Theo dõi tình hình nhiễm một số bệnh sản khoa trên đàn lợn nái ngoại nuôi tại trại chăn nuôi Trần Đình Chúc ở Phúc Thuận – Phổ Yên – Thái Nguyên và bi ện pháp phòng trị (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
-----------

I H C NÔNG LÂM
-----------

THÂN TH QUYÊN

Tên

tài:
THEO DÕI TÌNH HÌNH NHI M M T S

B NH S N KHOA

TRÊN ÀN L N NÁI NGO I NUÔI T I TR I CH N NUÔI
TR N ÌNH CHÚC

PHÚC THU N – PH YÊN – THÁI NGUYÊN

VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành : Thú y
Khoa

: Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

: 2010 - 2014

Thái Nguyên – 2014

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
-----------

I H C NÔNG LÂM
-----------

THÂN TH QUYÊN

Tên

tài:

THEO DÕI TÌNH HÌNH NHI M M T S

B NH S N KHOA

TRÊN ÀN L N NÁI NGO I NUÔI T I TR I CH N NUÔI
TR N ÌNH CHÚC

PHÚC THU N – PH YÊN – THÁI NGUYÊN

VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

: Chính quy

Chuyên ngành

: Thú y

Khoa

: Ch n nuôi Thú y

Khóa h c

: 2010 - 2014

Gi ng viên h

IH C

ng d n : ThS. Hà Th H o

Thái Nguyên – 2014


i
L I NÓI

U

Th c t p t t nghi p là n i dung cu i cùng trong ch
các tr

ng

i h c nói chung và

i h c nông Lâm Thái Nguyên nói riêng.

ây là kho ng th i gian quan tr ng

i v i m i sinh viên, là c h i

dung ki n th c ã h c vào th c ti n cu c s ng.
th i gian quý báu

trang b

ng th i ây c ng là kho ng

c vào cu c s ng m i v i công vi c c a mình.

ThS. Hà Th H o,
ng

áp

m i sinh viên h c h i, thu th p m i ki n th c là hành

Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,

tr

ng trình ào t o c a

cs

ng ý c a cô giáo

c s nh t trí c a ban ch nhi m khoa Ch n nuôi thú y

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, s ti p nh n c a tr i l n Tr n

Chúc, Phúc Thu n – Ph Yên – Thái Nguyên. Em ã th c hi n

ình

tài nghiên

c u khoa h c: “ Theo dõi tình hình nhi m m t s b nh s n khoa trên àn
l n nái ngo i nuôi t i tr i ch n nuôi Tr n ình Chúc

Phúc Thu n – Ph

Yên – Thái Nguyên và bi n pháp phòng tr ”.
Do b

c

u làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, ki n th c

chuyên môn ch a sâu, kinh nghi m th c t ch a nhi u và th i gian th c t p
có h n nên b n khóa lu n không tránh kh i nh ng h n ch , thi u sót. Em
mong nh n
các b n

c nh ng ý ki n óng góp quý báu c a các th y cô giáo cùng
tài c a em

c hoàn thi n h n.

Em xin chân thành cám n!
Thái Nguyên, ngày tháng
Sinh viên

Thân Th Quyên

n m 2014


ii
L IC M

N

c s nh t trí c a Ban giám hi u nhà tr
Ch n Nuôi Thú Y tr
giáo h

ng

ng và ban ch nhi m khoa

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, s

ng d n và ti p nh n c a c s - em

ng ý c a cô

c v th c t p t i tr i l n Tr n

ình Chúc – Phúc Thu n – Ph Yên – Thái nguyên.

hoàn thành

c

khóa lu n t t nghi p này, ngoài s c g ng n l c c a b n thân em luôn nh n
c s quan tâm giúp
h

c a nhà tr

ng, khoa Ch n Nuôi Thú Y, cô giáo

ng d n, các cán b công nhân viên trong tr i, b n bè cùng gia ình.
Nhân d p hoàn thành

giám hi u nhà tr

ng, khoa Ch n Nuôi Thú Y tr

Thái Nguyên, ban lãnh
giúp

tài t t nghi p, em xin g i l i cám n

em hoàn thành

ng

n Ban

i h c Nông Lâm

o tr i l n Tr n ình Chúc ã t o i u ki n thu n l i

tài t t nghi p này.

c bi t em xin bày t lòng bi t

n sâu s c t i cô giáo ThS. Hà Th H o ã t n tình giúp

và tr c ti p h

ng

d n em trong su t quá trình th c t p t t nghi p.
Em xin g i l i c m n

n t p th l p K42 – Thú Y ã quan tâm, giúp

ng viên em trong su t th i gian h c t p và rèn luy n. Em xin kính chúc
t t c các th y, cô giáo s c kh e h nh phúc và thành

t, chúc ban lãnh

o

tr i l n Tr n ình Chúc cùng các anh ch em công nhân luôn m nh kh e h nh
phúc và thành công trong cu c s ng. Chúc các b n sinh viên luôn m nh kh e,
h ct p

t k t qu cao.

Em xin chân thành và trân tr ng cám n!
Thái Nguyên, ngày tháng

Sinh viên

Thân Th Quyên

n m 2014


iii
DANH M C B NG
B ng 1.1.

Nhi t

, m

trung bình hàng n m c a huy n Ph Yên .......... 2

B ng 1.2.

i u tra tình hình ch n nuôi c a tr i (trong 2 n m) ...................... 5

1.3.

