Nghiên cứu bệnh viêm ruột hoại tử ở đàn gà của trạm nghiên cứu chăn nuôi gà Phổ Yên (thuộc Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương) và thử nghiệm phác đồ điều trị bệnh (Luận văn thạc sĩ)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY N DUY TRANG

NGHIÊN C U B NH VIÊM RU T HO I T
A TR M NGHIÊN C
PH YÊN (THU C TRUNG TÂM NGHIÊN C U GIA
C M TH
NGHI M
U TR B NH

LU

C

Thái Nguyên - 2017

THÚ Y


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

NGUY N DUY TRANG

NGHIÊN C U B NH VIÊM RU T HO I T
A TR M NGHIÊN C
PH YÊN (THU C TRUNG TÂM NGHIÊN C U GIA
C M TH
NGHI M

PHÁ
U TR B NH
Ngành: Thú y
Mã ngành: 60 64 01 01

LU

THÚ Y
ng d n khoa h c: GS.TS. Nguy n Th Kim Lan

Thái Nguyên - 2017


i

L

ng, s li u và k t qu trong lu
th

cs d
ng, m i s
cc

b ov

b t k m t h c v nào;

cho vi c th c hi n lu
n trong lu

ngu n g c, tôi hoàn toàn ch u trách nhi m v nh ng s li u trong lu

Thái Nguyên, ngày tháng
Tác gi lu

Nguy n Duy Trang

c ch rõ


ii

L IC

hoàn thành lu

n l c c a b n thân, tôi còn nh

s ch b o t n tình c

ng d n: GS. TS. Nguy n Th Kim Lan. Tôi

xin chân thành c

ch b o t n tình c a cô;

Tôi xin chân thành c

c ti

TS. Nguy n Th Nga,

d n tôi trong quá trình th c t p t i Tr m Nghiên c
Tôi xin chân thành c

và t

ào t o -

c Trung
ts

ki n thu n l i giúp

ng

Yên;

n

tâm Nghiên c u Gia c m Thu

Phòng

c

và t o m

u

tài;
ih

u ki n cho tôi trong quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn

thi n lu
S

o c a t p th các th y cô giáo, s góp ý
nhi t tình c a các nhà khoa h c, b

ng nghi

trong quá trình h c t p và th c hi
Xin chân thành c

u ki

hoàn thành lu

H c viên

Nguy n Duy Trang

tài;
tôi


iii

M CL C

L

N ............................................................................................... i

L IC

....................................................................................................ii

M C L C.........................................................................................................iii
DANH M C CÁC T

VI T T T ..................................................................vi

DANH M C CÁC B NG...............................................................................vii
DANH M C CÁC HÌNH...............................................................................viii
M

U ........................................................................................................... 1

1. Tính c p thi t c

tài ............................................................................... 1

2. M c tiêu nghiên c u:.................................................................................... 2
c và

c ti n......................................................... 2

: T NG QUAN TÀI LI U............................................................. 3
khoa h c c

tài.......................................................................... 3

1.1.1. H th ng vi sinh v
1.1.2. M t s

ng tiêu hoá c a gà.............................. 3

c tính c a vi khu n Clostridium perfringens và b nh do

vi khu n này gây ra....................................................................................... 4
1.1.3. Hi u bi t v b nh viêm ru t ho i t do vi khu n Cl. perfringens gây ra... 14
1.1.4. Hi u bi t v m t s b nh

ng ghép v i NE ........................ 16

tác d ng c a m t s kháng sinh ........................................... 22
1.2. Tình hình nghiên c
1.2.1. Tình hình nghiên c

c ............................................. 24
c ..................................................... 24

1.2.2. Tình hình nghiên c u trên th gi i ................................................... 25
:
ng nghiên c u.............................................................................. 26
m và th i gian nghiên c u ........................................................... 26

2.3. V t li u nghiên c u ................................................................................. 26


iv

2.4. N i dung nghiên c u ............................................................................... 27
u tra tình hình b nh viêm ru t ho i t
gây ra t i Tr m nghiên c

Yên .................................... 27

2.4.2. Theo dõi tri u ch ng và b
ho i t

gà do Cl. perfringens

a b nh viêm ru t

.......................................................................................... 27
nh vi khu n Cl. perfringens t gà b nh ............. 27

