Đánh giá hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2011 – 2013 và định hướng sử dụng đất đến năm 2020 tại xã Nguyễn Huệ huyện Hòa An tỉnh Cao Bằng (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

ÀM BÍCH PH

NG

Tên

tài:
ÁNH GIÁ HI N TR NG S D NG
T NÔNG NGHI P GIAI
O N 2011 – 2013 VÀ NH H
NG S D NG
T
N N M 2020
T I XÃ NGUY N HU , HUY N HÒA AN, T NH CAO B NG

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: Qu n lý t ai
: Qu n lý tài nguyên
: 2013 - 2015
: PGS.TS. àm Xuân V n

Thái Nguyên, n m 2014


L IC M

N

Th c t p t t nghi p là giai o n cu i cùng c a quá trình ào t o t i các
tr ng i h c. ây là th i gian giúp cho m i sinh viên làm quen v i công
tác nghiên c u khoa h c, c ng c nh ng ki n th c lý thuy t và v n d ng
nh ng ki n th c ó vào th c t . Th c t p t t nghi p là k t qu c a quá trình
ti p thu ki n th c th c t , qua ó giúp cho sinh viên tích l y kinh nghi m
ph c v cho quá trình công tác sau này.
t m c tiêu trên,
c s nh t trí c a khoa Qu n Lý Tài Nguyên,
tr ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên, em ã ti n hành nghiên c u chuyên
: “ ánh giá hi n tr ng s d ng t nông nghi p giai o n 2011 – 2013
và nh h ng s d ng t n n m 2020 t i xã Nguy n Hu , huy n Hòa
An, t nh Cao B ng”.
hoàn thành
tài này em ã nh n
c s giúp
t n tình c a các
th y, cô giáo trong khoa Qu n Lý Tài nguyên, c bi t là th y giáo h ng d n

PGS.TS. àm Xuân V n, và y ban nhân dân xã Nguy n Hu . Em xin
c
bày t lòng bi t n t i t t c s giúp
quý báu ó.
M c dù ã có nhi u c g ng nh ng do ki n th c b n thân còn h n ch .
Vì v y không tránh kh i nh ng thi u sót. R t mong nh n
c s ch b o c a
các th y, cô và ý ki n óng góp c a các b n ng nghi p
chuyên
c a
em
c hoàn thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày.....tháng.....n m 2014
Sinh viên

àm Bích Ph

ng


DANH M C CÁC B NG BI U

STT

N i d ng

4.1

T ng lo i

t c a xã Nguy n Hu n m 2011 – 2013

4.2

Tình hình dân s c a xã Nguy n Hu n m 2013

4.3

Hi n tr ng s d ng

t chính n m 2013

4.4

Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p n m 2013

4.5

Hiên tr ng s d ng

t phi nông nghiêp n m 2013

4.6

Hi n tr ng s d ng

t ch a s d ng 2013

4.7

Hi n tr ng

4.8

Hi n tr ng s d ng

t lâm nghi p giai o n 2011 - 2013

4.9

Hi u qu s d ng

t c a m t s cây tr ng ch y u qua 3

t s n xu t nông nghi p giai o n 2011 - 2013

n m 2011 – 2013

Trang


DANH M C CÁC T

STT

T vi t t t

VI T T T

Ngh a c a các t vi t t t

1

UBND

y ban nhân dân

2

H ND

H i

3

TDTT

Th d c th thao

4

THCS

Trung h c c s

5

CNH

Công nghi p hóa

6

H H

Hi n

7

MTTQ

M t tr n t qu c

8

TTg

Th t

9

XD

Xây d ng

ng nhân dân

i hóa

ng


M CL C
PH N 1: M
1.1

tv n

U ....................................................................................... 1
................................................................................................ 1

1.2. M c ích c a
13. Ý ngh a c a

tài ................................................................................. 2
tài ..................................................................................... 2

1.3.1. ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ………………………...2
1.3.2. ý ngh a trong th c ti n………………………………………………….3
4. i t ng và ph m vi nghiên c u............................................................. 16
PH N 2: T NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 4
2.1. C s khoa h c c a vi c s d ng h p lý
2.1.1.

t ai và các ch c n ng c a

t ai ...................................... 4

t ai .................................................... 4

2.1.2. Nh ng l i ích khác nhau v s d ng

t ............................................... 6

1.1.2.1. L i ích c a vi c s d ng

t trong các ngành phi nông nghi p .......... 6

1.1.2.2. L i ích c a vi c s d ng

t trong các ngành nông nghi p ................ 6

2.2. Tình hình nghiên c u, s d ng

t nông nghi p trên th gi i và Vi t Nam ...... 7

2.2.1. Tình hình nghiên c u và s d ng

t nông nghi p trên th gi i ............ 7

2

.......... 10
.......................... 10

1.2.2.2. Tình hình s d ng
2.3. Hi n tr ng s d ng

PH N 3:
3.1.
3.2.

IT

t nông nghi p
t nông nghi p trên

NG VÀ PH

Vi t Nam .............................. 12
a bàn t nh Cao B ng ........... 14

NG PHÁP NGHIÊN C U.................... 16

i t ng và ph m vi nghiên c u………………………………………16
a i m và th i gian nghiên c u .......................................................... 16

3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 16
3.3.1. Khái quát v

i u ki n t nhiên, kinh t xã h i xã Nguy n Hu n m

2013 ............................................................................................................. 16
3.3.2. Tình hình qu n lý và s d ng

t ai xã Nguy n Hu ......................... 16

2.3.3. Tình hình s d ng

t nông nghi p giai o n 2011 – 2013 ................. 16

2.3.4. ánh giá hi u qu s d ng
3.4. Ph

t nông nghi p. ...................................... 16

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 16

3.4.1. i u tra ánh giá trên c s tài li u s n có (tài li u th c p) ............... 16
3.4.2. ánh giá hi n tr ng s d ng

t ......................................................... 16

3.4.3. T ng h p, phân tích, ánh giá và nh n xét .......................................... 17
PH N 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................. 18
4.1. Khái quát v