. ........................................ 6

B ng 1.4. K t qu công tác ph c v s n xu t ............................................. 12
B ng 2.1. S l

ng và c c u àn l n nái c a tr i Tr n ình Chúc............ 47

B ng 2.2. T l m c b nh s n khoa th

ng g p(n=203)............................. 48

B ng 2.3. Tình hình m c các b nh s n khoa chính trên àn l n nái theo
l a

......................................................................................... 49

B ng 2.4. Tình hình m c m t s b nh s n khoa
B ng 2.5.

nh h

ng c a b nh s n khoa

l n nái theo tháng ......... 51

n sinh lý sinh s n c a l n nái

sau khi i u tr ........................................................................... 52
B ng 2.6. K t qu

i u tr m t s b nh s n khoa chính c a l n nái ............ 53

B ng 2.7: H ch toán chi phí thu c thú y..................................................... 54


iv
DANH M C KÝ HI U VI T T T

Cs

: c ng s

TT

: th tr ng

E.coli

: Escherichia coli

NXB

: nhà xu t b n

VT

:

n v tính

STT

: s th t

ml

: mililit

LH

: Luteinizing hormone

FSH

: Follicle-stimulating hormone


v
M CL C
L I NÓI

U ................................................................................................ i

L I C M N ................................................................................................ ii
DANH M C B NG ..................................................................................... iii
DANH M C KÝ HI U VI T T T .............................................................. iv
M C L C ..................................................................................................... v
PH N 1 CÔNG TÁC PH C V S N XU T ............................................ 1
1.1. i u tra c b n ........................................................................................ 1
1.1.1. i u ki n t nhiên ................................................................................. 1
1.1.2. i u ki n kinh t - xã h i...................................................................... 3
1.1.3.Tình hình s n xu t c a tr i..................................................................... 5
1.1.4. ánh giá chung..................................................................................... 7
1.1.5. Ph

ng h

ng s n xu t c a tr i. ........................................................... 8

1.2. N i dung, k t qu công tác ph c v s n xu t ........................................... 8
1.2.1. N i dung công tác ph c v s n xu t ..................................................... 8
1.2.2. K t qu công tác ph c v s n xu t ...................................................... 12
PH N 2 CHUYÊN
2.1.

tv n

NGHIÊN C U KHOA H C .............................. 13

............................................................................................. 13

2.1.1. Tính c p thi t c a

tài ...................................................................... 13

2.1.2. M c ích nghiên c u .......................................................................... 14
2.2. T ng quan tài li u .................................................................................. 14
2.2.1. C s nghiên c u khoa h c c a
2.2.2. M t s b nh s n khoa th
2.2.3. Phác

tài ................................................. 14

ng g p ...................................................... 22

i u tr ................................................................................... 37

2.2.4. Thu c s d ng trong

tài ................................................................. 38

2.2.5. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c. ........................................ 42


vi
2.3.

it

ng, n i dung và ph

ng pháp nghiên c u .................................. 45

2.3.1.

it

ng nghiên c u ......................................................................... 45

2.3.2.

a i m, th i gian ti n hành .............................................................. 45

2.3.3. N i dung nghiên c u và các ch tiêu theo dõi ..................................... 45
2.3.4. Ph

ng pháp nghiên c u .................................................................... 46

2.4. K t qu và phân tích k t qu .................................................................. 47
2.4.1. i u tra c c u àn l n nái c a tr i..................................................... 47
2.4.2. K t qu theo dõi tình hình m c m t s b nh s n khoa

àn l n nái nuôi

t i tr i ch n nuôi Tr n ình Chúc................................................................. 48
2.4.3. H ch toán chi phí thu c thú y ............................................................. 54
2.5. K t lu n, t n t i và

ngh .................................................................... 55

2.5.1. K t lu n .............................................................................................. 55
2.5.2. T n t i ................................................................................................ 55
2.5.3.

ngh ............................................................................................... 56

TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 57
I. Tài li u ti ng vi t ...................................................................................... 57
II. Tài li u ti ng vi t ..................................................................................... 59
III. Tài li u Internet ...................................................................................... 59


1
PH N 1
CÔNG TÁC PH C V S N XU T
1.1. i u tra c b n

1.1.1. i u ki n t nhiên
1.1.1.1. V trí

a lý

Tr i ch n nuôi Tr n

ình Chúc thu c công ty c ph n Phát Tri n Công

Ngh Nông Thôn, n m trên

a bàn xã Phúc Thu n huy n Ph Yên t nh Thái

Nguyên. Tr i cách th tr n Ba Hàng 13km v phía tây có t nh l 261 k t n i
huy n Ph Yên v i huy n

i T , i qua

a bàn xã. Do v y, ây là v trí khá

thu n l i cho ngành ch n nuôi.
1.1.1.2. a hình

t ai

Tr i l n Tr n

ình Chúc n m trên

hình c a tr i mang

c i m

a bàn xã Phúc Thu n,

c i m

a

a hình c a vùng trung du mi n núi b c b , có

di n tích 10ha, trong ó xây d ng 3 khu chu ng tr i ch n nuôi và công trình
c s h t ng ki n trúc, m t n

c và

t tr ng cây n qu , cây xanh, khu

công nhân.
1.1.1.3. Th i ti t – khí h u
Tr i gi ng l n Tr n

ình Chúc có khí h u

c tr ng c a trung du mi n

núi phía b c: Nóng m, m a nhi u và ch u nh h
ông B c, bi n

ng khí h u hàng n m nh sau:

- Mùa hè: Nóng m, m a nhi u (t tháng 4
- Nhi t
- m

- m
- T ng l

n tháng 9)

trung bình: 27 oC
trung bình: 83%

- Mùa ông: Khô l nh, ít m a (t tháng 10
- Nhi t

ng nhi u c a gió mùa

trung bình: 19 oC
trung bình: 80,8%
ng m a: 299,2mm

n tháng 3 n m sau)