2.4.3 Phân l
2.4.4. Th nghi

u tr b nh viêm ru t ho i t

gà do

Cl. perfringens gây ra ................................................................................. 27
u......................................................................... 27

u d ch t h c thú y ...................................... 27
y m u ....................................................................... 27
nh s

ng vi khu n trong 1g phân ...................................... 29
nh m t s

Cl. perfringens phân l

c tính sinh h c c a vi khu n

c ................................................................... 30
nh kh

ch ng Cl. perfringens phân l

n c m v i kháng sinh c a các
c ......................................................... 31
ct

nh typ vi khu n

b ng k thu t PCR (Polymerase Chain Reaction) ..................................... 33
u tr cho gà m c b nh viêm ru t ho i t do vi
khu n Cl. perfringens ................................................................................. 36
lý s li u ................................................................ 37
: K T QU VÀ TH O LU N .................................................... 38
3.1. K t qu theo dõi tình hình b nh viêm ru t ho i t do Cl. perfringens
gây ra

i Tr m nghiên c

Yên............... 38

3.1.1. T l m c b nh và t l ch t theo l a tu i gà................................... 38
3.1.2. T l m c b nh và t l ch t theo gi ng gà ...................................... 42
3.1.3. T l m c b nh và t l ch t c a gà

............... 46


v

3.1.5. T l m c và ch t do viêm ru t ho i t

gà theo tính bi t.............. 50

3.2. K t qu theo dõi tri u tr ng và b
ru t ho i t

a b nh viêm

.................................................................................... 51

3.2.1. T l gà có tri u ch ng/t ng s gà m c b nh................................... 51
3.2.2. Bi u hi n b nh tích c a b nh viêm ru t ho i t ............................... 53
nh vi khu n Cl. perfringens t gà b nh ..... 55

3.3. K t qu phân l

3.3.1. K t qu phân l p vi khu n ................................................................ 55
nh s
3.3.3. K t qu
3.3.4. K t qu

ng vi khu n trong 1 g phân gà. ............................... 56
nh m t s

c tính sinh h c c a vi khu n............... 58

nh typ vi khu n Cl. perfringens b ng k thu t PCR........ 59

3.4. Th nghi

u tr b nh viêm ru t ho i t

gà...................... 60

3.4.1. Ki m tra tính m n c m v i kháng sinh c a các ch ng Cl. perfringens... 61
3.4.2. Th nghi m m t s

u tr ................................................. 62

xu t bi n pháp phòng ch ng b nh viêm ru t ho i t cho gà ....... 67
K T LU

NGH ............................................................................ 68

1. K t lu n ...................................................................................................... 68
ngh ....................................................................................................... 68

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................. 70


vi

DANH M C CÁC T

VI T T T

ARN:

Axit ribonucleic

bp:

base pair

CAMP:

Christie Atkins Munch - Petersen

CRD:

Chronic Respiratory Diseases

CW:

Clostridium welchii

ADN:

Axit deoxyribonucleic

E.coli:

Escherichia coli

ELISA:

Enzyme - Linked Immuno sorbent Assay

EYA:

Egg Yolk Agar

FCR:

Feed Conversion Rate

NE:

Necrotic Enteritis

PCR:

Polymerase Chain Reaction


vii

DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1. B nh do vi khu n Clostridium gây ra
ng v t .............. 6
B
u ki n nuôi c y thích h p c a vi khu n Cl. perfringens.............. 7
B ng 1.3. Các lo
c t do vi khu n Cl. perfringens s n sinh ra
(Hatheway, 1990) [30]. ..................................................................... 9
B ng 2.1. Tiêu chu
m n c m kháng sinh c a vi khu n ............ 32
B ng 2.2. Trình t m i c a ph n
nh
c t c a các ch ng Cl. perfringens........................... 34
B ng 2.3. Thành ph n các ch t trong ph n
c t c a các ch ng Cl. perfringens............ 35
B ng 2.4. Chu k nhi t c a ph n
nh
c t c a các ch ng Cl. perfringens........................... 35
B ng 3.1. T l m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t theo tu i gà .............. 38
B ng 3.2. T l m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t theo gi ng gà ........... 43
B ng 3.3. T l m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t
......46
B ng 3.4. T l m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t
c
......................................................................................... 49
B ng 3.5. T l gà m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t theo tính bi t ....... 50
B ng 3.6. Tri u ch ng lâm sàng c a gà m c b nh viêm ru t ho i t .............. 51
B ng 3.7. B nh tích c a gà m c b nh viêm ru t ho i t ...................................... 54
B ng 3.8. K t qu phân l p vi khu n Cl. perfringens...................................... 56
B ng 3.9. K t qu

