Ảnh hưởng của hoạt động khai thác than tới môi trường tại Chi nhánh công ty cổ phần Gang Thép Thái Nguyên Mỏ than Phấn Mễ (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR
NG
I H C NÔNG LÂM
---------------------

NGÔ QU C C

Tên

NG

tài :

" NH H
NG C A HO T
NG KHAI THÁC THAN
T I MÔI TR
NG T I CHI NHÁNH CÔNG TY C PH N
GANG THÉP THÁI NGUYÊN - M THAN PH N M "

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
L p
Khóa h c

IH C

: Chính quy
: Khoa h c Môi tr ng
: Môi tr ng
: K42D- Khoa h c Môi tr
: 2010 - 2014

ái Nguyên, 2014

ng


M CL C
Trang
PH N 1: M
U.......................................................................................... 1
1.1. t v n ............................................................................................. 1
1.2. M c ích c a tài .............................................................................. 1
1.3. Yêu c u c a tài ................................................................................ 2
1.4. Ý ngh a c a
tài ................................................................................. 2
1.4.1.Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u: .............................................. 2
1.4.2. Ý ngh a th c ti n: .............................................................................. 2
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U............................................................... 3
2.1. C s khoa h c c a
tài .................................................................... 3
2.1.1. C s pháp lý ..................................................................................... 3
2.1.2. C s lý lu n ...................................................................................... 3
2.1.2.1. Tài nguyên khoáng s n .................................................................. 3
2.1.2.2. Tài nguyên t và ô nhi m môi tr ng t.................................... 4
2.1.2.3. Tài nguyên n c và ô nhi m môi tr ng n c ........................... 6

2.1.2.4. Tài nguyên không khí và ô nhi m môi tr ng không khí....... 10
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n c ..................................... 13
2.2.1. Tình hình khai thác than trên Th gi i......................................... 13
2.2.2. Tình hình khai thác than t i Vi t Nam ......................................... 13
2.2.3. nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng .......... 16
PH N 3:
I T NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U 19
3.1. i t ng và ph m vi nghiên c u..................................................... 19
3.1.1. i t ng nghiên c u...................................................................... 19
- Các v n b n lu t, d i lu t liên quan n qu n lý và khai thác khoáng s n.
............................................................................................................. 19
3.1.2. Ph m vi nghiên c u......................................................................... 19
3.2. a i m và th i gian ti n hành ........................................................ 19
3.2.1. a i m nghiên c u ....................................................................... 19
3.2.2. Th i gian ti n hành ......................................................................... 19
3.3. Các n i dung nghiên c u ................................................................... 19
3.3.1 i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a khu v c m than Ph n M .
............................................................................................................. 19
3.3.2. Tr l ng và công ngh khai thác than c a m than Ph n M . .. 19


3.3.3. Tác ng c a vi c khai thác than c a m than Ph n M t i môi
tr ng. ................................................................................................ 19
3.3.4. Ý ki n c a ng i dân s ng xung quanh m than Ph n M v nh
h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng. ...................... 19
3.3.5.
xu t gi i pháp phòng ng a, gi m thi u và kh c ph c các tác
ng tiêu c c c a ho t ng khai thác than n môi tr ng c a m
than Ph n M . .................................................................................... 19
3.4. Các ph ng pháp nghiên c u ........................................................... 19

3.4.1. Nghiên c u các v n b n pháp lu t, v n b n d i lu t i v i
ho t ng khai thác than .................................................................. 19
3.4.2. Ph ng pháp k th a s d ng tài li u th c p ............................ 20
3.4.3. Ph ng pháp thu th p thông tin theo ph ng pháp i u tra .... 20
3.4.4. Ph ng pháp i u tra kh o sát th c a ...................................... 20
3.4.5. Ph ng pháp l y m u và ch tiêu phân tích ................................. 20
3.4.5.1. Lo i m u và s l ng m u .......................................................... 20
3.4.5.2. Ph ng pháp l y m u và ch tiêu phân tích .............................. 20
3.4.6. Ph ng pháp x lý s li u .............................................................. 22
3.4.7. Ph ng pháp i chi u, so sánh .................................................... 22
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U .......................................................... 24
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a khu v c m than Ph n M
............................................................................................................. 24
4.1.1. i u ki n t nhiên ........................................................................... 24
4.1.1.1. V trí a lý .................................................................................... 24
4.1.1.2. a hình và a ch t ..................................................................... 24
4.1.1.3. Khí h u th y v n .......................................................................... 24
4.1.2. i u ki n kinh t - xã h i t i khu v c ........................................... 26
4.1.2.1. ánh giá t ng quát v các ch tiêu kinh t xã h i...................... 26
4.1.2.2. C s h t ng ................................................................................ 26
4.1.2.3. V n hóa, giáo d c, y t ................................................................. 27
4.2. Tr l ng và công ngh khai thác than c a m . ............................ 27
4.2.1 Tr l ng than t i m than Ph n M . .......................................... 28
4.2.2. Công ngh khai thác c a m than Ph n M ................................. 29
4.2.3. Công ngh x lý ch t th i c a m than Ph n M . ....................... 31
4.3. Tác ng c a vi c khai thác than c a m than Ph n M t i môi tr ng.
............................................................................................................. 32


4.3.1 Tác ng c a vi c khai thác than t i môi tr ng t ..................... 32

4.3.2 Tác ng c a vi c khai thác than t i môi tr ng n c ............... 34
4.3.1.1. ánh giá ch t l ng n c m t .................................................... 34
4.3.1.2. ánh giá ch t l ng n c ng m................................................. 36
4.3.1.3. ánh giá ch t l ng n c th i.................................................... 37
4.3.2. Tác ng c a vi c khai thác than t i môi tr ng không khí ...... 40
4.4. Ý ki n c a ng i dân s ng xung quanh m than Ph n M v nh
h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng..................... 43
4.4.1. nh h ng c a ho t ng khai thác than t i cu c s ng c a ng i
dân....................................................................................................... 43
4.4.2. Tình hình s c kh e ng i dân xung quanh khu v c khai thác .. 45
4.5.
xu t gi i pháp phòng ng a, gi m thi u và kh c ph c các tác ng
tiêu c c c a ho t ng khai thác than n môi tr ng c a m than
Ph n M . ............................................................................................. 46
4.5.1. Bi n pháp gi m thi u ô nhi m môi tr ng t ............................ 46
4.5.2. Bi n pháp gi m thi u ô nhi m môi tr ng n c ......................... 46
4.5.2. Bi n pháp gi m thi u ô nhi m môi tr ng không khí................. 46
4.5.3. Ph ng h ng hoàn th và óng c a m sau khai thác ............. 47
4.5.4. Các nh h ng trong công tác qu n lý môi tr ng t i a
ph ng................................................................................................ 48
PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................... 49
5.1. K t lu n ............................................................................................... 49
5.2. Ki n ngh ............................................................................................. 50