2
Nhìn chung, v i khí h u này, thì ây là

a bàn khá thu n l i cho phát

tri n nông nghi p c v tr ng tr t c ng nh ch n nuôi. Tuy nhiên, có nh ng
giai o n khí h u thay

i b t th

ng: H n hán, l l t, mùa hè thì nhi t

t ng lên r t cao (38oC – 39oC). Mùa ông nhi t
o

C). Mùa xuân m
ng khí h u

cao nh h

n s n xu t nông nghi p. Bi n

c th hi n qua b ng sau:

B ng 1.1. Nhi t
Tháng

ng r t l n

, m

Nhi t

1
2

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Trung bình
(Ngu n:
1.1.1.4. Ngu n n

trung bình hàng n m c a huy n Ph Yên

(oC)

L

14,5
15,5
18,8
22,5
27,1
28,3
28,5
27,9
26,9
24,3

20,6
17,3
22,7
Phòng khí t

ng m a (mm)

ng môi tr

m

không khí (%)

22,0
80
35,0
82
35,3
85
117,6
86
234,0
82
354,5
83
392,2
83
390,3
86
237,5

83
118,0
81
43,4
79
23,5
78
202,53
82
ng thu v n t nh Thái Nguyên)

c

Tr i l n n m trong khu v c có ngu n n
l

h xu ng r t th p (< 10

c khá phong phú. V ch t

ng n

c nói chung là khá t t, tuy nhiên, cùng v i s phát tri n

c a xã h i, ngu n n

c th i sinh ho t, canh tác nông nghi p và khai khoáng

nên c ng c n ph i quan tâm
tr

ng n

nv n

x lý n

c th i nh m

c m t không b ô nhi m ph c v cho công tác s n xu t.

m b o môi


3
N
tra th

c dùng trong ch n nuôi c a tr i
ng xuyên,

m b o v sinh, n

cá và t n d ng ngu n n

c l y t gi ng khoan

c dùng cho cây tr ng

c ki m

c l y t ao

c t nhiên.

1.1.2. i u ki n kinh t - xã h i.
1.1.2.1. i u ki n xã h i
Tr i l n Tr n

ình Chúc n m trên

a bàn xóm Nông Tr

ng xã Phúc

Thu n huy n Ph Yên t nh Thái Nguyên. Dân c quanh khu v c này ch y u
s ng b ng ngh s n xu t nông nghi p, m t s ít kinh doanh buôn bán và công
nhân viên ch c nhà n
hình an ninh tr t t

n

c, dân trí khá cao, ng
nh, ít t n n xã h i.

i dân s ng khá oàn k t, tình
ó là i u ki n thu n l i cho s

phát tri n c a tr i.
1.1.2.2. i u ki n kinh t và c s v t ch t
Ch n nuôi là nhi m v quan tr ng c a tr i, óng vai trò quy t

s phát tri n c a tr i. Vì v y, ch n nuôi ngày càng
và

nh vào

c m r ng v quy mô

u t khá cao v trang thi t b k thu t.
V con gi ng, th c n ch n nuôi, thu c thú y và cán b thú y do công ty

c ph n Phát tri n Công ngh Nông thôn
nhân do tr i

u t , còn c s h t ng và công

ut .

Khu s n xu t c a tr i

c xây d ng trên khu

t khá cao, d thoát n

c,

c tách bi t v i các h gia ình. Xung quanh khu s n xu t có hàng rào bao
b c và có c ng ra vào riêng.
Chu ng

c xây d ng theo h

ng

ông Nam – Tây B c,

mb o m

áp v mùa ông thoáng mát v mùa hè.
Tr i ang có k ho ch m r ng quy mô, xây d ng nâng c p h th ng
chu ng tr i

s n xu t ngày càng phát tri n.

Chu ng nuôi l n
chu ng b u.

c chia làm 2 khu v c: khu chu ng

và khu


4
H th ng chu ng tr i

ây khá hoàn ch nh, phù h p v i t ng lo i l n

- Khu ch n nuôi l n g m:
+ Chu ng dành cho l n nái nuôi con hay chu ng
chu ng
th

: tr i thi t k 4

g n k nhau, m i chu ng g m 2 dãy, m i dãy có 50 ô v i kích

c 2,4m x 1,6m/ô. Chu ng khá hi n

v i h th ng n

ct

i s d ng sàn nh a k t h p sàn g

ng. M i chu ng

u có h th ng qu t gió

mb o

không khí trong chu ng l u thông theo m t chi u, h th ng làm mát, bóng
s

i h ng ngo i cho l n con, toàn b là vòi u ng t

ng, máng n

c làm

b ng inox, r t thu n ti n khi l n n,v sinh máng.
+ Chu ng dành cho nái h u b , nái ch ph i và nái ch a hay chu ng b u

có 8 dãy chu ng m i dãy g m 100 ô kích th
này s d ng sàn bê tông, tu ng t nh chu ng
qu t gió và giàn mát. Phòng tinh

c 2,4m x 0,65m/ ô. Khu chu ng
chu ng b u

c b trí ngay c nh v i

u có h th ng
y

trang thi t

b c n thi t.
+ Ngoài ra,
cu i h

c 2 khu v c chu ng còn có h th ng chu ng cách ly n m

ng gió chính và cách xa khu ch n nuôi chính,

nh ng l n m

c dùng

cách ly

tránh lây lan sang toàn àn.

