Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh giun đũa lợn tại một số xã thuộc huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên và biện pháp phòng trị (Khóa luận tốt nghiệp)

1

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

ÂU

Tên

C TOÀN

tài:

“NGHIÊN C U M T S
C I M D CH T B NH GIUN
AL N
T I M T S XÃ THU C HUY N
NG H , T NH THÁI NGUYÊN VÀ
BI N PHÁP PHÒNG TR ”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Thú y
: Ch n nuôi - Thú y
: 2010 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


2

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

ÂU

Tên

I H C NÔNG LÂM

C TOÀN

tài:

“NGHIÊN C U M T S
C I M D CH T B NH GIUN
AL N

T I M T S XÃ THU C HUY N
NG H , T NH THÁI NGUYÊN VÀ
BI N PHÁP PHÒNG TR ”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
: Chính quy
Chuyên ngành
: Thú y
Khoa
: Ch n nuôi - Thú y
L p
: K42 - Thú y
Khóa h c
: 2010 - 2015
Gi ng viên h ng d n : Ths. La V n Công

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


i

L IC M

Sau 4 n m h c t p t i tr
tháng th c t p t i c s ,
giáo trong tr

ng H ,

ng, lãnh

ng

N

i h c Nông Lâm Thái Nguyên và 5

c s giúp

và ch b o ân c n c a các th y cô

o và toàn th các cán b c a Tr m thú y huy n

c bi t là các th y cô giáo trong khoa Ch n nuôi Thú y,

em ã hoàn thành khóa h c và khóa lu n t t nghi p v i
m ts

c i m d ch t b nh giun

n nay

tài “Nghiên c u

a l n t i m t s xã thu c huy n

ng

H , t nh Thái Nguyên và bi n pháp phòng tr ”.
V i lòng bi t n vô h n, em xin t lòng bi t n chân thành c a mình t i:
Ban Giám hi u tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

Ban ch nhi m Khoa và t p th các th y cô giáo trong khoa Ch n nuôi
Thú y ã t n tình dìu d t và d y d em trong su t quá trình h c t p c ng nh
trong th i gian th c t p.
c bi t, em xin bày t lòng bi t n sâu s c t i th y giáo h
cô giáo h

ng d n là: Ths. La V n Công ã tr c ti p h

ng d n và

ng d n, giúp

em

trong su t quá trình th c t p và hoàn thành b n khóa lu n này.
Qua ây em xin g i l i c m n sâu s c t i Ban lãnh
cán b c a tr m Thú y huy n
l i và tr c ti p giúp

ng H

ã t n tình giúp

o và toàn th các

, t o i u ki n thu n

em trong su t quá trình th c t p t i c s .

Nhân d p này, em c ng xin c m n gia ình và b n bè ã t o m i i u
ki n v t ch t c ng nh tinh th n,

ng viên, giúp

em trong su t quá trình

th c t p.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày 4 tháng 6 n m 2015
Sinh viên

ÂU

C TOÀN


ii

DANH M C CÁC B NG

B ng 4.1. T l và c

ng

nhi m giun

a l n t i m t s xã thu c huy n

ng H , t nh Thái Nguyên. ............................................................ 25
B ng 4.2. T l và c

ng

nhi m giun

a theo tu i l n............................ 27

B ng 4.3. T l và c

ng

nhi m giun

a theo gi ng l n ......................... 29

B ng 4.4. T l và c

ng

nhi m giun

a l n theo tình tr ng VSTY ....... 31

B ng 4.5. T l và c

ng

nhi m giun

a l n theo tháng trong n m........ 32

B ng 4.6. T l và c

ng

nhi m giun

a theo ph

B ng 4.7. S ô nhi m tr ng giun

a

ngo i c nh........................................ 35

B ng 4.8. Bi u hi n lâm sàng c a l n nhi m giun
B ng 4.9. B nh tích

i th c a l n nhi m giun

B ng 4.10. Hi u l c c a thu c t y giun

ng th c ch n nuôi ... 33

a................................... 38
a ...................................... 39

a l n ............................................. 40


iii

DANH M C CÁC CH

Cs

: C ng s

TT

: Th tr ng

D

VI T T T VÀ KÝ HI U

ng tính (+) : T l nhi m

CN

: Công nghi p

TT

: Truy n th ng

PTCN

: Ph

VSTY

: V sinh thú y

A.suum

: Ascaris suum

KT

: Ki m tra

ng th c ch n nuôi


iv

M CL C
Ph n 1 M
U ............................................................................................... 1
1.1. t v n ................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u và yêu c u c a tài ................................................ 2
1.3. Ý ngh a c a tài ....................................................................................... 2
Ph n 2 T NG QUAN TÀI LI U ..................................................................... 3
2.1. C s khoa h c c a tài .......................................................................... 3
2.1.1. c i m sinh h c c a giun a ký sinh l n ....................................... 3
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n c .............................................. 14
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n c.......................................................... 14
2.2.2. Tình hình nghiên c u n c ngoài ...................................................... 16
Ph n 3
I T NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U .. 18
3.1. i t ng,v t li u, th i gian và a i m nghiên c u ............................. 18
3.2. a i m, th i gian nghiên c u ................................................................ 18
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 18
3.3.1. Tình hình nhi m giun a l n t i m t s xã thu c huy n ng H ..... 18
3.3.2. Nghiên c u s ô nhi m tr ng giun a l n ngo i c nh ..................... 19
3.3.3. Nghiên c u b nh giun a l n (Ascariosis).......................................... 19
3.3.4. Bi n pháp phòng tr b nh giun a cho l n .......................................... 19
3.4. Ph ng pháp nghiên c u.......................................................................... 19
3.4.1. Ph ng pháp l y m u ............................................................................ 19
3.4.2. Ph ng pháp xét nghi m m u............................................................... 20
3.4.3. Ph ng pháp theo dõi các bi u hi n lâm sàng c a l n b giun a.......21
3.4.4. Ph ng pháp xác nh b nh tích i th ............................................... 22
3.4.5. Ph ng pháp b trí thí nghi m .............................................................. 22
3.5. Ph ng pháp x lý s li u........................................................................ 23
3.5.1. M t s tham s th ng kê ....................................................................... 23
3.5.2. M t s công th c tính t l (%) ............................................................ 23
3.5.3. M t s công th c tính t l (%) ............................................................ 24
Ph n 4 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................. 25
4.1.1. T l và c ng nhi m giun a l n m t s xã thu c huy n ng H ,
t nh Thái Nguyên ............................................................................................. 25