nh vi khu n trong phân gà ........................................ 57
B ng 3.10. M t s
c tính sinh h c c a các ch ng Cl. perfringens............... 58
B ng 3.11. K t qu
nh typ vi khu n Cl. perfringens b ng PCR ............ 59
B ng 3.12. K t qu
c t c a vi khu n
Cl. perfringens ............................................................................... 60
B ng 3.13. K t qu ki
..................................................... 61
B ng 3.14. K t qu th nghi
u tr b nh viêm ru t ho i t cho
gà trên di n h p................................................................................. 63
B ng 3.15. K t qu th nghi
u tr b nh viêm ru t ho i t cho
gà trên di n r ng ............................................................................... 65
B ng 3.16. ng d
có hi u qu
u tr b nh viêm
ru t ho i t cho gà t i tr m............................................................... 66


viii

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1.

quy trình phân l

nh vi khu n Cl.

perfringens ....................................................................................... 28
Hình 3.1. Bi u

t l m c và ch t b nh viêm ru t ho i t theo tu i gà ....... 41

Hình 3.2. Bi

t l m c và ch t b nh viêm ru t ho i t theo gi ng gà.......... 45

Hình 3.3. Bi

t l m c và ch t do b nh viêm ru t ho i t theo mùa....... 47

Hình 3.4. Bi

t l m c và ch t do viêm ru t ho i t

gà theo

nuôi..................................................................... 50


1

M

1. Tính c p thi t c

U

tài
p ngu n th c ph m quan tr
ts

có kh

i,

ng th c ph m l n do gia c m

ng nhanh, th i gian nuôi ng n. Bên c nh các gi ng gà

n

Ri, gà Mía, gà H

o... trong nh

ã nh p thêm m t s gi

c ta

t, ch

ng, Hubbard Redbro... Tuy nhiên, các gi ng gà nh p n i
i cao v

u ki

ng.

S phát tri n nhanh chóng c

md

n nh ng

an toàn sinh h c, v sinh phòng ch ng d ch b
t hi u qu , ng

i nâ

ng kh

òng ch ng d ch b nh. D ch

n a ch

b nh là nguyên nhân ch y u gây thi t h i kinh t cho ng
n s c kho c

nh

ng. Trong s các b nh do vi khu n gây thi t h i
gia c m có b nh viêm ru t ho i t

do vi khu n

Clostridium perfringens (Cl. perfringens) gây nên.

B nh viêm ru t ho i t

c Parish mô t l

1961, do vi khu n có tên là Clostridium welchii (hay Cl. perfringens) gây ra.
c phát hi n
tr c khu

h uh

c có nuôi gà Cl. perfringens là

m khí, sinh nha bào, có kh
c chính xác 14 lo

b

ct .

c t , có th gây nên 25 lo i

nh viêm ru t ho i t trên gà.
t s

công trình nghiên c u v

vi khu n Cl.

perfringens và b nh do vi khu n này gây nên, tuy nhiên các tác gi t p trung
nghiên c u trên gia súc (trâu, bò, bê, nghé, dê, l

v tình hình b nh do vi khu n Cl. perfringens

u nào


2

Theo Nguy n Bá Hiên, Hu nh Th M L

Ng c Thúy

(2012), viêm ru t ho i t gây thi t h i l n cho s c kh e c a gia c m. Th
b nh lâm sàng r t ng n, gà ch

ng g p

tu i) và gà tây (7 - 12 tu n tu

gà broiler (2 - 5 tu n
x y ra

. Vi khu n Cl. perfringens

gà h u b và gà

gây b nh c n lâm sàng

ru t và gan

nh viêm ru t c n lâm sàng và b nh viêm gan do Cl.

c g i là:
perfringens

Tr m nghiên c

Yên, n

Ph Yên, Thái Nguyên. Nh

p nhi u

ng h p gà có nh ng tri u ch ng, b nh tích c a b nh viêm ru t ho i t ,
gây

ng không nh t i s c s n xu t c
Xu t phát t nh ng v

b nh viêm ru t ho i t

m c a tr m.

trên, chúng tôi ti

tài:

a tr m nghiên c

Yên

(thu c Trung tâm Nghiên c u gia c m Th
u tr b

u

nghi

.

