Quản lý hoạt động dạy học thông qua sử dụng phòng học bộ môn ở trường Trung học cơ sở thành phố Tuyên Quang (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VIỆT HẢI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THÔNG QUA SỬ DỤNG
PHÒNG HỌC BỘ MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VIỆT HẢI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THÔNG QUA SỬ DỤNG
PHÒNG HỌC BỘ MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã ngành: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRỊNH NGỌC THẠCH

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là trung thực chƣa hề đƣợc sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình
nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn luận văn đều đƣợc chỉ rõ
nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Việt Hải

Số hóa bởi Trung
i tâm Học liệu - ĐHTN

/>

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quí thầy
lãnh đạo Trƣờng Đại học Thái Nguyên, Khoa Sau đại học cùng tất cả thầy, cô
đã giảng dạy, hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi suốt quá trình học tập, nghiên cứu hoàn
thành luận văn tốt nghiệp.
Đặc biệt em xin đƣợc bày tỏ lòng tri ân chân thành sâu sắc nhất đến
TS. Trịnh Ngọc Thạch, ngƣời đã trực tiếp giảng dạy, hƣớng dẫn, giúp đỡ,
động viên tạo điều kiện cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành
luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trƣờng Đại học Thái Nguyên, Phòng
Quản lý khoa học và Sau đại học, Phòng Giáo Dục và Đào Tạo thành phố
Tuyên Quang, các trƣờng THCS thành phố Tuyên Quang, đồng chí, đồng
nghiệp, bạn bè, ngƣời thân đã hết lòng hỗ trợ, tạo điều kiện giúp đỡ em trong
việc học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Dù đã hết sức cố gắng song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót, xin đƣợc sự chia sẻ và rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp
quý báu.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Việt Hải

Số hóa bởi Trung
ii tâm Học liệu - ĐHTN

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4
3. Khách thể, đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ..................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 5

6. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 5
7. Những đóng góp mới của Luận văn ................................................................ 6
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ DẠY HỌC
THEO PHÒNG HỌC BỘ MÔN ...................................................................... 7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 7
1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 7
1.1.2. Ở Việt Nam .......................................................................................... 11
1.2. Một số khái niệm liên quan tới đề tài ......................................................... 14
1.2.1. Quản lí ................................................................................................. 14
1.2.2. Quản lý giáo dục .................................................................................. 16
1.2.3. Khái niệm phòng học, phòng học truyền thống, phòng học bộ môn...... 17
1.3. Một số cơ sở khoa học của việc quản lý hoạt động dạy học thông qua
sử dụng phòng học bộ môn ................................................................................ 19
1.3.1. Cơ sở triết học...................................................................................... 19
1.3.2. Cơ sở tâm lý học .................................................................................. 20
Số hóa bởi Trung
iii tâm Học liệu - ĐHTN

/>

1.3.3. Cơ sở giáo dục học .............................................................................. 21
1.4. Cơ sở lý luận của việc quản lý phòng học bộ môn .................................... 22
1.4.1. Phƣơng pháp dạy học .......................................................................... 22
1.4.2. Lý luận về dạy - học theo phòng học bộ môn ..................................... 23
1.4.3. Đặc điểm của phòng học bộ môn ........................................................ 25
1.4.4. Các loại phòng học bộ môn - Cấu trúc và trang bị .............................. 26
1.4.5. Vai trò quan trọng của phòng học bộ môn .......................................... 29
1.5. Những nguyên tắc quản lý phòng học bộ môn ........................................... 31
1.5.1. Nguyên tắc thống nhất giữa sự tổ chức quản lý sƣ phạm và quản