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1: T i l ng tác nhân ô nhi m do con ng i

a vào môi tr ng n c ........ 7

B ng 3.1.K t qu l y m u ............................................................................... 21
B ng 4.1: L u l

ng n

c t i sông u, su i làng C m ................................ 26

B ng 4.2: S n l

ng than ã khai thác

m tính

n n m 1994 ................... 28

B ng 4.3: S n l

ng than khai thác trong nh ng n m g n ây ...................... 29

B ng 4.4: Công ngh x lý ch t th i m than Ph n M ..................................... 31
B ng 4.5. K t qu phân tích m u

t .............................................................. 32

B ng 4.6: K t qu phân tích m u n

c m t .................................................... 34

B ng 4.7: K t qu phân tích m u n

c ng m ................................................. 36

B ng 4.8: K t qu

o, phân tích n

c th i...................................................... 38

B ng 4.9: K t qu

o, phân tích n

c th i sinh ho t ...................................... 40

B ng 4.10: K t qu phân tích khí th i khu v c s n xu t ................................ 41
B ng 4.11: K t qu phân tích không khí xung quanh ..................................... 42
B ng 4.14. Ý ki n c a ng

i dân v các tác

than Ph n M t i môi tr

ng c a khai thác than t i m

ng ................................................................. 44

B ng 4.15. Th ng kê các b nh c a ng

i dân s ngxung quanh khu v c khai

thác .......................................................................................................... 45


DANH M C HÌNH
Hình 4.1. S

công ngh khai thác l thiên ................................................. 29

Hình 4.2: S

công ngh khai thác h m lò .................................................. 30

Hình 4.3. K t qu phân tích ch tiêu kim lo i n ng trong

t ......................... 33

Hình 4.4. K t qu phân tích ch tiêu COD, BOD5 trong n

c m t ................ 35

Hình 4.5. K t qu phân tích ch tiêu Mn trong n

c ng m ............................ 37

Hình 4.6. K t qu phân tích ch tiêu Mn trong n

c th i ............................... 39


DANH M C B NG CÁC C M T

VI T T T

STT T , c m t vi t t t

Gi i thích

1

CHXHCN

C ng hòa xã h i ch ngh a

2

CHLB

C ng hòa liên bang

3

CHDCND

C ng hòa dân ch nhân dân

4

BTNMT

B Tài Nguyên và Môi Tr

5

QCVN

Quy chu n Vi t Nam

6

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

ng


PH N 1
M
U
1.1.

tv n
Công nghi p khai thác khoáng s n có s c nh h ng to l n n i s ng kinh
t - xã h i. Chính vì v y, vi c ánh giá hi u qu c a ngành khai khoáng không ch
d a trên nh ng óng góp vào s phát tri n kinh t , mà còn ph i xét n nh ng tác
ng tiêu c c nh h ng n i s ng xã h i. Vi t Nam, ngành khai khoáng là
ngành kinh t m i nh n, chi m t tr ng GDP l n, và c ng là m t trong nh ng
ngành công nghi p gây nhi u tác ng nh t n môi tr ng và xã h i.
Khai thác khoáng s n là quá trình con ng i b ng ph ng pháp khai thác l
thiên ho c h m lò a khoáng s n t lòng t ph c v phát tri n kinh t – xã h i.

Các hình th c khai thác bao g m: khai thác th công, khai thác quy mô nh và khai
thác quy mô v a. B t c hình th c khai thác khoáng s n nào c ng d n n s suy
thoái môi tr ng. Nghiêm tr ng nh t là khai thác các vùng m , c bi t là ho t
ng c a các m khai thác than. N m 2006 các m than c a T p oàn Công nghi p
Than và Khoáng s n Vi t Nam ã th i vào môi tr ng t i 182,6 tri u m3 t á và
kho ng 70 tri u m3 n c th i t m .
M than Ph n M là m t trong nh ng khu v c khai thác than chính c a t nh
Thái Nguyên n m trên a bàn huy n Phú L ng. Than c a m Ph n M là lo i
than m có ch t l ng cao
c dùng trong luy n c c ph c v cho các nhà máy
gang thép, nghành công nghi p ang
c c bi t chú tr ng. H n 50 n m ho t
ng c a m than Ph n M ã có nh ng óng góp áng k cho s phát tri n kinh
t - xã h i. Song chính các ho t
ng khai thác m hi n nay ang gây lãng phí
ngu n tài nguyên c bi t là ngu n tài nguyên không tái t o
c, làm thay i
c nh quan, a hình, thu h p di n tích t tr ng và r ng do di n tích khai tr ng và
bãi th i ngày càng phát tri n, gây ô nhi m môi tr ng t, n c, không khí, gây t c
ng n, tích t các ch t th i và làm thay i tài nguyên sinh v t và h sinh thái.
Xu t phát t th c t ó ,
c s cho phép c a nhà tr ng và khoa Môi
Tr ng, d i s h ng d n tr c ti p c a th c s D ng Th Thanhh Hà, em
ti n hành th c hi n
tài: " nh h ng c a ho t ng khai thác than t i
môi tr ng t i Chi nhánh công ty c ph n Gang Thép Thái Nguyên-M
than Ph n M "
1.2. M c ích c a tài
ánh giá nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng t,
n c, không khí c a m than Ph n M , t ó

xu t các bi n pháp gi m


thi u nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng c a khu v c
khai thác và khu v c lân c n
1.3. Yêu c u c a tài
- ánh giá y
hi n tr ng s n xu t và các tác ng n môi tr ng
trong ph m vi nghiên c u c a tài.
- S li u o c v các thành ph n c a t, n c và không khí
cl y
trong khu v c ch u nh h ng c a ho t ng s n xu t t i m than Ph n M .
1.4. Ý ngh a c a
tài
1.4.1.Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u:
- Nâng cao hi u bi t v ki n th c môi tr ng và các ph ng pháp ánh
giá hi n tr ng môi tr ng.
- C ng c , v n d ng và phát huy
c ki n th c ã h c t p và nghiên c u.
1.4.2. Ý ngh a th c ti n:
- T vi c tìm hi u
c th c tr ng môi tr ng t, n c và không khí
do ho t ng khai thác c a m than Ph n M
th y
c nh ng t n t i và
khó kh n, giúp các ban nghành ch c n ng a ra các gi i pháp kh thi ho t
ng khai thác
c ti n hành an toàn.