v

4.1.2. T l và c ng nhi m giun a theo tu i l n .................................. 27
4.1.3. T l và c ng nhi m giun a theo gi ng l n ............................... 29
4.1.4. T l và c ng nhi m giun a l n theo tình tr ng v sinh thú y ... 30
4.1.5. T l và c ng nhi m giun a l n theo tháng trong n m .............. 32
4.1.6. T l và c ng nhi m giun a l n theo ph ng th c ch n nuôi ... 33
4.2. S ô nhi m tr ng giun a l n n n chu ng nuôi, xung quanh chu ng và
v n bãi tr ng cây th c n cho l n................................................................. 35
4.3.1. Bi u hi n lâm sàng c a l n nhi m giun a ......................................... 37
4.3.2. B nh tích i th c a l n nhi m giun a ............................................. 39
4.4. Hi u l c c a m t s thu c t y giun a cho l n ...................................... 40
4.5.
xu t quy trình phòng b nh giun a cho l n ..... Error! Bookmark not
defined.
4.5.1. T y giun a cho l n............................. Error! Bookmark not defined.
4.5.2. X lý phân di t tr ng giun a ........ Error! Bookmark not defined.
4.5.3. V sinh chu ng nuôi l n ....................... Error! Bookmark not defined.
4.5.4. T ng c ng ch m sóc, nuôi d ng àn l n .........Error! Bookmark not
defined.
Ph n 5 K T LU N, T N T I VÀ
NGH ............................................... 42
5.1. K t lu n .................................................................................................... 42
5.2. T n t i ...................................................................................................... 42
5.3.
ngh ..................................................................................................... 43

1

Ph n 1
M
1.1.

U

tv n

Trong nh ng n m g n ây, ngành ch n nuôi n
huy n

ng H nói riêng ã có nh ng b

ph m c a ngành ch n nuôi không ch
ng

i tiêu dùng mà còn thúc

c phát tri n m nh m . Các s n

áp ng nhu c u ngày càng cao c a

y s phát tri n c a các ngành khác.

òi h i s nâng cao không ng ng v s l

ng và ch t l

c m em l i ngu n th c ph m có giá tr dinh d
an toàn th c ph m.

c ta nói chung và c a

th c hi n

i u này

ng c a gia súc, gia

ng cao và

m b o v sinh

c i u ó, ngành ch n nuôi n

c ta ã

s m áp d ng các ti n b c a khoa h c k thu t vào s n xu t, vi c ch m sóc và
phòng b nh cho gia súc, gia c m có ý ngh a quan tr ng và quy t
thành qu c a ng

nh

n

i ch n nuôi.

Ch n nuôi l n gi v trí quan tr ng trong ngành nông nghi p

Nam. Cung c p ph n l n th c ph m cho con ng

Vi t

i, phân bón cho s n xu t

tr ng tr t và các s n ph m ph : da, lông, m ... cho ngành công nghi p ch
bi n. Ch n nuôi l n còn góp ph n r t l n trong v n

gi i quy t vi c làm

nông thôn, xóa ói gi m nghèo và c h i làm giàu cho nông dân.
Bên c nh nh ng b nh truy n nhi m có tính ch t lây lan m nh, gây thi t
h i l n thì b nh ký sinh trùng c ng gây thi t h i không nh cho ngành ch n
nuôi. B nh ký sinh trùng nói chung và b nh giun

a l n nói riêng không gây

ch t l n ngay nh ng chúng làm cho l n m c b nh tr nên còi c c, ch m
l n,… nh h
Vì v y,

ng

n sinh tr

ng, s c s n xu t và ch t l

ng s n ph m.

góp ph n h n ch tác h i c a b nh giun

a gây ra trên àn

l n, xu t phát t yêu c u c a th c ti n s n xu t trên c s th a k k t qu c a
các tác gi trong và ngoài n

c, chúng tôi ti n hành nghiên c u

tài:


2

“Nghiên c u m t s
huy n

c i m d ch t b nh giun

a l n t i m t s xã thu c

ng H , t nh Thái Nguyên và bi n pháp phòng tr ”.

1.2. M c tiêu nghiên c u và yêu c u c a

tài

* M c tiêu nghiên c u
- Xác

nh giun

a l n t i m t s xã thu c huy n

ng H , t nh Thái

Nguyên.
- Nghiên c u m t s
xã thu c huy n
- Xác

c i m d ch t c a b nh giun

al n

m ts

ng H , t nh Thái Nguyên.

nh hi u l c c a m t s thu c t y giun

* Yêu c u c a

a l n.

tài

- Làm sáng t nh ng thông tin v b nh giun
xu t bi n pháp phòng tr b nh giun

a l n, có c s khoa h c

a l n. T

ó s d ng các bi n

pháp i u tr .
1.3. Ý ngh a c a

tài

- Ý ngh a khoa h c:
c a b nh giun
V m ts

tài là thông tin khoa h c v

a l n t i m t s xã thu c huy n

c i m b nh lý lâm sàng

- Ý ngh a th c ti n:
cách hi u qu , t

l n do giun

c i m d ch t

ng H , t nh Thái Nguyên.
a gây ra.

ra nh ng bi n pháp phòng và i u tr b nh m t

ó h n ch nh ng thi t h i cho ngành ch n nuôi l n.


