ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HÀ QUẢNG, TỈNH CAO BẰNG (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÂM TH HÀ TRANG
Tên

tài:

ÁNH GIÁ HI N TR NG QU N LÝ CH T TH I R N SINH HO T
TRÊN

A BÀN HUY N HÀ QU NG, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

:

a chính môi tr

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa

: 2011-2015

Thái Nguyên, n m 2015

ng


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÂM TH HÀ TRANG
Tên

tài:

ÁNH GIÁ HI N TR NG QU N LÝ CH T TH I R N SINH HO T
TRÊN

A BÀN HUY N HÀ QU NG, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P
H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

:

L p

: CMT- K43N01

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khóa

: 2011-2015

Giáo viên h

ng d n

a chính môi tr

: PGS.TS

Thái Nguyên, n m 2015

ng

Th Lan


i

L IC M

N

Th c t p t t nghi p là m t khâu r t quan tr ng giúp sinh viên trau d i,
c ng c , b sung ki n th c ã h c t p tr ng.
ng th i c ng giúp sinh
viên ti p xúc v i th c t em nh ng ki n th c ã h c áp d ng vào th c ti n
s n xu t. Qua ó giúp sinh viên h c h i và rút ra kinh nghi m t th c t
khi ra tr ng tr thành m t cán b có n ng l c t t, trình
lý lu n cao,
chuyên môn gi i, áp ng nhu c u c p thi t c a xã h i.
Xu t phát t nh ng c s trên,
c s nh t trí c a ban giám hi u nhà
tr ng, ban ch nhi m khoa Tài nguyên và Môi tr ng, tr ng i h c Nông
Lâm Thái Nguyên, tôi ã ti n hành th c t p t t nghi p v i

tài mang tên
“ ánh giá hi n tr ng qu n lý ch t th i r n sinh ho t trên a bàn huy n Hà
Qu ng - t nh Cao B ng”.
hoàn thành khoá lu n t t nghi p này, tôi xin
chân thành c m n s giúp , ch b o t n tình c a các th y, cô giáo trong
ban giám hi u nhà tr ng, cùng các cô, chú, anh, ch UBND huy n Hà
Qu ng, HTX và các t v sinh Môi tr ng, s giúp
chân tình c a các ng
chí lãnh o c a phòng Tài nguyên và Môi tr ng huy n Hà Qu ng. c bi t
tôi vô cùng c m n cô giáo PGS.TS
Th Lan ã h ng d n, ch b o t n
tình giúp cho tôi hoàn thành khoá lu n. Ngoài ra có k t qu nh ngày hôm
nay tôi vô cùng bi t n công sinh thành, nuôi d ng c a cha m , c a nh ng
ng i thân yêu, cùng b n bè ã luôn ng viên và c v tôi trong h c t p và
rèn luy n.
Do th i gian th c t p ng n, trình
chuyên môn c a b n thân còn h n
ch , b n thân còn thi u nhi u kinh nghi m. Nên khoá lu n không th tránh
kh i nh ng sai sót. Tôi r t mong
c s óng góp quý báu c a th y, cô giáo
và b n bè khoá lu n
c hoàn thi n h n.
Tôi xin chân thành c m n!
Cao B ng, tháng 12 n m 2014
Sinh viên
Lâm Th Hà Trang


ii

B ng 2.1. L ng phát sinh ch t th i r n m t s n

c...........................................13

B ng 2.2: T l CTR x lý b ng các ph ng pháp khác nhau m t s n c. .....15
B ng 2.3: L ng CTRSH phát sinh các ô th Vi t Nam
B ng 2.4. Thành ph n ch t th i r n m t s
B ng 4.1. i u tra ho t

u n m 2007 ...........16

ô th hi n nay..................................17

ng ngành ngh chính c a các h dân. ............................36

B ng 4.2. Hi n tr ng phát sinh ch t th i ....................................................................37
B ng 4.3: Hi n tr ng kh i l ng rác th i phát sinh ..................................................38
B ng: 4.4. Bi n pháp x lý rác th i c a các h gia ình ..........................................39
B ng 4.5. Các v n

rác th i trên a bàn.................................................................40

B ng 4.6. Nh n th c c a ng i dân v v n

rác th i. ...........................................41

B ng 4.7. C s v t ch t, k thu t cho công tác thu gom CTRSH các xã và th tr n
........................................................................................................................................48
B ng 4.8: ánh giá ch t l

ng thu gom ....................................................................57


iii

Hình 2.1: S

ngu n g c phát sinh ch t th i r n ..................................................... 6

Hình 4.1: V trí a lý huy n Hà Qu ng trên b n

hành chính t nh Cao B ng ........28

Hình 4.2: Hi n tr ng kh i l ng rác th i phát sinh trên a bàn (
Hình 4.3. Bi n pháp x lý rác th i c a các h gia ình (
Hình 4.4: Nh n th c c a ng i dân v v n
Hình 4.5: S

n v %) .........39

n v %)........................40

rác th i trên a bàn .......................42

qu n lý CTRSH c a huy n hà Qu ng ............................................43

Hình 4.6: V trí các xã thu gom RTRSH .......................................................................49
Hình 4.7: S

h th ng thu gom và v n chuy n rác th i sinh ho t trên

a bàn

huy n .............................................................................................................................50
Hình 4.9: Nguyên t c chung x lý ch t th i r n .........................................................65
Hình 4.10: Quy trình s n xu t phân vi sinh ...............................................................68
Hình 4.11: Quy trình s n xu t biogas .........................................................................69


iv

DANH M C CÁC T

CTR

: Ch t th i r n

CTRSH

: Ch t th i r n sinh ho t

N – CP : Ngh

nh chính ph

BVMT

: B o v môi tr

ng

VSMT

: V sinh môi tr

ng

CT - TTg : Ch th Th t

ng Chính ph

BTNMT

: B Tài nguyên Môi tr

UBND

: U ban nhân dân

TP

: Thành ph

LPSCTR T: L

VI T T T

ng

ng phát sinh ch t th i r n ô th

HTX

: H p tác xã

KCN

: Khu công nghi p

BCL

: Bãi chôn l p

WHO

: T ch c y t th gi i

WB

: Ngân hàng th gi i World Bank


v

M CL C

U ...................................................................................................... 1

PH N 1: M
1.1.