ánh giá i u kiên t nhiên, kinh t xã h i xã Nguy n Hu ....... 18

4.1.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 18
4.1.1.1. V trí

a lý ...................................................................................... 18

4.1.1.2. Khí h u và th i ti t .......................................................................... 18
4.1.1.3.

a hình,

a m o ............................................................................ 19

4.1.1.4. Thu v n.......................................................................................... 20
3.1.1.5. Th nh

ng ..................................................................................... 20

3.1.1.6. Tài nguyên t nhiên khác................................................................. 21
4.1.2. i u ki n kinh t – xã h i ................................................................... 22
4.1.2.1. i u ki n kinh t ............................................................................. 22
4.1.2.2. Th c tr ng phát tri n c s h t ng .................................................. 23
4.1.2.3. i u ki n xã h i .............................................................................. 24
4.1.3. Nh n xét chung v

i u ki n kinh t – xã h i ..................................... 27

4.2. Khái quát v tình hình qu n lý và s d ng
4.2.1.Tình hình qu n lý
4.2.1.1. Qu n lý

t ai ..................................................................... 27

t ai theo

4.2.1.2. Công tác o

t ai ................................. 27

a gi i hành chính ......................................... 27

c, l p b n

4.2.1.3. Công tác phân h ng
4.2.2. Hi n tr ng s d ng
4.2.2.1. Hi n tr ng s d ng

nh giá

a chính. ............................................. 27
t ...................................................... 28

t xã Nguy n Hu n m 2013 .............................. 28
t chính c a xã Nguy n Hu .......................... 28


4.2.2.2. Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p n m 2013 ................................ 29

4.2.2.3. Hi n tr ng s d ng

t phi nông nghi p n m 2013 .......................... 30

4.2.2.4. Hi n tr ng s d ng

t ch a s d ng n m 2013 .............................. 32

4.3. ánh giá tình hình s d ng

t nông nghi p xã Nguy n Hu t n m 2011

– 2013 .......................................................................................................... 33
4.3.1. Tình hình s d ng

t s n xu t nông nghi p ....................................... 33

4.3.2.Tình hình s d ng

t lâm nghi p........................................................ 34

4.4. ánh giá hi u qu c a vi c s d ng

t ................................................. 35

……………………………………………………...35
4.4.2. Hi u qu v xã h i .............................................................................. 38
4.4.3. Hi u qu v môi tr

ng ...................................................................... 39

4.5.

t nông nghi p

nh h

ng s d ng

n n m 2020 ............................. 39

4.5.1.

nh h

ng s d ng

t s n xu t nông nghi p ................................... 39

4.5.2.

nh h

ng s d ng

t lâm nghi p ................................................... 40

4.5.3.

nh h

ng s d ng

t nuôi tr ng th y s n ...................................... 41

4.6. M t s

xu t nh m s d ng

t nông nghi p

t hi u qu cao............ 41

4.6.1. Gi i pháp chung.................................................................................. 41
4.6.2. Gi i pháp riêng ................................................................................... 42
PH N 5: K T LU N VÀ
NGH ……………………………………..44
5.1. K t lu n ................................................................................................. 44
5.2.

ngh .................................................................................................. 44
............................................................................ 46


1

PH N I
M
1.

U

tv n
t là m t b ph n h p thành quan tr ng c a môi tr

là tài nguyên thiên nhiên mà còn là n n t ng
kinh t , xã h i. Không ch là

it

ng c a lao

ng s ng, không ch

nh c và t ch c ho t

ng

ng mà còn là t li u s n xu t

c bi t không th thay th trong s n xu t nông – lâm nghi p. Chính vì v y,
s d ng

t nông nghi p là h p thành c a chi n l

c phát tri n nông nghi p

b n v ng và cân b ng sinh thái.
Do s c ép c a ô th hoá và s gia t ng dân s ,
ng tr

c nguy c suy gi m v s l

t nông nghi p ang

ng và ch t l

ng. Con ng

ang khai thác quá m c mà ch a có bi n pháp h p lý
nay, vi c s d ng

b ov

i ã và

t ai. Hi n

t ai h p lý, xây d ng m t n n nông nghi p s ch, s n

xu t ra nhi u s n ph m ch t l

ng

phát tri n b n v ng ang là v n

n b o môi tr

ng sinh thái n

nh và

mang tính toàn c u. Th c ch t c a m c

tiêu này chính là v a em l i hi u qu kinh t , v a em l i hi u qu xã h i và
môi tr

ng.
ng tr

c th c tr ng trên, nghiên c u ti m n ng

s lo i hình s d ng
hình s d ng

t nông nghi p, ánh giá m c

t ó làm c s cho vi c

m b o s phát tri n b n v ng là v n
Qu c gia và c a t ng

a ph

thích h p c a các lo i

xu t s d ng

t h p lý, hi u qu ,

có tính chi n l

c và c p thi t c a

ng.

Trong nh ng n m qua, n n s n xu t nông nghi p ã
t phát tri n m nh theo h
ng ng t ng lên,

t ai, tìm hi u m t

c chú tr ng

ng s n xu t hàng hoá. N ng su t, s n l

i s ng v t ch t tinh th n c a nhân dân ngày càng

u

ng không
cc i

thi n. Song trong n n s n xu t nông nghi p còn t n t i nhi u y u i m ang


2

làm gi m sút v ch t l

ng do quá trình khai thác s d ng không h p lý: trình

khoa h c k thu t, chính sách qu n lý, t ch c s n xu t còn h n ch , t
li u s n xu t gi n
canh cây lúa

n, k thu t canh tác truy n th ng,

m t s n i ã không phát huy

có xu th làm cho ngu n tài nguyên

c ti m n ng

t có xu h

thích h p c a các lo i hình s d ng

t ai mà còn

t

t hi n t i, ánh giá úng
t ch c s d ng

có hi u qu cao theo quan i m b n v ng làm c s cho vi c
ho ch s d ng
tính chi n l

t và

nh h

t h p lý,
xu t quy

ng phát tri n s n xu t nông nghi p là v n

có

c và c p thi t.