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a
tài
2.1.1. C s pháp lý
Lu t B o v môi tr ng do Qu c h i n c CHXHCN Vi t Nam khoá
XI k h p th 8 thông qua ngày 29/11/2005 và có hi u l c thi hành t ngày
01/07/2006. Lu t Khoáng s n
c Qu c h i n c CHXHCN Vi t Nam khóa
XII, k h p th 8 thông qua ngày 17/11/2010 và có hi u l c thi hành t ngày
01/07/2011. Ngh nh s 07/2009/N -CP ngày 21 tháng 01 n m 2009 c a
Chính ph quy nh chi ti t và h ng d n thi hành m t s i u c a Lu t
khoáng s n. Quy t nh s 769/Q -BTNMT ngày 24 tháng 4 n m 2009 c a
B Tài nguyên & Môi tr ng v vi c t ng ki m tra tình hình th c hi n công
tác qu n lý nhà n c v khoáng s n và ho t ng khoáng s n. Quy t nh s
18/2013/Q -TTg c a B Tài nguyên & Môi tr ng v c i t o, ph c h i môi
tr ng và ký qu c i t o, ph c h i môi tr ng i v i ho t ng khai thác
khoáng s n
c Th t ng chính ph ã ký ngày 29/3/2013
2.1.2. C s lý lu n
2.1.2.1. Tài nguyên khoáng s n
Tài nguyên khoáng s n là tích t v t ch t d i d ng h p ch t ho c n
ch t trong v trái t, mà
i u ki n hi n t i con ng i có
kh n ng l y ra
các nguyên t có ích ho c s d ng tr c ti p chúng trong i s ng hàng ngày.
Tài nguyên khoáng s n th ng t p trung trong m t khu v c g i là
m khoáng s n. Tài nguyên khoáng s n có ý ngh a r t quan tr ng trong
s phát tri n kinh t c a loài ng i và khai thác s d ng tài nguyên
khoáng s n có tác

ng m nh m
n môi tr ng s ng. M t m t, tài
nguyên khoáng s n là ngu n v t ch t
t o nên các d ng v t ch t có ích
và c a c i c a con ng i. Bên c nh ó, vi c khai thác tài nguyên khoáng
s n th ng t o ra các lo i ô nhi m nh b i, kim lo i n ng, các hoá ch t
c và h i khí c (SO2 , CO, CH4 v.v...).
Tài nguyên khoáng s n
c phân lo i theo nhi u cách:
- Theo ngu n g c: n i sinh (sinh ra trong lòng trái t), ngo i sinh (sinh
ra trên b m t trái t).
- Theo thành ph n hoá h c: khoáng s n kim lo i (kim lo i en, kim lo i
màu, kim lo i quý hi m), khoáng s n phi kim (v t li u khoáng, á quý, v t
li u xây d ng), khoáng s n cháy (than, d u, khí t, á cháy).


- Theo d ng t n t i: r n, khí (khí t, Acgon, He), l ng (Hg, d u,
n c khoáng).
2.1.2.2. Tài nguyên t và ô nhi m môi tr ng t
* Tài nguyên t
Là m t d ng tài nguyên v t li u c a con ng i. Ð t có hai ngh a: t
ai là n i , xây d ng c s h t ng c a con ng i và th nh ng là m t b ng
s n xu t nông lâm nghi p.
+
t theo ngh a t ai là n i trú ng c a con ng i và h u h t các
sinh v t c n, là n n móng cho các công trình xây d ng dân d ng, công nghi p
và v n hóa c a con ng i.
+ Ð t theo ngh a th nh ng là v t th thiên nhiên có c u t o c l p
lâu i, hình thành do k t qu c a nhi u y u t : á g c, ng th c v t, khí
h u, a hình và th i gian. Thành ph n c u t o c a t g m các h t khoáng

chi m 40%, h p ch t humic 5%, không khí 20% và n c 35%. Giá tr tài
nguyên t
c o b ng s l ng di n tích (ha, km2) và
phì ( m u m
thích h p cho tr ng cây công nghi p và l ng th c).
Tài nguyên t c a th gi i hi n ang b suy thoái nghiêm tr ng do xói
mòn, r a trôi, b c m u, nhi m m n, nhi m phèn và ô nhi m t, bi n i khí
h u. Hi n nay 10% t có ti m n ng nông nghi p b sa m c hoá. (T Sách Th
Vi n Khoa H c, 2011)[12]
* Ô nhi m môi tr ng t
Ô nhi m môi tr ng t là h u qu các ho t ng c a con ng i làm
thay i các nhân t sinh thái v t qua nh ng gi i h n sinh thái c a các qu n
xã s ng trong t.
Ð t là m t h sinh thái hoàn ch nh nên th ng b ô nhi m b i các ho t
ng c a con ng i. Ô nhi m t có th phân lo i theo ngu n g c phát sinh
thành ô nhi m do ch t th i công nghi p, ch t th i sinh ho t, ch t th i c a các
ho t ng nông nghi p.
+ Ch t th i công nghi p: Các ho t ng công nghi p x vào môi tr ng
t m t l ng l n các ch t th i c a chúng qua các ng khói, bãi t p trung rác,
c ng thoát n c... các ch t th i này r i xu ng t làm thay i thành ph n c a
t, pH, quá trình nit rat hoá... H sinh v t trong t s b nh h ng b i các
lo i ch t th i này.Quá trình khai khoáng gây ô nhi m và suy thoái môi tr ng
t m c
nghiêm tr ng nh t. Do khai m , m t l ng l n ph th i,qu ng...
t lòng t a lên trên b m t. M t khác th m th c v t trong khu v c khai


khoáng b hu di t, t có th b xói mòn. M t l ng l n ch t th i, x qu ng
theo khói b i bay vào không khí r i l ng ng xu ng có th làm nhi m b n
t quy mô r ng h n.

+ Ch t th i sinh ho t: t th ng dùng làm ch ti p nh n rác, phân và
các ch t th i r n khác trong quá trình sinh ho t. Hàng ngày con ng i x m t
l ng l n các ch t th i sinh ho t r n vào môi tr ng. Sau ó theo các con
ng khác nhau nh v n chuy n rác th i, h th ng thoát n c… Các ch t
th i này s t p trung trong t.
+ Ch t th i c a các ho t ng nông nghi p: Ch
canh tác l c h u v i
vi c t phá r ng, làm n ng r y du canh, tr ng cây l ng th c và cây công
nghi p ng n ngày theo ph ng th c l c h u trên vùng t d c ã gây không ít
tai h i cho vi c tàn phá t ai. V i l ng m a hàng n m r t l n, t p trung
vào m t s tháng, l l t làm xói mòn cu n trôi phù sa c a m t di n tích l n
vùng i núi.
Vi c xây d ng h th ng t i tiêu n c không h p lý vùng ng b ng
gây ra hi n t ng thoái hoá môi tr ng, t o nên m t vùng t phèn. Hi n
t ng hoá phèn c a t có th do m t s nguyên nhân nh khi tiêu n c tri t
, l p t h u c che ph b g t b , t
c ph i ra ánh sáng, các h p ch t
l u hu nh có s n
ây b oxy hoá t o thành H2SO4. Axít này k t h p v i s t
và nhôm có s n trong keo t t o thành sulfat s t ho c sulfat nhôm. t phèn
có pH r t th p, khó canh tác.
S d ng các lo i phân hoá h c không úng quy cách c ng nh vi c s
d ng thu c tr sâu, thu c di t c c ng góp ph n làm nhi m b n t. Vi c s
d ng phân hoá h c quá nhi u d n n t b chua phèn.
t chua làm nh
h ng t i tr ng thái sinh lý cây tr ng và hi u qua s d ng phân hoá h c. Các
h p ch t b n v ng c a thu c tr sâu, thu c di t c là ch t c, l u l i trong
t th i gian lâu dài có th làm t b nhi m c, c n tr các ho t ng sinh
hoá bình th ng trong t. (Tr nh Xuân Báu, 2012)[5]
* Các tác nhân gây ô nhi m ngu n t

Các tác nhân gây ô nhi m có th phân lo i thành tác nhân hoá h c, sinh
h c và v t lý.
+ Tác nhân hóa h c: Các ch t hoá h c mang tính c h i cao i v i
môi tr ng t là Asen, Flo và chì..