tv n

................................................................................................................ 1

1.2. M c ích: ................................................................................................................. 2
1.3. M c tiêu nghiên c u: ............................................................................... ..2
1.4. Yêu c u .................................................................................................................... 3
1.5. Ý ngh a c a

tài ................................................................................................... 3

PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................... 4
2.1. C s khoa h c c a

tài ...................................................................................... 4

2.1.1. T ng quan v ch t th i r n.................................................................................. 4
2.1.2. Ngu n phát sinh ch t th i r n ............................................................................. 5
2.1.3.

nh h ng c a ch t th i r n

n môi tr ng và s c kh e c ng

ng................. 6

2.2. C s pháp lý c a

tài ......................................................................................... 9

2.3. C s th c ti n c a

tài .....................................................................................11

2.3.1. Tình hình qu n lý ch t th i r n sinh ho t trên th gi i...................................11
2.3.2. Tình hình qu n lý ch t th i r n sinh ho t Vi t Nam ...................................15
2.3.2.1. Tình hình qu n lý rác th i t i các ô th , thành ph

Vi t Nam: ..............15

2.3.2.2. Tình hình qu n lý rác th i t i t nh Cao B ng ...............................................20
PH N 3:

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

........................................................................................................................................23
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................................23

3.2.

a i m và th i gian nghiên c u. .......................................................................23

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................................23
3.3.1. i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t xã h i c a huy n Hà Qu ng, t nh
Cao B ng.......................................................................................................................23


vi

3.3.2. ánh giá hi n tr ng qu n lý và x lý ch t th i r n sinh ho t trên

a bàn

huy n Hà Qu ng ..........................................................................................................23
3.3.3.

xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý và x lý ch t th i r n sinh

ho t t i huy n Hà Qu ng .............................................................................................24
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .....................................................................................24

3.4.1. Ph ng pháp thu th p s li u th c p..............................................................24
3.4.2. Ph ng pháp i u tra, ph ng v n.....................................................................24
3.4.3. Ph ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia ....................................................25
3.4.4. Ph ng pháp i u tra kh o sát th c a k t h p v i ph ng v n ...................25
3.4.5. ph

ng pháp ch n vùng nghiên c u: .................................................... 25

3.4.6. Ph ng pháp phân tích t ng h p s li u .........................................................26
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................27
4.1. i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t xã h i c a huy n Hà Qu ng, t nh Cao
B ng...............................................................................................................................27
4.1.1.

i u ki n t nhiên ............................................................................................27

4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i ..................................................................................32
4.2. ánh giá hi n tr ng qu n lý và x lý ch t th i r n sinh ho t trên a bàn huy n
Hà Qu ng ......................................................................................................................33
4.2.1. Ngu n phát sinh ch t th i r n sinh ho t...........................................................33
4.2.2.

ánh giá k t qu

i u tra hi n tr ng ch t th i r n sinh ho t huy n Hà

Qu ng, t nh Cao B ng..................................................................................................35
4.2.3. Hi n tr ng công tác qu n lý nhà n

c v ch t th i r n sinh ho t..................42

4.2.4. Hi n tr ng công tác thu gom, v n chuy n và phân lo i CTR sinh ho t .......47
4.2.5. Hi n tr ng công tác x lý .................................................................................53
4.2.6. ánh giá c a ng i dân v ch t l ng thu gom CTR sinh ho t t i huy n Hà
Qu ng ............................................................................................................................56


vii

4.3.1. M t s t n t i trong công tác qu n lí Ch t th i r n sinh ho t t i huy n Hà
Qu ng ............................................................................................................................58
4.3.2.

xu t m t s gi i pháp qu n lý, x lý rác th i trên a bàn huy n ............59

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................71
5.1. K t lu n ..................................................................................................................71
5.2. Ki n ngh ................................................................................................................73
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................... 1


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv n
Vi t nam ang b

c vào th i kì công nghi p hóa - hi n

i hoá

t n c, xã

h i phát tri n nh m áp ng nh ng nhu c u và l i ích c a con ng i, các ho t
ng s n xu t ph c v cu c s ng c a con ng i ang di n ra m nh m , nên ã
khai thác và tác

ng r t nhi u

n môi tr

ng t nhiên. Các ngu n tài nguyên

ang ngày càng c n ki t và suy thoái, s gia t ng dân s gây s c ép lên môi
tr ng và tài nguyên, ý th c và s hi u bi t c a con ng i v b o v môi tr ng
còn th p, d n t i nh ng v n

nan gi i nh gây ra s ô nhi m môi tr ng ngày

càng t ng cao. L ng rác th i th i ra t sinh ho t c ng nh các ho t
c a con ng i ngày càng nhi u và m c

gây ô nhi m môi tr

ng s n xu t
ng ngày càng

nghiêm tr ng nhi u vùng khác nhau.
Hà Qu ng là huy n mi n núi vùng cao thu c biên gi i phía b c c a t nh
Cao B ng, cách thành ph Cao B ng 35km. V i 19
tr n, trên

n v hành chính xã, th

a bàn huy n Hà Qu ng có 5 nhóm dân t c sinh s ng, dân t c

Kinh, Tày, Nùng, Mông, Dao.
Hi n nay, cùng v i s phát tri n nhanh chóng v m t kinh t , làm thay
i b m t c a t nh Cao B ng nói chung và huy n Hà Qu ng nói riêng, không
ch cu c s ng c a ng