2. M c tiêu nghiên c u:
-

nh vai trò gây b nh c a tr c khu n Cl. perfringens

- Xây d ng bi n pháp phòng tr b nh viêm ru t ho i t

do Cl.

perfringens
c ti n
v
perfringens và b nh viêm ru t ho i t trên
Yên.

khoa h

b nh có hi u qu , góp ph n phát tri
nuôi công nghi p

cá

vi khu n Cl.

i tr m nghiên c u
xu t các bi n pháp phòng tr


3

T NG QUAN TÀI LI U

khoa h c c

tài

1.1.1. H th ng vi sinh v

ng tiêu hoá c a gà

ng khi gà m i n
trong

n 24 gi thì không có vi sinh v t

ng tiêu hoá, nh ng khi gà ti p xúc v i môi tr
c u ng, không khí... thì vi sinh v t b

S

ng bên ngoài nh th c

u xâm nh p vào h tiêu hoá c a gà.

E. coli, c u tr c khu n và các vi sinh v t khác

ng vi sinh v

t nhanh trong tá tràng và manh tràng. Vài gi
vi khu n Lactobacillus
vi khu

th y

n 3 ngày tu i thì s

ng các

t nhanh.
ng trong h tiêu hoá c a gà có tr ng thái cân b ng gi a vi

khu n có l i và vi khu n gây b nh, khi g p các y u t b t l

(v n

chuy

giai

i th

t ng t, quá nóng ho c quá l

nhi u...) làm gi m s
vi khu n gây b

kháng c
s

, phá v s cân b ng, các
c l c và gây b nh cho gà.

Ngoài y u t stress do ti u khí h u chu ng nuôi b ô nhi m n ng làm cho
m m b nh phát tri n m nh, thông qua th
ng tiêu hoá c a gà và gây b

ng b ô nhi

c NH3 và H2
th gà gi

u ki n thu n l

Khí Amoniac sinh ra do s bi
s
l

c u ng, không khí... vào
ng

i gian dài, làm s

vi khu n có h i gây b nh.
ic

ng c a vi khu n Bacteria trong v t li u lót n n, n

i
khí amoniac

kích thích niêm m c ph qu n c a gà và d gây ra:


4

-B

ng hô h

- T o cho E. coli

i m c gây viêm túi khí.

- Gà ch m l n, ch s tiêu t n th
- Viêm m t gà.
N

Amoniac và H2S cao s
tiêu kinh t c

ng lo n khu n

ng tr c ti p t i ch tiêu k thu t

. T nh ng nguyên nhân gây d

ng ru t gà, d

n hi n

n a ch y.

Các bi n pháp h n ch s phát tri n c a vi khu n gây b nh:
-V

ng nuôi s ch s , thoáng mát v mùa hè, kín v

tránh gió lùa, v sinh th
-

cu

u ch nh nhi

i kh u ph
ng s

m thích h p.
t ng t.

kháng cho gà b

ng xuyên b sung các

vitamin, axit amin, khoáng... c n thi t phù h p.
-S d
-

u tr .
ng tiêu hoá b ng cách b sung các men có ch a các enzym

tiêu hoá ho c các men vi sinh có ch a Lactobacillus.
- S d ng m t s ch ph m sinh h c có l
khu n gây b nh, t
1.1.2. M t s

ng tiêu hoá, c ch vi

u ki n thu n l i t

n có l i phát tri n.

c tính c a vi khu n Clostridium perfringens và b nh do vi

khu n này gây ra

Gi ng Clostridium g m nh ng tr c khu n y m khí, b t màu gram
c 0,3 - 1,3 x 3 - 10 m (Quinn và cs, 1999) [36]. Vi khu n
có kh
khu n. Ch riêng loài Cl. spiroform

ng l

ngang c a vi
c hình xo n c, còn


5

t t c các loài gây b nh trong gi ng Clostridium

u có d ng tr c khu n

th ng. Vi khu n sau khi hình thành nha bào ho c trong canh trùng nuôi c y
ng khó b t màu. Trong khi h u h t các loài trong gi ng
Clostridium

ng nh lông rung thì Cl. perfringens là loài

u có kh

duy nh

ng, có hình thành giáp mô, có kh
ng trung tính ho c ki

ngang thân vi khu
ho c g n

c nha bào l

ng làm bi n d ng vi khu

u (Nguy

ng n m

gi a

n Bá Hiên, Tr n Th Lan

Trong th c t nha bào c a 1 s ch ng có s
100o

v i nhi

u

kháng cao

m i b vô ho t (Nguy n

c, 1976) [12].
Vi khu n Clostridium có kh
catalase âm tính. Yêu c u m
uh

ng, ph n ng oxidase và
y m khí tuy

u thích h p phát tri

CO2, pH g n trung tính và nhi

i tu theo loài,

u ki

ng có 2 - 10%

nuôi c y thích h p là 37oC. Các môi

ng nuôi c y vi khu n Clostridium

c b sung amino acid,

carbohydrate, vitamin và máu ho c huy t thanh.
Vi khu n Clostridium phân b r ng rãi kh
m

c và cát; m t s loài ho c m t s ch ng ch có
a lý nh

nh. Nhi u loài gây b nh t n t

ng v
b

gi

ng có
các vùng

ng tiêu hoá c

i

ng gây nhi m trùng t bên trong. Các loài khác phân
t và gây nhi m trùng t ngoài qua các v

tiêu hoá. Hi
gây ra nhi u b nh

Clostridium
i, gia súc và gia c m.