3

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a

tài

B nh ký sinh trùng

ng tiêu hóa th

th mãn tính, tri u ch ng không rõ, th

ng là nh ng b nh ti n tri n th

ng b tri u ch ng c a các b nh khác

che l p. Do ó chính nh ng con v t b nhi m ã tr thành ngu n reo r c m m
b nh ra bên ngoài và lây ra các con khác làm cho b nh càng có i u ki n phát
tri n m nh nh h
2.1.1.
2.1.1.1.

ng

n quá trình sinh tr

ng c a v t nuôi.

c i m sinh h c c a giun

a ký sinh

c i m hình thái, kích th

c c a giun

l n
al n

Nguy n Th Kim Lan và cs (2012) [6], giun

a l n thu c h

Ascaridae, loài Ascaris suum ký sinh

ru t non l n: giun màu tr ng s a,

hình ng, hai

a có 3 môi bao b c quanh mi ng (1

môi

u h i nh n.

phía l ng, 2 môi

u giun

phía b ng). Trên rìa môi có m t hàng r ng c a r t

rõ, c u t o c a r ng này r t khác nhau gi a hai loài giun
- 22cm,

a. Giun

c dài 12

ng kính 2,7 - 3mm. o n uôi cong v phía b ng. Trên m t b ng

m i bên có t 69 - 75 gai th t, có 7 gai th t sau h u môn, nh ng gai th t
khác x p trên m t r i trên hai hàng, m t gai th t l
dài t 29 - 35cm,

tr

ng kính 4 - 5mm, o n sau th ng.

c h u môn. Con cái
uôi mang h u môn

v phía b ng, h u môn có hình d ng m t cái khe ngang, b c hai môi g lên,

âm h có hình dáng m t l nh , hình b u d c
o n tr

v phía b ng kho ng 1/3

c thân.

Phân bi t gi a giun

c và giun cái là giun

b ng, uôi giun cái th ng. Giun

c nh , uôi cong v m t

c có hai gai giao h p dài b ng nhau,

kho ng cách 1,2 - 2mm, không có túi giao h p.


4

Tr ng giun

a hình b u d c h i ng n, kích th

c t 0,056 - 0,087mm

x 0,046 - 0,067mm, v d y g m 4 l p v , l p ngoài cùng là protit, màu vàng
cánh gián, nh p nhô làn sóng.

2.1.1.2. Vòng

i c a giun

al n

Theo Phan L c (2006) [12], giun
giun cái

tr ng, s l

phân ra môi tr

a ký sinh

ru t non. Sau khi th tinh,

ng tr ng t 10.000 - 150.000 tr ng/ngày. Tr ng theo

ng ngoài, sau 2 - 3 tu n trong tr ng phát tri n thành u trùng

gây nhi m. N u l n nu t ph i tr ng có ch a u trùng gây nhi m
hoá, u trùng

c gi i phóng ra xuyên qua niêm m c ru t, vào t nh m ch màng

treo, theo tu n hoàn v tim, ph i. u trùng
viêm ph i tr l i
non và ti p t c

ng tiêu

c ho lên mi ng, cùng niêm d ch

ng tiêu hoá, l t xác thành giun tr

ng thành, ký sinh

ru t

tr ng sau 2 - 2,5 tháng.

Nguy n Th Kim Lan và cs (2012) [6], cho bi t: vòng di chuy n c a
giun

a và vòng di chuy n t gan - ph i - ru t.
To,Ao pH

Phân

Ascaris suum
(Ký sinh

Tr ng

ru t non l n)

u trùng
(Có s c gây b nh)

(L n nu t
tr ng có
s c gây
b nh)
Ph i<- Gan<- Máu<- Niêm m c ru t
u trùng


5

Giun

a hình thành vòng

i là 54 - 62 ngày, tu i th c a giun

a

không quá 7 - 10 tháng.
Giun

a l n phát tri n không c n ký ch trung gian.

Giun cái

m i ngày 200.000 tr ng, trung bình m t giun cái

tr ng. Tr ng theo phân ra ngoài,

nhi t

kho ng 24oC và

27 tri u

m thích h p,

c hai tu n trong tr ng có phôi thai, sau m t tu n n a thì phôi thai l t xác
thành tr ng có s c gây b nh. L n nu t ph i tr ng này thì u trùng n

ru t,

chui vào m ch máu niêm m c, theo máu v gan. M t s ít chui vào ng lâm ba
và màng treo ru t, vào t nh m ch màng treo ru t, vào gan. Sau khi nhi m 4 - 5
ngày thì h u h t u trùng di hành t i ph i, s m nh t là sau 18 gi mu n nh t là
sau 12 ngày v n có u trùng vào ph i. Khi t i ph i u trùng l t xác thành u
trùng k III, u trùng này t m ch máu ph i chui vào t bào, qua khí qu n và
cùng v i niêm d ch lên h u, r i
phát tri n thành giun tr
khi di hành m t s
Giun

c nu t xu ng ru t non, l t xác l n n a và

ng thành. Th i gian u trùng di hành là 2 - 3 tu n, trong

u trùng có th vào lách, tuy n giáp tr ng, não...

a s ng b ng ch t dinh d

ng c a ký ch ,

ng th i ti t d ch

tiêu hóa, phân gi i

t ch c niêm m c ru t và l y t ch c ó nuôi b n thân.

Tu i th c a giun

a không quá 7 - 10 ngày. Nh ng n u i u ki n s ng b t

l i (ký ch s t cao) thì tu i th giun ng n h n.
2.1.1.3. S c

kháng c a giun

Theo Nguy n Ph

cT

al n
ng (2002) [22], tr ng giun

a khi th i qua

phân ã có phôi. Tr ng ti p t c phát tri n ph thu c vào áp l c, oxy, nhi t
m

, môi tr

,

ng.

