LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại cơ CHẾ tổ CHỨC của QUỸ tín DỤNG NHÂN dân cơ sở

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
----  ----

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHOÁ 2008 - 2012

Giảng viên hướng dẫn
Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

Sinh viên thực hiện
Họ và tên: Huỳnh Thạnh Hưng
MSSV: 5085961
Lớp: Luật Thương mại 2-K34

CẦN THƠ
THÁNG 4/2012


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
*****
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
*****
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
****

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

BKS
ĐHTV
HĐQT
HTX
HTXTD
NHNN
NHTM
QTDND
TCTD

:
:
:
:
:
:

:
:
:

Ban kiểm soát
Đại hội thành viên
Hội đồng quản trị
Hợp tác xã
Hợp tác xã tín dụng
Ngân hàng Nhà nước
Ngân hàng thương mại
Quỹ tín dụng nhân dân
Tổ chức tín dụng


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

Mục Lục
Phần mở đầu ........................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài................................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................................... 1
3. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu.................................................................................. 2
4. Kết cấu của đề tài............................................................................................................... 2
Phần nội dung ...................................................................................................................... 3
Chương 1. Một số vấn đề cơ bản về mô hình Quỹ tín dụng nhân dân........................... 3
1.1 Các khái niệm về Quỹ tín dụng nhân dân....................................................................... 3
1.1.1 Định nghĩa về Quỹ tín dụng nhân dân............................................................................ 3
1.1.2 Giới thiệu những khái niệm có liên quan đến Quỹ tín dụng nhân dân............................. 5
1.1.2.1 Hợp tác xã tín dụng .................................................................................................... 5
1.1.2.2 Ngân hàng hợp tác xã ................................................................................................. 6

1.2 Quá trình hình thành và phát triển Quỹ tín dụng nhân dân ở Việt Nam........................ 7
1.2.1 Khái quát về phong trào Hợp tác xã tín dụng ................................................................. 7
1.2.2 Yêu cầu khách quan phải tổ chức lại Hợp tác xã tín dụng theo mô hình Quỹ tín dụng
nhân dân và quá trình thí điểm thành lập QTDND.................................................................. 8
1.2.3 Quá trình củng cố chấn chỉnh hoạt động, hoàn thiện và phát triển của Quỹ tín dụng nhân
dân....................................................................................................................................... 10
1.3 Giới thiệu về mô hình hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ở Việt Nam............................ 12
1.4 Phân biệt Quỹ tín dụng nhân dân và Hợp tác xã tín dụng............................................ 15
1.4.1 Về cơ sở pháp lý.......................................................................................................... 15
1.4.2 Về nguyên tắc và điều kiện thành lập........................................................................... 16
1.4.3 Về mục tiêu và phương hướng hoạt động .................................................................... 16
1.4.4 Về tính liên kết hệ thống.............................................................................................. 16
1.5 Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân ..................................... 17
1.6 Vị trí, vai trò của Quỹ tín dụng nhân dân trong nền kinh tế nước ta............................ 18
1.6.1 Phát triển QTDND góp phần đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở
nông thôn............................................................................................................................. 18
1.6.2 Phát triển QTDND góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo, hạn chế cho vay
nặng lãi ở nông thôn............................................................................................................. 19
1.6.3 Phát triển QTDND đóng vai trò tích cực trong việc tổ chức lại và phát triển kinh tế hợp
tác ở nông thôn .................................................................................................................... 20
1.6.4 Phát triển QTDND góp phần triển khai chính sách tiền tệ, tín dụng và đổi mới hoạt động
ngân hàng trên địa bàn nông thôn......................................................................................... 21
1.6.5 Phát triển QTDND góp phần thực hiện chủ trương đa dạng hóa các thành phần kinh tế
trong hệ thống các tổ chức tín dụng tại Việt Nam ................................................................. 21
Chương 2. Quy định của pháp luật về cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở
........................................................................................................................................ 22
2.1 Thành viên - quyền và nghĩa vụ của thành viên Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở............ 22
2.1.1 Thành viên của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở............................................................... 22
2.1.1.1 Thành viên là cá nhân............................................................................................... 23
2.1.1.2 Thành viên là hộ gia đình ......................................................................................... 24

2.1.1.3 Thành viên là pháp nhân, tổ chức ............................................................................. 24
2.1.2 Quyền của thành viên Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở..................................................... 25
2.1.3 Nghĩa vụ của thành viên Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở................................................. 26
2.1.4 Chấm dứt tư cách thành viên ....................................................................................... 27
2.2 Quy định của pháp luật về các bộ phận hình thành cơ cấu tổ chức của Quỹ tín dụng
nhân dân cơ sở.................................................................................................................... 29
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở
2.2.1 Đại hội thành viên...................................................................................................... 29
2.2.1.1 Địa vị pháp lý của ĐHTV......................................................................................... 29
2.2.1.2 Tổ chức của ĐHTV .................................................................................................. 30
2.2.1.3 Họp Đại hội thành viên............................................................................................. 30
2.2.2 Hội đồng quản trị ....................................................................................................... 31
2.2.2.1 Địa vị pháp lý của HĐQT......................................................................................... 31
2.2.2.2 Tổ chức của HĐQT .................................................................................................. 32
2.2.2.3 Nhiệm vụ và quyền hạn của HĐQT .......................................................................... 33
2.2.2.4 Chủ tịch HĐQT ........................................................................................................ 34
2.2.3 Quy định về Tổng giám đốc (Giám đốc) của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở............... 36
2.2.3.1 Quy định về điều kiện của Tổng giám đốc (Giám đốc).............................................. 36
2.2.3.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của Tổng giám đốc (Giám đốc)........................................... 37
2.2.4 Quy định về Ban kiểm soát của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở................................... 38
2.2.4.1 Địa vị pháp lý........................................................................................................... 38
2.2.4.2 Tổ chức của Ban kiểm soát....................................................................................... 39
2.2.4.3 Nhiệm vụ và quyền hạn của Ban kiểm soát............................................................... 39
2.3 Tổng kết chương 2........................................................................................................ 41
Chương 3. Thực trạng về hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở hiện nay, những hạn