ng

c công b là nguyên nhân
tóm t t các b nh do vi

khu n Clostridium gây ra trong b ng 1.1 (Quinn và cs, 1999) [36]:


6

B ng 1.1. B nh do vi khu n Clostridium gây ra

ng v t


7

Clostridium perfingens (Cl. perfingens) còn có tên là Clostridium welchii
c Welch và Natan phân l p t

ch c c

(Nguy

u là Bacillus

.V i tên g

aerogenescapsulatus. Sau này, vi khu

i ch t

i tên thành Bacillus enteritidis

sporogenes, Bacillus perfringens, Bacterium welchii và Clostridium welchii.
M c dù tên g i không chính th c là C. welchii

c s d ng t

1939 và hi n nay v n có th tìm th y trong cách vi t c

i Anh. T

1980, tên khoa h c chính th c c a vi khu n là Clostridium perfringens (Cl.
perfringens) (Hatheway, 1990) [30]. Vi khu n phân b r
tiêu hoá c

c, phân, th

nguyên nhân gây nhi u b
nhi

ng
c th c ph m, b nh

c t ru t huy t, viêm ru t ho i t và h i ch

tt .

* Hình thái và tính ch t nuôi c y
Cl. perfringens là vi khu n y m khí tri
y

,m ct

ng

thích h p là 37oC, pH thích h p là 7,2 - 7.6

ng, nhi

(Lê Th Thi u Hoa, 1991) [7].
Vi khu

ng, hình thành giáp mô trong mô bào; là tr c khu n

to, th

ng riêng l ho

c t 0,6 - 0,8

x2-

ts

nuôi c y thích h p c a vi khu n n

u ki n

c tóm t t trong b ng 1.2 (d n theo

Annamari Heikinheimo, 2008) [23].
B

u ki n nuôi c y thích h p c a vi khu n Cl. perfringens
u ki n nuôi c y

T i thi u

Thích h p

10 - 12

43 - 47

50 - 55

pH

5,0 - 5,5

6,0 - 7,2

8,0 - 9,0

NaCl (%)

-

5,0 - 8,0

-

NaNO3 (ppm)

-

60 - 2560

-

aw (water activity)

0,93

0,95 - 0,96

0,97

(oC)

Nhi

T


8

Khi nuôi c

ng, tính ch t m c c a vi khu

-

m:

c th t gan y m khí: sau 24 gi nuôi c

u ki n

37oC, vi khu n phát tri n m

y m khí
-

ng th

u ki n y m khí

c y Cl. perfringens t 18 - 24 gi , l
phòng trong 2 gi

37oC: sau khi nuôi

it

có th

nhi

c tính dung huy t c a vi khu n.

a vi khu n Cl. perfringens
hình thành các khu n l

ng th ch máu là

p lánh, m

huy

c, có vùng dung

u ho c th ).
-

tr ng (Egg Yolk Agar - EYA): vi khu n Cl.

ng th

perfringens v i ho t tính c a men lecithinase s t o thành m t vùng tr
xung quanh khu n l

c

ng lên ch t lecithin có trong môi

ng. Nh ng ch ng vi khu n Cl. perfringens s n sinh men lipase s t o nên
m tl

c trai ho c óng ánh nhi u màu xung quanh khu n l c;

trong m t s

ng h p còn lan ra c ph n th ch

xung quanh.

-

gi và

nuôi c y vi khu n sinh ac
nh m t s

c bi

c tính c a vi khu

ng lactose, phân gi i casein và

t ch th
S

xác

cb

ng.

ng lactose và 3 lo i protein chính: casein, lactalbumin và

lactoglobulin. Vi khu n Cl. perfringens có kh

ng lactose
ng chuy n

sang màu h

b tan ra.

c t c a vi khu n Cl. perfringens
Qua nghiên c
sinh ra nhi

c Cl. perfringens có kh

c t và các enzim. M i lo

n

c t do chúng sinh ra có vai trò

nh các ch ng gây b nh c a Cl. Perfringens (Bormann et al, 2002) [24],
(Cadman, 1994), (Garmory, 2000) [25] [28].