i dân thành th mà ngay c cu c s ng c a ng

nông thôn ang ngày càng

c c i thi n. Ng

i dân

i dân nông thôn ã bi t ch m

lo cu c s ng hàng ngày c a mình t t h n. Cùng v i ó ch t th i r n t cu c
s ng sinh ho t hàng ngày c a ng
ch t th i r n sinh ho t c a ng

i dân nông thôn s t ng lên, thành ph n

i dân tr nên a d ng h n. Bên c nh s phát

tri n c a Du l ch và làng ngh th công Hà Qu ng c ng ang ph i
m tv n

mà c th gi i ang v p ph i, ó là v n

c bi t là v n

im tv i

ô nhi m môi tr

ng

ch t th i r n, trong ó ch y u là ch t th i r n sinh ho t.


2

M c dù huy n ã có nhi u n l c trong vi c b o v môi tr
thu

c thành t u áng k . S phát tri n

ng b

ng song v n ch a

ô th hóa và vi c xây

d ng, nâng c p c s h t ng cùng v i s phát tri n c a các ngành d ch v , du
l ch, làng ngh th công… ã làm phát sinh m t l
dù HTX v sinh môi tr
lý rác th i ã

ng l n ch t th i r n. M c

ng c ng nh các t ch c thu gom, v n chuy n và x

c thành l p trên

a bàn huy n, tuy nhiên do ngu n kinh phí

h n h p, trang thi t b còn thi u và thô s , ngu n nhân l c h u h t ch a

c

ào t o c b n nên g p nhi u khó kh n trong công tác qu n lý và còn nhi u
h n ch trong v n

x lý ch t th i r n nói chung, ch t th i sinh ho t nói

riêng. Chính vì v y, v n
tâm nhi u h n,

môi tr

c bi t là v n

s qu n lí c p thi t v v n
Vi c nghiên c u
sinh ho t trên

ng trên

a bàn huy n ang

c quan

qu n lí ch t th i r n vì v y òi h i ph i có

này.
tài: “ ánh giá hi n tr ng qu n lý ch t th i r n

a bàn huy n Hà Qu ng - t nh Cao B ng” v i m c ích i

sâu vào tìm hi u th c tr ng ch t th i r n và công tác qu n lý ch t th i r n c a
huy n Hà Qu ng. Trên c s

ó

h n góp ph n xây d ng m t môi tr

xu t m t s gi i pháp nh m qu n lý t t
ng Xanh - S ch -

p.

1.2. M c ích:
-

ánh giá

c hi n tr ng qu n lý và x lý ch t th i r n sinh ho t trên

a bàn huy n Hà Qu ng - t nh Cao B ng
-

a ra gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý ch t th i r n sinh ho t giúp

cho các c quan ch c n ng c a

a ph

ng có m t

nh h

kh ng ch ô nhi m, góp ph n b o v b n v ng môi tr
Qu ng trong nh ng n m s p t i.
1.3. M c tiêu nghiên c u
1.3.1. M c tiêu chung
- Xây d ng môi tr

ng xanh – s ch –

p

ng trong vi c

ng c a huy n Hà


3

- Gi m thi u ô nhi m, nâng cao c nh quan ch t l
cho ng

ng môi tr

ng s ng

i dân

1.3.2. M c tiêu c th
- ánh giá hi n tr ng CTRSH trên

a bàn huy n Hà Qu ng

- ánh giá hi n tr ng qu n lý, x lý CTRSH trên
-

a bàn huy n Hà Qu ng

xu t m t s bi n pháp nh m nâng cao hi u qu qu n lý, x lý CTRSH

trên

a bàn huyên trong nh ng n m s p t i

1.4. Yêu c u
- S li u thu th p ph i khách quan, trung th c, chính xác.
-

xu t nh ng gi i pháp ki n ngh ph i có tính kh thi, th c t , phù h p

v i i u ki n th c t c a
1.5. Ý ngh a c a

a ph

ng

tài

* Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- V n d ng ki n th c ã h c làm quen v i th c t
- Tích lu

c kinh nghi m cho công vi c khi i làm

- Nâng cao ki n th c th c t
* Ý ngh a th c ti n
-

ánh giá

c th c tr ng qu n lý ch t th i r n sinh ho t còn có nh ng

h n ch nào. Trên c s
sinh ho t trên

ó

a bàn huy n.

a ra các bi n pháp qu n lý, x lý ch t th i r n


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a

tài

2.1.1. T ng quan v ch t th i r n
Theo i u 3 Ngh

nh 38/2014 N -CP ngày 24/04/2015 v qu n lý ch t

th i và ph li u [13].
- Ch t th i r n là ch t th i

th r n ho c s t (còn g i là bùn th i)

th i ra t s n xu t, kinh doanh, d ch v , sinh ho t ho c các ho t

c

ng khác.

- Ch t th i r n sinh ho t (còn g i là rác sinh ho t) là ch t th i r n phát
sinh trong sinh ho t th

ng ngày c a con ng

- Phân lo i ch t th i là ho t

i.

ng phân tách ch t th i ( ã

trên th c t nh m chia thành các lo i ho c nhóm ch t th i

c phân

nh)

có các quy trình

qu n lý khác nhau.
- V n chuy n ch t th i là quá trình chuyên ch ch t th i t n i phát sinh
n n i x lý, có th kèm theo ho t

ng thu gom, l u gi (hay t p k t) t m

th i, trung chuy n ch t th i và s ch ch t th i t i i m t p k t ho c tr m
trung chuy n.
- Tái s d ng ch t th i là vi c s d ng l i ch t th i m t cách tr c ti p
ho c sau khi s ch mà không làm thay

i tính ch t c a ch t th i.