chế cần khắc phục và giải pháp góp phần hoàn thiện quy định của pháp luật về cơ chế
tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở ..................................................................... 42
3.1 Một số thành tự cơ bản của hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ................................... 42
3.1.1 Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân được xác định là mô hình Tổ chức tín dụng phù hợp
với công cuộc phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn .................................................. 42
3.1.2 Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ngày càng phát triển về số lượng, chất lượng và quy
mô hoạt động ....................................................................................................................... 44
3.2 Những hạn chế trong quy định của pháp luật về cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng
nhân dân cơ sở ................................................................................................................... 46
3.2.1 Quy định về sự hạn chế trong việc tham gia Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở ................... 47
3.2.2 Về việc thành lập bộ máy quản lý, điều hành Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở ................. 48
3.2.3 Về tiêu chuẩn trở thành thành viên HĐQT, BKS và Tổng giám đốc (giám đốc) của Quỹ
tín dụng nhân dân cơ sở ....................................................................................................... 48
3.3 Kinh nghiệm quốc tế và định hướng phát triển hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ở
Việt Nam............................................................................................................................. 51
3.3.1 Giới thiệu về hai mô hình Quỹ tín dụng nhân dân tiêu biểu trên thế giới.................. 51
3.3.1.1 Mô hình Quỹ tín dụng Desjardins – Canada.............................................................. 51
3.3.1.2 Mô hình Ngân hàng Hợp tác xã – CHLB Đức........................................................... 52
3.3.2 Những bài học kinh nghiệm từ hai mô hình trên đối với hệ thống QTDND ở Việt
Nam và những định hướng phát triển ................................................................................ 53
3.3.2.1 Mô hình Quỹ tín dụng Desjardins – Canada.............................................................. 54
3.3.2.2 Mô hình Ngân hàng Hợp tác xã – CHLB Đức........................................................... 57
3.3.2.3 Định hướng phát triển của hệ thống QTDND ở Việt Nam......................................... 59
3.4 Tổng kết Chương 3....................................................................................................... 63
Phần Kết Luận ................................................................................................................... 65

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng

Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Đi lên từ một nước nông nghiệp lạc hậu đồng thời phải gánh chịu hậu quả nặng
nề của chiến tranh, tuy nhiên từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 6 (năm 1986),
kinh tế nước ta đã có những bước phát triển vượt bậc. Trong quá trình này, vấn đề phát
triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn rất được chú trọng phát triển.
Để phục vụ cho bất kỳ một mục tiêu kinh tế nào thì vấn đề về nguồn vốn là hết
sức quan trọng, Đảng và Nhà nước đã chú trọng phát triển toàn diện hệ thống ngân
hàng, mở rộng hoạt động ngày càng nhiều về khu vực kinh tế nông thôn. Tuy nhiên,
những cố gắng ấy vẫn chưa thể đáp ứng đầy đủ nhất nhu cầu về vốn của khu vực này.
Nhận thấy, tiềm năng từ nguồn vốn nhàn rỗi trong quần chúng nhân dân là rất lớn vì
vậy, Đảng và Nhà nước đã nghiên cứu và học hỏi những kinh nghiệm của quốc tế về
một mô hình phù hợp với khu vực này. Và đó chính là mô hình Quỹ tín dụng nhân
dân.
Xét về cơ chế tổ chức, các ngân hàng thương mại hiện nay đã và đang hoạt
động trong một môi trường pháp lý khá hoàn chỉnh với sự điều chỉnh của Luật doanh
nghiệp 2005, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 cùng với hệ thống văn bản hướng
dẫn khá chi tiết. Riêng đối với mô hình Quỹ tín dụng nhân dân mặc dù được sự điều
chỉnh của Luật Hợp tác xã 2003, Luật Các tổ chức tín dụng 2010 cùng một số văn bản
hướng dẫn, tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại nó lại phát sinh không ít những hạn chế
nhất định. Vì vậy, người viết lựa chọn đề tài nghiên cứu về “Cơ chế tổ chức của Quỹ
tín dụng nhân dân cơ sở” để phần nào làm rõ về cơ chế tổ chức của một loại hình tổ
chức tín dụng đặc biệt.
2. Mục đích nghiên cứu
Với đề tài nghiên cứu về “Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở”
người viết mong muốn thực hiện được một số mục tiêu sau:
- Một là nghiên cứu, tìm hiểu về cách thức cũng như cơ chế tổ chức, điều

hành và quản lý Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở theo quy định của pháp luật;
-

Hai là nghiên cứu về đề tài này để có thể nêu ra phần nào những hạn chế
trong quy định của pháp luật về cơ chế tổ chức của mô hình này;
Ba là có thể tìm hiểu và đề xuất một số ý kiến để góp phần hạn chế và cải
thiện những tồn tại hiện nay và đề ra một số phương hướng phát triển cho
mô hình này.

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 1


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

3. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu
Để đạt được những mục tiêu đã nêu trên, trong quá trình nghiên cứu đề tài,
người viết đã sử dụng các phương pháp như phân tích, đối chiếu, một số phương pháp
phân tích luật viết,… trên phạm vi nghiên cứu là tổng thể các văn bản có liên quan và
đặc biệt là trong phạm vi hệ thống quỹ tín dụng nhân dân trong nước, một số kinh
nghiệm của quốc tế (hai mô hình Quỹ tín dụng Desjardins – Canada và Ngân hàng
Hợp tác xã – CHLB Đức). Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, người viết không thể
tránh khỏi những thiếu sót nhất định, kính mong quý thầy cô góp ý thêm để có thể
giúp cho đề tài hoàn thiện hơn.
4. Kết cấu của đề tài
Đề tài nghiên cứu về “Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở” người
viết kết cấu thành 3 phần: Phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận.
Trong đó, nội dung chính của đề tài, người viết chia làm ba chương, bao gồm:

- Chương 1. Một số vấn đề cơ bản về mô hình Quỹ tín dụng nhân dân
- Chương 2 Quy định của pháp luật về cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng
nhân dân cơ sở
- Chương 3. Thực trạng về hệ thống QTDND cơ sở hiện nay ở nước ta,
những hạn chế cần khắc phục và giải pháp góp phần hoàn thiện các quy định về
cơ chế tổ chức của QTDND.

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 2


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

Phần nội dung
Chương 1. Một số vấn đề cơ bản về mô hình Quỹ tín dụng nhân dân
1.1 Các khái niệm về Quỹ tín dụng nhân dân
1.1.1 Định nghĩa về Quỹ tín dụng nhân dân
Phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn là một mục tiêu chiến lược của
Đảng và Nhà nước ta trong quá trình phát triển đất nước nhằm thực hiện mục tiêu dân
giàu, nước mạnh. Và trong quá trình này, nhu cầu về một nguồn vốn để đáp ứng cho
công cuộc ấy là hết sức quan trọng, trong khi các NHTM tuy không ngừng mở rộng
kinh doanh về nông thôn tuy nhiên nhu cầu về vốn vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ nhu
cầu nói trên. Vì vậy, từ những năm đầu 90 của thế kỷ trước, Chính phủ đã có chủ
trương nghiên cứu, đúc kết kinh nghiệm thực tiễn của các hợp tác xã tín dụng ở nước
ta và các mô hình tổ chức, hoạt động của loại hình Quỹ tín dụng phát triển mạnh ở một
số nước phát triển trên thế giới để xúc tiến xây dựng, thiết lập một mô hình tài chính vĩ
mô là tổ chức tín dụng hợp tác mới, thích hợp với tình hình kinh tế thị trường ở nông
thôn, và mô hình mà Đảng và Nhà nước ta lựa chọn để phát triển đó là mô hình tổ

