nghi p là ngành kinh t s n xu t có quy mô l n nh t c a n
tr ng giá tr t ng s n l
sách trong n
d
c ta. T
ng và thu nh p qu c dân trong kho ng 25% tông thu ngân
c. Vi c huy
ng m t ph n thu nh p t nông nghi p
c th c hi n
i nhi u hình th c:thu nông nghi p, các lo i thu kinh
- Nông nghi p là ho t
ng sinh k ch y u c a
i b ph n dân nghèo
nông thôn
N
c ta v i h n 80% dân c t p trung
nông thôn h s ng ch y u d a vào
s n xu t nông nghi p, v i hình th c s n xu t t c p t túc ã áp ng
c p thi t hàng ngày c a ng
i dân.[2]
c nhu c u
2.2. C s lý lu n v
2.2.1. ánh giá
ánh giá
t
t d a vào i u ki n t nhiên
t ai d a vào i u ki n t nhiên là: Xác
y u t c u thành
con ng
ánh giá
t (sinh v t,
nh m i quan h c a các
a hình, khí h u, á m , th i gian và tác
ng c a
i), các i u ki n sinh thái
t và các thu c tính c a chúng có tính quy lu t
ho c không có tính quy lu t nh h
ng (t t ho c x u) t i hi u qu và m c ích c a
các lo i s d ng
t [6].
Tu thu c m c ích
tiêu chu n ánh giá
t ra mà l a ch n các y u t , ch tiêu c a t ng y u t và
t phù h p trong i u ki n c th c a t ng quy mô, vùng và
qu c gia có th gi ng ho c khác nhau.
Theo FAO t ng k t:
- ánh giá
t ai v m t t nhiên ch ra m c
thích nghi
i v i s d ng
hoàn toàn d a trên c s các i u ki n t nhiên mà không xem xét
t
n các i u ki n
kinh t .
-
ánh giá
t ai v m t t nhiên nh n m nh các khía c nh b n v ng t
i c a s thích nghi cu các i u ki n khí h u, th nh
ng
ng… vì chúng ít thay
i
h n so v i các y u t kinh t .
-
ánh giá
t ai v m t t nhiên
c s d ng
chia các
nv
t ai
thành các nhóm qu n lý, ph c v các nghiên c u chi ti t và hoàn toàn có giá tr
trong th i gian lâu dài vì các m c thích nghi v m t t nhiên thay
2.2.2. ánh giá
t ai d a vào ch tiêu hi u qu kinh t
ánh giá kinh t
nv
t là các
c tính th c t c a s thích nghi v kinh t
m i
t ai theo các ch tiêu v kinh t . Các ch tiêu này c ng th hi n m i liên
quan t i các
c tính c a
2.2.3. ánh giá
t ai.
t ai d a vào ch tiêu hi u qu xã h i
ánh giá theo ch tiêu
áp ng nhu c u c a ng
2.2.4. ánh giá
Là s
n
i r t ch m [3].
ch p nh n c a xã h i v các v n
i dân.
t ai d a vào ch tiêu hi u qu môi tr
ánh giá m c
c, không khí...
xem xét m c
nh h
ng t i môi tr
ng
ng xung quanh, môi tr
ng
t,
2.3. C s th c ti n
nh h
h i
ng phát tri n nông nghi p và nông thôn
ng toàn qu c l n th VIII xác
t ng tr
n n m 2010 ã
c
i
nh: “Xây d ng n n nông nghi p Vi t Nam
ng nhanh và b n v ng theo h
ng nông nghi p sinh thái, th c hi n a
canh a d ng hóa s n ph m, k t h p nông nghi p, lâm nghi p và công nghi p ch
bi n, công nghi p hóa, hi n
i hóa, t ng nhanh nông s n hàng hóa, áp ng nhu
c u tiêu dùng c a nhân dân trong n
hi u qu cao, nâng cao
Các ch tr
+
c v i nhu c u ngày càng cao và xu t kh u
i s ng nông dân, xây d ng nông thôn m i”. [6]
ng l n phát tri n nông nghi p:
y m nh s n xu t l
Do v trí
ng th c,
c thù c a n
m b o an toàn l
ng th c qu c gia.
c ta, s n xu t nông nghi p ch u nhi u thiên tai nh :
Bão, l l t, ng p úng, h n hán, sâu b nh,.... gây thi t h i n ng n . Dân s n
ông và t ng tr
nh , ph i
t
ng nhanh nên v n
c
t thành m t ch tr
an toàn l
c ta
ng th c là m t thách th c không
ng có t m chi n l
c lâu dài.