- Tái ch ch t th i là quá trình s d ng các gi i pháp công ngh , k thu t
thu l i các thành ph n có giá tr t ch t th i.
- S ch ch t th i là vi c s d ng các bi n pháp c – lý
thay

i tính ch t v t lý nh kích th

c,

m, nhi t

n thu n làm
t o i u ki n

thu n l i cho vi c phân lo i, l u gi , v n chuy n, tái s d ng, tái ch ,

ng


5

x lý, x lý nh m ph i tr n ho c tách riêng các thành ph n c a ch t th i cho
phù h p v i các quy trình qu n lý khác nhau
- X lý ch t th i là quá trình s d ng các gi i pháp công ngh , k thu t
(khác v i s ch )

làm gi m, lo i b , cô l p, cách ly, thiêu

t, tiêu h y,

chôn l p ch t th i và các y u t có h i trong ch t th i.
Có r t nhi u cách phân lo i ch t th i khác nhau, vi c phân lo i ch t th i
hi n nay ch a có quy
th c ti n c a ho t

nh chung th ng nh t, tuy nhiên b ng nh ng nhìn nh n

ng kinh t và ý ngh a c a nghiên c u qu n lý

i v i ch t

th i có th chia ra các cách phân lo i sau ây:
- Phân lo i theo ngu n g c phát sinh:
+ Ch t th i t các h gia ình hay còn g i là ch t th i hay rác th i sinh
ho t

c phát sinh t các h gia ình.
+ Ch t th i t các ho t

ng s n xu t, kinh doanh, th

ng m i là nh ng

ch t th i có ngu n g c phát sinh t các ngành kinh t nh công nghi p, nông
nghi p, d ch v .
- Phân lo i ch t th i theo thu c tính v t lý: CTR, ch t th i l ng, ch t th i khí.
- Phân lo i ch t th i theo tính ch t hóa h c: Theo cách này ng
ch t th i d ng h u c , vô c , ho c theo

i ta chia

c tính c a v t ch t nh ch t th i

d ng kim lo i, ch t d o, th y tinh, gi y, bìa…
- Phân lo i theo m c
c h i, ch t th i

nguy h i

i v i con ng

i và sinh v t: Ch t th i

c bi t. M i cách phân lo i có m t m c ích nh t

nh

nh m ph c v cho vi c nghiên c u, s d ng hay ki m soát và qu n lý ch t
th i có hi u qu . (Nguy n Th Chinh, 2003) [5].
2.1.2. Ngu n phát sinh ch t th i r n
Kh i l

ng rác th i sinh ho t ngày càng t ng do tác

s phát tri n kinh t xã h i, s thay
vùng nông thôn.

ng c a s gia t ng dân s ,

i tính ch t tiêu dùng trong ô th và các

6

C quan,
tr ng h c
Nhà dân, khu
dân c

N i vui ch i
gi i trí
Ch t th i r n

Ch , b n xe,
nhà ga

B nh viên, c
s yt
Nông nghi p,
ho t ng x lý
rác th i

Giao thông,
xây d ng

ngu n g c phát sinh ch t th i r n

Hình 2.1: S
2.1.3. nh h

KCN, nhà
máy, xí
nghi p, ...

ng c a ch t th i r n

M c s ng c a con ng

n môi tr

ng và s c kh e c ng

i càng cao thì l

ng.

ng rác th i phát sinh ngày

càng nhi u. S th i ra các ch t th i r n trong quá trình sinh ho t và s n xu t c a
con ng i ã sinh ra hàng lo t các v n

nh h ng

n s c kh e c ng

ng, ô nhi m

t, n c, phá h y c nh quan, m t cân b ng sinh thái.
2.1.3.1. nh h

ng c a CTR

n s c kh e c ng

B t k m t sinh v t s ng nào
tr

ng bên ngoài, con ng

ang bi n
tác

i theo chi u h

ng theo chi u h
Ô nhi m môi tr

u trao

ng

i v t ch t và n ng l

i c ng v y. Nh ng khi các môi tr

ng v i môi
ng s ng

ng x u i thì ch c ch n s c kh e con ng

u

is b

ng không t t.
ng do rác th i gây ra nh h ng r t l n

ng. Khí th i t bãi rác theo con

n s c kh e c ng

ng hô h p vào c th , m t ph n khác nh

ch t h u c , kim lo i n ng thâm nh p vào ngu n n c vào c th thông qua
n, n

c u ng làm nh h ng nghiêm tr ng

n s c kh e con ng i là nguyên


7

nhân c a kho ng 22 lo i b nh c a con ng i trong ó có b nh ung th và các lo i
b nh v tai m i h ng, s t rét, viêm ph i,
Rác th i t n

ng ru t,…

ng t i các khu v c và bãi rác không h p v sinh là nguyên nhân

làm phát sinh các

d ch b nh, là nguy c

ed a

n s c kh e con ng i.Theo

nghiên c u c a t ch c y t th gi i WHO, T l ng i m c b nh ung th

khu v c

g n bãi chôn l p rác th i chi m t i 15,25% dân s . Ngoài ra t l m c ngo i khoa,
b nh viêm nhi m ph n do ngu n n c ô nhi m chi m t i 25%.
Bên c nh ó hi n k t qu phân tích các m u

t, n

c, không khí

u tìm

th y s t n t i c a các h p ch t h u c b n m t trong nh ng d ng ch t th i
nguy h i. Tác h i nghiêm tr ng c a chúng ã th hi n khá rõ nét thông qua
hình nh th c t nh ng em bé d d ng, s l

ng b nh nhân m c các b nh v

tim m ch, r i lo n th n kinh, b nh au m t, b nh

da, tiêu ch y, d ch t , th

ng hô h p, b nh ngoài

ng hàn do rác th i gây ra và

c bi t là nh ng c n

b nh ung th ngày càng gia t ng mà vi c chu n oán c ng nh xác
ph
tr

nh

ng pháp i u tr g p r t nhi u khó kh n. (H i b o v thiên nhiên và môi
ng Vi t Nam, 2004) [11]