chức tín dụng là hợp tác xã và cụ thể ở đây là mô hình Quỹ tín dụng nhân dân. Có thể
nói đây là một mô hình phù hợp nhất với điều kiện kinh tế ở nông thôn, nó tận dụng
được sức mạnh của tập thể, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho nhu cầu về vốn để phát triển
kinh tế nông thôn.
Quỹ tín dụng nhân dân hay hiện nay vẫn được gọi với tên gọi Quỹ tín dụng
nhân dân cơ sở, được thành lập thí điểm từ năm 1993 với Quyết định số 390/TTg ngày
27/7/1993 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt đề án thí điểm thành lập quỹ tín
dụng nhân dân. Và tính từ thời điểm đó, mô hình quỹ tín dụng nhân dân đã được thừa
nhận ở nước ta và khi Luật Các Tổ chức tín dụng năm 1997 (sửa đổi, bổ sung năm
2004) ra đời, quỹ tín dụng nhân dân đã được công nhận là một tổ chức tín dụng hợp
tác cùng với hợp tác xã tín dụng và ngân hàng hợp tác xã và một số hình thức khác.
Theo quy định tại điểm 5 điều 20 Luật Các TCTD năm 1997 (được sửa đổi, bổ sung
năm 2004) thì:
“Tổ chức tín dụng hợp tác là tổ chức kinh doanh tiền tệ và làm dịch vụ ngân hàng, do
các tổ chức, cá nhân và hộ gia đình tự nguyện thành lập để hoạt động ngân hàng theo
Luật này và Luật hợp tác xã nhằm mục tiêu chủ yếu là tương trợ nhau phát triển sản
xuất, kinh doanh và đời sống”.
Sau đó, khi Luật Các TCTD năm 2010 ra đời và có hiệu lực đã quy định:
“Tổ chức tín dụng là hợp tác xã là loại hình tổ chức tín dụng được tổ chức theo mô
hình hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng nhằm mục đích chủ yếu là tương
trợ giữa các thành viên thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 3


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

vụ và cải thiện đời sống”. Đồng thời cũng quy định tổ chức tín dụng là hợp tác xã chỉ

bao gồm ngân hàng hợp tác xã và quỹ tín dụng nhân dân.1
Tuy nhiên, về khái niệm quỹ tín dụng nhân dân thì văn bản này (Luật Các tổ
chức tín dụng năm 1997) vẫn chưa có một khái niệm cụ thể; năm 2001, với việc Chính
phủ ban hành Nghị định số 48/2001/NĐ-CP ngày 13/8/2001 quy định về tổ chức và
hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân (được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định số
69/2005/NĐ-CP ngày 26/5/2005) thì khái niệm QTDND được biết đến với tên gọi
Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở. Theo đó, điều 3 của Nghị định nêu trên quy định:
“Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở là tổ chức tín dụng hợp tác do các thành viên trong địa
bàn tự nguyện thành lập và hoạt động theo quy định của Nghị định này nhằm mục tiêu
chủ yếu là tương trợ giữa các thành viên”.
Sau đó, khi Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2010 ra đời, khái niệm về QTDND
được quy định rõ tại điểm 6 điều 4 như sau:
“Quỹ tín dụng nhân dân là tổ chức tín dụng do các pháp nhân, cá nhân và hộ gia đình
tự nguyện thành lập dưới hình thức hợp tác xã để thực hiện một số hoạt động ngân
hàng theo quy định của Luật này và Luật hợp tác xã nhằm mục tiêu chủ yếu là tương
trợ nhau phát triển sản xuất, kinh doanh và đời sống”.
Như vậy, QTDND là một loại hình TCTD hợp tác do các thành viên (cá nhân,
hộ gia đình, pháp nhân và các đối tượng khác) trên địa bàn tự nguyện thành lập và hoạt
động theo quy định, hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chịu trách nhiệm về kết
quả hoạt động, thực hiện mục tiêu chủ yếu là tương trợ giữa các thành viên nhằm phát
huy sức mạnh của tập thể và của từng thành viên, giúp nhau thực hiện có hiệu quả các
hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và cải thiện đời sống. Đồng thời là một tổ
chức tín dụng là hợp tác xã, Quỹ tín dụng nhân dân cũng mang một số đặc trưng của
mô hình này, đó là:
- Thứ nhất, đây là một loại hình TCTD đặc biệt được tổ chức và hoạt động theo
quy định của Luật Các TCTD và Luật HTX (hiện nay là Luật Các tổ chức tín dụng
năm 2010 Luật Hợp tác xã năm 2003) và được phép thực hiện một số nghiệp vụ ngân
hàng (theo quy định của pháp luật và theo điều lệ);
- Thứ hai, đây là một tổ chức được thành lập dựa trên sự tự nguyện của các thành
viên, đây là một trong những nguyên tắc cơ bản trong việc tổ chức và hoạt động của tổ

chức tín dụng là hợp tác xã;
- Thứ ba, mục tiêu hoạt động của loại hình TCTD này là không nhằm mục tiêu
lợi nhuận mà là để tương trợ, hỗ trợ thành viên, khác với các NHTM, thuật ngữ mà tổ

1

Điều 73 Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2010

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 4


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

chức tín dụng là hợp tác xã sử dụng để thể hiện kết quả hoạt động không phải là “lợi
nhuận” mà là “chênh lệch chi phí và thu nhập”;
Cụ thể hơn, mục tiêu hoạt động của tổ chức tín dụng là hợp tác xã được quy định dựa
trên mục tiêu chung của một hợp tác xã đó là “để phát huy sức mạnh tập thể của từng
xã viên tham gia hợp tác xã, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản
xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế xã hội của đất nước”2 và thực hiện mục tiêu “tương trợ giữa các thành viên thực hiện
có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ và cải thiện đời sống”3. Bên
cạnh đó, tuy rằng hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân phải đảm bảo bù đắp chi phí và
tích lũy để phát triển nhưng mục tiêu này chỉ là để góp phần thực hiện mục tiêu quan
trọng hàng đầu của một tổ chức kinh tế hợp tác là sự tương trợ và giúp đỡ các thành
viên, phát huy sức mạnh của tập thể và của từng thành viên.
1.1.2 Giới thiệu những khái niệm có liên quan đến Quỹ tín dụng nhân dân
1.1.2.1 Hợp tác xã tín dụng
Trong lịch sử phát triển của mô hình tổ chức tín dụng hợp tác ở nước ta, khái

niệm và mô hình đầu tiên xuất hiện đó là Hợp tác xã tín dụng và đây chính là tiền thân
của mô hình Quỹ tín dụng nhân dân hiện nay. Các quy định về HTXTD đã được xây
dựng từ rất sớm nhằm đáp ứng cho công cuộc khôi phục miền Bắc, chi viện cho miền
Nam trong kháng chiến chống Mỹ, ví dụ như Quy tắc số 739-TTg về việc tổ chức hợp
tác xã tín dụng nông thôn do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 17/4/1956. Đồng
thời, cũng có những văn bản của địa phương quy định về HTXTD như Thông tư
12/TT-UB-1982 về xây dựng Hợp tác xã tín dụng do Ủy ban nhân dân thành phố Hồ
Chí Minh ban hành ngày 12/7/1982 đã nêu:
“Hợp tác xã tín dụng là một tổ chức kinh tế tập thể của nhân dân lao động, được Nhà
nước cho phép hoạt động (kinh doanh) về tín dụng, tiền tệ thuộc hệ thống tín dụng xã
hội chủ nghĩa, có nhiệm vụ huy động vốn, cho vay phục vụ sản xuất, kinh doanh và
sinh hoạt, đấu tranh chống cho vay nặng lãi”.
Quy định tại Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và Công ty tài chính
năm 1990 thì “Hợp tác xã tín dụng là tổ chức tín dụng thuộc sở hữu tập thể, được
thành lập bằng vốn đóng góp của xã viên, huy động các nguồn vốn của xã viên và cho
xã viên vay”4 và được hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ, phạm vi địa phương theo
quy định của điều lệ được Thống đốc NHNN phê chuẩn.
2