+ Chuy n d ch m nh m c c u kinh t nông nghi p.
Trong giai o n t i cùng v i vi c chú tr ng b o
gia, c n
c ti p t c ph n
nghi p theo h
u
m an toàn l
y m nh quá trình chuy n
ng phát huy cao
ng th c qu c
i c c u kinh t nông
l i th so sánh, khai thác có hi u qu ti m n ng
t t c các vùng kinh t nông nghi p, t ng b
c th c hi n công nghi p hóa, hi n
hóa. Thâm canh cao, t ng nhanh s n xu t l
ng th c
hóa, th c hi n chi n l
c an toàn l
ng th c trên c s
có nhi u s n l
i
ng hàng
a d ng hóa s n xu t, nâng
cao n ng su t và thu nh p c a toàn ngành nông nghi p. Chú tr ng phát tri n các
lo i cây nông nghi p dài ngày nh cây có s i, rau qu s ch,... Phát tri n m nh d n
ch n nuôi,
a v trí ch n nuôi thành ngành s n xu t chính trong nông nghi p, áp
ng yêu c u tiêu dùng n i
a và xu t kh u. Xây d ng vùng s n xu t chuyên canh
có k t c u h t ng theo quy ho ch
m b o cân
ng b và hoàn ch nh v i công ngh tiên ti n,
i s n xu t nông nghi p v i n ng l c ch bi n và nhu c u th tr
+ C i thi n
ng.
i s ng nông dân và xây d ng nông thôn m i.
Xây d ng nông thôn m i theo
nh h
ng xã h i ch ngh a là s k t h p hài
hòa gi a các m i quan h gi a kinh t - chính tr - xã h i, gi a công nghi p và nông
nghi p, gi a công nhân và nông dân, gi a thành th và nông thôn. Tr giúp nông
dân phát tri n kinh t t ng h p, trên c s chuy n
nông thôn theo h
ng công nghi p hóa, hi n
i c c u kinh t nôngnghi p,
i hóa. Thông qua các t ch c tín
d ng a ãi, các t ch c h th ng hi p h i nông dân hay h p tác xã (làm nhi m v
cung ng v t t , khuy n nông, d ch v k thu t, ch bi n và tiêu th s n ph m ),
xây d ng ki n trúc h t ng nông thôn,
u t phát tri n giáo d c, y t , v n hóa v i
m c ích nâng cao dân trí và s c kh e cho nhân dân, chuuy n d n h s n xu t t
c p t túc sang s n xu t hàng hóa, gi m d n h nghèo.
+ T ng c
ng
u t cho nông nghi p nông thôn.
M t trong nh ng gi i pháp l n có vai trò h t s c quan tr ng
tri n v ng c a nông nghi p và nông thôn n
thành hi n th c là v n
ut .
nghi p nông thôn là 50 000
c ta
c
n n m 2010 có kh n ng tr
en n m 2010 t ng nhu c u v n
n 60 000 nghìn t
mb o
u t cho nông
ng, s v n này t p trung xây
d ng c s h t ng, xây d ng các c s v t ch t k thu t ph c v nông nghi p, phát
tri n s n xu t và b o v r ng.
+ Ti p t c
i m i và hoàn thi n các chính sách nông nghi p.
i m i chính sách nh m t ng c
ng l i ích c a ng
i lao
ng
khu v c
nông thôn, khuy n khích phát tri n s n xu t và công b ng xã h i.
2.3.1. Tình hình s d ng
t nông nghi p trên th gi i và Vi t Nam
2.3.1.1 Tình hình s d ng
t nông nghi p trên th gi i
Trên th gi i, m c dù n n s n xu t nông nghi p c a các n
không gi ng nhau nh ng t m quan tr ng c a nông nghi p
thì qu c gia nào c ng ph i th a nh n. H u h t các n
c phát tri n
iv i
trình
i s ng con ng
i
c coi s n xu t nông nghi p là c
s c a s phát tri n.