Xu t phát t th c ti n trên, d

is h

àm Xuân V n, em ti n hành nghiên c u
d ng

c

ng b thoái hoá

Nghiên c u ánh giá các lo i hình s d ng
m c

c bi t là vi c

ng d n c a th y giáo PGS.TS.
tài: “ ánh giá hi n tr ng s

t nông nghi p giai o n 2011 – 2013 và

nh h

ng s d ng

t

n n m 2020 t i xã Nguy n Hu , huy n Hòa An, t nh Cao B ng”. ”.
2. M c ích c a

tài

- Tìm hi u v
hình s d ng
-

i u ki n t nhiên, kinh t xã h i có liên quan v i tình

t nông nghi p t i

a ph

ánh giá hi n tr ng s d ng

ng.
t nông nghi p c a

o n 2011– 2013. Tìm ra xu th và nguyên nhân gây bi n

a ph

ng giai

ng trong s d ng

t nông nghi p c a xã.
qu . T

xu t m t s gi i pháp s d ng
ó

a ra nh h

3. Ý ngh a c a

ng s d ng

t nông nghi p t i a ph ng

t nông nghi p t i xã

t hi u

n n m 2020.

tài

3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
t

tài s là c u n i gi a h c t p và th c t , là c h i ti p c n v i th c

hi u rõ h n v b n ch t v n

, có lên quan v i chuyên ngành QL

.

3

- Qúa trình th c hi n

tài giúp cho b n thân tr ng thành h n v chuyên

môn c ng nh t duy, k n ng làm vi c

c l p và làm vi c theo nhóm.

3.2. Ý ngh a trong th c ti n
Trên c s k t qu

ánh giá th c tr ng tình hình s d ng

nghi p t nh ng thu n l i, khó kh n và h n ch
ph

ng tham kh o

hi u qu h n.

có

nh h

ng s d ng

ã xác

t giai o n

t nông

nh giúp cho

a

n n m 2020

t


4

PH N II
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s khoa h c c a vi c s d ng h p lý
2.1.1.

t ai và các ch c n ng c a
Lu t

tr

t ai

t ai n m 2003 [3] xác

giá, là t li u s n xu t
ng s ng, là

t ai

nh “

t ai là tài nguyên vô cùng quý

c bi t, là thành ph n quan tr ng hàng

a bàn phân b các khu dân c , xây d ng các khu kinh t ,

v n hóa, xã h i, an ninh qu c phòng”. M t khác, “
khoa h c có th hi u theo ngh a r ng nh : “
b m t trái

t, bao g m t t c các c u thành c a môi tr

(h , sông su i,

t, t p oàn th c v t và

v t,
lòng
nh

ng v t, tr ng thái

ng c a con ng

c,

c

c ng m và

nh c c a con ng i,
l i (san n n,

ng xá, nhà c a …)”.

t ai” là m t kho ng không gian có gi i h n, theo chi u

ng (g m khí h u c a b u khí quy n, l p
ng v t, di n tích m t n

c, tài nguyên n

t), theo chi u n m ngang – trên m t
ng,

a hình, m t n

i trong quá kh và hi n t i

c hay h th ng tiêu thoát n

Nh v y , “

th ng

ng, d ng

ng sinh thái ngay

m l y…), các l p tr m tích sát b m t cùng v i n

nh ng k t qu ho t
h ch a n

t ai” v m t thu t ng

t ai là m t di n tích c th c a

trên và d i b m t nh : khí h u b m t, th nh

trong lòng

u c a môi

t ph b m t, th m th c

c ng m và khoáng s n trong
t (là s

k t h p gi a th

a hình, th y v n, th m th c v t cùng v i các thành ph n khác) gi

vai trò quan tr ng và có ý ngh a to l n
cu c s ng c a xã h i loài ng
Các ch c n ng c a
xã h i loài ng

i

ng s n xu t c ng nh

i.
t ai

i v i ho t

ng s n xu t và sinh t n c a

c th hi n theo các m t sau:

- Ch c n ng s n xu t:
s ng c a con ng

i v i ho t

t ai là c s r t nhi u h th ng h tr cu c

i ho c tr c ti p ho c thông qua ch n nuôi và thông qua


5

vi c s n xu t ra sinh kh i,

t ai cung c p th c ph m, c khô, s i, nhiên li u,

c i g và các ch t li u sinh kh i khác cho vi c s d ng c a con ng
- Ch c n ng môi tr
h c trên trái

ng sinh thái:

t vì nó cung c p môi tr

gen cho các th c v t,

t là c s c a tính a d ng sinh

ng s ng cho sinh v t và b o v ngu n

ng v t, vi sinh v t s ng trên và d

- Ch c n ng i u ti t khí h u:

nh

ng toàn c u – ph n x , h p th , chuy n

tu n hoàn n

c trên trái

ngu n n

t.

i v i vi c cân b ng n ng

i n ng l

ng b c x m t tr i và

t.

- Ch c n ng d tr và cung c p n
ch y c a tài nguyên n

im t

t và vi c s d ng nó là ngu n, n i s y

ra hi u ng nhà kính và là m t y u t quy t
l

i.

c m t, n

c:

t i u ch nh vi c d tr dòng

c ng m và nh h

ng

n ch t l

ng

c.

- Ch c n ng d tr :
vi c s d ng c a con ng

t là n i d tr khoáng s n và v t li u thô cho

i.