+ Tr i có h th ng c p thoát n

c

c b trí h p lý theo t ng dãy chu ng

thu n ti n cho vi c s n xu t c ng nh công tác v sinh, thoát n

c th i.

- Khu s n xu t;
+ Tr i có phòng k thu t v i

y

trang thi t b ph c v cho công tác

ch n nuôi, thú y; kho ch a th c n; kho ch a thu c thú y và các d ng c nh :
xilanh, panh, dao m , kìm s m tai, kéo, bình phun thu c sát trùng, máy mài
nanh, kìm c t uôi…
+ Tr i có m t khu nhà sát trùng g m 2 phòng riêng bi t

cán b k

thu t và công nhân c a tr i sát trùng m i khi lên chu ng i làm ho c t n i
khác

n.

5
1.1.2.3. C c u t ch c, ch c n ng nhi m v c a tr i
a. C c u t ch c c a tr i
Tr i có
nuôi l n.
n ng

i ng công nhân gi i yêu ngh có nhi u kinh nghi m trong ch n
c bi t có m t k s gi i giàu kinh nghi m th c t có ban lãnh

ng nhi t tình có n ng l c. Toàn tr i có 20 ng
+ B ph n qu n lý :2 ng

o

i v i c c u nh sau:

i

+ B phân v n phòng, kho h u c n :2 ng

i

+ B ph n ch n nuôi và ph c v : 15 ng

i

b. Ch c n ng nhi m v c a tr i
Nhi m v c a tr i là t o ra con gi ng th t th ng ph m có ch t l ng t t cung
c p ra th tr ng.

S n ph m chính c a tr i là: l n con gi ng nuôi th t th

ng ph m.

Ngoài ra, tr i còn là n i ti p nh n sinh viên v nghiên c u
h c, chuy n giao khoa h c k thu t t i ng
ch n nuôi v các khâu k thu t: nuôi d

i ch n nuôi, h

tài khoa

ng d n ng

ng, ch m sóc và v sinh thú y.

1.1.3.Tình hình s n xu t c a tr i
1.1.3.1. Ch n nuôi
B ng 1.2. i u tra tình hình ch n nuôi c a tr i (trong 2 n m)
N m
STT

Lo i l n

VT
2013

2014

1

L n

c

Con

12

14

2

L n nái

Con

745

860

3

L n theo m

Con

1588

3833

(Ngu n: Tr i l n Tr n ình Chúc 2014)
Ngoài l nh v c chính là ch n nuôi l n, tr i còn s d ng di n tích ao
ch n nuôi cá cung c p thêm ngu n th c ph m cho tr i.

i


6
1.1.3.2. Tr ng tr t
Ch n nuôi l n là nhi m v tr ng tâm c a tr i cho nên tr ng tr t ch là
l nh v c ph . Ph n còn l i là di n tích ao h nuôi cá

c i thi n

i s ng

công nhân viên và s n xu t.
1.1.3.3. Công tác thú y c a tr i
Công tác phòng b nh.
Vài n m tr l i ây d ch b nh x y ra liên t c v i di n r ng

c bi t là d ch tai

xanh (PRRS - r i lo n hô h p và sinh s n), Circo virus (h i ch ng còi c c, viêm da,
viêm th n) v i m c ích phòng b nh h n ch a b nh tr i th c hi n công tác. Tr c
khi vào chu ng ph i t m r a v sinh s ch s , i qua h kh trùng. Công nhân th c
hi n v sinh chu ng tr i, kh i thông c ng rãnh, phun thu c kh trùng (Haniodine
10 %, Foocmon). Vi c tiêm phòng c a tr i

c th c hi n và ki m tra ch t ch ,

Vaccine nh p t công ty Intervet c a Hà Lan, Firether c a M . Th c hi n tiêm
phòng v i l n m và l n con.

i v i l n m,

vaccin:d ch t , gi d i, tai xanh, khô thai… ,

nh kì tiêm phòng các lo i

i v i l n con theo m , 10 ngày tu i

tiêm phòng vaccin phòng b nh tai xanh ( Ingelvac PRRS) và 21 ngày tu i tiêm
phòng h i ch ng còi c c và b nh suy n ( Ingelvac Cicro + Myco).
.
Tu n nh p v
3
4
5
6
7
8
9
3
4
5
7

Tên vaccine

iv il nh ub
Ingelvac PRRS
Pavo Shield L5e
Porciliss CSF; FMD
Porciliss Begonia
Ingelvac PRRS
Pavo Shield L5e
Ivomix
i v i c gi ng
Ingelvac PRRS
Porciliss CSF
Porciliss Begonia, FMD
Ingelvac PRRS

Phòng b nh
Tai xanh
Thai khô + lepto
D ch t + LMLM
Gi d i
Tai xanh
Thai khô + lepto
N i, ngo i kí sinh trùng
Tai xanh
D ch t
Gi d i + LMLM
Tai xanh


7
Công tác ch n oán i u tr b nh

1

P

T

Công N

Nông

Thôn (RTD)
l n
ho l n

l n con.