+ Tác nhân sinh h c: t có th b ô nhi m b i các lo i tr c khu n l ,
th ng hàn, ph y khu n t ho c amíp..
+ Tác nhân v t lý: Có ngu n g c t các lo i thu c tr sâu, di t c và t
ch t th i công nghi p…(Tr nh Xuân Báu, 2012)[5]
2.1.2.3. Tài nguyên n c và ô nhi m môi tr ng n c
* Tài nguyên n c
Là các ngu n n c mà con ng i s d ng ho c có th s d ng vào
nh ng m c ích khác nhau. N c
c dùng trong các ho t ng nông nghi p,
công nghi p, dân d ng, gi i trí và môi tr ng. H u h t các ho t ng trên u
c n n c ng t. 97% n c trên Trái t là n c m n, ch 3% còn l i là n c
ng t nh ng g n h n 2/3 l ng n c này t n t i d ng sông b ng và các m
b ng các c c. Ph n còn l i không óng b ng
c tìm th y ch y u d ng
n c ng m, và ch m t t l nh t n t i trên m t t và trong không khí.
N c ng t là ngu n tài nguyên tái t o, tuy v y mà vi c cung c p n c
ng t và s ch trên th gi i ang t ng b c gi m i. Nhu c u n c ó v t
cung m t vài n i trên th gi i, trong khi dân s th gi i v n ang ti p t c
t ng làm cho nhu c u n c càng t ng. S nh n th c v t m quan tr ng c a
vi c b o v ngu n n c cho nhu c u h sinh thái ch m i
c lên ti ng g n
ây. Trong su t th k 20, h n m t n a các vùng t ng p n c trên th gi i
ó b bi n m t cùng v i các môi tr ng h tr có giá tr c a chúng. Các h
sinh thái n c ng t mang m tính a d ng sinh h c hi n ang suy gi m

nhanh h n các h sinh thái bi n và t li n.
* Ô nhi m môi tr
Là s thay
n

ng n

i theo chi u x u i các tính ch t v t lý, hoá h c, sinh h c c a

c, v i s xu t hi n các ch t l
c h i v i con ng

c
th l ng, r n làm cho ngu n n

i và sinh v t. Làm gi m s

Có nhi u cách phân lo i ô nhi m n

c tr nên

a d ng sinh v t trong n

c.

c. Ho c d a vào ngu n g c gây ô

nhi m, nh ô nhi m do công nghi p, nông nghi p, sinh ho t. Ho c d a vào
môi tr

ng n

c, nh ô nhi m n

c ng t, ô nhi m bi n và

id

ng. Ho c

d a vào tính ch t c a ô nhi m, nh ô nhi m sinh h c, hóa h c hay v t lý.
- Ô nhi m môi tr

ng n

nhi m phèn, gió bão, l l t. N

c có ngu n g c t nhiên: do s nhi m m n,
c m a r i xu ng m t

t, nhà c a,

ng


ph

ô th , khu công nghi p kéo theo các ch t b n xu ng sông h , s n ph m

c a ho t

ng s ng c a sinh v t, vi sinh v t k c xác ch t c a chúng…S ô

nhi m này còn

c g i là s ô nhi m không xác

- Ô nhi m môi tr

ng n

c ngu n.

c có ngu n g c nhân t o: ch y u là do n

x th i c a các khu dân c ,ho t
c …), khu công nghi p, ho t

nh

c

ng nông nghi p (thu c tr sâu, thu c di t
ng giao thông v n t i,

c bi t là giao thông

ng bi n.
+N

c th i sinh ho t: phát sinh t các h gia ình, b nh vi n, nhà hàng

khách s n, c quan tr
ho t c a con ng

ng h c ch a các ch t th i trong quá trình v sinh, sinh

i. Thành ph n c b n c a n

d b ph n h y sinh h c, ch t dinh d
theo m c s ng và l i s ng mà l
trong n

c th i sinh ho t là ch t h u c

ng (N, P), ch t r n và vi trùng. Tùy

ng th i c ng nh t i l

ng c a các ch t

c th i c a m i khu v c khác nhau là khác nhau. T i l

bình c a các tác nhân gây ô nhi n n

c chính do con ng

i

ng trung

a vào môi

tr

ng trong m t ngày
c nêu b ng 2.1
+ N c th i ô th : là lo i n c th i
c t o thành do s g p chung
n c th i sinh ho t, n c th i v sinh và n c th i t các c s th ng m i,
s n su t công ngh p nh trong khu ô th . N c th i ô th th ng
c thu
gom vào h th ng c ng th i c a thành ph , ô th
x lý chung. Thông
th ng các ô th có h th ng c ng th i, kho ng 70 – 90% t ng l ng n c
s d ng c a ô th s tr thành n c th i ô th và ch y vào
ng c ng th i
chung, nhìn chung n c th i ô th có thành ph n t ng t nh n c
th i sinh ho t.
TT
1
2
3
4
5
6
7

Tác nhân ô nhi m

T i l ng (g/ng i/ngày)

BOD5
45 – 54
COD
(1,6 – 1,9) x BOD5
T ng ch t r n hòa tan (TDS)
170 – 220
T ng ch t r n l l ng (TSS)
70 – 145
Clo (Cl )
4–8
T ng Nit (tính theo N)
6 – 12
T ng Photpho (Tính theo P)
0,8 – 4
(Ngu n: D Ng c Thành, 2008) [8]


+ N c th i công nghi p: n c th i t các nhà máy, c s s n xu t
công ngh p, ti u th công nghi p, làng ngh … Thành ph n c b n ph thu c
vào t ng ngành công nghi p c th . N c th i công nghi p th ng ch a
nhi u hóa ch t c h i nh kim lo i n ng (Hg, As, Pb, Cd…), các ch t khó
phân h y sinh h c (phenol, d u m …), các ch t h u c d phân h y sinh h c
t các c s s n xu t th c ph m.
+ N c ch y tràn: là n c ch y tràn t m t t do m a ho c do thoát
n ct
ng ru ng, là ngu n gây ô nhi m n c sông, h . N c ch y tràn qua
ng ru ng có th cu n theo các ch t r n, hóa ch t b o v th c v t, phân bón.
N c ch y tràn qua khu v c dân c ,
ng ph , c s s n xu t công nghi p
có th làm ô nhi m ngu n n c do có ch t r n, d u m , hóa ch t, vi trùng.