lý cơ sở vật chất ................................................................................................. 31
1.5.2. Nguyên tắc về sự thân thiện trong việc tổ chức dạy học..................... 32
1.5.3. Nguyên tắc về tính hiệu quả ................................................................ 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................. 34
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO PHÒNG HỌC BỘ MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG,
TỈNH TUYÊN QUANG .................................................................................. 35
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế văn hóa xã hội thành
phố Tuyên Quang .............................................................................................. 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................... 35
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội .................................................................... 37
2.2. Tình hình phát triển văn hóa, giáo dục và đào tạo của thành phố
Tuyên Quang .................................................................................................... 40
2.3. Thực trạng cải tiến phòng học truyền thống thành phòng học bộ môn
ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Tuyên Quang ..................................... 43
2.4. Thực trạng tổ chức quản lý hoạt động dạy - học theo phòng học bộ
môn ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Tuyên Quang ............................. 47
2.4.1. Thực trạng quản lý việc dạy - học ở các trƣờng trung học cơ sở
thành phố Tuyên Quang .................................................................................... 47
Số hóa bởi Trung
iv tâm Học liệu - ĐHTN
/>

2.4.2. Thực trạng Hiệu trƣởng chỉ đạo giáo viên phụ trách phòng học
khai thác đồ dùng dạy học ................................................................................. 58
2.4.3. Thực trạng hiệu trƣởng chỉ đạo hƣớng dẫn học sinh phƣơng
pháp, kỹ năng học tập theo phòng học bộ môn ................................................. 60
2.5. Nguyên nhân thành công và tồn tại của công tác tổ chức học tập theo
phòng học bộ môn cấp trung học cơ sở ở thành phố Tuyên Quang .................. 65
2.5.1. Nguyên nhân thành công ..................................................................... 65

2.5.2. Những nguyên nhân ảnh hƣởng không tốt đến việc dạy-học theo
phòng học bộ môn ............................................................................................. 67
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................. 70
Chƣơng 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC THEO PHÒNG HỌC BỘ MÔN Ở TRƢỜNG THCS TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TUYÊN QUANG, TỈNH TUYÊN QUANG ....... 72
3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................... 72
3.1.1. Đáp ứng đƣợc quan điểm, mục tiêu và định hƣớng phát triển giáo
dục của Đảng và Nhà nƣớc ................................................................................ 72
3.1.2. Phù hợp với định hƣớng phát triển giáo dục và đào tạo thành phố
Tuyên Quang thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ........................................ 73
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả và khả thi ........................................................ 73
3.1.4. Đảm bảo tính toàn diện........................................................................ 74
3.1.5. Đảm bảo tính thực tiễn của các biện pháp ........................................... 74
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học thông qua sử dụng
phòng phòng học bộ môn ở trƣờng THCS thành phố Tuyên Quang ................ 75
3.2.1. Biện pháp 1: nâng cao nhận thức về PHBM cho CBQL, GV, HS,
PHHS và các đối tƣợng có liên quan. ................................................................ 75
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng bộ máy quản lí hoạt động dạy học theo
PHBM và tổ chức để bộ máy hoạt động hiệu quả ............................................. 78
3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cƣờng chỉ đạo cải tiến phòng học truyền thống
thành phòng học bộ môn ................................................................................... 80
Số hóa bởi Trung
v tâm Học liệu - ĐHTN
/>

3.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới công tác quản lý về hoạt động dạy-học
theo PHBM cho CBQL và GV .......................................................................... 86
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng quản lý cơ sở vật chất phục vụ dạy học...................................................................................................................... 90
3.2.6. Biện pháp 6: Nâng cao kỹ năng học tập cho HS trong quá trình tổ

chức học tập cho học sinh theo phòng học bộ môn ........................................... 91
3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cƣờng chỉ đạo tổ chức các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển hình thức học tập với phòng học
bộ môn ............................................................................................................... 93
3.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp ......................................................... 94
3.3.1. Đối với học sinh................................................................................... 94
3.3.2. Đối với giáo viên ................................................................................. 97
3.3.3. Đối với hiệu trƣởng nhà trƣờng ........................................................... 98
3.4. Sự phối hợp giữa các biện pháp ............................................................... 100
3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 101
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ................................................................................ 105
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 106
1. Kết luận ........................................................................................................ 106
2. Khuyến nghị................................................................................................. 106
2.1. Đối với UBND tỉnh Tuyên Quang, Sở GD&ĐT Tuyên Quang ........... 106
2.2. Đối với UBND thành phố Tuyên Quang, Phòng GD&ĐT thành phố........ 107
2.3. Đối với cán bộ quản lý các trƣờng THCS, thành phố Tuyên Quang,
tỉnh Tuyên Quang ............................................................................................ 108
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 110
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung
vi tâm Học liệu - ĐHTN