- Ch c n ng ki m soát ô nhi m và ch t th i:
nh n, làm s ch, môi tr

ng

m và chuy n

- Ch c n ng không gian s s ng
nh c c a con ng

t có ch c n ng ti p

i các h p ch t nguy hi m.

t cung c p c s v t ch t cho vi c

i, cho các nhà máy và ho t

ng xã h i nh th thao,

gi i trí….
- Ch c n ng l u truy n và k th a:

t là v t trung gian

v các b ng ch ng l ch s , v n hóa c a loài ng
i u ki n th i ti t và vi c s d ng

t tr

- Ch c n ng không gian ti p n i:
chuy n c a con ng
v t,

i, cho vi c

l u gi , b o

i, là ngu n thông tin v các

c ây.
t cung c p không gian cho s d ch

u t , s n xu t và cho s di chuy n c a th c

ng v t gi a các vùng riêng bi t c a h sinh thái t nhiên.
S thích h p c a

t cho nhi u ch c n ng trên th hi n r t khác nhau

m i n i trên th gi i. Các khu v c c nh quan là khu v c tài nguyên thiên


6

nhiên, có

ng thái riêng c a chúng. Nh ng con ng

ng nh h

ng

thi n ch t l
ph

n

ng thái này (c v không gian và th i gian). Có th c i

ng c a

t cho m t ho c nhi u ch c n ng (ví d thông qua

ng th c ki m soát xói mòn), nh ng nói chung

ho t

i l i có r t nhi u tác

ng c a con ng

t ã ho c ang b các

i gây thoái hóa.

2.1.2. Nh ng l i ích khác nhau v s d ng

t

t ai là i u ki n chung nh t (kho ng không gian lãnh th c n thi t)
i v i m i quá trình s n xu t trong các ngành kinh t qu c dân và ho t
c a con ng

i.

i u này có ngh a – thi u kho nh

mô di n tích và yêu c u v ch t l
nghi p nào có th b t
có

ng nh t

ng

t (có v trí, hình th , quy

nh) thì không m t ngành nào, xí

u công vi c và ho t

ng

c. Nói khác i – không

t s không có s n xu t ( i v i m i ngành) c ng nh không có s t n t i

c a con ng

i.

2.1.2.1. L i ích c a vi c s d ng

t trong các ngành phi nông nghi p

Trong các ngành phi nông nghi p,
n ng là c s không gian và v trí
tàng d tr trong lòng
xu t và s n ph m
c a

t, ch t l

t ai gi vai trò th

hoàn thi n quá trình lao

ng v i ch c
ng, là kho

t (các ngành khai thác khoáng s n). Qúa trình s n

c t o ra không ph thu c vào

c i m,

phì nhiêu

ng th m th c v t và các tính ch t t nhiên có s n trong

2.1.2.2. L i ích c a vi c s d ng

t.

t trong các ngành nông nghi p

t ai gi vai trò tích c c trong quá trình s n xu t, là i u ki n v t ch t, c
s không gian,

ng th i là

i t ng lao

ng (luôn ch u tác

ng trong quá trình

s n xu t nh cày b a, x i xáo…..) và công c hay ph ng ti n lao

ng (s d ng

tr ng tr t, ch n nuôi…….). Qúa trình s n xu t nông nghi p luôn liên quan ch t
ch v i

phì nhiêu và quá trình sinh h c t nhiên c a

L i ích c a vi c s d ng
ích c b n sau:

t.

t r t a d ng, song có th chia thành ba nhóm l i


7

- S d ng

t làm t li u s n xu t và t li u sinh ho t

th a mãn nhu c u

sinh t n và phát tri n c a con ng i.

- Dùng
-

t làm c s s n xu t và môi tr ng ho t

ng.

t cung c p không gian môi tr ng c nh quan m h c cho vi c h ng th

tinh th n.
Trong giai o n

u phát tri n kinh t - xã h i, khi m c s ng c a con ng i

còn th p, các l i ích ch y u c a

t ai th hi n t p trung

s n xu t v t ch t,

c

bi t trong s n xu t nông nghi p. Khi cu c s ng xã h i phát tri n m c cao, l i ích
c a

t t ng b c

c m r ng, vi c s d ng

t c ng ph c t p h n, v a là c n c

cho s n xu t nông – lâm nghi p v a là không gian và
nghi p, xây d ng và d ch v . i u này có ngh a,
t li u v t ch t

a bàn cho s n xu t công

t ai ã cung c p cho con ng i

sinh t n và phát tri n….nh cung c p i u ki n c n thi t v

h ng th và áp ng nhu c u cho cu c s ng c a nhân lo i.
2.2. Tình hình nghiên c u, s d ng

t nông nghi p trên th gi i và Vi t Nam

2.2.1. Tình hình nghiên c u và s d ng
V n
quan tâm,

qu n lý và s d ng
c bi t

i v i các n

ti t ki m và có hi u qu
quan tr ng
ai

t nông nghi p trên th gi i

t c a vùng nông thôn ang

c th gi i

c ang phát tri n. S d ng

t b n v ng,

ã tr thành chi n l

c có tính toàn c u. Nó

i v i s t n t i và phát tri n c a nhân lo i. B t k n

u là t li u s n xu t nông – lâm nghi p ch y u, là lãnh th

c bi t

c nào,

t

phân b

các ngành kinh t qu c dân.
Nói
T xa x a ng

n t m quan tr ng c a

i n

, ng i

vay m n c a con cháu”. Ng

R p, ng

u cho r ng “

t ai là tài s n

i Th Nh K coi “có m t chút

t còn quý h n

vàng”. Ng i Hà Lan còn coi “m t
v suy thoái
k thu t v

t ai ( Trích D n theo Lê Bá S n (2012)[4].
iM

t còn t i t h n là phá s n”. Trong báo cáo

t toàn c u, UNEP kh ng nh “m c cho nh ng ti n b khoa h c –
i, con ng

i hi n

i v n ph i s ng d a vào

t”.