(D Ng c Thành, 2008) [8].
* Các tác nhân gây ô nhi m ngu n n c
- Các h p ch t h u c :
+ Các cacbonhy rat: các ch t
ng có ch a các nguyên t C, N và O,
m ts
ng n và
ng kép. Riêng Polysacharit
c chia làm hai lo i
d b phân h y sinh h c nh tinh b t và khó b phân h y sinh h c nh
Celluloz...
+ Các lo i protein: acid amin m ch dài.
+ Các ch t béo: kh n ng phân h y vi sinh ch m
+ Các h p ch t phenol: phenol và các d n xu t c a phenol.
+ Các lo i hóa ch t b o v th c v t h u c : bao g m các lo i photpho
h u c , clo h u c , cacbonat, phenoxyaxetic, pyrethroid t ng h p.
+ Tanin và lignin: các hóa ch t có ngu n g c t th c v t .
+ Các hy rocacbon a vòng và ng ng t .
- Các ion:
Trong n c th i có các ion kim lo i và mu i, các ion trong môi tr ng
n c có vai trò quan tr ng trong vi c cung c p các ch t dinh d ng cho quá
trình sinh tr ng và phát tri n c a h sinh thái môi tr ng n c. Khi n ng
các ion này cao h n ng ng ch p nh n c a sinh v t trong môi tr ng n c thì
các ion này s gây ô nhi m môi tr ng n c.
+ Amon (NH4-): Trong t nhiên, n ng
c a amon vào nh h n
0,05ppm.
i v i các ngu n n c b ô nhi m amon, n ng
th ng cao h n
trong t nhiên r t nhi u.

+ Nitrat (NO3-): Có vai trò quan tr ng trong vi c ánh giá ngu n n c.
N u trong n c hàm l ng nitrat cao s gây ra hi n t ng phù d ng, n u
n c u ng b nhi m nitrat s nh h ng x u n máu.
+ Phosphat (PO43-): Có nhi u trong phân ng i, súc v t, n i có các nhà
máy s n xu t phân lân. N c không b ô nhi m phosphat n u n ng PO43trong n c nh h n 0,01 mg/l.
+ Sunfat (SO42-): N u ngu n n c có n ng
các ion sunfat cao s gây
n mòn, phá hu các công trình, h i cây c i, mùa màng…
+ Clorua (Cl-): T o ra
m n trong n c gây tác h i n cây tr ng, n
mòn công trình…
- Các kim lo i n ng:
Các kim lo i n ng c ng là nh ng tác nhân gây ô nhi m n c, gây nguy
h i n s c kho c a i t ng s d ng n c. Các kim lo i n ng i n hình gây
ô nhi m n c là Chì (Pb), Th y ngân (Hg), Asen (As) Cadimi, Selen, Crôm,
Niken... là các tác nhân gây h i cho ng i và th y sinh ngay n ng th p.
- Các ch t r n:
Các ch t r n có trong n c t nhiên là do quá trình xói mòn, do n c
ch y tràn t
ng ru ng, do n c th i sinh ho t và công nghi p. Ch t r n có
th gây tr ng i cho vi c nuôi tr ng th y s n, c p n c sinh ho t...
- Các ch t màu:
Màu n c trong t nhiên và n c th i th ng có ngu n g c t các
ch t h u c d phân h y b i các tác nhân vi sinh v t, s phát tri n c a
m t s loài th c v t n c nh t o, rong rêu, các h p ch t s t, mangan
d ng keo gây màu và các tác nhân gây màu khác nh kim lo i (Cr,
Fe,...), các h p ch t h u c nh tanin, lignin... Màu th c c a n c là
màu do các ch t hòa tan ho c các ch t d ng keo, màu bên ngoài (màu

bi u ki n) do các ch t l l ng c a n c t o nên.
- Mùi:
Mùi có trong n c th i là do các nguyên nhân sau:
- Quá trình lên men và sinh mùi t các ch t h u c trong n c th i t i
các c ng rãnh khu dân c , các xí nghi p ch bi n th c ph m…
- Mùi sinh ra t s phân h y các xác ch t ng, th c v t trong n c th i.
- Mùi có trong n c th i công nghi p hóa ch t, ch bi n d u m ...
- Mùi t o thành do các vi sinh v t gây mùi có trong n c th i.
- Các vi sinh v t:


Các vi sinh v t trong n c c ng là nh ng tác nhân gây ô nhi m ngu n
n c. Quá trình sinh tr ng và phát tri n c a các ch ng h vi sinh v t trong
n c gây ra các hi n t ng thi u h t l ng ôxy hoà tan trong n c, quá trình
sinh t ng h p c a vi sinh v t gây nên hi n t ng th a dinh d ng trong n c.
Ngoài ra, m t s vi sinh v t còn gây mùi trong n c, làm gi m
trong c a
n c… Có th k tên m t s lo i hình vi sinh v t trong n c:
+Vi khu n d d ng: S d ng các ch t h u c làm ngu n c ch t
cacbon và n ng l ng trong quá trình sinh t ng h p. Nhóm này bao g m vi
khu n hi u khí ho t ng trong môi tr ng có ôxy và vi khu n k khí ho t
ng trong môi tr ng không có ôxy.
+Vi khu n t d ng: Có kh n ng ôxy hoá ch t vô c
thu n ng
l ng và s d ng CO2 làm ngu n cacbon cho quá trình sinh t ng h p.
+ Ngoài ra còn có các lo i n m, n m m c, n m men, viru. (Tr nh Xuân
Báu,2012)[5].
2.1.2.4. Tài nguyên không khí và ô nhi m môi tr ng không khí
* Tài nguyên không khí
Tài nguyên không khí hay chính là khí quy n trái t khá n nh theo

ph ng n m ngang và phân d theo ph ng th ng ng. Ph n l n kh i l ng
5.1015 t n c a toàn b khí quy n t p trung t ng i l u và bình l u. Thành
ph n khí quy n trái t g m ch y u là Nit , Oxy, h i n c, CO2, H2, O3,
NH4, các khí tr .
Trong t ng i l u, thành ph n các ch t khí ch y u t ng i n
nh, nh ng n ng
CO2 và h i n c dao ng m nh. L ng h i n c
thay i theo th i ti t khí h u, t 4% th tích vào mùa nóng m t i 0,4 %
khi mùa khô l nh. Trong không khí t ng i l u th ng có m t l ng nh t
nh khí SO2 và b i.
Trong t ng bình l u luôn t n t i m t quá trình hình thành và phá hu
khí ozon, d n t i vi c xu t hi n m t l p ozon m ng v i chi u dày trong
i u ki n m t
không khí bình th ng kho ng vài ch c xentimet. L p khí
này có tác d ng ng n các tia t ngo i chi u xu ng b m t trái t. Hi n
nay, do ho t ng c a con ng i, l p khí ozon có xu h ng m ng d n, có
th e do t i s s ng c a con ng i và sinh v t trên trái t.
* Ô nhi m môi tr ng không khí
"Ô nhi m không khí là s có m t m t ch t l ho c m t s bi n i
quan tr ng trong thành ph n không khí, làm cho không khí không s ch