1.1.4. ánh giá chung.
1.1.4.1.Thu n l i:
Tr i l n có tuy n

ng t nh l 261 ch y qua, xa khu dân c nh ng v

giao thông thì thu n l i. Vi c l u thông, giao du kinh t v i các huy n trong
t nh, và t nh khác d dàng.
c s quan tâm t o i u ki n có các chính sách h tr

úng

nc a

công ty RTD.
i ng cán b công nhân viên có trình

, nhi t tình, làm vi c nghiêm

túc úng

n, giàu kinh nghi m, có tinh th n trách nhi m cao. Giám

ti p lãnh

o, ch

o các t s n xu t cho nên công vi c

c tr c

c tri n khai k p

th i. Tinh th n làm vi c c a anh em công nhân viên ngày càng cao.
1.1.4.2. Khó kh n:
Bên c nh nh ng thu n l i v h th ng

ng giao thông thì tr i ph i

i

m t v i nh ng khó kh n v công tác phòng d ch b nh.
Tr i l n n m trong vùng khí h u nhi t
n m có 4 mùa rõ r t nhi t

thay

m không khí cao nên có nh h
Giá c th tr

i th t th

i gió mùa vùng ông B c, m t
ng, l

ng không nh

ng m a hàng n m cao,
n ch n nuôi.

ng trong nh ng n m g n ây bi n

ng cao tuy giá l n

xu t t ng nh ng c ng kéo theo giá th c n, thu c thú y c ng t ng theo làm
t ng chi phí s n xu t.


8
1.1.5. Ph

ng h

ng s n xu t c a tr i.

C n c vào c s v t ch t và i u ki n c a tr i, ánh giá nh ng khó
kh n, thu n l i và tình hình phát tri n ch n nuôi thú y trong nh ng n m g n
ây tr i ch n nuôi Tr n

ình Chúc ã v ch ra ph

ng h

ng phát tri n s n

xu t trong n m t i nh sau:
Ch n nuôi
- Duy trì c ng c
tr

àn nái ngo i

s n xu t và cung c p gi ng l n ra th

ng.
- T ng c

ng công tác thú y th c hi n các bi n pháp v sinh phòng b nh

m t cách ch t ch h n.
- Xây d ng, tu b c s v t ch t t o i u ki n t t nh t cho ch n nuôi
Tr ng tr t
- Ti p t c ch m sóc t t v

n rau màu c a tr i

Th y s n
- Ti p t c ch m sóc, qu n lý t t ao nuôi cá

có hi u qu h n.

1.2. N i dung, k t qu công tác ph c v s n xu t
1.2.1. N i dung công tác ph c v s n xu t
1.2.1.1. Công tác gi ng
Trong công tác ch n nuôi nói chung mu n
l

ng s n ph m t t, tr

c tiên ph i chú ý

t

c n ng su t cao, ch t

n con gi ng. Vì th , chúng tôi ã

cùng cán b k thu t c a tr i ti n hành ch n l c l n nái,
gi ng và ti n hành lo i th i nh ng cá th không
1.2.1.2. Công tác ch m sóc nuôi d
Vi c nuôi d
kh e, sinh tr

c nh p v làm

tiêu chu n ho c g y y u.

ng

ng ch m sóc gi vai trò r t quan tr ng quy t

nh s c

ng và kh n ng s n xu t c a àn l n.

Chúng tôi tham gia công tác ch m sóc nuôi d
t i tr i ch n nuôi Tr n ình Chúc:

ng các lo i l n ang nuôi


9
a.L n nái h u b
Sau khi nh n l n h u b b m t các tr i ông bà c a công ty, chúng tôi
ti n hành nghiêm túc quy trình ch n nuôi,

m b o l n h u b sinh tr

úng yêu c u, có th tr ng t t không quá béo hay quá g y. Khi l n
ph i gi ng, chúng tôi ti n hành ph i gi ng cho l n h u b vào l n
th hai. Tr

c khi ph i gi ng m

ng

n tu i
ng d c

i ngày, cho l n n theo kh u ph n t ng lên,

sau khi ph i gi ng, cho n theo ch

l n nái ch a.

b.L n nái ch a
l n con sinh ra có kh i l
d

ng ch m sóc l n nái

L n nái mang thai

ng s sinh cao, kh e m nh vi c nuôi

giai o n mang thai có vai trò h t s c quan tr ng.

c chia làm 2 giai o n:

- Nái ch a kì 1 ( t ngày 1
th tinh, phôi làm t

n ngày 84):

ây là giai o n tr ng

c

c t cung, bào thai phát tri n ch m nên nên th c n

giai o n này c n th a mãn nhu c u duy trì c th và m t ph n nh nuôi bào
thai. Tr i s d ng th c n h n h p H16 do công ty RTD cung c p.
- Nái ch a kì 2 ( t ngày 85

n ngày

):

ây là giai o n cu i cùng

c a quá trình mang thai, thai phát tri n nhanh, kh i l
c quy t

ng s sinh c a l n con

nh trong giai o n này. Do v y, th c n cung c p c n ph i th a

mãn nhu c u duy trì c th và

m b o cho bào thai phát tri n nhanh. Tr i s

d ng 2 lo i cám h n h p H11 và H16 do công ty RTD cung c p.
c.L n nái nuôi con
Ch

n c a nái

- Ngày
u ng n

cho n 0,5 kg. Sau khi

-

, không cho l n n ngay mà cho

c t do và truy n glucoza 5%.

- Ngày th 1 sau
th 5

nh sau:

cho n 1 kg, t ng d n trong nh ng ngày sau, t ngày

n khi cai s a cho n 5 kg/ngày.
i v i nh ng l n nái g y cho n và u ng n

- Ngày cai s a không cho n, h n ch u ng n c
d.L n con theo m

c t do.
tránh hi n t ng s t s a.

10
Ch m sóc, nuôi d
nh tr c ti p

ng l n con theo m là khâu quan tr ng vì nó quy t

n sinh tr

ng c a l n con.