Điều 1 Luật Hợp tác xã năm 2003
Điều 73 Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2010
4
Khoản 3 điều 1 Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và Công ty tài chính năm 1990
3

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 5

Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

HTXTD trải qua bao giai đoạn đã có những đóng góp nhất định cho công cuộc
phát triển đất nước; tuy nhiên, trong những hoàn cảnh mới, tình hình mới, mô hình này
đã bộc lộ những hạn chế nhất định và dần bị thay thế bởi một mô hình khác - đó là
QTDND, trong quy định của Luật các TCTD năm 1997 (sửa đổi, bổ sung năm 2004)
thì HTXTD vẫn còn tồn tại nhưng khi Luật Các TCTD 2010 ra đời đã quy định “Tổ
chức tín dụng là hợp tác xã gồm ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân”5. Qua
đó, đã chấm dứt sự tồn tại của mô hình HTXTD.
1.1.2.2 Ngân hàng hợp tác xã
Khái niệm Ngân hàng hợp tác xã ra đời đồng thời với khái niệm Quỹ tín dụng
nhân dân theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 1997 (sửa đổi, bổ sung
năm 2004) khi quy định về tổ chức tín dụng hợp tác. Tuy nhiên, trên thực tế “Ngân
hàng hợp tác xã” vẫn được biết đến với tên gọi “Quỹ tín dụng nhân dân trung ương”
(theo Nghị định số 48/2001/NĐ-CP ngày 13/8/2001 quy định về tổ chức và hoạt động
của quỹ tín dụng nhân dân, được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định số 69/2005/NĐ-CP
ngày 26/5/2005). Và hiện nay, trong tình hình mới và phương hướng phát triển của hệ
thống Quỹ tín dụng nhân dân, Quỹ tín dụng nhân dân trung ương đang từng bước
chuyển đổi thành Ngân hàng hợp tác xã theo một lộ trình từ năm 2011 đến năm 20156
(tức là từ sau khi Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2010 ra đời và có hiệu lực).
Khi tìm hiểu về Quỹ tín dụng nhân dân cần thiết phải làm rõ khái niệm về Quỹ
tín dụng nhân dân trung ương bởi vì, đây là một tổ chức có mối quan hệ chặt chẽ đối
với Quỹ tín dụng nhân dân và theo quy định tại khoản 1 điều 74 Luật Các Tổ chức tín
dụng năm 2010 quy định thành viên của Ngân hàng hợp tác xã bao gồm tất cả các quỹ
tín dụng nhân dân.
Theo quy định tại Điều 4 Nghị định số 48/2001/NĐ-CP ngày 13/8/2001 quy
định về tổ chức và hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân (được sửa đổi, bổ sung bằng
Nghị định số 69/2005/NĐ-CP ngày 26/5/2005) thì khái niệm về Quỹ tín dụng nhân
dân trung ương được định nghĩa như sau:

“Quỹ tín dụng nhân dân Trung ương là tổ chức tín dụng hợp tác do các Quỹ tín dụng
nhân dân cơ sở cùng nhau thành lập nhằm mục đích hỗ trợ và nâng cao hiệu quả hoạt
động của cả hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân”.

5

Điều 73 mục 6 Chương III Luật Các TCTD 2010
Bài viết “Chuyển đổi QTDND Trung ương thành Ngân hàng hợp tác – những vấn đề đặt ra trong năm 2011” Theo Website QTDND Phước Hòa
/>id=4508
6

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 6


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

Hiện nay, theo quy định tại điểm 7 điều 4 Luật Các TCTD 2010 thì “Ngân
hàng hợp tác xã là ngân hàng của tất cả các quỹ tín dụng nhân dân do các quỹ tín
dụng nhân dân và một số pháp nhân góp vốn thành lập theo quy định của Luật này
nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn trong hệ
thống các quỹ tín dụng nhân dân”.
Như vậy, có thể thấy ngân hàng hợp tác xã là một tổ chức đầu mối của hệ thống
quỹ tín dụng nhân dân, hỗ trợ tích cực cho các QTDND cơ sở trong việc đảm bảo khả
năng thanh toán, chi trả và đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh, giữ vững an toàn hệ
thống.
1.2 Quá trình hình thành và phát triển Quỹ tín dụng nhân dân ở Việt Nam
1.2.1 Khái quát về phong trào Hợp tác xã tín dụng

Chủ trương giải quyết nguồn vốn vay đối với nhân dân (nhất là nông dân) để
phát triển kinh tế, sản xuất, xóa đói giảm nghèo đã được Đảng và Nhà nước ta quan
tâm thực hiện từ rất sớm. Năm 1947, Nha tín dụng sản xuất được thành lập với nhiệm
vụ giúp vốn cho nhân dân phát triển sản xuất công nghiệp và nông nghiệp, đồng thời
hạn chế cho vay nặng lãi ở nông thôn làm hậu thuẫn cho chính sách giảm tức và hướng
nhân dân đi vào con đường làm ăn tập thể. Năm 1951, Ngân hàng quốc gia Việt Nam
được thành lập, ngoài việc thực hiện cho vay vốn ở nông thôn, ngành ngân hàng đã kết
hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương và nông hội vận động nhân dân hợp tác xây
dựng các tổ vay mượn ở nông thôn để huy động vốn của dân phục vụ cho nhân dân
đồng thời là để tự điều hòa vốn và chống lại nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn; đến
cuối năm 1954 đã có 860 tổ vay mượn (tiền thân của HTXTD) được xây dựng và hoạt
động.
Năm 1956, Ban bí thư trung ương đảng đã ra chỉ thị số 15/CT-TƯ ngày
27/3/1956 về việc tổ chức xây dựng HTXTD ở nông thôn. Giai đoạn 1957 – 1965
được xem như là giai đoạn phát triển nhất của loại hình HTXTD và HTXTD đã thể
hiện vai trò tích cực trong công cuộc khôi phục kinh tế xã hội ở miền Bắc đồng thời
phục vụ cho kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam. Sau khi đất nước thống nhất năm
1975, HTXTD phát triển mạnh mẽ ở các tỉnh phía nam, tính đến năm 1985, hầu hết
các xã đều có HTXTD với số lượng 7160 đơn vị. Trong giai đoạn 1986 – 1990, có
khoảng 500 QTD ở đô thị được thành lập, nâng số lượng các TCTD loại này lên 7660
đơn vị cơ sở, đến cuối năm 1989, tổng nguồn vốn của loại hình TCTD này đạt trên 100
tỷ đồng, doanh số cho vay lên tới 2000 tỷ đồng, và dư nợ cho vay đạt 95 tỷ đồng.
Về mặt tổ chức, các HTXTD chú trọng trước hết vào số lượng xã viên với số
vốn góp tối thiểu, nặng về hình thức, điều hành HTXTD là là một ban quản lý, đứng
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 7

Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

đầu là chủ nhiệm HTX. Hoạt động của các HTXTD chủ yếu là huy động vốn cổ phần
của xã viên, cho vay kinh tế phụ gia đình và nhu cầu đời sống của nhân dân bằng
nguồn vốn tự có; đồng thời làm đại lý huy động tiền tiết kiệm cho NHNN và cho xã
viên vay vốn ngắn hạn bằng nguồn vốn đã huy động được, nếu thiếu thì NHNN sẽ cho
vay bổ sung, điều hòa. Trong khi đó, các QTD đô thị được hình thành trong giai đoạn
đầu nước ta chuyển đổi cơ chế quản lý hầu hết đều mang tính tự phát, mô phỏng tổ
chức và hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần nhỏ.
Thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (năm 1986), nền kinh
tế nước ta chuyển hướng theo cơ chế thị trường, hệ thống ngân hàng một cấp được
chuyển thành cơ chế ngân hàng hai cấp, trong đó, NHNN thực hiện vai trò quản lý nhà
nước về hoạt động tiền tệ, tín dụng còn các NHTM thực hiện chức năng kinh doanh.
Trong khi đó, hoạt động của các HTXTD theo cơ chế cũ (làm đại lý cho NHNN trong
việc huy động tiền gửi tiết kiệm và cho vay) không còn thích hợp, bên cạnh đó, do
không chuyển hướng hoạt động kịp thời theo cơ chế mới nên phần lớn các HTXTD
phải ngừng hoạt động hoặc chỉ hoạt động cầm chừng. Đặc biệt những năm 1989 –
1990, hầu hết các HTXTD đều ngừng hoạt động, trong khi đó, một số HTXTD cùng
với các QTD đô thị tự phát đã bung ra kinh doanh, tranh thủ kiếm lời, bị mất khả năng
thanh toán dẫn đến sự đổ vỡ dây chuyền của các HTXTD gây ra những hậu quả
nghiêm trọng đối với nền kinh tế nước ta.
Năm 1990, Pháp lệnh Ngân hàng Nhà nước, Pháp lệnh Ngân hàng, hợp tác xã
tín dụng và công ty tài chính ra đời tạo điều kiện cho việc đổi mới căn bản hoạt động
ngành ngân hàng ở nước ta. NHNN đã tiến hành xử lý điều chỉnh hoạt động đối với
các HTXTD và các QTD đô thị, trong số các đơn vị này chỉ có 62 HTXTD và 10
NHTM cổ phần nông thôn được cấp phép hoạt động trở lại, số còn lại phải tập trung
thu hồi vốn trả nợ cho dân và tổ chức thanh lý, giải thể. Tuy nhiên, các đơn vị được
điều chỉnh cũng chỉ hoạt động cầm chừng với quy mô nhỏ bé, không thể hiện được vai
trò tích cực đối với việc phát triển kinh tế xã hội như trước.
Sau gần 40 năm ra đời và phát triển, phong trào HTXTD đã trải qua nhiều giai

đoạn thăng trầm khác nhau nhưng nhìn chung, các HTXTD đã có những đóng góp tích
cực trong việc thực hiện chính sách kinh tế xã hội và hoạt động tiền tệ, tín dụng ở nông
thôn.
1.2.2 Yêu cầu khách quan phải tổ chức lại Hợp tác xã tín dụng theo mô hình
Quỹ tín dụng nhân dân và quá trình thí điểm thành lập QTDND
Nông nghiệp và nông thôn có một vị trí chiến lược trong sự nghiệp phát triển
kinh tế xã hội ở nước ta. Yêu cầu phát triển kinh tế xã hội nông nghiệp nông thôn
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 8


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

trong điều kiện nền kinh tế đổi mới đòi hỏi một lượng vốn đầu tư ngày càng lớn. Mặc
dù Nhà nước quan tâm tăng cường năng lực của các NHTM quốc doanh, tạo điều kiện
cho các loại hình TCTD khác mở rộng phát triển, đồng thời triển khai nhiều biện pháp
tín dụng hỗ trợ thông qua các Quỹ hỗ trợ đầu tư, Quỹ xóa đói giảm nghèo, Quỹ hỗ trợ
tạo việc làm,… nhưng vẫn chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu về nguồn vốn để đầu tư phát
triển cho khu vực kinh tế nông thôn.
Trong chiến lược phát triển kinh tế nói chung và chiến lược về nguồn vốn nói
riêng, Đảng và Nhà nước ta nhấn mạnh sự hỗ trợ của các nguồn vốn nước ngoài là rất
cần thiết, tuy nhiên vấn đề phát huy nội lực vẫn là quan trọng nhất. Đồng thời cũng
nhận thấy rằng, nguồn vốn nhàn rỗi trong nhân dân là rất lớn; tuy nhiên, hoạt động của
các TCTD lại chưa thực hiện được yêu cầu huy động vốn tại chỗ để cho vay tại chỗ.
Mặt khác, yêu cầu của công cuộc đổi mới nền kinh tế phải gắn liền với mục tiêu xóa
đói giảm nghèo và phải góp phần tích cực thực hiện chủ trương đa dạng hóa các thành
phần kinh tế và đưa kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể thành nền tảng.
Trong khi những yêu cầu nói trên ngày càng trở nên bức bách thì hệ thống

HTXTD lại đang trong tình trạng đình trệ và không phát huy được vai trò của mình;
qua tham khảo mô hình HTX ở một số nước kinh tế phát triển (đặc biệt là Canada và
CHLB Đức), NHNN đã nhận thấy QTDND – một loại hình TCTD hợp tác do người
dân tự nguyện thành lập, tự quản lý theo nguyên tắc HTX, hoạt động mục tiêu chủ yếu
là hỗ trợ thành viên, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, cải thiện đời sống và góp
phần tích cực xóa đói giảm nghèo, hạn chế nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn – là loại
hình TCTD phù hợp với điều kiện thực tiễn và đáp ứng tốt nhất những yêu cầu bức
bách đã và đang được đặt ra. Mặt khác, lịch sử phát triển của phong trào HTX trên thế
giới đã cho thấy loại hình TCTD hợp tác nói riêng và kinh tế HTX nói chung là loại
hình tổ chức kinh tế không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường cũng như là loại hình
tổ chức kinh tế duy nhất có thể giúp cho người nghèo hỗ trợ nhau phát triển sản xuất
kinh doanh nhằm thoát khỏi đói nghèo. Từ những lý do trên, việc thí điểm thành lập
QTDND và tổ chức lại các HTXTD cũ đang hoạt động theo mô hình QTDND là yêu
cầu đặt ra hết sức cấp thiết đối với sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội khu vực nông
nghiệp và nông thôn ở nước ta.
Với quyết định số 390/TTg ngày 27/7/1993 của Thủ tướng Chính phủ đã cho
phép triển khai thực hiện Đề án thí điểm thành lập QTDND bao gồm 3 loại hình:
QTDND cơ sở, QTDND khu vực và QTDND trung ương. Theo đề án này thì các
TQDND cơ sở là tổ chức kinh tế hợp tác do các thể nhân và pháp nhân ở nông thôn tự
nguyện góp vốn thành lập, hoạt động theo nguyên tắc tự chủ, nhằm huy động vốn và
cho vay tại chỗ để tương trợ, giúp đỡ phát triển sản xuất, nâng cao đời sống thành
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 9