Nuôi trong phòng thí nghi m tr ng phát tri n thành phôi thai bình
th

ng trong d ng d ch formol 2%. D

i ánh sáng m t tr i tr c ti p tr ng b

tiêu di t trong m t tu n. Theo Ph m Ch c (1980) [2], tr ng giun
tri n bình th

ng trong axit axetic và axit lactic 20% nh ng axit picric

a phát
c có


6

th dung gi i v kitin. Tr ng b phá h y trong NaOH 10%

70oC trong vòng

15 - 20 phút. Formalin 10% làm cho tr ng không n và u trùng tr nên
không gây nhi m.
Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (2012) [6], tr ng giun

a có s c

kháng r t cao do có 4 l p v dày, trong i u ki n t nhiên s ng
n m, có s c

kháng m nh

c1-2

i v i m t s ch t hóa h c nh formol 2%,

creolin 3%, H2SO4 10%, NaOH 2%.
nhi t

45 - 50oC ch t trong n a gi , n

trong 5 phút, n

c 70oC ch c n 1 - 10 giây. Vì v y

nhi t sinh h c s di t

c tr ng giun

c nóng 60oC di t tr ng
phân theo ph

ng pháp

a.

2.1.1.4. D ch t h c
Theo Ph m S L ng và cs (2006) [9], b nh giun
bi n

kh p n i trên th gi i,

c bi t các n

Châu Phi. Nguyên nhân b nh giun

nhi m giun

c ang phát tri n c a châu Á và

a l n r t ph bi n vì vòng

n gi n, có th truy n tr c ti p và có s c
- Tu i m c b nh giun

a l n là b nh ph

i c a nó

kháng cao.

a: theo Chu Th Th m và cs (2006) [21], l n

a v i t l cao và c

ng

n ng là t 3 - 5 tháng tu i. Theo

Bùi Quý Huy (2006) [4], l n t 2 - 6 tháng tu i m c b nh v i t l cao, tuy
nhiên m i l a tu i

u m c. Nhìn chung, l n nhi m giun

a cao

l a tu i 2

- 6 tháng tu i, sau ó gi m d n.
Nguyên nhân có tình tr ng này là do i u ki n khí h u n
m, thu n l i cho tr ng giun phát tri n. M t khác công tác thú y
ch n nuôi m c dù ã
phân, còn bón phân t
-

c quan tâm nh ng ch a

c ta nóng và
các c s

c th c hi n t t, ch a

i vào ru ng tr ng cây th c n cho l n...

ng v t c m nhi m: theo Ph m S L ng và cs (2009) [11], l n nhà

và l n r ng

các l a tu i 1 - 4 tháng tu i nhi m giun

và b b nh n ng h n l n tr

ng thành. L n con d

a v i t l cao nh t

i 2 tháng tu i t l nhi m


7

a 39,2%; 3 - 4 tháng tu i t l nhi m là 48,0%; trên 8 tháng tu i t l

giun

nhi m 24,9%.
-

ng bài xu t m m b nh: l n m c b nh th i tr ng theo phân ra

ngo i c nh.

ngo i c nh nh ng tr ng này

quá trình phát tri n
-

tr thành tr ng giun

c phát tán r ng rãi và b t

u

a có s c gây b nh.

ng truy n b nh: theo nghiên c u c a các tác gi : Nguy n Xuân

Bình (2005) [1], Nguy n Th Kim Lan (2012) [6], Ph m S L ng và cs (2009)
[11], b nh

c truy n ch y u qua

nhi m tr ng giun

ng mi ng, qua th c n, n

a. L n li m d ng c , máng n, n n chu ng và

ch n nên tr ng d theo vào
cây th c n thì tr ng giun

ng tiêu hóa. Khi bón phân t
a s ng

c u ng có
t

bãi

i cho cây tr ng,

c vài tháng. Khi l n n ph i s b

nhi m b nh. L n con nhi m b nh do lúc bú nhi m ph i tr ng giun

a nhi m

u vú m .
- Ph
ph

ng th c ch n nuôi: th

ng 70% l n nuôi

ng th c truy n th ng nh cho l n n bèo, rau s ng

trùng. L n nuôi theo ph
b nh h n. L n nuôi

các gia ình theo
u m c b nh ký sinh

ng pháp m i không cho n bèo, rau s ng thì ít m c

vùng

i núi, trung du không n rau s ng d

l n con ch a n rau bèo c ng m c b nh (Nguy n

in

c,

c L u và cs, 2004) [13].

2.1.1.5. C ch sinh b nh
Giun
tr

a gây b nh cho l n

c giai o n là u trùng và giai o n

ng thành.
u trùng di hành gây t n th

ng, m

ng cho vi khu n xâm nh p

vào c th . u trùng di hành qua ph i làm cho b nh suy n l n càng n ng h n,
t l phát b nh suy n có th t ng g p 10 l n. Khi u trùng t m ch máu vào

gan gây xu t huy t l m t m,

ng th i gây ho i t bào gan. Khi u trùng t

m ch máu ph i di chuy n t i ph bào gây v m ch máu,
xu t huy t, ph i b viêm.

ph i có nhi u i m


8

ng thành, do giun bám vào niêm m c ru t non làm loét

Khi là giun tr

niêm m c ru t non, gây au b ng, n u nhi u thì làm t c và th ng ru t.
Có nh ng tr

ng h p giun tr

ng d n m t, gây hoàng

ng thành chui vào ng d n m t làm t c

n, làm cho con v t au d d i.