Cho l n con t p n s m: 4 – 5 ngày tu i.
Th c n cho l n con ph i giàu

m và n ng l

ng

Tr i s d ng cám h n h p H11 do công ty RTD cung c p
Chu ng tr i

c v sinh th

nh ng tránh gió lùa và

ng xuyên s ch s , luôn khô ráo thoáng mát

m b o gi

m cho l n con.

1.2.1.3. Công tác tiêm phòng
V i ph

ng châm “phòng b nh h n ch a b nh” cho ta th y công vi c

tiêm phòng, phòng b nh cho àn gia súc ph i
c c, th

ng xuyên và b t bu c. Tiêm phòng cho àn l n nh m t o ra trong c

th chúng m t s c mi n d ch ch
t ng s c

c th c hi n m t cách tích

ng, ch ng l i s xâm nh p c a vi khu n,

kháng cho c th .

Trong quá trình th c t p t i trang tr i chúng tôi ã ti n hành tiêm phòng
cho l n theo quy trình c a tr i.
1.2.1.4. Công tác ch n oán và i u tr
Hàng ngày chúng tôi ti n hành ki m tra, theo dõi àn l n
chu ng

phát hi n ra nh ng con b

t t c các ô

m. Trong th i gian th c t p chúng tôi

g p m t s b nh.
+ B nh phân tr ng l n con
Nguyên nhân: Do tr c khu n E.coli thu c h Enterobacteriaceae gây ra.
Tri u ch ng: B nh th

ng g p

l n con t 5

n 21 ngày tu i. L n tiêu

ch y phân màu vàng tr ng, tr ng xám, mùi phân hôi tanh. L n m t n

cg y

sút nhanh, bú kém, i l i không v ng. B nh kéo dài thì b ng tóp l i, lông xù,
h u môn và uôi dính phân bê b t. N u không i u tr k p th i thì l n con
ch t r t nhanh.


11
i u tr :
Entril

: 1ml/ 5 - 10kg/ 1l n/ ngày

Toposal

: 1ml/ con/ ngày

B complex

: 2ml/ con/ ngày

i u tr liên t c trong 3 - 5 ngày.
+ B nh tiêu ch y l n con
Nguyên nhân: Do vi khu n
d

ng kém, do th i ti t thay

ng tiêu hóa gây ra, do ch m sóc nuôi

i th t th

ng, do thay

i th c n

t ng t.

Tri u ch ng: L n a ch y liên t c, phân l ng mùi th i kh m, l n b
ho c n kém, m t m i, có con b ng ch

n

ng to.

i u tr :
Hamcoli - S

: 1ml/ 10kgtt/ ngày.

B complex

: 2ml/ con/ ngày.

u tr liên t c trong 3 - 5 ngày.
+ B nh viêm kh p
Nguyên nhân: b nh do c u khu n Streptococcus gây viêm kh p c p và
mãn tính

l n các l a tu i. B nh th

ng x y ra

l n con, b nh

c phân

lo i nh m t ph n c a h i ch ng “y u kh p” k t h p v i viêm r n.
Thông th

ng

l n kh e, vi khu n Streptococcus c trú

m i. Khi th i ti t l nh làm cho s c

h ch Amidal

kháng c a b nh kém thì b nh d phát

sinh. T l l n m c b nh r t th p ch <5%.
Tri u ch ng: l n th
con v t th

ng b viêm kh p g i, kh p bàn và kh p ngón, lúc

ng i kh p khi ng, sau n ng d n và b què, ng i v n

khó kh n. T i ch viêm s ng

ng,

u

ng d y

, s vào con v t có bi u hi n né tránh.

i u tr : Tiêm Vetrimoxin: 1ml/ 10kg TT, tiêm b p
KC – amin: 1ml/ 10kg TT
+ B nh gh
Nguyên nhân: Th

ng do ký sinh trùng Sacroptes scabiei suis s ng ký

sinh trên da gây ra. Nh ch gây ng a, n ng thì làm t n th
2 tai l n.

ng da, ph bi n là


12
Tri u ch ng: Trên da xu t hi n nh ng m n gh màu

, sau ó tróc ra

thành các v y màu nâu hay xágm, l n kém n, g y còm r ng lông, l loét.
i u tr : dùng Hanmectin: 1ml/ 10kg TT. K t h p t m ch i cho l n, v
sinh chu ng tr i s ch s .
1.2.1.5. Công tác khác
Ngoài vi c th c hi n quy trình ch m sóc nuôi d

ng và phòng tr b nh cho

àn l n nái ngo i nuôi con,chúng tôi c ng tham gia m t s công vi c khác nh :
- Tr c và

l n

.

- Tiêm Dextran - Fe cho l n con.
- Thi n l n
- M heccni
- Phun kh trùng chu ng tr i và kh i thông c ng rãnh.

1.2.2. K t qu công tác ph c v s n xu t
K t qu công tác ph c v s n xu t

c th hi n qua b ng sau:

B ng 1.4. K t qu công tác ph c v s n xu t
S l ng
(con)
1. Tiêm vaccin phòng b nh
Tai xanh
717
Suy n
717
2. i u tr b nh
B nh phân tr ng l n con
1132
B nh tiêu ch y
922
B nh viêm kh p
26
B nh gh
52
3. Công tác khác
Tr c l n
118
Tiêm Dextran- Fe
981
Thi n l n c
453
M heccni

12
N i dung

K t qu ( an toàn – kh i)
S l ng ( con )
T l (%)
An toàn
717
100
717
100
Kh i
1012
89,40
819
88,83
24
92,31
52
100
An toàn
118
100
981
100
453
100
11
91,67