2.1.3.2. nh h

ng c a CTR

Các ch t th i r n có th
ra nguy c ti m tàng
ngói…trong

n môi tr

ng

t

c tích l y d

i v i môi tr

i

t trong th i gian dài gây

ng. Ch t th i xây d ng nh g ch,

t r t khó b phân h y. Ch t th i kim lo i

n ng nh chì, k m,

c bi t là kim lo i

ng, niken…các kim lo i này tích l y trong

nh p vào c th theo chu i th c n và n

c u ng nh h

n s c kh e. Các ch t th i có th gây ô nhi m

t

m c

t và thâm

ng nghiêm tr ng
l n là các ch t

t y r a, phân bón, thu c b o v th c v t, công nghi p s n xu t hóa ch t
T i các bãi rác, bãi chôn l p CTR không h p v sinh, không có h
th ng x lý n

c rác

nh p gây ô nhi m

t.

t tiêu chu n, hóa ch t và vi sinh t CTR d dàng thâm


8

Hi n nay, túi nilon có trong rác th i sinh ho t là r t ph bi n, khi th i ra môi
tr

ng ph i m t hàng ch c n m cho t i m t và th k m i

c phân h y hoàn

toàn trong t nhiên. S phân h y không hoàn toàn c a túi nilon s

l i trong

t nh ng m nh v n, không có i u ki n cho vi sinh v t phát tri n s làm cho
t chóng b c màu, không t i x p. (Báo cáo môi tr
2.1.3.3. nh h

ng c a CTR

CTR không
môi tr

ng n

xúc c a n

n môi tr

ng n

ng qu c gia, 2011) [2]
c

c thu gom th i vào kênh r ch, sông, h , ao gây ô nhi m

c, làm t c ngh n

ng n

c l u thông, gi m di n tích ti p

c v i không khí d n t i gi m DO trong n

c phân h y trong n

c gây mùi hôi th i, gây phú d

th y sinh v t trong n
khác bi n

c. Ch t th i r n h u

ng ngu n n

c làm cho

c m t b suy thoái. CTR phân h y và các ch t ô nhi m

i màu c a n

c thành màu en, có mùi khó ch u.

T i các bãi chôn l p ch t th i r n, n

c r rác có ch a hàm l

ng ch t ô

nhi m cao (ch t h u c : do trong rác có phân súc v t, các th c n th a...; ch t th i
c h i: t bao bì
không
môi tr

c thu gom x lý s xâm nh p vào ngu n n c d i
ng n

c nghiêm tr ng. (Báo cáo môi tr

2.1.3.4. nh h
CTR,
D

ng phân bón, thu c tr sâu, thu c di t c , m ph m). N u

i tác

ng c a CTR

n môi tr

t gây ô nhi m

ng qu c gia, 2011) [2]

ng không khí

c bi t là CTR sinh ho t, có thành ph n h u c chi m ch y u.
ng c a nhi t

,

m và các vi sinh v t, CTR h u c b phân

h y và s n sinh ra các ch t khí (CH4 - 63.8%, CO2 - 33.6%, và m t s khí
khác). Trong ó, CH4 và CO2 ch y u phát sinh t các bãi rác t p trung
(chi m 3 - 19%),
l

c bi t t i các bãi rác l thiên và các khu chôn l p. Kh i

ng khí phát sinh t các bãi rác ch u nh h

khí và thay

i theo mùa. L

ng áng k c a nhi t

ng khí phát th i t ng khi nhi t

khí phát th i trong mùa hè cao h n mùa ông.

không

t ng, l

ng

i v i các bãi chôn l p,

c

tính 30% các ch t khí phát sinh trong quá trình phân h y rác có th thoát lên

9

trên m t

t mà không c n m t s tác

ng nào. Khi v n chuy n và l u gi

CTR s phát sinh mùi do quá trình phân h y các ch t h u c gây ô nhi m môi
tr

ng không khí. Các khí phát sinh t quá trình phân h y ch t h u c trong

CTR: Amoni có mùi khai, phân có mùi hôi, Hydrosunfua mùi tr ng th i,
Sunfua h u c mùi b p c i th i r a, Mecaptan hôi n ng, Amin mùi cá
Diamin mùi th t th i, Cl2 hôi n ng, Phenol mùi c

n,

c tr ng. Bên c nh ho t

ng chôn l p CTR, vi c x lý CTR b ng bi n pháp tiêu h y c ng góp ph n
áng k gây ô nhi m môi tr
khói, tro b i, các ch t khí
kh e con ng

ng không khí. Vi c

c h i và các mùi khó ch u gây nh h

i. (Báo cáo môi tr

2.1.3.5. nh h

t rác s làm phát sinh

ng c a CTR

s ch -

ng rác t n

p” c a ph ph

tri n t t y u. Thông th

n c nh quan ô th

ng. Ngày nay quá trình ô th hóa là quy lu t phát
ng m t ô th phát tri n, t l thu n v i nó là l

3 y u t phát tri n, rác th i, môi tr
c nh ng rác th i do ho t

cho môi tr

ng t nhiên t

ng, con ng

i u ch nh. Môi tr

ngày càng nhi u c a ô th con ng
không gây h u qu nghiêm tr ng

ng.