/>

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL

:

Cán bộ quản ly

CMHS

:

Cha mẹ học sinh

CSVC

:

Cơ sở vật chất

DH

:

Dạy học

ĐDDH

:

Đồ dùng dạy học

ĐDHT

:

Đồ dùng học tập

GD

:

Giáo dục

GĐ&ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

GV

:

Giáo viên

GVBM

:

Giáo viên bộ môn

GVCN

:

Giáo viên chủ nhiệm

HS

:

Học sinh

HT

:

Hiệu trƣởng

PPDH

:

Phƣơng pháp dạy học

PHBM

:

Phòng học bộ môn

PHTT

:

Phòng học truyền thống

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung
iv tâm Học liệu - ĐHTN

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Vai trò và tính cần thiết của việc tổ chức dạy học theo PHBM
và quản lý dạy học theo PHBM ........................................................ 48
Bảng 2.2. Quản lý chất lƣợng dạy và học theo PHBM của Hiệu trƣởng .......... 49
Bảng 2.3. Tác dụng của việc dạy và học theo PHBM ....................................... 51
Bảng 2.4. Mức độ hứng thú với môn học với mỗi PPDH khi GV tổ chức
dạy học theo PHBM .......................................................................... 52
Bảng 2.5. Những nội dung mà GV đã thực hiện đƣợc theo PHBM.................. 54
Bảng 2.6. Công tác chuẩn bị trƣớc khi lên lớp của giáo viên khi dạy theo

phòng học bộ môn ............................................................................. 57
Bảng 2.7. Công tác chuẩn bị của giáo viên bộ môn hƣớng dẫn học sinh
học tập theo PHBM trƣớc khi lên lớp ............................................... 60
Bảng 2.8. Công tác chỉ đạo của Hiệu trƣởng đối với GVBM về việc
hƣớng dẫn HS phƣơng pháp, kỹ năng học tập theo PHBM.............. 62
Bảng 2.9. Đánh giá về sự chỉ đạo của Hiệu trƣởng đối với GVCN trong
việc hƣớng dẫn cho HS học tập theo PHBM .................................... 63
Bảng 2.10. Những nguyên nhân ảnh hƣởng không tốt đến việc tổ chức dạy
- học theo phòng học bộ môn ............................................................ 68
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp đề xuất ............................................................................ 103

Số hóa bởi Trung
v tâm Học liệu - ĐHTN

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ những quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về dạy
học theo phòng học bộ môn
Định hƣớng dạy học theo phòng học bộ môn của nƣớc ta trong giai đoạn
hiện nay đã đƣợc nhắc đến rất nhiều trong các văn bản có tính pháp lý cao của
Đảng và Nhà nƣớc, đây là vấn đề hết sức cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Với mục tiêu của sự đổi mới là tăng cƣờng tính thực tiễn, kỹ năng thực hành,
năng lực tự học, coi trọng kiến thức khoa học xã hội và nhân văn,
Với định hƣớng nhƣ thế từ năm 2003 Bộ GD&ĐT đã có những chủ
trƣơng về xây dựng phòng học bộ môn góp phần đổi mới PPDH, hỗ trợ cho quá
trình tự học, tự phát hiện, tự chiếm lĩnh tri thức mới và thực hành theo năng lực
của ngƣời học. Giáo viên giúp học sinh khai thác đồ dùng, mẫu vật và các tài