ho c gây ra s to mùi, có mùi khó ch u, gi m t m nhìn xa (do b i)". (L u
c H i, 2001) [6].
Có r t nhi u ngu n gây ô nhi m không khí. Có th chia ra thành
ngu n t nhiên và ngu n nhân t o.
- Ngu n t nhiên:
+ Ô nhi m do ho t ng c a núi l a: Núi l a phun ra nh ng nham
th ch nóng và nhi u ch t ô nhi m nh tro b i, các khí sunfua (SO2, H2S...),
mêtan (CH4) và nh ng lo i khí khác. Các ch t này lan to i r t xa và tác

ng m nh m
n môi tr ng.
+ Ô nhi m do cháy r ng: Các ám cháy r ng và ng c b i các quá
trình t nhiên x y ra do s m ch p, s c sát gi a th m th c v t khô... Các
ám cháy này th ng lan truy n r ng, v t kh i t m ki m soát c a con ng i
và phát th i nhi u khí c h i nh khói, tro b i, hydrocacbon (HC), cacbon
dioxit (CO2), cacbon monoxit (CO), sunfua dioxit (SO2) và nit oxit (NOx).
+ Ô nhi m do bão cát: Hi n t ng bão cát th ng x y ra nh ng vùng
t khô, không
c che ph b i th m th c v t, c bi t là các sa m c. Gió bão
ã cu n cát b i bay lên và gây ô nhi m không khí trong m t khu v c r ng l n.
+ Ô nhi m do i d ng: N c bi n b c h i và b i n c do va p t
bi n mang theo b i mu i (NaCl, MgCl2, CaCl2...), lan truy n vào không khí
gây ô nhi m.
+ Ô nhi m do th c v t: Các ch t ô nhi m do th c v t s n sinh và phát
tán vào không khí gây ô nhi m nh các h p ch t h u c d bay h i (VOCs),
hydrocacbon, các bào t n m và th c v t, ph n hoa...
+ Ô nhi m do vi khu n - vi sinh v t: Trong không khí có r t nhi u vi
khu n, vi sinhh v t bám vào các h t b i, sol khí
c g i là b i vi sinh v t.
Bên c nh ó chúng còn tham gia quá trình phân hu các ch t h u c t o ra
các khí có mùi gây ô nhi m nh NH3, CO2, CH4, SO2…
+ Ô nhi m do các ch t phóng x : Trong lòng t có m t s khoáng s n và
kim lo i có kh n ng phóng x gây ô nhi m môi tr ng không khí xung quanh.
- Ngu n nhân t o:
+ Ngu n ô nhi m di ng t các ho t ng giao thông v n t i bao g m
giao thông
ng b ,
ng s t,
ng thu và hàng không.

+ Các ngu n th i c
nh t các ho t ng công nghi p t nhiên li u
nh than á, d u m , khí t...


+ Các quá trình s n xu t công nghi p nh s n xu t hoá ch t, s n xu t
v t li u xây d ng, luy n kim và khai thác m ...
+ Các ngu n ô nhi m khác nh ch t t trong sinh ho t c a con ng i
(c i, r m r , d u, gas...), t ch t th i, s n xu t nông nghi p, b c h i t ô
nhi m n c m t, xây d ng công trình, gây ra cháy r ng...
+ Các ngu n ô nhi m nhân t o l n nh t là do quá trình t nhiên li u
sinh ra và th ng t p trung các khu ô th , khu công nghi p...
* Các tác nhân gây ô nhi m không khí
Các ch t và tác nhân gây ô nhi m không khí g m:
+ Các lo i oxit nh : nit oxit (NO, NO2), nit ioxit (NO2), SO2, CO,
H2S và các lo i khí halogen (clo, brom, i t).
+ Các h p ch t flo.
+ Các ch t t ng h p (ete, benzen).
+ Các ch t l l ng (b i r n, b i l ng, b i vi sinh v t), nitrat, sunfat, các
phân t cacbon, sol khí, mu i, khói, s ng mù, ph n hoa.
+ Các lo i b i n ng, b i t, á, b i kim lo i nh
ng, chì, s t, k m,
niken, thi c, ca imi...
+ Khí quang hoá nh ozôn, FAN, FB2N, NOX, an ehyt, etylen...
+ Ch t th i phóng x
+ Nhi t
+ Ti ng n
Tác nhân ô nhi m
c chia làm hai lo i: s c p và th c p. Sunfua
ioxit sinh ra do t cháy than ó là tác nhân ô nhi m s c p. Nó tác ng

tr c ti p t i b ph n ti p nh n. Sau ó, khí này l i liên k t v i ôxy và n c
c a không khí s ch t o thành axit sunfuric (H2SO4) r i xu ng t cùng v i
n c m a, làm thay i pH c a t và c a th y v c, tác ng x u t i nhi u
th c v t, ng v t và vi sinh v t. Nh v y, m a axit là tác nhân ô nhi m th
c p
c t o thành do s k t h p SO2 v i n c. C ng có nh ng tr ng h p,
các tác nhân không gây ô nhi m, liên k t quang hoá v i nhau t o thành tác
nhân ô nhi m th c p m i, gây tác ng x u. C th sinh v t ph n ng i
v i các tác nhân ô nhi m ph thu c vào n ng
ô nhi m và th i gian
tác ng. (Tr nh Xuân Báu, 2012)[5].


2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n c
2.2.1. Tình hình khai thác than trên Th gi i
Công nghi p khai thác than xu t hi n t ng i s m và
c phát
tri n t n a sau th k XIX. S n l ng than khai thác
c r t khác nhau
gi a các th i kì, gi a các khu v c và các qu c gia, song nhìn chung, có xu
h ng t ng lên v s l ng tuy t i. Trong vòng 50 n m qua, t c
t ng
trung bình là 5,4%/n m, còn cao nh t vào th i kì 1950 - 1980 t 7%/n m.
T
u th p k 90 n nay, m c t ng gi m xu ng ch còn 1,5%/n m. M c
dù vi c khai thác và s d ng than có th gây h u qu x u n môi tr ng
( t, n c, không khí...),song nhu c u than không vì th mà gi m i.Các
khu v c và qu c gia khai thác nhi u than u thu c v các khu v c và qu c
gia có tr l ng than l n trên th gi i. S n l ng than t p trung ch y u
khu v c châu á- Thái Bình D ng, B c M , Nga và m t s n c ông