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

viên; các QTDND khu vực do các QTDND cơ sở và một số thể nhân và pháp nhân

(được NHNN cho phép) góp vốn thành lập theo tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
nhằm thực hiện việc điều hòa vốn, cho vay đối với các QTDND cơ sở, đồng thời có
nghĩa vụ tạo điều kiện về tiền mặt, thanh toán, bảo hiểm tiền gửi, bảo lãnh tiền vay
trong nội bộ các thành viên; QTDND trung ương là TCTD hợp tác do các QTDND cơ
sở, QTDND khu vực và một số pháp nhân (được NHNN cho phép) góp vốn thành lập,
có chức năng điều hành phối hợp, quản lý thống nhất về cân đối vốn và sử dụng vốn,
đảm bảo khả năng chi trả và thanh toán, làm đầu mối thanh toán bù trừ của toàn hệ
thống QTDND, đồng thời quan hệ với Chính phủ, NHNN, các TCTD và các tổ chức
phi chính phủ trong và ngoài nước, bảo đảm hoạt động phát triển của cả hệ thống
QTDND.
Đề án thí điểm đã được thực hiện qua hai giai đoạn: từ quý IV/1993 đến cuối
năm 1994 – giai đoạn tổ chức triển khai thành lập thí điểm và từ năm 1995 đếm cuối
năm 1999 – giai đoạn mở rộng thí điểm thành lập QTDND. Tính đến 31/12/1999, hệ
thống QTDND đã được thành lập và hoạt động tại 53/61 tỉnh thành với 964 QTDND
cơ sở, 21 QTDND khu vực và 1 QTDND trung ương. Qua hơn 6 năm thí điểm thành
lập QTDND, có thể khẳng định chủ trương của Đảng và Nhà nước khi đưa mô hình
QTDND vào thực tiễn ở nước ta là đúng đắn và phù hợp với nguyện vọng của quần
chúng nhân dân và tình hình thực tế của sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội ở nông
thôn.
1.2.3 Quá trình củng cố chấn chỉnh hoạt động, hoàn thiện và phát triển của Quỹ
tín dụng nhân dân
Sau quá trình thí điểm thành lập, mô hình QTDND đã cho thấy những lợi thế
nhất định của mô hình TCTD này trong công cuộc phát triển kinh tế xã hội ở nông
thôn; tuy nhiên, trong hoạt động QTDND cũng không thể không bộc lộ những yếu
kém ban đầu trong quá trình thực hiện thí điểm đề án của NHNN. Ngày 10/10/2000,
Bộ Chính trị đã ban hành chỉ thị số 57-CT/TW về củng cố, hoàn thiện và phát triển hệ
thống QTDND, đồng thời Thủ tướng Chính phủ cũng có quyết định số 135/2000/QĐTTg với nội dung tương tự.
Sau gần 4 năm thực hiện, hệ thống QTDND đã cơ bản khắc phục được các tồn
tại, yếu kém; hoạt động của QTDND dần đi vào nề nếp, chất lượng hoạt động được cải
thiện rõ rệt, các chỉ tiêu hoạt động tăng trưởng đáng kể và bền vững, mô hình tổ chức

hệ thống QTDND được hoàn thiện một bước. Song song với quá trình chấn chỉnh và
củng cố hoạt động của các QTDND cơ sở, Thống đốc NHNN đã phê duyệt đề án mở
rộng mạng lưới hoạt động của QTDND trung ương với nội dung chủ yếu là sáp nhập
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 10


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

21 QTDND khu vực thành chi nhánh của QTDND trung ương đồng thời thành lập
thêm 2 chi nhánh mới (năm 2004). Nhờ có sự chỉ đạo sát sao của NHNN, sự quan tâm
của cấp Ủy và chính quyền địa phương cũng như sự chủ động phối hợp của QTDND
trung ương, các QTDND khu vực và các QTDND cơ sở nên đề án đã được triển khai
nhanh, không những đảm bảo đúng tiến độ mà còn thúc đẩy nhanh tiến trình củng cố,
chấn chỉnh hoạt động của các QTDND cơ sở. Tính đến 30/6/2004, tổng nguồn vốn
hoạt động của QTDND trung ương là 2.063.641 triệu đồng, tăng 330% so với thời
điểm bắt đầu củng cố, chấn chỉnh hoạt động; tổng dư nợ cho vay là 1.643.782 triệu
đồng, tăng 338%.
Tại Quyết định số 272/2005/QĐ-TTg ngày 31/10/2005 của Thủ tướng Chính
phủ về phê duyệt kế hoạch phát triển kinh tế tập thể giai đoạn 2006-2010, đối với hệ
thống QTDND, đã chỉ rõ “Xây dựng và phát triển hệ thống QTDND từ Trung ương
đến cơ sở vững mạnh theo hướng liên kết chặt chẽ, tiến tới xây dựng ngân hàng hợp
tác xã, gắn chặt hệ thống QTDND với các HTX khác; đảm bảo hệ thống QTDND phát
triển ổn định; vững chắc và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống”. Theo đó,
mô hình tổ chức và hoạt động được xác định gồm các tổ chức trực tiếp kinh doanh
phục vụ thành viên và tổ chức liên kết hệ thống.
Về tổ chức trực tiếp kinh doanh phục vụ thành viên:
+ Tính đến hết tháng 6/2010, cả nước có 1.046 QTDNDCS hoạt động trên 56

tỉnh, thành phố. Tổng nguồn vốn hoạt động là 25.308 tỷ đồng (bình quân 24,194 tỷ
đồng/quỹ), trong đó vốn điều lệ 1.150 tỷ đồng (bình quân 1,1 tỷ đồng/quỹ), nguồn vốn
huy động 22.864 tỷ đồng (bình quân 21,858 tỷ đồng/quỹ); tổng dư nợ cho vay là
21.490 tỷ đồng (bình quân 20,545 tỷ đồng/quỹ). Trong đó, nợ xấu là 133,2 tỷ đồng
(chiếm tỷ lệ 0,62% so tổng dư nợ). Nếu so sánh với năm 1994 (sau 1 năm chính thức
hoạt động) tổng nguồn vốn hoạt động tăng 294 lần, vốn điều lệ tăng 105 lần, vốn huy
động tăng 366 lần, dư nợ cho vay tăng 295 lần và kết quả kinh doanh cũng tăng gấp 56
lần.7
+ Đến cuối tháng 12/2008, QTDTW đã đạt mức tăng trưởng rất ngoạn mục,
tổng nguồn vốn đạt 6.352 tỷ đồng, tăng 52 lần, trong đó vốn điều lệ đạt 612 tỷ đồng,
vốn huy động 3.985 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 67,2% tổng nguồn vốn, vốn vay các tổ
chức tài chính trong nước và quốc tế đạt 1.101 tỷ đồng; dư nợ cho vay trong và ngoài
hệ thống đạt 5.066 tỷ đồng, tăng gấp 79 lần, trong đó cho vay trong hệ thống 2.238 tỷ
đồng, chiềm 44,2% tổng dư nợ, nợ xấu là 154.843 triệu đồng chiếm 3,1% tổng dư nợ,
7