S d , có tác h i này là do ba tác

ng sau c a ký sinh trùng

n c th

v t ch .
Tác

ng c gi i: h u h t các ký sinh trùng

u gây nên nh ng bi n

lo n c gi i, ng n tr ít hay nhi u khí quan mà nó xâm nh p, làm t c, chèn
ép, phá v các t ch c ho c làm th ng, rách, do khí quan bám hút c a ký sinh
trùng mà làm tróc niêm m c, gây xu t huy t và viêm th

ng g p

th c p

tính, th c p tính, mãn tính.
Tác

ng

h p th ch t

u

c: ký sinh trùng bài ti t các ch t

c, sinh ra nh ng bi n lo n khác nhau nh ng th

là bi n lo n th n kinh và tu n hoàn. Nói chung, ch t
m nh h n giai o n tr
Tác

c h ng ngày, ký ch
ng th y nh t

c do u trùng bài ti t

ng thành.

ng truy n b nh: m t s loài ti t túc

t súc v t, làm cho con v t

khó ch u có th b viêm ngoài da nh ng không nguy hi m mà cái nguy hi m
là chúng truy n b nh truy n nhi m có th thành d ch l u hành gây ch t nhi u
gia súc.
2.1.1.6. Tri u ch ng và b nh tích giun

a l n:

Chu Th Th m và cs, 2006 [21] cho bi t, khi l n nhi m ít giun, tri u
ch ng không rõ. B nh giun
dinh d

a th

ng bi u hi n rõ

nh ng l n nuôi thi u

ng, thi u vitamin, nhi m nhi u giun.

Ph m S L ng (2007) [10] cho bi t: b nh giun
ch ng rõ r t và tác h i nhi u

ng có tri u

l n 2 - 4 tháng tu i.

Giun ký sinh trong ru t non c a l n, l y ch t dinh d
c t . L n tr

a th

ng t ký ch , ti t

ng thành bi u hi n lâm sàng không rõ, ph n nhi u mang giun


9

a, tr thành ngu n reo r c m m b nh: g y, ch m l n, sút cân, r i lo n tiêu
hóa. T

ó con v t g y y u suy nh

th hi n

c, còi c c, thi u máu. Lúc này b nh hay

th mãn tính.

Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [5] khi u trùng

ph i gây

viêm ph i (thân nhi t cao, n kém, hô h p nhanh, ho). Khi nhi u giun thì làm
t c, th ng ru t, au b ng. M t s con có tri u ch ng th n kinh, n i m n. L n
l n thì tri u ch ng không rõ.
Th c p tính ít x y ra, th
th và trong i u ki n nuôi d
a ch y, ch

ng g p

giai o n u trùng di hành trong c

ng kém. Bi u hi n con v t suy nh

c, kém n,

ng b ng, mi ng hôi, s t, gan s ng và au, thi u máu, vàng da và

niêm m c, ôi khi có tri u ch ng th n kinh: i xiêu v o, quay cu ng ki t s c.
L n nhi m tr ng giun
ng

n h th n trung

ôi khi giun

a n ng có các bi n ch ng: co gi t do

c t tác

ng, t c ru t, t c ng d n m t do quá nhi u giun

a ch c th ng ru t chui vào xoang b ng, con v t ch t

a.

t ng t

ho c viêm phúc m c c p.
B nh tích: L

ng V n Hu n và cs (1997) [3], Ph m S L ng và cs

(2006) [9], ã mô t nh ng t n th
nhi m giun

ng b nh lý qua m khám nh ng l n

a n ng nh sau:

Khi viêm ph i th y trên m t ph i có ám xu t huy t màu h ng th m, có
nhi u u trùng giun

Tr

a

ph i.

ng h p nhi m giun

av is l

ng l n thì lòng ru t giãn r ng và

s ng to, gan ph i viêm, x hoá thành nh ng v t dài, ru t viêm cata, khi ru t
b v thì gây viêm phúc m c và xu t huy t.
M khám l n b nhi m giun

a n ng th y ru t có nhi u giun, lòng ru t

ch a nhi u d ch nh y, niêm m c ru t có t n th

ng, t ng sinh dày ra. B m t

gan có nhi u i m ho i t màu tr ng. N u viêm cata th phát s th y niêm
m c d dày, ru t có t huy t t ng ám, ôi khi có v t loét.


10

2.1.1.7. Ch n oán b nh giun

al n

Nguy n Th Kim Lan và cs (2012) [6],
phân b ng ph

i v i con v t s ng, ki m tra

ng pháp phù n i tìm tr ng giun. Có th dùng ph n ng bi n

thái n i bì (dùng kháng nguyên pha loãng 1:200 tiêm n i bì vành ngoài tai
ho c nh vào xoang k t m c m t) ph

ng pháp này r t t t, không gây ph n

ng chéo v i các giun khác, có k t qu d

ng tính sau khi nhi m giun

a8-

11 ngày.
i v i súc v t ch t: M khám tìm giun tr

ng thành, u trùng và ki m

tra b nh tích.
L nd
ch a

i hai tháng tu i: M khám tìm u trùng giun

ph i vì giun

tr ng.

2.1.1.8. Phòng b nh giun

a

Phòng b nh ký sinh trùng có nhi u bi n pháp nh ng

u nh m m c ích

không cho m m b nh ký sinh trùng phát tri n, th c hi n t t các chu trình ti n
hóa c a nó,

nó không th sinh ra ký sinh trùng tr

ng thành m i

Theo Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [5], các ph
ký sinh trùng

c.

ng pháp t n công

t ng giai o n nh sau:

Giai o n th nh t: ký sinh trùng tr

cùng. Có th tiêu di t nó b ng hai ph

ng thành

tr ng

ng pháp: dùng thu c

ký ch cu i
c hi u di t ký

sinh trùng (vi c t y ký sinh trùng này có tính ch t d phòng, t c là th c hi n
tr

c khi súc v t phát hành tri u ch ng b nh và tr

b nh ra bên ngoài môi tr
nh ng v t m c b nh (ph
v t v n s d ng

c khi súc v t reo r c m m

ng), tiêu di t ký sinh trùng b ng cách gi t t t c
ng pháp này tri t

nh ng t n kém m c dù th t súc

c).