ng

cân b ng

i c n ph i ki m soát và x
y rác th i

ng t nhiên có kh n ng t

nh, vì th

iv il

ng rác th i

i ph i có bi n pháp qu n lý, x lý

i v i môi tr

ng. (Lu n v n, 2013) [20]

tài

Trong nh ng n m g n ây v n
nói riêng ã

ng môi tr

ng sinh s ng t o ra, không th

i u ch nh nh ng ch trong gi i h n nh t

2.2. C s pháp lý c a

ó rác v t

ng b n th u, hôi th i, làm gi m và m t v “xanh -

r i th i phát sinh và t l ngh ch v i nó là ch t l

lý

ns c

ng qu c gia, 2011) [2]

ng ph , hè ph là b m t bên ngoài c a ô th , n u nh
b a bãi, các

ng

qu n lý CTR ô th nói chung và CTRSH

c Qu c h i, Chính ph Vi t Nam và các c quan ch c n ng c

th hóa b ng các v n b n pháp lý. Hàng lo t các v n b n ra

i quy nh c th v

quy n h n, trách nhi m và ph ng th c qu n lý ngu n rác th i sinh ho t ô th .


10

- Hi n pháp n
- Quy t

c c ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam.

nh s : 603/Q

– UBND ngày 22 tháng 04 n m 2010 c a U

ban nhân dân t nh Cao B ng quy t

nh d án c i t o, nâng c p và m r ng

bãi x lý rác th i Khu i Kép – Nà L n xã Chu Trinh, th xã Cao B ng, t nh
Cao B ng.
- Quy t

nh s : 2799/Q – UBND ngày 22 tháng 12 n m 2011 c a U

ban nhân dân t nh Cao B ng Quy t
t l ph n tr m
Cao B ng quy

l i cho

n v tr c ti p qu n lý và thu phí trên

a bàn t nh

nh t i Ngh quy t s 74/2011/NQ – H ND ngày 09 tháng 12

n m 2011 c a H i
- Ngh

nh ban hành danh m c, m c thu phí và

ng nhân dân t nh.

nh s 38/2015/N -CP ngày 24 tháng 4 n m 2015 c a chính ph

v qu n lý ch t th i và ph li u.
- Quy t

nh s 31/2014/Q -TTg ngày 5 tháng 5 n m 2014 c a Th t ng

Chính ph v c ch h tr phát tri n các d án phát i n s d ng ch t th i r n t i
Vi t Nam.

- Quy t
t

nh s 18/2014/Q -TTg ngày 3 tháng 3 n m 2014 c a Th

ng Chính ph v s a

i, b sung i u 3 c a quy t

TTg ngày 16/04/2004 v tín d ng th c hi n chi n l
s ch và v sinh môi tr
- C n c Ngh
Chính ph quy
- Ngh
thoát n

t

c

nh s 19/2015/N -CP ngày 14 tháng 2 n m 2015 c a
i u c a lu t b o v môi tr

ng

nh s 80/2014/N -CP ngày 6 tháng 8 n m 2014 c a Chính ph v
c th i

nh s 174/2007/N -CP ngày 29 tháng 11 n m 2007 c a Chính

ph v phí BVMT
- Quy t

c qu c gia v c p n

ng nông thôn

nh chi ti t thi hành m t s

c và x lý n

- Ngh

nh s 62/2004/Q -

i v i CTR.

nh s 50/2013/Q -TTg ngày 9 tháng 8 n m 2013 c a Th

ng Chính ph quy

nh v thu h i và x lý s n ph m th i b .


11

- Ngh
ph quy

nh s 103/2014/N -CP ngày 11 tháng 11 n m 2014 c a Chính

nh m c l

ng t i thi u vùng

i v i ng

i lao

ng làm vi c

doanh nghi p, h p tác xã, t h p tác xã, trang tr i, h gia ình, cá nhân và các
c quan, t ch c có thuê m

n lao

- Ngày 17/12/2009 Th t

ng theo h p

ng Chính ph

gia v qu n lý t ng h p ch t th i r n
- Ngh

ng lao

ng.

ã phê duy t Chi n l

n n m 2025, t m nhìn

c qu c

n n m 2050.

nh s 179/2013/N -CP ngày 14 tháng 11 n m 2013 c a Chính ph

quy nh v x ph t vi ph m hành chính trong l nh v c b o v môi tr ng.
- Ngh
quy

nh s 18/2015/N -CP ngày 14 tháng 2 n m 2015 c a chính ph

nh v quy ho ch b o v môi tr

ánh giá tác d ng môi tr

ng, ánh giá môi tr

ng và k ho ch b o v môi tr

ng chi n l

ng.

- Ch th s 26/CT-TTg ngày 25 tháng 8 n m 2014 c a Th t
ph v vi c tri n khai thi hành lu t b o v môi tr

c,

ng Chính

ng.

- Công v n s 2549/UBND-CV ngày 9 tháng 9 n m 2014 c a UBND
t nh Cao B ng v vi c t ch c các ho t

ng h

ng ng chi n d ch làm cho

th gi i s ch h n.
- K ho ch s 879/KH-UBND ngày 22 tháng 9 n m 2014 c a UBND
huy n Hà Qu ng v vi c t ch c các ho t

ng h

ng ng chi n d ch làm cho

th gi i s ch h n n m 2014.
- Lu t b o v môi tr

ng Vi t Nam n m 2014, ban hành ngày 23 tháng 6

n m 2014 có hi u l c ngày 1 tháng 1 n m 2015.
2.3. C s th c ti n c a

tài

2.3.1. Tình hình qu n lý ch t th i r n sinh ho t trên th gi i
Theo c quan môi tr

ng Liên h p qu c (UNEP), m i n m con ng

i

''s n xu t'' kho ng 20 - 50 tri u t n rác i n t , trong ó châu âu chi m 9 tri u
t n. S n ph m này ph n l n