Tuy nhiên, khi dân s t ng nhanh thì nhu c u l
ép r t l n.
có thêm
m b o an ninh l
ng th c, loài ng
ng th c, th c ph m là m t s c
i ph i t ng c
t s d ng vào m c ích nông nghi p. Thêm n a,
, không có bi n pháp n
nh
phì nhiêu c a
t b thoái hoá trên ph m vi toàn th gi i,
mòn, nhi m m n…
ng khai hoang
t ai l i b khai thác tri t
t. K t qu là, hàng lo t di n tích
t b m t ch t dinh d
ng, h u c do b xói
Toàn b qu
t có kh n ng s n xu t nông nghi p trên th gi i là 3.256 tri u ha,
chi m kho ng 22% t ng di n tích
phân b không
t li n. Di n tích
t nông nghi p trên th gi i
c
u: Châu M chi m 35%, Châu Á chi m 26%, Châu Âu chi m 13%,
Châu Phi chi m 6%. Bình quân
tr t trên toàn th gi i m i
t nông nghi p trên th gi i là 12 nghìn m2.
t 1,5 t chi m 10,8% t ng di n tích
t tr ng
t ai, 46%
t có
kh n ng s n xu t nông nghi p, nh v y còn 54% ( t có kh n ng s n xu t nh ng
ch a
c khai thác). Di n tích
di n tích
t ang canh tác trên th gi i ch chi m 10% t ng
t t nhiên (kho ng 1.500 tri u ha).
Ngu n tài nguyên
t trên th gi i hàng n m luôn b gi m,
c bi t là
t nông
nghi p m t i do chuy n sang m c ích s d ng khác. M t khác dân s ngày càng
t ng, theo
c tính m i n m dân s th gi i t ng t 80 - 85 tri u ng
m c t ng này m i ng
th c ph m.
tc a
ng tr
i c n ph i có 0,2 - 0,4 ha
i. Nh v y, v i
t nông nghi p m i
l
ng th c,
c nh ng khó kh n r t l n ó thì vi c ánh giá hi u qu s d ng
t nông nghi p là h t s c c n thi t.[5]
2.3.1.2 Tình hình s d ng
Theo quy t
t nông nghi p t i Vi t Nam
nh 2282Q /BTNMT ngày 08/12/2011 c a B TNMT, tính
n
ngày 01/1/2011, Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33.095,7 nghìn ha, trong ó :
- Di n tích nhóm
nhiên. Di n tích nhóm
t nông nghi p: 26.226,396 ha chi m 79,24 % t ng di n tích t
t phi nông nghi p: 3.705,075 ha chi m 11,19 % t ng di n tích
t nhiên. Di n tích nhóm
t ch a s d ng: 3.164,269 ha chi m 9,57% t ng di n tích
t nhiên.[1]
Vì v y, vi c nâng cao hi u qu s d ng
s n ph m nông nghi p ang tr thành v n
d ng
t nh m th a mãn nhu c u cho xã h i v
c p bách
c các nhà qu n lý và s
t quan tâm. Th c t cho th y, trong nh ng n m qua do t c
c ng nh
ô th hóa di n ra m nh m
cho di n tích
nhi u
a ph
t nông nghi p Vi t Nam có nhi u bi n
công nghi p hóa
ng trên ph m vi c n
ng
c làm
2.3.2. Tình hình s d ng
t nông nghi p th tr n H
B ng 2.1 Di n tích, c c u các lo i
STT
LO I
1
ng S n, huy n Phú Bình
t chính n m 2014
DI N TÍCH
T
C C U (%)
( HA)
T ng di n tích t nhiên
1030,33
100,00
2
t nông nghi p
851,03
82,60
3
t phi nông nghi p
179,30
17,40
Ngu n: UBND th tr n H
ng S n
t nông nghi p 851,03 ha, Chi m 82,60% so v i t ng di n tích t nhiên,
trong ó:
-
t tr ng lúa n
c: 406,91 ha, chi m 39,49% so v i t ng di n tích t nhiên.
-
t tr ng cây hàng n m còn l i: 69,86 ha, chi m 6,78% so v i t ng di n
tích t nhiên.