Giai o n th hai: tr ng

Có th dùng hai ph

ng pháp: tiêu di t h u h t tr ng b ng cách thu

nh t h t phân c a gia súc m trong chu ng và em chôn (bi n pháp này ph i


11

làm i làm l i nhi u l n
thai) ho c có th

tr ng không có th i gian phát tri n thành phôi

phân theo ph

ng pháp nhi t sinh h c.

ch n th , ph i ng n không cho tr ng trên
cho

i v i súc v t

ng c phát tri n b ng cách làm

ng c khô ráo.
Giai o n th ba và th t : phôi thai và u trùng t do ngoài thiên

nhiên có hai cách:
Di t toàn b phôi thai và u trùng ngoài

sunfat s t, sunfat
m3 n

ng v i l

ng c và ao tù b ng vôi b t,

ng dùng 400 kg cho 1ha

ng c , 5 kg cho 100

c ao.
Không cho phôi thai hay u trùng xâm nh p vào c th ký ch (cách ly

súc v t m, tiêu

c d ng c và chu ng nuôi, v sinh th c n, n

c u ng, di t

ký ch trung gian).
Quan i m c a Skrjabin. K.I. (1963) [28] ã

ra h c thuy t tiêu di t t n

g c b nh giun sán. H c thuy t này có th áp d ng cho các b nh ký sinh trùng
khác. N i dung c a h c thuy t là d phòng có tính ch t ch

ng nh dùng t t c

các bi n pháp c gi i, v t lý, hóa h c, sinh v t h c nh m tiêu di t ký sinh trùng
trên c th ký ch , tiêu di t ký sinh trùng ngo i gi i, tiêu di t ký sinh trùng t t c
các giai o n phát d c, tiêu di t ký sinh trùng c ng

i và gia súc.

V m t i u tr gia súc b nh, n i dung c a nó c ng là d phòng: ch a
cho súc v t kh i b nh, di t

c ký sinh trùng trong c th súc v t là tr

m t con v t mang ký sinh trùng, tr
Nh v y,
khác là tích c c
v n
nhau

c

c m t ngu n gieo m m b nh.

i v i con v t m c b nh là i u tr nh ng

i v i các con

phòng. Vì v y, vi c phòng và tr b nh giun sán tuy là hai

khác nhau nh ng chúng l i có m i quan h m t thi t v i nhau, h tr
tiêu di t giun sán t n g c, tránh lây lan m m b nh.
M i h gia ình, m i tr i ch n nuôi c n ph i th c hi n các bi n pháp

phòng tr t ng h p nh sau:


12

nh k cho thu c t y giun sán.

+

+ Dùng thu c
+ Nuôi d

c hi u

t y giun sán, ch ng tái nhi m, b i nhi m.

ng ch m sóc t t.

+ X lý phân

di t các m m b nh giun sán.

+ i u tr trên quy mô l n.
+

m b o v sinh chu ng tr i và môi tr

ng h n ch vi c lây

nhi m m m b nh.
Theo Ph m S L ng và cs (1997) [7], c n c vào k t qu nghiên c u sinh
thái, chu trình sinh h c c a giun
giun

a l n, k t qu nghiên c u c a thu c i u tr

a c n th c hi n các bi n pháp phòng tr t ng h p và các khâu sau:
Di t c n b nh
+

c th l n:

i v i t ng cá th : T y giun 3 tháng 1 l n. N u sau khi t y, v sinh t t,

cho n th c n chín m t
+

i l n b t thì ch c n t y 1 l n vào lúc tách m .

i v i l n nuôi t p trung: C

l n t y giun cho t t c l n

àn l n 100 - 1000 con 3 - 4 tháng, 1

di n c n t y, g m: L n con m i tách m , l n m i

tách con, l n nuôi th t và các lo i l n khác.
-

m b o v sinh chu ng tr i và môi tr

b nh cho l n. V sinh th c n n
rau

ct
-

i b ng phân t
phân

b ng ph

ng, h n ch vi c lây lan m m

c u ng. Không nên cho l n n s ng các lo i

i.

di t tr ng giun, ng n ng a s phát tán m m b nh ra ngoài.

ng pháp nhi t sinh h c

di t tr ng và u trùng.

- X lý phân theo các bi n pháp sau:
+ Dùng ánh sánh m t tr i, nhi t

di t m m b nh (nh ph i các

d ng c ch n nuôi...).
+ Dùng hóa ch t

di t tr ng và u trùng.

+ Bi n pháp sinh h c: phân.


13

Nguyên lý c a bi n pháp

phân: L i d ng h vi sinh v t y m khí và

hi u khí phân h y và lên men các ch t h u c
t ng lên (55 - 600C),
là bi n pháp

nhi t

trong phân làm nhi t

ó có th di t tr ng và u trùng giun

phân
a. ây

n gi n, d th c hi n, hi u qu cao, t n ít công s c và ti n b c,

không gây nh h

ng

n súc v t,

m b o v sinh môi tr

ng cho ng

i và

súc v t.
Nguyên lý : phân chu ng + lá xanh + vôi b t + tro b p.
+

n i trên m t

t: tr n 4 lo i trên, em ánh

ng

, bên ngoài

trát bùn dày 10cm.
+

chìm: tr n 4 lo i trên, ào h

sâu d

i

t và bên trên trát bùn

dày 10cm.
2.1.1.9. i u tr
Nguy n Th Kim Lan và cs (1999) [5] cho bi t, có th dùng m t trong
các lo i hóa d

c sau ây

t y giun

a cho l n:

- Natri fluorat (NaS): 0,1 g/kgTT. Cho l n nh n n 12 gi , tr n thu c
v i m t s lo i th c n ngon, sau khi u ng thu c cho l n nh n n 8 gi n a.
Không cho l n n quá 8g thu c vì d trúng
qu

c (ch y n

c b t, run r y). Hi u

t 70 - 80%.
- Silici flucorat natri (Na2SiF6): Không c n nh n n tr c và sau khi cho

thu c. Tr n l n v i th c n ngon cho l n n h t li u. Hi u qu
L n 4 - 6 kg: 1,2g chia

L n 7 - 20 kg: 1,8g chia
L n 20 - 40 kg: 3,0g chia

t 75 - 100%.

u cho m i b a 0,2g.
u cho m i b a 0,3g.
u cho m i b a 0,5g.