c xu t sang các n

c ang phát tri n. Theo s

li u th ng kê, trung bình m i tháng, Nigeria nh p kho ng 500 container hàng


12

ã qua s d ng, ch có 25% còn ho t

ng

c. S còn l i

nh ng bãi rác, tr thành ch n m u sinh c a nh ng ng

i dân nghèo. Ph

pháp tái ch th công r t nguy hi m cho s c kh e và môi tr

i n t ch a chì, th y ngân và m t s hóa ch t
trong máu c a tr em

N m 2002 chuyên gia nghiên c u môi tr
ã ti n hành m t cu c th sát
phát hi n th y c 0,45 kg

ng

ng vì a s rác

c h i khác. T l nhi m chì

thành ph Guiyu (Trung Qu c), n i

ô rác th i i n t hi n ã lên t i con s báo

c d nv

c xem là kinh

ng. (Châu An, 2011), [15]
ng bi n ng i M Charle Moore

500 d m thu c vùng bi n B c

i Tây d

ng và

ng v t phù du s ng trên m t bi n thì ph i gánh thêm

4,5kg rác th i Prastic trôi n i v t v trên m t n c. (Kh c Nam, 2011) [18]
M c

ô th hóa cao thì l

ng ch t th i t ng lên theo

c th m t qu c gia hi n nay nh sau: Canada là 1,7 kg/ng
là 1,6 kg/ng
kg/ng

i/ngày, Th y S là 1,3 kg/ng

u ng

i, ví d

i/ngày, Australia

i/ngày, Trung Qu c là 1,3

i/ngày. V i s gia t ng c a rác th i vi c phân lo i, thu gom, x lý rác

th i là i u mà m i qu c gia quan tâm. Ngày nay, trên th gi i có nhi u cách
x lý rác th i nh : công ngh sinh h c, công ngh s d ng nhi t,…
hóa và phát tri n kinh t th

ng i ôi v i m c tiêu th tài nguyên và t l

phát sinh ch t th i r n t ng lên tính theo
phát tri n th i nhi u h n
n

th lên
th

các n

c phát tri n là 2,8kg/ng

0,5kg/ng

ô th

u ng

i. Dân thành th

các n

c ang phát tri n g p sáu l n, c th
i/ngày; các n

i/ngày. Chi phí qu n lý cho rác th i

c

c

các

ang phát tri n là

các n

c ang phát tri n có

n 50% ngân sách m i n m. C s h t ng tiêu h y an toàn rác th i

ng r t thi u th n. Kho ng 30% - 60% rác th i ô th không

c cung

c p d ch v thu gom. (Nguy n Th Anh Hoa, 2006) [7]
Tiêu chu n t o rác trung bình theo
r n mang tính ch t

c thù c a t ng

u ng

a ph

v n minh dân c m i khu v c. Tuy nhiên, dù

i

i v i t ng lo i ch t th i

ng và ph thu c vào m c s ng,
khu v c nào c ng có xu h ng


13

chung c a th gi i là m c s ng càng cao thì ch t l ng ch t th i phát sinh càng
l n. Theo báo cáo c a Ngân hàng th gi i (WB, 2004), t i các thành ph l n nh
New York t l phát sinh ch t th i r n là 1,8kg/ng i/ngày; Singapo, H ng Kông
là 0,8-1kg/ng i/ngày. (Nguy n Th Anh Hoa, 2006) [7]
B ng 2.1. L

ng phát sinh ch t th i r n
Dân s

STT

Tên n

c

ô th

hi n nay (%t ng
s )

c thu nh p th p

N

m ts n

c

LPSCTR T
hi n nay
(kg/ng

i/ngày)

15,92

0,4

1

Nepal

13,7

0,5

2

Bangladelh

18,3

0,49

3

Vi t Nam

20,8

0,55

26,8

0,46

40,825

0,798

4

n
N

c thu nh p trung bình

5

Indonisia

35,4

0,76

6

Philipines

54,0

0,52

7

Thái Lan

20,0

1,1

8

Malaysia

53,7

0,81

86,3

1,39

N

c có thu nh p cao

9

Hàn Qu c

81,3

1,59

10

Singapo

100

1,1

11

Nh t B n

77,6

1,47

(Ngu n: World bank, 2005)
Trên th gi i các n

c phát tri n ã có nh ng mô hình phân lo i và thu

gom rác th i r t hi u qu c th :
Califolia: Nhà máy cung c p
nhau. K ti p rác s

n t ng h gia ình nhi u thùng rác khác

c thu gom, v n chuy n, x lý ho c tái ch t, rác

c


14

thu gom 3 l n/tu n v i chi phí ph i tr là 16,39 USD/tháng. N u có nh ng
phát sinh khác nh : kh i l ng rác gia t ng hay xe ch rác ph i ph c v t n sâu
trong các tòa nhà l n, giá ph i tr s t ng them 4,92 USD/tháng. Phí thu gom rác
c tính d a trên kh i l ng rác, kích th

c rác, theo cách này có th h n ch

c áng k l ng rác phát sinh. T t c ch t th i r n
v i giá 32,38 USD/t n.
h n

n v cùng

c chuy n

n bãi rác

gi m giá thành thu gom rác thành ph cho phép nhi u

u th u vi c thu gom và chuyên ch rác. ( Offcial jouiranal of

ISWA, 1988) [21]
Nh t B n: Các gia ình Nh t B n ã phân lo i ch t th i thành 3 lo i
riêng bi t và cho vào 3 túi v i màu s c khác nhau theo quy

nh: rác h u c ,

rác vô c , gi y, th y tinh và rác kim lo i. Rác h u c

a

x lý rác th i

nh m

n nhà máy

s n xu t phân vi sinh. Các lo i rác còn l i: gi y, v i, th y

tinh, kim lo i,…
a

c

u

c

có n p

a

y và

n c s tái ch hàng hóa. T i ây, rác
c ch y trong dòng n

c

c có th i khí r t m nh

vào các ch t th i h u c và phân gi i chúng m t cách tri t

. Sau quá trình

x lý ó rác ch còn nh m t lo i cát m n và th i gi m ô nhi m. Các c n b n
không còn mùi s

c em nén thành các viên g ch lát v a hè r t x p, chúng

có tác d ng hút n
Singapo:
gi i.

có

c. (D án Dania, 2007) [6].