-
t tr ng cây lâu n m: 228,27 ha, chi m 22,16% so v i t ng di n tích t nhiên.
-
t lâm nghi p: 120,00 ha, chi m 11,65% so v i t ng di n tích t nhiên.
-
t nuôi tr ng thu s n: 25,99 ha, chi m 2,52% so v i t ng di n tích t nhiên.
t phi nông nghi p 179,30 ha.[7]
2.4.
nh h
ng s d ng
t s n xu t nông nghi p
nh h
ng s d ng
t nông nghi p là xác
nông nghi p theo i u ki n t nhiên,
tr
ng… c bi t là m c tiêu, ch tr
nh h
ng s d ng
ng h
ng s d ng
t
c i m kinh t , i u ki n v t ch t xã h i, th
ng chính sách c a Nhà n
hi u qu s n xu t xã h i, t o i u ki n b o v
khác,
nh ph
c nh m nâng cao
t và b o v môi tr
t nông nghi p là vi c xác
ng. Nói cách
nh m t c c u s n xu t
nông nghi p trong ó c c u cây tr ng, c c u v t nuôi phù h p v i i u ki n sinh
thái c a vùng lãnh th .
xác
nh
c c c u s d ng
t nông nghi p h p lý c n ph i có nghiên
c u v h th ng cây tr ng, các m i quan h gi a cây tr ng v i nhau, gi a cây tr ng
v i môi tr
ng bên ngoài là i u ki n t nhiên, kinh t xã h i nh : t p quán và kinh
nghi m s n xu t, lao
ng, qu n lý, th tr
ng, c ch chính sách…
Trên c s nghiên c u h th ng cây tr ng và các m i quan h gi a chúng v i môi
tr ng
nh h ng s d ng
Các c n c
-
c i m
- Tính ch t
nh h
t phù h p v i i u ki n t ng vùng.
ng s d ng
a lý, th nh
t:
ng.
t hi n t i.
- D a trên yêu c u sinh thái c a cây tr ng, v t nuôi và các lo i hình s
d ng
t.
- D a trên các mô hình s d ng
v t nuôi và
t hi u qu s
i u ki n s d ng
d ng
t, c i t o
t phù h p v i yêu c u sinh thái c a cây tr ng,
t cao (L a ch n lo i hình s d ng
t t i u). -
t b ng các bi n pháp th y l i, phân bón và các ti n
b khoa h c k thu t v canh tác.
- M c tiêu phát tri n c a vùng nghiên c u trong nh ng n m ti p theo ho c
lâu dài.
Ph n 3
IT
3.1.
it
3.1.1.
+
c a ng
it
NG, N I DUNG VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u
i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i, ti m n ng
i dân
a ph
t ai và t p quán s n xu t
ng
+ Các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p c a th tr n H
ng S n,
huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên.
3.1.2. Ph m vi nghiên c u
- Trên
3.2.
a bàn xã c a th tr n H
ng S n, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên.
a i m và th i gian ti n hành
-
a i m : UBND Th Tr n H
ng S n, Huy n Phú Bình.
- Th i gian ti n hành : T 01/2015
n 05/2015
3.3. N i dung nghiên c u
3.3.1.
ánh giá i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i th tr n H
ng S n, huy n
Phú Bình, t nh Thái Nguyên.
+ i u ki n t nhiên
+ Các ngu n tài nguyên
+ i u ki n kinh t - xã h i
3.3.2.
ánh giá tình hình s d ng
th tr n H
+ Tình hình bi n
3.3.4.
ng
t nông nghi p trên
abàn
ng S n, huy n Phú Bình, t nh Thái Nguyên.
+ Tình hình s d ng
3.3.3. Xác
t và bi n
ng
tnông nghi p trên
a bàn xã
t nông nghi p trên
nh các lo i hình s d ng
t s n xu t nông nghi p trên
ánh giá hi u qu kinh t , xã h i, môi tr
t s n xu t nông nghi p
+ ánh giá hi u qu v kinh t
+ ánh giá hi u qu v xã h i
a bàn xã
a bàn xã
ng c a các lo i hình s d ng
+ ánh giá hi u qu v môi tr
3.3.5
ng
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a các lo i hình s d ng
3.3.6
nh h
3.4. Ph
ng s d ng
t cho th tr n H
t
ng S n
ng pháp nghiên c u
3.4.1. Ph
ng pháp thu th p tài li u, s li u
3.4.1.1. Ph
ng pháp i u tra s li u th c p
- Thu th p s li u v
i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a th tr n H
- Thu th p s li u th c p ch y u
ng S n
các ngu n:
+ Các tài li u, s sách, báo cáo th ng kê và nghiên c u các tài li u khác có liên quan.