8

Hi n nay, trên th gi i t c

t ng tr

ng dân s nhanh,

t ai thì

không phát tri n, bên c nh ó khí h u ngày càng kh c nghi t nh h
l n

n s n xu t và

Châu Âu, Trung

i s ng c a con ng

i. Hi n t i các n

ông và m t s vùng c a Châu Á…

s c khó kh n, nhi u n i ng

ng r t

c Châu Phi,

i s ng nhân dân h t

i dân ch t ói do thi u l

ng th c. C th

Châu Á ang lâm vào tình tr ng kh ng ho ng lúa g o, l

ng tiêu th ngày

càng gia t ng trong khi mùa màng b thi t h i liên ti p vì bão l t, h n hán x y
ra th

ng xuyên h n và di n tích

t canh tác ngày càng b thu h p b i nh ng

d án phát tri n công nghi p và du l ch. Do nh h

ng c a kh ng ho ng lúa

g o nói riêng và giá c th c ph m nói chung s ti p t c gia t ng trong th i
gian t i, e d a cu c s ng c a hàng tr m tri u ng
Châu Phi… N m 1951, C c c i t o
phân lo i kh n ng thích nghi c a

i nghèo kh p Châu Á,

t ai c a B Nông nghi p Hoa K
t ai. Sau m t th i gian nghiên c u ng

ta ã phân lo i bao g m 6 l p, t l p có th tr ng tr t
và l p không th tr ng tr t

c. M c dù ch a

cách chi ti t nh ng nh ng k t qu

t

c nghiên c u c th m t

c c a công trình nghiên c u này ã

t và công tác qu n lý

y u t kh n ng c a

c chú ý trong công tác ánh giá

K do Klinggebeil và Montgomery thu c V b o t n
Hoa K

ngh n m 1964.

ây

i

c m t cách gi i h n

có ý ngh a trong vi c s d ng
t c ng

ã

nv b n

t ai. Bên c nh ó
t

Hoa

t ai B nông nghi p

t ai

c nhóm l i

a

vào kh n ng s n xu t m t lo i cây tr ng hay m t lo i cây t nhiên nào ó,
ch tiêu c b n
tiêu canh tác d
Tài nguyên
Toàn l c

ánh giá là các h n ch c a l p ph th nh

ng v i m c

nh áp d ng.
t ai là có h n,

t có kh n ng canh tác l i càng ít i.

a tr di n tích óng b ng v nh c u (1360 tri u ha) ch có 13340

tri u ha. Trong ó ph n l n có nhi u h n ch cho s n xu t do quá l nh, khô,
d c, nghèo dinh d

ng, ho c là quá m n, quá phèn, b ô nhi m, b phá ho i do


9

ho t

ng s n xu t ho c do bom

n chi n tr n. Di n tích

t có kh n ng

canh tác c a l c ia ch có 3030 tri u héc-ta. Hi n nhân lo i m i khai thác
c 1500 tri u héc-ta

canh tác trên

u ng

t canh tác. Hi n nay, di n tích

t t nhiên và

t

i ngày càng gi m do áp l c t ng dân s , s phát tri n

c a ô th hóa, công nghi p hóa và các h t ng k thu t. Bình quân di n tích
t canh tác trên

u ng

i c a th gi i hi n nay ch còn 0,23 ha,

qu c gia khu v c Châu Á Thái bình d
c a t ch c l

nhi u

ng là d

i 0,15 ha. Theo tính toán

ng th c th gi i (FAO), v i trình

s n xu t trung bình hi n

nay trên th gi i,

có

l

ng th c, th c ph m, m i ng

i c n có 0,4 ha

t canh tác.
Quá trình ô th hóa và hi n
b gi m nhi u nh t
m nh m
báo n

n 50%. Sau m t th i gian thúc

y

t nông nghi p quá ít ch có 2,3 tri u héc-ta so v i

Thái Lan. Theo nghiên c u c a t ch c S th t v

M , c m i phút

i u áng nói

n

c này m t i 1,6 ha

M t vài n

t tr ng tr t. Th t ra

M r i vào tình tr ng m t

t ai dành cho tr ng tr t.

c ang phát tri n ang c g ng làm ch m l i ho c d ng

ô th hóa. Trung Qu c nh n th y r ng hàng ch c héc-ta

nghi p bi n m t trong nh ng n m g n ây ã quy t
vi c chuy n

t nông

y là s phát tri n l n x n, thi u quy ho ch ã làm cho

nhi u thành ph l n

i m c ích s d ng

thoát t c u mình. Vì v y, v n
nông nghi p là v n

nh nghiêm kh c

t nông
iv i

t nông nghi p. Trong khi ó, m t s

không nh các qu c gia g n nh tuy t v ng v

t nông nghi p ang tìm l i

qu n lý và quy ho ch s d ng h p lý

ngày càng

a ra nh ng lo i hình s d ng

t

c chú tr ng và phát tri n.

Theo FAO thì vi c quy ho ch s d ng
qu

t nông nghi p

ô th hóa và xây d ng các khu công nghi p, các chuyên gia c nh

9,9 tri u héc-ta

ti n

Philippin, m t

c này có di n tích

nghi p

i hóa làm cho di n tích

t h p lý

t là m t khâu ánh giá v i k t
i v i t ng

nv

t trong


10

t ng vùng. Các t ch c qu c t khác nh Ch

ng trình phát tri n c a Liên

h p qu c (UNDP), Ngân hàng th gi i (WB)… ã và ang ti p t c nghiên
c u th c hi n các ch
trên các n

ng trình quy ho ch phát tri n

các vùng nông thôn

c.

2.2.2. Tình hình nghiên c u

t nông nghi p

Vi t Nam

2
Vi t Nam là qu c gia có n n nông nghi p phát tri n t lâu
k XV. Nh ng hi u bi t v
các tài li u nh : “D
h c Lê Quý

t ai ã

c chú tr ng và

i, t th

c t ng h p thành

a chí” c a Nguy n Trãi, các tài li u c a các nhà khoa

ôn, Nguy n Khiêm…(Trích d n theo tác gi Nguy n Duy Lam

(2008) [2]).
Trong th i Pháp thu c c ng có nhi u nghiên c u nh :
+ Công trình nghiên c u “
và n hành n m 1842

t ông D

ng” do E.Mcatagnol th c hi n

Hà N i.