ây là n

c k t qu nh v y, Singapo

chuy n và x lý rác
làm ti n

c ô th hóa 100% và là lo i ô th s ch nh t th
u t công tác thu gom, v n

ng th i xây d ng m t h th ng lu t pháp nghiêm kh c

cho quá trình x lý rác th i t t h n. Rác th i

Singapo

gom và phân lo i b ng túi nilon. Các ch t th i có th tái ch
v nhà máy tái ch l i còn các ch t th i khác
tiêu h y.

c

c,

c thu
c

a

a v nhà máy khác

Singapo có 2 thành ph n chính tham gia vào thu gom và x lý các

ch t th i sinh ho t t các khu dân c và công ty, h n 30 công ty t nhân thu
gom rác th i công nghi p và th

ng m i. T t c các công ty này

u

cc p


15

gi y phép ho t

ng và ch u s giám sát ki m tra tr c ti p c a S khoa h c

công ngh và môi tr

ng. Ngoài ra, các h dân và các công ty c a Singapo

c khuy n khích t thu gom và v n chuy n rác cho các h dân vào công ty.
Ch ng h n

i v i h dân thu gom rác tr c ti p t i nhà ph i tr phí 17 ô la

Singapo/tháng, thu gom gián ti p t i các khu dân c ch ph i tr phí 7 ô la
Singapo/tháng (Lê Hu nh Mai – Nguy n Mai Phong, 2009) [9].
Hi n nay có r t nhi u ph
l rác th i
gi i

c x lí theo ph

c gi i thi u

ng pháp khác nhau

x lý ch t th i r n. T

ng pháp khác nhau c a m t s n

c trên th

b ng sau:

B ng 2.2: T l CTR x lý b ng các ph

ng pháp khác nhau m t s n

c.

n v : (%)
STT

N

1

Canada

2

c

an M ch

Tái ch

Ch bi n phân vi
sinh

Chôn l p

t

10

2

80

8

19

4

29

48

3

Ph n Lan

15

0

83

2

4

Pháp

3

1

54

42

5

c

16

2

46

36

6

Ý

3

3

74

20

7

Th y i n

16

34

47

3

8

Th y S

22

2

17

59

9

M

15

2

67

16

(Ngu n:

Th Lan và cs, 2007)

2.3.2. Tình hình qu n lý ch t th i r n sinh ho t

Vi t Nam

2.3.2.1. Tình hình qu n lý rác th i t i các ô th , thành ph
L

ng ch t th i r n sinh ho t (CTRSH) t i ô th

Vi t Nam:
n

c ta ang có xu

th phát sinh ngày càng t ng, tính trung bình m i n m t ng kho ng 10%. T


16

l t ng cao t p trung

các ô th

ang có xu h

ng m r ng, phát tri n m nh

c quy mô l n dân s và các khu công nghi p nh các khu ô th t nh Phú Th
(19,9%), Thành ph

Ph

Lý (17,3%), H ng Yên (12,3%), R ch Giá

(12,7%)... các khu v c Tây Nguyên có t l phát sinh CTRSH t ng
hàng n m và v i t l t ng ít h n (5,0%). T ng l
các ô th lo i III tr lên và m t s

ng

u

ng phát sinh CTRSH t i

ô th lo i IV là trung tâm v n hóa, xã h i,

kinh t c a các t nh trên c n c lên

n 6,5 tri u t n/n m, trong ó ch t th i r n

sinh ho t phát sinh t các h gia ình, nhà hàng, các ch và kinh doanh là ch y u.
L ng còn l i t các công s ,

ng ph , các c s y t . Ch t th i nguy h i công

nghi p và các ngu n ch t th i y t nguy h i
ch a

c x lý tri t

ô th . (Phóng s
B ng 2.3: L

các ô th tuy chi m t l ít nh ng

v n còn tình tr ng chôn l p l n v i ch t th i r n sinh ho t

i u tra, t ng c c môi tr
ng CTRSH phát sinh

ng, 2010), [14]
các ô th Vi t Nam

u n m 2007

L ng CTRSH
L ng CTRSH phát sinh
STT
bình quân/ng i
Lo i ô th
T n/ngày
T n/n m
(kg/ng i/ngày)
1
c bi t

0,84
8.000
2.920.000
2 Lo i 1
0,96
1.885
688.025
3 Lo i 2
0,72
3.433
1.253.045
4 Lo i 3
0,73
3.738
1.364.370
5 Lo i 4
0,65
626
288.490
T ng
6.453.930
(Ngu n: K t qu kh o sát n m 2006, 2007 và báo cáo c a các a ph ng)
Nhìn chung l

ng ch t th i r n ô th ph thu c vào 2 y u t chính: S

phát tri n n n kinh t và dân s . Theo th ng kê ch t th i r n

các n

phát tri n trung bình là 0,3kg/ng

c ta, trung bình

m i ng

i/ngày. T i các ô th

n

i th i ra kho ng 0,5 kg - 0,8 kg rác m i ngày. Kh i l

theo s gia t ng c a dân s . Rác t n
thu c vào y u t nh :

c ang

ng rác t ng

ng trong khu t p th , trong ph xá ph

a hình, th i ti t, ho t

ng c a ng

i thu gom...