Bài viết “Đẩy mạnh phát triển hệ thống quỹ tín dụng nhân dân cơ sở” - LH(NHNN)
/>
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 11


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

trong đó nợ xấu toàn hệ thống là 10 tỷ đồng, chiếm 0,4% dư nợ cho vay, kết quả kinh
doanh đạt xấp xỉ 23 tỷ đồng.
Về tổ chức liên kết hệ thống: Ngày 14/6/2005, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ký
quyết định số 60/2005/QĐ-BNV về việc cho phép thành lập Hiệp hội Quỹ tín dụng

nhân dân Việt Nam và chính thức đi vào hoạt động ngày 05/01/2006; đây là một bước
ngoặt hết sức quan trọng, đánh dấu một giai đoạn đổi mới – giai đoạn hoàn thiện và
phát triển hệ thống QTDND.
Những thành công nêu trên đã khẳng định mô hình QTDND đã và đang hoạt
động có hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở khu vực nông thôn,
hạn chế nạn cho vay nặng lãi, đồng thời, khẳng định chủ trương, đường lối phát triển
mô hình TCTD hợp tác xã là phù hợp và hoàn toàn đúng đắn.
1.3 Giới thiệu về mô hình hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ở Việt Nam
Lịch sử phát triển loại hình TCTD là HTX trong nước cũng như quốc tế đã
chứng minh rằng để phát triển thành công thì hệ thống QTDND phải hoạt động theo
một mô hình phù hợp với cơ cấu tổ chức hoàn chỉnh. Và trên thực tế đã cho thấy mô
hình hệ thống QTDND hoạt động có hiệu quả khi áp dụng mô hình gồm 2 bộ phận:
một là, bộ phận trực tiếp kinh doanh phục vụ thành viên và hai là, bộ phận tổ chức liên
kết phát triển hệ thống.
Trong mô hình này, bộ phận trực tiếp kinh doanh phục vụ thành viên là các tổ
chức trực tiếp huy động tiền gửi và cho vay nhằm hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động
sản xuất kinh doanh và phục vụ cải thiện đời sống thành viên; và đó chính là các
QTDND bao gồm QTDND cơ sở, khu vực và trung ương (nay gồm QTDND cơ sơ và
trung ương). Trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau, tổ chức bộ phận trực tiếp
kinh doanh phục vụ thành viên của QTDND ở nước ta cũng có những sự thay đổi nhất
định để phù hợp với từng hoàn cảnh khác nhau. Sự thay đổi đó thể hiện bằng việc
chuyển đổi mô hình QTDND 3 cấp thành QTDND 2 cấp.
Đầu tiên là mô hình QTDND 3 cấp, được áp dụng trong thời gian thí điểm thành lập
QTDND từ sau sự sụp đổ của hệ thống HTXTD từ năm 1993 đến năm 2000 theo
Quyết định số 390/Ttg ngày 27/7/1993 của Thủ tướng Chính phủ “về việc triển khai để
án thí điểm thành lập QTD” theo tờ trình của Ngân hàng nhà nước.
Mô hình QTDND 3 cấp bao gồm:
+ Cấp 1: QTDND cơ sở – do các cá nhân, hộ gia đình và tổ chức kinh tế tự
nguyện thành lập và hoạt động trong phạm vi một xã, thị trấn nông thôn, ngoài ra còn
có thể thành lập ở những phường đô thị mà cơ cấu kinh tế chủ yếu là nông, lâm, ngư

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 12


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

nghiệp. Theo quy định, QTDND cơ sở được thực hiện một số hoạt động ngân hàng
nhằm mục tiêu tương trợ giữa các thành viên về vốn sản xuất, kinh tế và đời sống.
+ Cấp 2: QTDND khu vực – có thành viên chủ yếu là các QTDND cơ sở trên
địa bàn một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Theo quy định, QTDND khu vực
được thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhằm hỗ trợ và nâng cao một số hoạt động
của QTDND cơ sở thành viên.
+ Cấp 3: QTDND trung ương – có thành viên là các QTDND khu vực và
QTDND cơ sở (những nơi chưa có QTDND khu vực) trong phạm vi cả nước, nhằm
mục đích hỗ trợ và nâng cao hiệu quả hoạt động của các QTD thành viên.
Tuy nhiên với mô hình tổ chức QTDND 3 cấp đã dẫn đến sự chồng chéo trong hoạt
động và cũng như làm giảm đi tính liên kết hệ thống giữa các QTD cơ sở và QTD
trung ương, đồng thời tạo ra sự cồng kềnh trong hệ thống QTDND; đồng thời vào giai
đoạn này, hệ thống chỉ có bộ phận tổ chức trực tiếp hoạt động kinh doanh phục vụ
thành viên mà hoàn toàn không có bộ phận tổ chức liên kết phát triển hệ thống.
Tiếp sau đó, mô hình hệ thống QTDND 2 cấp được áp dụng từ sau khi kết thúc giai
đoạn thí điểm thành lập QTDND theo Quyết định số 135/2000/QĐ-TTg ngày
28/11/2000 của Thủ tướng Chính phủ “về việc phê duyệt Đề án củng cố, hoàn thiện và
phát triển hệ thống Quỹ tín dụng”. Theo đó, sẽ áp dụng mô hình QTDND 2 cấp, chỉ
bao gồm cấp cơ sở và trung ương. Cấp cơ sở là QTDND cơ sở - hoạt động trực tiếp
trong địa bàn dân cư chủ yếu của một xã, phường, thị trấn và một vài xã, phường, thị
trấn liền kề (đối với trường hợp QTDND hoạt động liên xã, phường). Cấp trung ương

là QTDND trung ương – có thành viên chủ yếu là các QTDND cơ sở, QTDND trung
ương thực hiện giao dịch trực tiếp với các QTDND cơ sở thành viên và khách hàng
ngoài hệ thống trên từng địa bàn thông qua sở giao dịch, chi nhánh, văn phòng đại
diện. Như vậy, với mô hình tổ chức QTDND 2 cấp sẽ tạo nên sự liên lạc thống nhất và
trực tiếp của các QTDND cơ sở với QTDND trung ương, không cần phải thông qua
một bước trung gian là QTDND khu vực, giảm đi sự cồng kềnh trong hệ thống
QTDND.
Về bộ phận tổ chức liên kết phát triển hệ thống, tuy không thực hiện hoạt động kinh
doanh nhưng có chức năng đại diện quyền lợi, định hướng phát triển chung, hướng dẫn
triển khai các cơ chế chính sách liên quan đến QTDND do các cơ quan có thẩm quyền
ban hành, thực hiện quản lý Quỹ an toàn hệ thống, đào tạo cán bộ QTDND, tham gia
với các cơ quan chức năng trong việc xây dựng cơ chế, chinh sách liên quan đến
QTDND8. Với ý nghĩa quan trọng của một bộ phận tạo nên tính liên kết của hệ thống
8