+ Công trình nghiên c u
hi n nh m phát tri n các

t

mi n nam Vi t Nam do Tkatchenco th c

n i n cao su

Vi t Nam.

+ Công trình nghiên c u “V n

t nông nghi p

ông D

ng” do

E.Mcatagnol th c hi n và n hành n m 1950.
T sau n m 1950, r t nhi u các nhà khoa h c
Th t Chi u, V Ng c Tuyên, Lê Duy Th
h cn

Vi t Nam nh : Tôn

c, Cao Liêm… và các nhà khoa

c ngoài nh : V.M.Filand, F.E.Moorman cùng h p tác nhiên c u xây

d ng b n

th nh

ng mi n B c Vi t Nam (t l 1:1.000.000), phân vùng

a lý b n

th nh

ng mi n B c Vi t Nam, b n

t t ng quát mi n nam

Vi t Nam. Ngoài ra, còn có các nghiên c u v tính ch t
vùng
Nam, b

ng b ng sông C u Long, các nghiên c u v

c

u ánh giá phân h ng

c u và áp d ng ph

a lý, hóa h c

t sét,

t phèn Vi t

t khái quát toàn qu c, t ng b

ng pháp ánh giá

t c a FAO

t

c nghiên

a ra. Trong nghiên c u


11

và ánh giá quy ho ch s d ng
n ng c a FAO ã

t khai hoang

c áp d ng trên c s

l p thích nghi cho t ng lo i hình s d ng
N m 1993, T ng C c
s d ng

Vi t Nam, phân lo i kh

ánh giá i u ki n t nhiên, phân
t.

a chính xây d ng báo cáo ánh giá hi n tr ng
c p

n kh n ng s n xu t

thông qua h th ng th y l i. Bên c nh ó, T ng C c

a chính ã th c hi n

t ng b

t. N i dung c a báo cáo này ch y u

c vi c xây d ng các mô hình th nghi m l p quy ho ch s d ng

t

cho các c p lãnh th hành chính khác nhau.
ánh giá
s d ng

t ai và phân tích h th ng canh tác ph c v cho quy ho ch

t (Vi n Quy ho ch và thi t k b Nông nghi p (1994) [13].
ánh giá hi n tr ng s d ng

t

n

c ta theo quan i m sinh thái và

phát tri n lâu b n.
Theo báo cáo c a 49 t nh, thành ph , t ngày 1/7/2004
kho ng 50% di n tích

t nông nghi p b thu h i n m trong các vùng kinh t

tr ng i m là nh ng khu v c
bình quân

u ng

i,

t ai màu m s n xu t 2 v lúa/n m. N u tính

t canh tác

n

c ta vào m c th p nh t th gi i.

Trong khi ó m i n m l i b m t hàng ch c ngàn héc-ta
ông V

n nay, hi n có

N ng D ng (Vi n Quy ho ch – Thi t k

NN&PTNT) thì hi n nay các
d ng các khu công nghi p

a ph
vùng

t nông nghi p. theo
nông nghi p – B

ng có i u ki n nên thành l p và xây
i núi,

t nông nghi p kém hi u qu ,

không nên quy ho ch và thành l p các khu công nghi p trên nh ng vùng

t

thu n l i v h t ng,

t nông nghi p b ng ph ng. Quá trình ô th hóa luôn i

li n v i vi c thu h i

t, gi i phóng m t b ng

trình d ch v . C n

c ã thu h i h n 30.000 ha

xây d ng nhà

và các công

t nông nghi p

xây d ng

các khu ô th m i, khu dân c nông thôn.
Theo th ng kê c a B NN&PTNT, trung bình m i héc-ta
nghi p thu h i nh h

ng t i vi c làm c a trên 10 lao

t nông

ng nông thôn. Cùng

12

v i s phát tri n c a n n kinh t th tr
ã làm cho

i b ph n ng

ng, vi c chuy n d ch

i nông dân không còn

t nông nghi p

t ho c còn r t ít và ã

làm n y sinh tình tr ng phân hóa giàu nghèo gi a các vùng, mi n ngày càng
l n.

i u này xu t phát t : Khi chuy n d ch c c u nên kinh t nông nghi p,

nhà n

c ch a có m t chi n l

c t ng th v quy ho ch, k ho ch s d ng

t cho các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i m t cách c th , d n
tr ng thu h i

t vô t i v . Bên c nh ó, chính sách v chuy n

nghi p cho ng

i nông dân khi thu h i

h i khi thu h i

t, chính sách h tr , b i th

n tình
i ngh
ng thi t

t ch a phù h p; n ng l c qu n lý y u kém c a m t b ph n

cán b , công ch c trong l nh v c
làm cho tình tr ng s d ng

t ai l i mang tính hành chính, th t c ã

t nông, lâm nghi p h t s c lãng phí th m chí là

s d ng b a bãi và kém hi u qu , làm cho nguy c t t h u v phát tri n kinh
t nông nghi p không có s b n v ng và có th n y sinh nhi u v n

b tc p

khác trong xã h i.