13
PH N 2
CHUYÊN

Tên

NGHIÊN C U KHOA H C

tài:

“Theo dõi tình hình nhi m m t s b nh s n khoa trên àn l n nái ngo i
nuôi t i tr i ch n nuôi Tr n ình Chúc

Phúc Thu n – Ph Yên –

Thái Nguyên và bi n pháp phòng tr
2.1.

tv n

2.1.1. Tính c p thi t c a

tài

Trong ti n trình h i nh p kinh t th gi i, kinh t Vi t Nam có nh ng
b

c phát tri n v
i lên ,

t b c và

i s ng nhân dân

v s n ph m ch t l

t

c thành t u to l n

tn

c ngày càng

c c i thi n và nâng cao. Vì th mà các nhu c u

ng cao

th c ph m, không ch là s l

c ng

i dân quan tâm,

ng mà còn c v ch t l

Ch n nuôi l n là ngh truy n th ng có t lâu
ng và nhà n

a

c bi t là nhu c u

ng.
i.

c s quan tâm c a

c ngh này ngày càng phát tri n, em l i hi u qu kinh t

cao. Không ch cung c p th c ph m có giá tr kinh t cao, áp ng nhu c u
th c ph m cho xã h i mà còn là ngu n thu nh p áng k cho ng
Bên c nh ó còn cung c p l

i ch n nuôi.

ng phân bón l n cho ngành tr ng tr t và m t s

s n ph m ph nh da, lông, s ng, móng....cho ngành công nghi p ch bi n.
Trong ngành ch n nuôi l n, ch n nuôi l n nái là m t trong nh ng khâu
quan tr ng, góp ph n quy t
trong vi c nuôi l n nái

nh thành công c a ngh ch n nuôi l n,

c bi t

có àn con nuôi th t l n nhanh, nhi u n c. Nh ng

m t quy lu t t t y u trong quá trình phát tri n ch n nuôi là n y sinh v n
d ch b nh. Trong ó ch y u là b nh s n khoa s y ra t i các trang tr i ch n
nuôi và nông h . Trong nh ng n m g n ây ch n nuôi l n nái ngo i ã và
ang r t ph bi n. L n nái ngo i có nhi u u i m h n l n nái n i

ch :


14
sinh s n t t, t ng tr ng nhanh, tiêu t n th c n th p…Tuy nhiên kh n ng
thích nghi c a l n ngo i v i khí h u n
ki n ch m sóc nuôi d

c ta còn kém, òi h i ph i có i u

ng t t. Vì v y, khi ch n nuôi l n nái ngo i r t hay x y

ra b nh nói chung và b nh s n khoa nói riêng làm thi t h i không nh
n ng su t và ch t l

n

ng con gi ng c ng nh toàn àn l n.

V i m c ích góp ph n nh trong công tác n

nh gi ng, nâng cao n ng

su t sinh s n l n nái, b sung ngu n tài li u vào l nh v c sinh s n c a l n nái,
h n ch b t thi t h i do b nh sinh s n trên àn l n nái gây ra tôi ti n hành

nghiên c u

tài : ‘‘ Theo dõi tình hình nhi m m t s b nh s n khoa trên

àn l n nái ngo i nuôi t i tr i Tr n

ình Chúc

xã Phúc Thu n, huy n

Ph Yên, t nh Thái Nguyên và bi n pháp phòng tr ’’.
2.1.2. M c ích nghiên c u
- Trau d i ki n th c th c t , kinh nghi m chuyên môn t i c s
- T rèn luy n, h c h i nâng cao tay ngh cho b n thân
-N m

c tình hình nhi m m t s b nh trên àn l n nái ngo i t i tr i

- Kh o sát m t s b nh sinh s n s y ra trên àn l n nái c a tr i
- Góp ph n giúp c s nâng cao n ng su t, ch t l

ng ch n nuôi.

2.2. T ng quan tài li u
2.2.1. C s nghiên c u khoa h c c a
2.2.1.1.
*

ic

tài

ng v c quan sinh s n và sinh lý sinh s n c a l n nái

c i m c u t o c a c quan sinh d c c a l n nái
C quan sinh s n c a l n nái bao g m:
Bu ng tr ng:
Bu ng tr ng

ng v t có vú l u l i

xoang b ng, phát tri n thành m t

c p. Nó th c hi n c 2 ch c n ng: ngo i ti t (bài noãn) và n i ti t (s n sinh ra
hormone sinh d c cái). Bu ng tr ng
ho c khi con v t m i

c hình thành trong giai o n phôi thai

c sinh ra. Hình dáng và kích th

c c a bu ng tr ng


15
bi n

i theo giai o n c a chu kì sinh d c và ch u nh h

i m cá th , ch

dinh d

c

ng,…

C u t o: Phía ngoài bu ng tr ng
s i. Phía trong bu ng tr ng

c bao b c b i m t l p màng liên k t

c chia làm hai mi n là mi n v và mi n t y.

Mi n t y có nhi u m ch máu, t ch c liên k t dày
v nuôi d

ng c a tu i,

ng và b o v . Mi n v

c

m b o nhi m

m b o quá trình phát tri n c a tr ng

n

khi tr ng chín và r ng.