9

c chính xác 14 lo

c t c a vi

khu n có th gây nên 25 lo i b nh khác nhau (B ng 1.3) (Hatheway, 1990)
[30]. Có b n lo

ct

ng g p ph bi n nh t là alpha ( , cpa),

beta ( , cpb), epsilon ( , etx) và iota ( , iA).
B ng 1.3. Các lo

c t do vi khu n Cl. perfringens s n sinh ra
(Hatheway, 1990) [30].

ct

Ho t tính sinh h c

c t chính (gây ch t)
Gây ch t, ho t tính men lecithinase
Alpha
(phospholipase C)
Gây ch t, ho i t , không b n v i
Beta
trypsin
Epsilon
Gây ch t, ho t hoá b i trypsin
Iota
Gây ch t, ho t hoá b i trypsin
c t ph
Gamma
nh rõ
Delta
Gây dung huy t
Eta
nh rõ
Gây dung huy t (không b n v i
Theta
oxy), dung gi i t bào
Kappa
Collagenase, gelatinase
Lambda
Protease

Mu
Hyaluronidase
Nu
Dnase
Neuraminidas N-Acetylneuraminic acid
e
glycohydrolase
c t khác
c t ru t
c ru
c t bào

A

Typ vi khu n
B C D E

+

+

+

+

+

-

+

+

-

-

-

+
-

-

+
-

+

±

±
±
-

±
+
-

-

-

±

+

+

+

+

+
±
±

+
+
±
+

+
±
+

+
+
±
±

+
+
±
±

+

+

+

+

+

+

NT

+

+

NT

Ghi chú: (+): s n sinh b i t t c các ch ng; (±): s n sinh b i m t s
ch ng; (-): không ch ng nào s
v i các ch ng s

ct

ct


10

-

ct

oxin): có b n ch t là m t lecithinase (phospholipase

C), t n công vào màng t bào, làm cho t bào b phá hu và ch
c t gây ch t, ho i t

ct

c coi là nguyên nhân gây ho i t

ho

t,

nh

n ch

(gây gi m huy t áp và r i lo n nh p tim làm cho con v t b
c phân t

ct

c mã hoá b i gen plc (hay cpa) g m 399
n pH 5,4 (Jolivet -

ct

c s n sinh b i t t c các typ Cl. perfringens, hình thành vùng dung huy t
không hoàn toàn khi nuôi c
-

ng th ch máu.

ct

cg

c t chính có kh

ct

t và ho i t

-1): là m t trong s 4

c s n sinh b i vi khu n Cl.

perfringens typ B và C. B ng th c nghi
t

c

t ho i t xu t huy

phân t

ct

c mã hoá b

n pH 5,6 (Sakurai và

Fujii, 1987) [38] Các thông s c
ct

c

ct

n gi ng v i các thông s c a

c phân bi

c t này r

ct

phá hu b

u này gi i thích t i sao con non d m c b nh do typ B

và typ C vì trong s

u có anti - trypsin (làm vô ho t trypsin c a d ch t y)

khi

c t không b phá hu và gây nên b nh.
Hi

i ta quan tâm nhi

n vai trò gây b nh c

c phân t

n pH t 5,2 -

CWC245 thu c typ C gây b nh viêm ru t ho i t
cs,1997) [29]. T t c 5 typ Cl. perfringens
-

c mã hoá

ct

l n con (Gibert và

u có kh

ct

-2 gây ho i t , xu t huy t. Vai trò gây

b nh c

ct

hi n c

c t s khi n cho b nh tích c a b nh thêm tr m tr

h u qu c a s k t h p gây b nh gi

-2

ch ng Cl. perfringens

b i gen cpb2 và phát hi n l

ct

ct

c hi u bi
ct

c ch n s xu t
do

-2 (Ceci và cs, 2006) [26].