- Piperazin hydrat: 250mg/kg TT. Tr n thu c vào th c n ngon cho l n
n ho c pha n

c u ng. N u l n trúng

c thì dùng Atropin

- Piperazin citrate: 150mg/kg TT. Tr n vào th c n.
- Mebenvet: 0,2g/kg TT. Tr n vào th c n.

gi i

c.


14

- Levanmisol: 6 - 6,5 mg/kg TT. Tiêm b p.
Tr nh V n Th nh (1996) [18] cho bi t, nên t y giun cho l n m tr
khi

1 tháng

kh i lây b nh sang l n con. L n th t ph i

l n: 1 l n sau khi cai s a và m t l n vào 4 tháng tu i tr
- Nh ng thu c nam th

ng dùng

c

c t y giun 2

c khi v béo.

i u tr b nh giun sán là:

+ H t cau 5 - 10g, tùy theo l n l n nh .
+ S quân t (b t) 20g.
+ V r xoan: 20g, c o s ch v ngoài, thái m ng ngâm vào n
cách êm, sang hôm sau g n l y n

c trong,

c, hòa thêm b t diêm sinh 10g, cho l n u ng

lúc ói. Cho u ng 3 sáng li n. Li u này dùng cho l n n ng trên 20kg.
+ Lá u

t

i 200g, thái nh , tr n v i 15 - 20 kg cám, n vào bu i

sáng, sau khi n cho l n nh n n 1 b a.
Ph m S L ng và cs (2006) [9] cho bi t, có th t y giun
b ng m t trong các hóa d

a cho l n

c sau:

- Febetel: 20mg/kg TT. Cho u ng.
- Menbedazol: 5mg/kg TT. Cho u ng.
- Ivermectin: 0,3mg/kg TT. Tiêm b p.
Theo kinh nghi m c a nhân dân thì nuôi l n b ng b ng r
ch

c s phát tri n c a giun
Theo Nguy n Ph

u c ng h n

a.

c T ng (2002) [22], Nguy n

c L u, và cs (2003)

[13], có nhi u lo i thu c t y giun sán cho l n: Piperazine, Levamisol,
Mebendazol, Ivermectin...

2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n
2.2.1. Tình hình nghiên c u trong n
Giun

al n

c

c

c phân b r ng kh p trong toàn qu c, gây b nh vào

t t c các tháng trong n m, gây b nh cho l n m i l a tu i, m i gi ng l n và
gây b nh cho c l n ch n nuôi h gia ình và ch n nuôi t p trung.


15

Theo Nguy n Th Kim Lan (2012) [6] b nh giun
ph bi n

n

c ta, l n nhi m giun

tra qua m khám l n
phân b

a v i t l cao t 13,2% - 43,6% ( i u

các t nh Thanh Hóa, Qu ng Ninh, Yên Bái...). B nh

t t c các vùng núi, trung du và

cao,l n nhi m giun

a l n là m t b nh

a v i t l cao

ng b ng. Bi n

l a tu i d

ng theo

i 4 tháng tu i sau ó t l

nhi m gi m d n.
Nguy n Thi n và cs (2004) [19] cho bi t, tr ng giun
n ng s ng r t lâu t 11 - 24 tháng vì tr ng có s c
cá hóa ch t (ki m, axit), ch ng

kháng r t m nh v i t t c

kém v i th i ti t khô ráo và ánh sáng m t

tr i chi u tr c ti p. Tu i th c a giun
th giun

a l n kho ng 7 - 10 tháng. H t tu i

a theo phân ra ngoài. G p i u ki n không thu n l i (con v t b

b nh truy n nhi m, s t cao...) thì tu i th c a giun
giun có th vài con
Tr
m ts

a l n có kh

a ng n l i. S l

n hàng nghìn con trên m t c th l n.

ng Th Thu Trang ( 2010) [23], nghiên c u b nh giun
a ph

al nt i

ng thu c t nh Thái Nguyên v i t ng s 2022 m u phân l n

ki m tra có 805 m u phân l n nhi m giun
trong ó c

ng

àn l n t i m t s

a, t l nhi m chung là 39,81%

nhi m n ng và r t n ng chi m 11,92%.

Nghiên c u v các y u t
a ph

nh h

ng vùng

ng

n tình hình nhi m giun sán trên

ng b ng Sông H ng, Tr n V n Quyên

và cs (2008) [16] cho bi t: xét nghi m 221 m u phân l n t i m t s
ph

ng, k t qu cho th y l n nhi m giun

i v i l n con t s sinh
tháng ph i t y giun l n 2. Nên
Nguy n Ph

ng

cT

a

n 2,5 tháng tu i ph i t y giun m t l n. Sau 2 - 3
nái ph i t y giun l n 3 tr

c khi ph i gi ng.

ng (2002) [22] cho r ng b nh giun

i nh ng hi m th y. Tuy v y, b nh giun

i không ph i do giun tr

a

a v i t l 22,4 - 37,3%.