2.2.2.2. Tình hình s d ng
tn

t nông nghi p

Vi t Nam

c ta ang trên à phát tri n r t m nh g n li n v i vi c s n xu t

nông nghi p. Hi n nay, nông nghi p óng góp m t ph n h t s c quan tr ng
trong an ninh l
n

ng th c c ng nh góp ph n r t l n vào vi c t ng GDP cho

c ta. Tuy nhiên, hi n nay do s phát tri n xã h i và v n

di n tích

t nông nghi p ngày càng b thu h p n u chúng ta không có bi n

pháp qu n lý m t cách thích h p thì ch ng bao lâu n a
thu h p gây ra s m t an toàn l
n

ô th hóa nên

c ta di n tích

ng th c.

t ai h n h p ch có g n 33 tri u ha trong ó ¾ là

i núi và cao nguyên. Di n tích
di n tích t nhiên c a
ch y u t p trung

tn

t nông nghi p s b

t s n xu t nông nghi p chi m kho ng 1/3

c, trong ó di n tích

ng b ng Sông H ng,

s vùng duyên h i mi n Trung. Nh

t tr ng lúa không nhi u,

ng b ng Sông C u Long và m t

c thiên nhiên u ãi ã giúp ng

i


13

dân thâm canh, t ng v , thay
v i th nh
l

ng, khí h u ch ng ch u

c và xu t kh u ra n

Vi t Nam là m t n
công nghi p hóa, hi n
d ng

l

ng th c cho cu c s ng c a ng

c ngoài

thu ngo i t v cho

tn

c.

i hóa

tn

c thì quan tr ng là ph i tính

n vi c s

t nông nghi p ra sao? S d ng nh th nào cho hi u qu trong t
ng

ng

con cháu chúng ta nhi u n m sau ph i gánh ch u h u qu khó

ng do vi c s d ng

có nhi u v n b n ch

t không h p lý c a chúng ta gây ra.

nghi p trong ó có

ng c a Nhà n

o th c hi n vi c s d ng ti t ki m

nhi u l i th và em l i n ng su t cao.
t lúa ch

ng n

n i có v trí thu n l i, chi phí b i th
cho qu

i

c i lên t nông nghi p cho nên trong quá trình

Nh ng n m v a qua, th c hi n ch tr

c, n

c ta c ng

t nông nghi p có

i ôi v i khai thác qu
c, b i lo i

t này phân b

t nông
nh ng

ng th p… là nh ng nguyên nhân làm

t nông nghi p ngày càng gi m.

Nh ng n m qua, di n tích
k

ng xuyên, phù h p

c các lo i d ch h i nên n ng su t, ch t

ng, hi u qu v a áp ng yêu c u v l

dân trong n

lai,

i c c u gi ng lúa m i th

t nông nghi p

th c hi n xây d ng các d án

khu công nghi p, khu ô th …

n

c ta ã b thu h p áng

u, xây d ng k t c u h t ng, phát tri n

i u này làm cho m t b ph n l n ng

lao

ng

nông thôn không còn t li u s n xu t, v n

lao

ng, gi i quy t công n vi c làm cho ng

c m, ph c t p, tác

ng

nm im t

i dân

chuy n d ch c c u

i dân tr nên h t s c nh y

i s ng kinh t - xã h i c a c ng

ng

dân c nông thôn.
Tính

n ngày 1/1/2008, di n tích

24.997.000 ha, trong ó di n tích
21.455.931 ha.

it

t nông nghi p c a c n

t ã giao cho các

it

ng s d ng là

ng ang s d ng ph n l n là di n tích

t nông nghi p

là các h gia ình, cá nhân (kho ng 58,88%); ti p
n

c là

c (40,26%); t ch c, cá nhân n

n là các t ch c trong

c ngoài ch s d ng 0,1% di n tích

t


14

nông nghi p ã giao cho các

it

chia làm 3 lo i chính bao g m:
ha),

ng s d ng. T ng s di n tích

t s n xu t nông nghi p (kho ng 9,4 tri u

t lâm nghi p (14,8 tri u ha) và

t nuôi tr ng th y s n (728.577 ha).

Trong quá trình công nghi p hóa, hi n
i m c ích s d ng

tt

n

i hóa

t nông nghi p sang

nói cách khác là vi c thu h i

t nông nghi p

0,7 – 0,8 ha, m i lao

tn

t phi nông nghi p hay

c có 12 tri u h gia ình,

ng có 0,3 ha và m i nhân kh u có 0,15 ha.

có i u ki n tích l y

t ng

Vi c thu h p

m b o an ninh l

Sông H ng, di n tích

t lúa c a c n
ng th c trong t

t s n xu t l

c ta.

ng th c c a

c gi m 338 nghìn ha. Trong
ng lai, riêng t i

ng b ng

ng th c, th c ph m ph i có 615 nghìn

t tr ng lúa m t i c a c n

m b o an ninh l
n

ng…Cái

t canh tác ti m n nh ng nguy c : Ch trong vòng 3

n m, t 2001 – 2004, di n tích

t, trong ó

ng

i nông dân càng khó

ào t o ngh và chuy n d ch c c u lao

vòng lu n qu n ó ang eo u i ph n ông nông dân n

ha

ut

t s n xu t nông nghi p, bình quân m i h ch có

b ng B c b con s này còn th p h n. Càng ít

khi ó

c, vi c chuy n

th c hi n các d án

c ta t t y u di n ra m nh m . Hi n nay, c n

nh ng ch có 9,4 tri u ha

t trên

c ã b ng ½ di n tích c n có

ng b ng Sông H ng nói riêng và c a c

c nói chung.

2.3. Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p trên

Theo tài li u thông kê tình hình s d ng

a bàn t nh Cao B ng
t c a t ng c c thông kê T nh

Cao B ng ( Caobang.gov.vn – internet )[1]. ho th y Cao B ng là t nh mi n
núi, vùng cao, n m

kinh

to

Ðông, cách th

a lý 22022'-23007' v

B c, 105016'-106050'

ô Hà N i 286km. Phía B c và Ðông B c giáp t nh

Qu ng Tây-Trung Qu c, có

ng biên gi i dài trên 311km. Di n tích t

nhiên toàn t nh là 6.690,72 km2, chi m 2,03% di n tích t nhiên c n
ng giao thông quan tr ng g m: Tuy n

c. Các

ng qu c l 3, qu c l 4. H


15

th ng sông ngòi chính g m có sông B ng Giang, sông Gâm, sông B c V ng,
sông Quây S n.
Ð c i m

a hình t nh Cao B ng chia c t ph c t p b i nhi u dãy núi

cao, xen k là nh ng sông su i ng n, thung l ng h p,

d c l n v i vùng núi

chi m 90% di n tích t nhiên toàn t nh, g m: Núi á vôi chi m 25% di n tích
toàn t nh; núi

t chi m 65% di n tích toàn t nh. Ði m cao nh t có

1.980m, i m th p nh t có
m so v i m c n

cao d

i 200 m. Ð cao trung bình 600 - 1000

c bi n.