liệu khác một cách có ý thức và chủ động theo hƣớng nghiên cứu để giải quyết
vấn đề. Tăng cƣờng các hoạt động tìm tòi, quan sát, thí nghiệm, đo đạc, thực
hành, làm báo cáo, tự điều tra…Thay đổi các hình thức tổ chức học tập trong
điều kiện cho phép nhƣ thảo luận nhóm, tạo điều kiện và không khí thích hợp
để HS có thể tranh luận với nhau, với giáo viên cũng nhƣ tự đánh giá và đánh
giá lẫn nhau về kết quả tìm tòi phát hiện. Trong điều kiện kinh phí còn hạn chế
không thể xây dựng mới hàng ngàn phòng học bộ môn theo chuẩn trên cả nƣớc,
Bộ vẫn cho phép cải tạo phòng học truyền thống thành phòng học bộ môn.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định về “Đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện
đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế" [4].
Trƣớc đòi hỏi cấp bách của việc đổi mới giáo dục, nhất là đổi mới
phƣơng pháp dạy học, đƣợc sự đồng ý của lãnh đạo Bộ, từ năm 2003, Dự án
Phát triển giáo dục trung học cơ sở (THCS) phối hợp với các vụ chức năng của
Số hóa bởi Trung
1 tâm Học liệu - ĐHTN
/>

Bộ đã chỉ đạo thí điểm "Dạy học theo hƣớng phòng bộ môn" tại một số trƣờng
THCS điểm thuộc tỉnh Hà Tây. Nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động
phòng học bộ môn, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chế công nhận
phòng học bộ môn (PHBM) trƣờng trung học đạt chuẩn quốc gia. Đến năm
2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo mở rộng thêm thí điểm tại một số tỉnh và ban
hành Qui định về phòng học bộ môn cho phù hợp với tình hình mới.
Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) còn quy định nhiệm vụ
quyền hạn, chế độ đối với giáo viên phụ trách phòng học bộ môn. Thực tế triển
khai dạy học theo PHBM với hệ thống lí luận dạy-học đƣợc nghiên cứu công
phu cùng với sự chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục, sự hƣởng ứng tích cực
của các trƣờng, các thầy giáo, cô giáo nên đã thu đƣợc những kết quả khả quan.

"Dạy học theo hƣớng phòng bộ môn" đã và đang trở thành nhu cầu của các
trƣờng THCS nhằm khai thác có hiệu quả thiết bị đồ dùng dạy học đƣợc cung
ứng bằng nhiều nguồn trong các năm qua trên cơ sở nhận thức đƣợc những ƣu
thế hỗ trợ tích cực cho đổi mới phƣơng pháp dạy học của mô hình dạy học này.
1.2. Xuất phát từ những ưu điểm của dạy học theo phòng học bộ môn
Phòng học bộ môn là phòng học đƣợc trang bị những tài liệu trực quan,
những thiết bị học tập, bàn ghế và các dụng cụ khác phục vụ học tập mà ở đó
chúng đƣợc sử dụng một cách tích cực trong bài học, trong giờ ngoại khóa,
giáo trình tự chọn. Dạy-học theo phòng học bộ môn tạo ra không khí học tập
sôi nổi, gây hứng thú học tập, tạo điều kiện cho học sinh tích cực hoạt động
nhận thức, hiểu và nắm tri thức một cách dễ dàng và sâu sắc hơn, hình thành
khả năng độc lập suy nghĩ, biết bảo vệ ý kiến của mình, khả năng diễn đạt, lập
luận vấn đề, khả năng thực hành. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy kỹ
năng thực hành rất kém của ngƣời Việt Nam đang đặt ra cho ngành giáo dục
nƣớc nhà nói chung và ngành giáo dục Tuyên Quang nói riêng việc giáo dục ý
thức thực hành cho thế hệ trẻ. Việc thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học
chƣa đƣợc thực hiện triệt để bằng những hình thức tổ chức dạy-học thích ứng.
Việc khai thác đồ dùng dạy học chƣa hết công suất, trong lúc nhiều nhà giáo
tiếp tục kêu đồ dùng dạy học (ĐDDH) còn thiếu và yếu.
Số hóa bởi Trung
2 tâm Học liệu - ĐHTN
/>

Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full