Theo Nguy n Xuân Bình (2005) [1], bi n pháp phòng và tr b nh giun

qua ng

ng

a có th truy n

a l n do u trùng trên

ng thành thì khá nhi u, gây nên các ph n ng


16

t ng d

ng và h i ch ng Loeffer. Nh ng ng

dinh d

ng, suy gi m mi n d ch d m c b nh giun

hay th c v t nhi m tr ng giun
giun

a trên ng

i có th tr ng suy nh

a l n do nu t ph i

i c ng gi ng nh

l n.

r t lâu ngoài ngo i c nh t 11 tháng

oàn V n Phúc và cs (2005) [15], ng
a ng

a l n có th s ng

n 5 n m và tu i th c a giun

7 - 10 tháng, h t tu i th giun s theo phân l n ra ngoài môi tr

l n nu t tr ng giun

a kho ng

ng.

i ta ã thí nghi m 7 con

i, qua 66 ngày theo dõi tác gi cho th y: V i li u

10.000 tr ng có u trùng, l n không có tri u ch ng d u hi u khác th

ng. K t

qu m khám 2 l n và xét nghi m phân c a 7 l n thì không th y giun
tr ng giun

a ng

t

a l n ch a u trùng. Chu k phát tri n c a

Ph m S L ng và cs (2002) [8] cho bi t, tr ng giun

Theo

c, thi u

i. i u này cho th y l n không b nhi m giun

Lê Th Tài và cs (2002) [17] ã
b ng thu c nam: V xoan cho vào n

a ra ph

ng pháp i u tr giun

c un sôi, cô

ó tri t cao b ng c n etylic, thu h i c n

a ng

a và
i.
a

c thành cao m m, sau

c nh a màu vàng nâu, v

ng,

mùi h ng, thu c có tác d ng làm ch t giun trong vòng 30 phút.
Ph m Th Vi t và cs (1997) [25], ã nghiên c u thành ph n,
tính giun sán ký sinh

Nam B cho th y giun sán ký sinh

và bi t tình hình nhi m giun sán

l n

c

l n là 21 loài,

2 mi n Nam B c có nh ng i u

ki n khác nhau.
2.2.2. Tình hình nghiên c u

n

c ngoài

Holmqvis A. và cs (2002) [30] cho bi t: A.suum
A.lumbricoides

ng

i. Tr ng giun

c nh. Theo tác gi thì s l
c

ng

nhi m giun

a

a l n có s c

l n r t gi ng

kháng cao v i ngo i

ng tr ng trong phân là m t ch tiêu ánh giá
l n.

L n có th b nhi m s l

ng giun

a khác nhau.

l n 2 - 5 tháng

tu i, giun gây tiêu ch y, gi m cân, gây viêm ph i, gây ho và có th gây nhi m


17

trùng ph i do u trùng di hành mang vi khu n vào, l n con có th ch t. B
m t gan c a l n b nh có các

m tr ng hay còn g i là i m ho i t .

Theo Anderdahl (1997) [26] n u cho l n nhi m tr ng giun
ngày cho nhi m b nh suy n thì b nh tích gây ra

a, sau 5

ph i r ng g p 10 l n so v i

l n ch b nhi m b nh suy n.
Johanes Kaufman (1996) [30] cho bi t, s lây nhi m giun
con có th

c ng n ch n b ng cách i u tr cho l n m tr

a cho l n
c khi

.

Bezimidazle, Febatel và Levamisol có tác d ng h u hi u

ch ng l i s lây

nhi m. Ivermectin (30 microgam/kg TT) dùng cho l n tr

ng thành, dùng

tr

c khi

1 - 2 tu n có th ki m soát

c s lây nhi m cho l n con sau

khi sinh.
Miaxunikova E.A. (1977) [27] ã ch ng minh hi u qu th t formalin
0,5% v i li u 200ml cho l n n ng 120 - 140 kg. Ch a b ng formalin nên ti n
hành

ch nh t

c bi t, n n chu ng nghiêng 30 - 400,

thân sau, nh v y thu c

u l n th p h n ph n

c ng m nhi u nh t trong ru t, t c ng m nhi u ch

giun sán ký sinh.
Bowman D.D, Lynn (1999) [31], cho bi t: các ph
nh

ph

ng pháp ng ng k t (SAT), ph

hu nh quang gián ti p (IFAT) c ng
trùng.

ng pháp mi n d ch

ng pháp ELISA, ph

ng pháp

c dùng trong ch n oán b nh ký sinh


18

Ph n 3
IT

3.1.

it

NG, N I DUNG VÀ PH

ng,v t li u, th i gian và
it

NG PHÁP NGHIÊN C U

a i m nghiên c u

ng nghiên c u:

- L n các l a tu i nuôi trên a bàn huy n
- L n m c b nh giun

ng H , t nh Thái Nguyên.

a.

V t li u nghiên c u
- M u phân t

i c a l n các l a tu i nuôi trên

a bàn huy n

ng H ,

t nh Thái Nguyên.
-M u

t c n n n chu ng,

t xung quanh chu ng và bãi tr ng cây

th c n.
- Kính hi n vi,

a th y tinh, c c th y tinh, l

i thép, lam kính.

- Dung d ch mu i NaCl bão hòa, kính hi n vi.
-L
3.2.

ng m u và m t s d ng c thí nghi m khác.

a i m, th i gian nghiên c u
a i m và th i gian nghiên c u
-

a i m: M t s xã thu c huy n

-

a i m xét nghi m m u: Phòng thí nghi m B môn B nh

khoa Ch n Nuôi - Thú y, tr

ng

ng H , t nh Thái Nguyên.
ng v t,

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

Th i gian nghiên c u: 01/01/2015 - 05/06/2015.
3.3. N i dung nghiên c u
3.3.1. Tình hình nhi m giun

- T l và c

ng

a l n t i m t s xã thu c huy n

nhi m giun

a l n t i m t s xã thu c huy n

ng H , t nh Thái Nguyên.
- T l và c

ng

nhi m giun

ng H

a theo tu i l n.