+ Các phòng ban chuyên môn c a huy n Phú Bình, UBND Phú BÌnh
3.4.1.2. Ph
- Ph
ng pháp i u tra s li u s c p
ng pháp ánh giá nhanh nông thôn (RRA): thông qua vi c i th c t
quan sát, ph ng v n cán b và ng
thu th p các thông tin liên quan
- Ph
i dân
n
i
i u tra hi n tr ng s d ng
i s ng và tình hình s n xu t nông nghi p.
ng pháp ánh giá nông thôn có ng
ti p xúc v i ng
t c a xã,
i dân, g i m , t o c h i
i dân tham gia (PRA): Tr c ti p
trao
i, bàn b c,
kh n, nguy n v ng, kinh nghi m trong s n xu t. S d ng ph
a ra nh ng khó
ng pháp PRA
thu th p s li u ph c v phân tích hi n tr ng, hi u qu các lo i hình s d ng
và
a ra các gi i pháp trong s d ng
t nông nghi p nh m
t
m b o tính th c
t , khách quan.
3.4.1.3. Ph
ng pháp phân vùng nghiên c u
- Theo v trí
a lý,
a hình,
a m o,
t ai c a th tr n H
ng S n
c
chia làm 3 vùng nh sau:
+ Vùng
a hình cao (vùng 1): Là
a hình có
i núi th p d ng bát úp, cây
tr ng ch y u là v i, s n và phát tri n cây lâu n m
+ Vùng
cánh
a hình b ng ph ng (vùng 2): N m
trung tâm xã, ch y u là nh ng
ng tr ng lúa và các lo i cây hàng n m
+ Vùng
a hình xen k
i núi và cánh
v i nhi u lo i cây tr ng, c c u a d ng.
ng (vùng 3): Là
a hình thích h p
Ba vùng sinh thái này có s khác bi t t
hình, c c u cây tr ng, dân t c...
c u ph i
môi tr
t
ng
i rõ r t v
i u ki n
c m c tiêu nghiên c u,
t ai,
a
a i m nghiên
i di n cho vùng nghiên c u v các i u ki n kinh t - xã h i, t nhiên,
ng, v n hóa, tình hình nông thôn c a huy n.
- Ch n i m nghiên c u:
+
i di n cho vùng 1 :xóm Hòa Bình
+
i di n cho vùng 2 : t dân ph Gi a
+
i di n cho vùng 3 :xóm Thi ua
3.4.1.4. Ph
ng pháp xác
nh các
c tính
+ Xác
nh thành ph n c gi i: Dùng ph
+ Xác
nh
+ Xác
nh lo i
a hình: Quan sát th a
ng pháp vê giun.
a hình và
t phát sinh: C n c trên b n
phán oán ngoài th c
3.4.1.5. Ph
t,
t ai
a v t xung quanh.
, k t h p i u tra quan sát và
a.
ng pháp dùng các ch tiêu dùng
h p c a các lo i hình s d ng
phân tích ánh giá kh n ng thích
t
- Ch tiêu k t qu s n xu t và chi phí s n xu t
+ Giá tr s n xu t GO: Là toàn b giá tr s n ph m
k nh t
nh (th
c t o ra trong m t th i
ng là m t n m).
n
Công th c tính:
GO=
i 1
PiQi
Trong ó: P i là gía tr s n ph m th i
Q i là s n ph m th i
+ Chi phí trung gian IC :
ó là toàn b chi phí v t ch t tr c ti p cho s n xu t
nh : gi ng, phân bón, b o v th c v t, thu l i phí, thuê máy móc, chi phí công lao
ng…
n
Ci
Công th c: IC =
i 1
Trong ó: Ci: Là kho n chi phí th i