Âu.Các n c s n xu t than hàng u là Trung Qu c, Hoa K , n
,
Ôxtrâylia, Nga, chi m t i 2/3 s n l ng than c a th gi i. N u tính c m t
s n c nh Nam Phi, CHLB
c, Ba Lan, CHDCND Tri u Tiên... thì con
s này lên n 80% s n l ng than toàn c u.
Công nghi p khai thác than ra i tr c tiên Anh vào u th k XIX.
Sau ó, ng i ta tìm th y nhi u than Hoa K , n
, Cana a. Vì th các
qu c gia này l n l t d n u v s n l ng than khai thác
c c a th gi i.
Sau chi n tranh th gi i th hai, hàng lo t b than kh ng l ã
c phát hi n
Êkibát, Nam Yacút, ônbát (Liên Xô c ), Ba Lan, ông
c. Trong
nhi u n m, Liên Xô d n u v s n l ng than. T sau n m 1990 do nh ng
bi n ng v chính tr và kinh t nên s n l ng than
ông Âu và Liên Xô
c b gi m sút. T th p niên 90 c a th k XX, vi c tìm ra nh ng m than l n
Trung Qu c ã giúp n c này ng u th gi i v khai thác than, v t trên
c Hoa K ..( Vinacomin, 2009)[11]
2.2.2. Tình hình khai thác than t i Vi t Nam
N c ta nghành công nghi p than ra i và tr i qua quá trình phát tri n
h n 125 n m. N m 1888, công ty than B c K c a pháp
c thành l p và
cu i n m ó toàn b vùng m than Qu ng Ninh tr thành nh ng a và phân
chia cho các t p oàn t b n Pháp khai thác. T n m 1916, hàng lo t các công
ty than c a Pháp ra i nh công ty than ông Tri u, M o Khê, Tràng - C
K nh, Yên L p, H Long ng ng…. Th i k này, s n l ng khai thác

than kho ng 200.000 t n/n m g m c l thiên và h m lò. Công nh khai thác
than ch y u là th công, thi t b máy móc h u nh không có.
Sau Hi p nh Gi nev 1954, ng và Nhà n c ã t p trung u t
phát tri n, công nghi p khai thác than tr thành m t trong nh ng nghành kinh
t ch
o. Cùng v i s tr giúp c a Liên Xô, các thi t b khai thác c gi i
nh ô tô, máy xúc, máy khoan, t u i n… l n l t
c trang b cho các m ,
các nhà máy c khí, s a ch a, sàng tuy n, c s h t ng m i
c xây d ng.
Nh v y s n l ng khai thác than ã t ng b c
c nâng lên, n n m 1987
s n l ng t g n 7 tri u t n.
T n m 1987, n n kinh t n c ta b t u chuy n sang ho t ng theo
c ch th tr ng, Nhà n c xóa b ch
bao c p, các m than t ch
c
ngân sách bao c p haonf toàn chuy n sang t h ch toán, cân i tài chính.
ây là giai o n g p nhi u khó kh n c a nhành than, s n l ng khai thác t
4,5 n 6 tri u t n. Cu i n m 1994, T ng công ty Than Vi t Nam ra i t o
nên ng l c m i cho s phát tri n c a nhành than. Nm 1995, s n l ng than
th ng ph m t 7 tri u t n, n m 1997 t h n 10 tri u t n, n m 2001 t 13
tri u t n, n m 2004 là 28 tri u t n, trong n m 2013 ngành than ã khai thác
37,3 tri u t n than.
* Than Vi t Nam có 5 lo i chính:
- Than m
Tr l ng ti m n ng
c ánh giá s b là 27 tri u t n, trong ó tr
l ng a ch t là 17,6tri u t n, ch y u t p trung 2 m Ph n M (Thái

Nguyên) và m Khe B (Ngh An).
Ngoài ra, than m còn có các t nh: S n La, Lai Châu, Hoà Bình
nh ng v i tr l ng nh .
Than m
c dùng ch y u cho ngành luy n kim v i nhu c u r t l n
sau n m 2000, nh ng tr l ng than m
ta l i r t ít, i u ki n khai thác r t
khó kh n. S n l ng than m khó có kh n ng cao h n 0,2 - 0,3tri u t n/n m,
trong khi nhu c u s t ng n 5 - 6tri u t n/n m vào giai o n 2010 - 2020.
- Than antraxit (than á)
Tr l ng than á
c ánh giá là 3,5t t n trong ó vùng Qu ng
Ninh trên 3,3t t n (tính n
sâu -300m), còn l i g n 200 tri u t n là n m
r i rác các t nh: H i D ng, B c Giang, Thái Nguyên, S n La, Qu ng Nam
v i tr l ng t vài tr m nghìn t n n vài ch c tri u t n. các n i này, quy


mô khai thác th ng t vài nghìn t n n 100 - 200nghìn t n/n m. T ng s n
l ng hi n nay không quá 200nghìn t n/n m.
- Than bùn
Than bùn Vi t Nam n m r i rác t B c n Nam, nh ng ch y u t p
trung
ng b ng sông C u Long (v i hai m than l n là U Minh Th ng và
U Minh H ).
C th :
+ ng b ng B c B :
1.650 tri u m3
+ Ven bi n Mi n Trung:
490 tri u m3

+ ng b ng Nam B :
5.000 tri u m3
Tr c ây vùng ng b ng Nam B
c ánh giá có tr l ng là
1t t n và còn cao h n n a. Nh ng n n cháy r ng ó phá hu i r t nhi u
tr l ng than.
T tr c t i nay than bùn
c khai thác ch y u dùng làm ch t t
sinh ho t (pha tr n v i than antraxit c a Qu ng Ninh) và làm phân bón ru ng
v i quy mô nh , khai thác th công là chính, s n l ng khai thác hi n nay
c ánh giá là ch a n 10 v n t n/n m. Khai thác than bùn làm ch t t
hay làm phân bón u không có hi u qu cao, m t khác vi c khai thác than s
nh h ng n môi tr ng, môi sinh trong vùng, nh t là vùng ng b ng
sông C u Long, bên c nh ó i u ki n khai thác, v n chuy n tiêu th , ch
bi n s d ng than bùn c ng g p không ít khó kh n.
- Than ng n l a dài
Ch y u t p trung m Na D ng (L ng S n), v i tr l ng a ch t
trên 100 tri u t n. Hi n nay khai thác
c th c hi n b ng ph ng pháp l
thiên, than khai thác ch y u ph c v s n xu t xi m ng H i Phòng và B m
S n v i s n l ng trên d i 100nghìn t n/n m. Nh ng do nhà máy Xi m ng
H i Phòng s ng ng ho t ng, nhà máy xi m ng B m S n
cc it ov i
công ngh m i, nên không dùng than Na D ng t 1999 tr i. Than Na
D ng là lo i than có hàm l ng l u hu nh cao, có tính t cháy, nên vi c khai
thác, v n chuy n, ch bi n s d ng r t khó kh n và h n ch . Do ó, T ng Công
ty Than Vi t Nam ang nghiên c u h p tác v i n c ngoài xây d ng nhà máy
i n trong vùng m , s d ng lo i than này. Vì n u không khai thác, than s
t cháy và phá hu ngu n tài nguyên ng th i gây tác ng x u h n
n môi tr ng.