11

-

n Cl. perfringens typ B và D s n sinh

ct

ra, là m

c phân t

c mã hoá b i gene tx, g m
ct

m t ti

c hình thành là

c t (prototoxi

protease. Khi x

ct

chymotrypsin), s c

c t

c ho t hoá b i các
a Cl. perfringens v i protease (ví d trypsin,

t liên k t peptit t

c ho

u carboxyl và amino, khi n cho

i ta cho r ng vi c c t b

carboxyl có vai trò chính cho s ho
ct

c t (Minami và cs, 1997) [34]
nh

m ch, khi n cho s h

c t vào máu t

th ng tu n ho

ng làm th n b

ct

m thành

p vào h
t; ph i b phù

u d ch; ngoài ra còn gây t
-

ct

ct

u

th n kinh

c phát hi n l

u tiên t m t con bê

b ch t sau 12 gi có bi u hi n viêm ru

ct

c s n sinh b i Cl. perfringens typ E mà còn do Cl. spiroforme và Cl.
difficile. C u trúc c
b i liên k

c t g m hai ti u ph

c l p g n v i nhau

ng hoá tr ho c c u n i disulfide: m t là ti u ph n k t g n

(iotab - Ib) và ti u ph n kia mang ho t tính men ADP - ribosylase (iota a - Ia).
C hai ti u ph

u c n cho ho t tính sinh h c c

c mã hoá b
5,2; ti u ph n

c t . Ti u ph n Ia

c phân t
c mã hoá b

n pH
c phân t ~ 100 kDa,

n pH 4,2 (Stiles và Wilkins, 1986) [40].
c t ru

c t ru t c a Cl. perfringens là m t protein

c mã hoá b

c phân t 35 kDa, g m 309 axit amin,

-

c t ru t c a

Cl. perfringens ( Cl. perfringens enterotoxin - CPE) ch
quá trình vi khu n hình thành nha bào. Ho t tính c
g p3l nn

c x lý v i trypsin.

c s n sinh trong
c t ru t s


12

c t ru

các ch ng Cl. perfringens typ

c s n sinh nhi u nh t

A; ngoài ra còn có các ch ng typ C và typ D. Ch m t s ít các ch ng thu c
typ B và E có kh

c t ru t, còn h u h t âm tính (Mc
t

g nc

ng c

c t ru

ns k t

c t v i các receptor trên b m t t bào bi u mô ru t. S g n k t

này giúp cho phân t

c t g n vào màng t

vào t bào). S

i các ion s

ns

i ch t và sinh

ion Ca2+ n

t ng h p c a t bào. N
thành m

p
m

c và các ion khác thoát ra gây a ch y, (H

và cs, 1997) [14].
c t ph c a Cl. perfringens:

-

c t dung huy t s n sinh b i các ch ng Cl.

ct
perfringens

c phân t

c t có kh

n pH = 9,1.

t m nh h ng c u c u, dê và l n; h

gây dung huy t h ng c

i, ng a, th , chu

ng v t có vú

khác (Alouf và Jolivet - Reynaud, 1981) [21].
ct

i là perfringolysin O, là m

ct

dung gi i t bào ph thu c cholesterol (cholesterol - dependent cytolysin),
c mã hoá b

c phân t 51 kda. Các nhà khoa h

ch

c kh

c t này gây nên m t vùng dung huy t d ng

n l c khi nuôi c y vi khu
c t
kho ng 1

t chu

t. Nguyên nhân gây ch t có th

c t có kh

ng th ch máu

n sinh ra các ch

ng có LD50
c gi i thích là do suy tim
ut

ng th

c t này là

nguyên nhân gây t c m
+ Neurami
v

c phân t c
ng t 4,7 -

m oxy mô bào.
c coi là y u t gây b nh c a nhi u lo i vi sinh
c t
c t có tác d

ng
t h ng c u,


13

nh t c a máu, d

m ch (Mainil và

cs, 2006) [31].
trên, Cl. perfringens còn có kh

ct
s n sinh ra m t s lo

ct

-toxin (protease, do gen làm mã

hoá); kappa - toxin (collagenase, do gen col A mã hoá); mu-toxin
(hyaluron

c t nu-toxin, eta-toxin, phi-toxin

và urease... (Frey và Vilei, 2002) [27]. G

t, nhóm các nhà khoa h c

c t TpeL (toxin Cl. perfringens large cytotoxin) do Cl.

Nh t B

perfringens typ C s n sinh ra (Amimoto và cs, 2007) [22].
* Các typ c a vi khu n Cl. perfringens

vào kh
huy

ct v

t c a

c t có trong ch t l c canh trùng nuôi c y

Cl. perfringens thành 4 typ (toxino typ) A, B, C và D

vi khu

(d n theo Hatheway, 1990) [30]
Kháng huy t thanh typ A ch
Kháng huy

c t typ A
c t c 4 typ A, B, C và D

Kháng huy t thanh typ C ch
Th H nh và cs

c t typ A, B và C. Theo Tr n
ng h p gây viêm ru t ho i t

c ta ch y u là do Cl. perfringens typ C gây ra.