Mi n v bao g n 3 ph n: t bào tr ng nguyên th y, th vàng và t bào
hình h t. T

bài tr ng nguyên th y hay còn g i là tr ng non

(fullicullooophoriprimart) n m d

i l p màng c a bu ng tr ng. Khi noãn

nang chín, các t bào nang bao quanh t bào tr ng phân chia thành nhi u t
bào có hình h t (strarum glannulosum). Noãn bào ngày càng phát tri n thì các
t bào nang tiêu tan thành các xoang ch a d ch. Các t ng t bào còn l i phát
tri n l i lên trên t o thành m t l p màng bao b c,

ngoài có ch dày lên

ch a tr ng (ovum).
ng d n tr ng
Còn g i là vòi Fallop, n m
vào

màng treo bu ng tr ng. Khi có tinh trùng

ng sinh d c gia súc cái, t bào tr ng có th b

ng l i

các o n

khác nhau c a ng d n tr ng.

ng d n tr ng

c chia làm 2 o n:

o n ng d n tr ng phía bu ng tr ng: ph n
b ng

g n bu ng tr ng,

u trên thông v i xoang

c phát tri n to t o thành m t cái ph u

bào tr ng g i là loa kèn. Loa kèn có nhi u tua, nhung mao dung

h ng t
ng

t bào tr ng. Qúa trình th tinh x y ra khi t bào tr ng g p tinh trùng

h ng
1/3

phía trên ng d n tr ng.
o n ng d n tr ng phía s ng t cung: g n v i mút s ng t cung, o n
này phía ngoài là l p liên k t s i,

c kéo dài t màng treo bu ng tr ng.

16
gi a là hai l p c , c vòng phía trong, c d c phía ngoài. Trong cùng là l p
niêm m c có nhi m v ti t niêm d ch. Phía trên l p niêm d ch có l p nhung
mao luôn rung

ng

h ng t bào tr ng hay h p t vào làm t .

C u t o ng d n tr ng g m có ph u, ph n r ng và ph n eo. Ph u m
r ng ra

ón nh n noãn và có nh ng lông nhung

t ng di n tích ti p xúc

v i bu ng tr ng khi xu t noãn. Ph u ti p n i v i ph n r ng. Ph n r ng có
chi u dài chi m 1/2

ng d n tr ng,

ng kính t

ng

i l n và m t trong có

nhi u n p g p v i t bào bi u mô có lông nh . Ph n eo n i ti p s ng t cung,
nó có thành r ng h n ph n r ng và ít n p g p h n.
Vai trò c b n c a ng d n tr ng là v n chuy n tr ng và tinh trùng

n i th tinh trong ng d n tr ng, ti t các ch t

nuôi d

ng tr ng, duy trì

s ng và gia t ng kh n ng s ng c a tinh trùng, ti t các ch t nuôi d
trong vào ngày tr

n

ng phôi

c khi phôi i vào t cung.

T cung
Có c u t o phù h p v i ch a n ng phát tri n và dinh d
Tr ng

c th tinh

ng d n tr ng r i tr v t cung làm t ,

phát tri n là nh ch t dinh d

T cung

ây h p t

ng t c th m cung c p thông qua l p niêm

m c t cung. T cung còn có nhi m v
trong quá trình sinh

ng bào thai.

y thai ra ngoài thông qua l p c

.

c c u t o b i 3 l p:

- Ngoài cùng là l p t ch c liên k t
- L p c tr n: gi vai trò quan tr ng trong vi c

y thai ra ngoài. Nó là

l p c tr n kh e nh t trong c th . Bên trong các c tr n có nh ng s i liên
k t àn h i và t nh m ch l n. Các l p c

ó an vào nhau làm cho t cung

ch c và có tính àn h i cao
- L p niêm m c t cung: màu h ng,

c ph lên b ng l p bi u mô kéo

dài thành lông nhung. Xen gi a các t bào bi u mô là các tuy n ti t ch t nh y.
Ch t nh y

c g t v c t cung khi các lông rung

ng.


17
T cung c a l n thu c lo i t cung phân nhánh. T cung

c chia làm

3 ph n: s ng, thân và c t cung. S ng t cung thông v i ng d n tr ng, c t
cung thông v i âm
tràng, phía d

o. T cung n m trong xoang ch u, phía trên là tr c

i là bàng quang.

T cung c a l n r t dài, trong ó thân t cung ng n, hai s ng t cung dài. C
t cung l n tròn, dài không có n p g p d th tinh nhân t o h n trâu, bò.
Âm
Tr
Âm
ch

o

c là c t cung, phía sau là ti n ình có màng trinh che l âm

o là m t ng tròn

ch a c quan sinh d c khi giao ph i,

i ra c a thai trong quá trình sinh

o.

ng th i là

.

C u t o âm chia 3 l p:
- L p liên k t:

ngoài

- L p c tr n: c d c
k t v i các l p c

ngoài, c vòng

âm

o liên

c t cung.

- L p niêm m c: có nhi u t bào th
h n

trong. Các l p c

ng bì, g p n p d c hai bên nhi u

gi a.
C t cung
C t cung là t ch c s i mà mô liên k t chi m u th k t h p v i s có

m t c a m t ít c tr n. C t cung có
xoang ch u h p,
nút chai

c tr ng là m t thành dày và m t

l n c t cung có các vòng s p x p gi ng nh các xo n m

ti p thu ph n xo n c a quy

ul n

c. Ti p giáp v i âm

o.

B ph n sinh d c ngoài
B ph n sinh d c bên ngoài bao g m: âm môn, âm v t, ti n ình
+ Âm môn: hay còn g i là âm h (vulvae) n m d
âm môn có hai môi (labiapudenda). Hai môi

i h u môn. Phía ngoài

c n i v i nau b i hai mép

(rima vulae). Trên hai môi c a âm môn có s c t màu en và có nhi u tuy n
ti t (nh tuy n ti t ch t nh n tr ng và tuy n ti t m hôi).