- Than Nâu
T p trung ch y u
ng b ng B c B , tr l ng d báo 100 t t n.
Theo ánh giá s b , than có ch t l ng t t, có th s d ng cho s n xu t i n,
xi m ng và công nghi p hoá h c.
Nh ng
có th khai thác
c, c n ti n hành th m dò khu v c Bình
Minh - Khoái Châu H ng Yên,
ánh giá m t cách chính xác tr l ng, ch t
l ng than, i u ki n ki n t o c a v a than, nghiên c u công ngh khai thác
thi t k . Nói chung vi c khai thác than này r t khó kh n v m t a hình, dân
c trong vùng và v ph ng pháp khai thác v.v... Theo ánh giá c a m t s nhà
nghiên c u a ch t và khai thác, i v i than Nâu
ng b ng sông H ng thì
có th
a vào u t xây d ng m và khai thác t 2015 - 2020 tr i. (Hoàng
V n Khánh, 2006)[9].
2.2.3. nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng
* nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng t
Ho t ng khai thác than làm cho môi tr ng t ch u tác ng do các
ch t ô nhi m trong không khí và n c th i. Các ch t ô nhi m trong không khí
theo n c m a c ng nh các ch t ô nhi m trong n c th i ng m vào t làm
thoái hoá và bi n ch t t tr ng.
D u m và các ch t l l ng có trong ngu n n c ô nhi m b t kín các mao
qu n, nh h ng t i quá trình trao i ôxy, trao i ch t trong t và không khí.
Vi c thi u ôxy trên t ng t th nh ng s làm nh h ng tr c ti p t i i s ng các
loài vi sinh v t và các loài côn trùng có ích s ng trong t. Các loài sinh v t này có

kh n ng làm t i x p và c i t o t. Các tác ng tiêu c c t i i s ng các loài sinh
v t này ã gián ti p nh h ng t i ch t l ng t tr ng. Các ch t vô c trong t á
th i, trong n c m a ch y tràn làm cho t tr nên chai c ng, bi n ch t và thoái
hoá. Các ch t h u c t ng h p là ngu n gây ô nhi m môi tr ng t lâu dài do tính
ch t khó phân hu c a chúng. Ngoài ra quá trình khai thác còn làm cho t b ào
x i, o tr n làm thay i tính ch t c gi i, phá h y nhi u c tính t nhiên c a t
và có th gi m n ng su t nông nghi p ho c a d ng sinh h c. C u trúc t có th b
nhi u lo n do b t hóa ho c v v n k t t p.
* nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng n c
Trong nh ng n m g n ây, ho t ng khai thác và ch bi n than phát
tri n m t cách
t, nh ng tác ng tiêu c c t i môi tr ng, c bi t gây ô
nhi m và suy thoái ngu n n c s n xu t nông nghi p.


Trong quá trình khai thác, n c
c s d ng v i kh i l ng l n cho
h u h t công o n s n xu t. Quá trình s n xu t, tháo khô m ,
th i, v.v...,
gây nh ng tác ng tiêu c c t i ngu n n c s n xu t nông nghi p khu v c
xung quanh khai tr ng, làm thay i a hình, h th ng n c m t, i u ki n
tàng tr và thoát n c (tác ng c h c), làm thay i tính ch t v t lý, thành
ph n hoá h c c a n c (tác ng hoá h c).
Quá trình ào x i, v n chuy n t á và qu ng làm a hình khu khai
tr ng b h th p, ng c l i, quá trình
ch t th i r n làm a hình bói th i
c tâng cao. Nh ng thay i này s d n n nh ng bi n i v i u ki n
thu v n, các y u t c a dòng ch y trong khu m nh thay i kh n ng thu,
thoát n c, h ng và v n t c dòng ch y m t, ch
thu v n c a các dòng

ch y nh m c n c, l u l ng,v.v... S tích t ch t th i r n do tuy n r a
trong các lòng h , kênh m ng t i tiêu có th làm thay i l u l ng d ng
ch y, dung tích ch a n c, bi n i ch t l ng ngu n n c và làm suy gi m
công n ng c a các công trình thu l i n m li n k v i các khu khai thác m .
Khi ti n hành khai thác than s hình thành các moong sâu n hàng
tr m mét, là n i t p trung n c c c b . Ng c l i,
m b o ho t ng c a
m , ph i th ng xuyên b m tháo khô n c
áy moong, h m l , hình thành
các ph u h th p m c n c d i t v i
sâu m c t vài ch c n hàng
tr m mét và bán kính ph u hàng tr m mét. i u ó d n n tháo khô các công
trình ch a n c trên m t nh h ao,... xung quanh khu m . Kèm theo ó là
nh h ng do ho t ng c a các ph ng ti n máy móc khai thác và s n xu t
than nh : máy xúc, máy i, n mìn…
Song song v i nh ng tác ng c h c n ngu n n c nói chung và
ngu n n c nông nghi p nói riêng, nh ng tác ng hoá h c i v i ngu n
n c c ng r t áng k . S phá v c u trúc c a t á ch a qu ng khi ti n
hành ào b i và khoan n s thúc y các quá trình hoà tan, r a khô các thành
ph n ch a trong qu ng và t á, quá trình tháo khô m ,
các ch t th i vào
ngu n n c, ch t th i r n, b i th i không
c qu n lý, x lý ch t ch , tham
gia vào thành ph n n c m a, n c ch y tràn cung c p cho ngu n n c t
nhiên,... là nh ng tác ng hoá h c làm thay i tính ch t v t lý và thành ph n
hoá h c c a ngu n n c xung quanh các khu m . M c
ô nhi m hoá h c
các ngu n n c ph thu c vào nhi u y u t nh
c i m thân qu ng, thành
ph n th ch h c và

b n v ng c a t á ch a qu ng, ph ng pháp và trình
công ngh khai thác, ch bi n qu ng, bi n pháp qu n lý và x lý ch t th i.


N c các m than th ng có hàm l ng cao các ion kim lo i n ng, á
kim, các h p ch t h u c , các nguyên t phóng x ... cao h n so v i n c m t
và n c bi n khu v c i ch ng và cao h n TCVN t 1 - 3 l n. Khai thác
khoáng s n còn là nguyên nhân gây suy thoái ngu n n c. Ngu n n c m t
và n c ng m xung quanh các khu v c khai khoáng s d ng làm ngu n c p
cho s n xu t nông nghi p và sinh ho t ang b suy gi m v tr l ng và ô
nhi m, suy thoái v ch t l ng. ( Bùi Công Quang, 2011)[10].
* nh h ng c a ho t ng khai thác than t i môi tr ng không khí
Tác ng t i môi tr ng không khí c a ho t ng khai thác than ch
y u là t o ra b i và các khí c h i. B i th ng xuyên phát sinh trong quá
trình n mìn, ào xúc t á, b c xúc và v n chuy n than. Các khí c h i này
g m các d ng cacbuahydro (mêtan. Butan..) , SiO2, CO2, CO, NOx, khí tr và
nhi u lo i khác và v t li u n mìn. Theo chính m t b n báo cáo v môi tr ng
c a TKV trong tháng 6/2009, hàm l ng b i t i các khu v c khai thác, ch
bi n than, khoáng s n u v t tiêu chu n cho phép t 1,2 - 5,2 l n (trung
bình trong 24gi ). Các khu v c ch u nh h ng n ng n nh t do b i là M o
Khê, ông Tri u, Uông Bí, C m Ph . các vùng khai thác than nh Quán
Tri u (Thái Nguyên), hàm l ng b i t i các khu v c dân c g n các công
tr ng x ng sàng than c ng v t tiêu chu n cho phép 2,2 - 4,2 l n.