T nh Cao B ng có 669.072 ha di n tích
tích

t t nhiên. Trong ó, di n

t nông nghi p là 64.652 ha, chi m 9,6%, di n tích

263.447 ha, chi m 39,37%, di n tích
di n tích

t

cao

t lâm nghi p là

t chuyên dùng là 6.571 ha, chi m 1%,

là 2.255 ha, chi m 0,3%, di n tích

t ch a s d ng và sông

su i là 332.147 ha, chi m 49,64%.
Trong

t nông nghi p, di n tích

chi m 82,55%, riêng

t tr ng cây hàng n m là 53.373 ha,

t lúa có 8.624 ha

t gieo tr ng 2 v , di n tích

t

tr ng cây lâu n m là 1.061 ha, chi m 1,64%.
Di n tích
m tn

t tr ng,

i tr c c n ph xanh là 180.409 ha, di n tích

t có

c ch a s d ng là 50 ha.
Nhìn chung, vi c s n xu t nông nghi p ch a th c phát tri n, di n tích

t 3 v h u nh không còn, ch y u là
s nl

ng l

ng th c hàng n m thu

t 2 v và các lo i

t khác nên t ng

c còn th p, cùng v i ó là quá trình

ô th hóa di n ra m nh m nên di n tích

t nông nghi p c a t nh ngày càng

b thu h p do chuy n sang s d ng vào các m c ích khác
V n

t ra

ây v i các c p chính quy n là làm th nào ph i h n

ch t i m c t i a vi c s d ng
m b o các ch tiêu v l
ra

n n m 2020.

t nông nghi p vào các m c ích khác

ng th c ã

c

ng b và chính quy n t nh

t


16

PH N III
IT

3.1.

it
-

NG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng và ph m vi nghiên c u
i t

ng nghiên c u: Hi n tr ng s d ng

t nông nghi p t i xã

Nguy n Hu , huy n Hòa An, t nh Cao B ng.
tài nghiên c u ánh giá tình hình s d ng

- Ph m vi nghiên c u:

t

nông nghi p t i xã Nguy n Hu , giai o n (2011 – 2013).
3.2.

a i m và th i gian nghiên c u
-

a i m: xã Nguy n Hu , huy n Hòa An, t nh Cao B ng.

- Th i gian: T 26/05/2014

n 25/08/2014.

3.3. N i dung nghiên c u
3.

3.3.2. Tình hình qu n lý và s d ng
3.3.3. Tình hình s d ng

t nông nghi p giai o n 2011 – 2013

3.3.4. ánh giá hi u qu s d ng
3.4. Ph

t ai xã Nguy n Hu

t nông nghi p

ng pháp nghiên c u

3.4.1. i u tra ánh giá trên c s tài li u s n có (tài li u th c p)
i u tra ánh giá v
d ng

i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i, hi n tr ng s

t c a xã Nguy n Hu , th c hi n trên c s t ng h p, phân tích nh ng

tài li u th

c p

c thu th p t

các c quan h u quan c a

a ph

ng

(UBND xã Nguy n Hu , UBND huy n Hòa An).
3.4.2. ánh giá hi n tr ng s d ng
c th c hi n theo h

t

ng d n c a Quy trình ánh giá

t theo FAO

Vi t Nam do Vi n Quy ho ch và Phát tri n nông thôn – B Nông nghi p ban
hành n m 1991.


17

3.4.3. T ng h p, phân tích, ánh giá và nh n xét
Theo ph

ng pháp thông d ng, có s h tr c a ph n m m máy tính

Microsoft office Excel…

18

PH N VI
K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

.1. Khái quát v

ánh giá i u kiên t nhiên, kinh t xã h i ã Nguy n Hu

4.1.1. i u ki n t nhiên
4.1.1.1. V trí

a lý

Nguy n Hu là m t xã
tâm c a c m xã: Tr
trí

ng V

phía ông c a h

xã trung

ng, Quang Trung, Ng Lão, Nguy n Hu có v

a lý nh sau:
- Phía B c giáp xã Qu c To n (huy n Trà L nh)

- Phía ông giáp xã Tr

ng V

ng

- Phía Tây giáp xã Quang Trung
- Phía Tây b c giáp xã Ng Lão.
Xã có

ng qu c l 3 ch y qua và là tr c

ng giao thông chính c a

xã, là c a ngõ phía ông c a huy n Hoà An nên có i u ki n giao l u kinh t ,
v n hoá v i các huy n mi n ông r t thu n l i.
4.1.1.2. Khí h u và th i ti t
Theo tài li u c a tr m khí t
Hu n m trong vùng khí h u á nhi t

ng thu v n Cao B ng [8], xã Nguy n
i gió mùa, trong n m có 2 mùa rõ r t,

mùa ông l nh, khô hanh. Mùa hè nóng m, m a nhi u. Nh ng nét

c tr ng

chính c a khí h u là :
- Ch

nhi t trung bình c n m 21,60C, trung bình t i cao lên

n

39,90C (tháng 5,6), trung bình t i th p – 0,60C, -0,30C (tháng 1).
Nhi t

trung bình mùa nóng

t 26,20C, mùa l nh nhi t

trung bình

18,90C. Tuy nhiên mùa này vào các tháng cao i m, th ng có s ng mu i và các
t rét

m, rét h i nh h ng

n cây tr ng, v t nuôi và s c kho con ng i.