nai

Kháng huy

c t typ A và D
c Bosworth phát hi n khi ch ng vi

khu n phân l p t bê s
trung hoà b

c t có kh

c t c a c 4 typ trên. Kháng huy t thanh typ E có kh
ct

ngh g

c t c a typ B, C và D.
c t do typ E s n sinh là iota (d n theo Hatheway,

1990) [30].
c coi là subtyp c

nh t ch ng vi

khu n phân l p t

c t m t v d ch viêm ru t ho i t

này s

và

ct

i. Vi khu n

n có th x p lo i vào typ C; tuy


14

nhiên khác các ch ng vi khu n thu c typ C

c tính không b n v i nhi t

(Vance, 1967) [41] và không s n sinh 3 lo

c t ph (delta, theta và

kappa). S khác bi t này không th gi
cs d

c và do v

nh m t ch ng m i (d n theo Hatheway, 1990) [30].

1.1.3.
Viêm ru t ho i t là m t b nh truy n nhi

ng xu t hi n k phát sau
Cl. perfringens gây nên.

các b nh nguyên phát ho c stress do vi khu

B nh có tên khoa h c: Ti ng Anh là Necrotic Enteritis (NE), ti ng La
tinh là Enteritis Necroficans (EN). B nh có th xu t hi n
ng g p

gà v i m i l a tu i

gà sau 3 tu n tu i tr lên.

B nh gây th t thoát kho ng 4 - 8% s
tr ng, tiêu t n th

u con, gi m kh

ng cao...

Vi khu n Cl. perfringens là m t lo i vi khu n y m khí s
ru t và ít gây b nh cho gà, n u không có các y u t

ng

y.

Các y u t

ng ru t

u trùng, giun sán, r i lo
ng t ngu n th

t

c u ng, th

cao, chu ng tr i

t, ch

ôi thiu, n m m c, m

n chu ng không s ch không khô, c t

t có l i cho Clostridium phát tri n

m ,chuy n chu
và gây b

ng h p này b nh ch phát ra
t s ch ng Cl. perfringens

Nguy hi
nhi

gà quá

d ng l t .
c l c l n s ng và ô

ng bên ngoài chu ng nuôi, khi dùng các d ng c thi t b , con
mb

mô l n và bao gi

nh x y ra v i quy

d ng c p tính.
c truy n lây

Cl. perfringens có th tìm th
chu ng, ch t ch

t, b i, rác, ch

ng ru t. Trong nhi u v d ch viêm ru t ho i t , th

và ch t th i nhi m m m b nh là nguyên nhân làm lây lan b nh.

n


15

gây b nh
Theo k t qu c a nhi u nghiên c u, s
th phân l p t ch t ch

ng vi khu n Cl. perfringens có

ng tiêu hóa c

ng là khác

nhau. M t s nghiên c u cho r ng Cl. perfringens là vi khu n y m khí b t
bu c ch y

ng tiêu hóa c

u khác

ch ra r ng vi khu n ch chi m m t s l t và ít trong ru t non c a gà bình
ng t khi m i n t i 5 tháng tu i.
Vi

u ch nh ch

perfringens
clostridium

ng vi khu n Cl.

ng t i s

ng tiêu hóa và s xu t hi n b
gà có th

ph

ng tiêu hóa do

y b i b n ch t c a kh u ph

ng b t cá, b t mì ho c b t lúa m

làm cho

b nh viêm ru t ho i t x y ra và tr m tr
c b sung thêm ch

u

u ph

a gà

p ch t carbohydrate, b nh tích c a b nh

viêm ru t ho i t gi

ra r ng các y u t kh u
ng vi khu n Cl. perfringens

ph n th
T

ty ut

trong phân.
y b nh

viêm ru t ho i t x y ra. Ngoài ra nguyên nhân gây b nh viêm ru t ho i t có
th g m các y u t

n chu ng nhi u ch

khác nhau cùng v

ng vi khu n Cl. perfringens

ng tiêu hóa cao

u ki n m m b nh v

u ngoài môi

ng ho
ng, th

ng c u trùng

mm mb

th

ng các lo i nguyên li u trong
là nguyên nhân khi n cho b nh viêm ru t

ho i t x y ra.
-B

ng phát ra

th c p tính ho c quá c p tính.

- Nh ng gà b b

u trùng, giun, sán ho

môi

ng bên ngoài vào... b nh di n bi n r t nhanh, gà ch t trong vòng 1 gi và
nhi

ng h p các cán b k thu t b qua b

c u trùng ho c t huy t trùng.

t do