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Những vấn đề cơ bản về tiền tệ, tín dụng ngân hàng và quỹ tín dụng nhân
dân- (Hà Nội 2010, tr. 18)

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 13


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

QTDND thì đến ngày 05/01/2006 Hiệp hội Quỹ tín dụng nhân dân Việt Nam đã ra đời
va đi vào hoạt động. Tuy ra đời khá muộn so với các QTDND nhưng đây được coi là
một bước ngoặt quan trọng trong quá trình hoàn thiện và phát triển của mô hình
QTDND tại Việt Nam. Hiệp hội QTDND Việt Nam là tổ chức xã hội - nghề nghiệp tự

nguyện của các QTDND nhằm mục đích tập hợp, động viên các hội viên hợp tác, hỗ
trợ nhau trong hoạt động; hoạt động thường xuyên, không vụ lợi nhằm bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của hội viên, đồng thời tổ chức liên kết giữa các hội viên nhằm hỗ
trợ nhau hoạt động có hiệu quả, góp phần đảm bảo cho hệ thống QTDND hoạt động an
toàn, lành mạnh và phát triển bền vững, qua đó góp phần thực thi chính sách tiền tệ,
thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Với vai trò và ý nghĩa quan trọng của
mình, Hiệp hội QTDND Việt Nam có trách nhiệm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ
chính như:
- Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn hội viên thực hiện chủ trương, chính sách,
pháp luật của Nhà nước và lĩnh vực hoạt động QTDND.
- Đại diện cho hội viên trong mối quan hệ có liên quan đến hoạt động của hệ
thống QTDND và của Hiệp hội.
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các QTDND hội viên, của Hiệp hội trong các
hoạt động nói chung và trong tranh chấp thương mại nói riêng, hoà giải các mâu thuẫn,
tranh chấp giữa các QTDND hội viên.
- Làm đầu mối phối hợp liên kết và thúc đẩy liên doanh, liên kết giữa các
QTDND hội viên vì lợi ích của từng QTDND hội viên và của cả hệ thống QTDND, hỗ
trợ các QTDND hội viên trong việc chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý, xúc
tiến các hoạt động của QTDND.
- Phổ biến, trao đổi kinh nghiệm, tổ chức tập huấn, đào tạo nghiệp vụ cho các
QTDND hội viên. Thực hiện nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ và quản lý
trong lĩnh vực QTDND.
- Cung cấp thông tin cần thiết cho hội viên, tuyên truyền và trao đổi thông tin,
kinh nghiệm về QTDND.
- Thành lập và quản lý, chi hội, văn phòng đại diện, các tổ chức, đơn vị trực
thuộc và quỹ an toàn theo quy định của pháp luật nhằm đảm bảo cho hệ thống
QTDND phát triển an toàn, hiệu quả và bền vững.
- Tham gia ý kiến vào các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến hoạt
động của QTDND và của Hiệp hội theo quy định của pháp luật, phản ánh nguyện
vọng, đề xuất của hội viên và kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và các

vấn đề liên quan đến QTDND và Hiệp hội.

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 14


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

- Phối hợp với các tổ chức, cơ quan có liên quan nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ
của Hiệp hội. Thực hiện công tác tư vấn, phản biện các vấn đề thuộc lĩnh vực QTDND
theo đề nghị của các tổ chức, cá nhân.
- Thực hiện các mối quan hệ hợp tác quốc tế, đại diện cho các hội viên gia nhập
các tổ chức hội, liên minh quốc tế và khu vực hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến
QTDND theo quy định của pháp luật.9
1.4 Phân biệt Quỹ tín dụng nhân dân và Hợp tác xã tín dụng
1.4.1 Về cơ sở pháp lý
Mô hình QTDND ra đời và hoạt động trong một khuôn khổ pháp lý tương đối
đầy đủ. Trước hết là mô hình QTDND được thí điểm thành lập theo Quyết định số
390/TTg ngày 27/7/1993 của Thủ tướng chính phủ và sau đó, với quyết định số
135/2000/QĐ-TTg ngày 28/11/2000 của TTCP phê duyệt đề án củng cố hoàn thiện và
phát triển hệ thống QTDND. Sau năm 1997, với sự ra đời của Luật Các Tổ chức tín
dụng năm 1997 (sửa đổi, bổ sung năm 1994) và Luật Hợp tác xã cùng với Nghị định
42/CP năm 1997 ban hành điều lệ mẫu của QTDND; và hiện nay, QTDND đang hoạt
động trong khuôn khổ pháp lý của Luật Các Tổ chức tín dụng (năm 2010) và Luật Hợp
tác xã (năm 2003) cùng với Nghị định số 48/2001/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bằng Nghị
định số 69/2006/NĐ-CP) và một số văn bản có liên quan; đó chính là hành lang pháp
lý tương đối hoàn chỉnh để QTDND hoạt động và phát triển.
Trong khi đó, các HTXTD trước đây mặc dù vẫn hoạt động với sự điều chỉnh

của Luật Các TCTD và Luật HTX, tuy nhiên, những vấn đề pháp lý có liên quan đến
HTXTD vẫn rất sơ sài. Và với sự chú ý của nhà nước vào phát triển mô hình QTDND
bằng các chính sách hỗ trợ, HTXTD mất dần vị thế của mình (từ sau sự đổ vỡ có hệ
thống trước đó của HTXTD), đồng thời trong hoàn cảnh từ sau khi nền kinh tế nước ta
chuyển sang cơ chế thị trường, thời gian này các quy định có liên quan đến HTXTD
không có những văn bản chuyên biệt để điều chỉnh tổ chức và hoạt động của loại hình
TCTD này. Mặt khác, Nhà nước cũng không có những chính sách hữu hiệu để điều tiết
hoạt động của các tổ chức này nên các HTXTD đã không còn có một hành lang pháp
lý để phát triển, trong khi loại hình QTDND sau khi ra đời thì không ngừng phát triển
và vì vậy, loại hình TCTD này - HTXTD hiện nay đã không còn được ghi nhận trong
Luật Các TCTD 2010.

9

Theo Hiệp hội QTDND Việt Nam />818

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 15


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

1.4.2 Về nguyên tắc và điều kiện thành lập
Với tư cách là loại hình TCTD hợp tác, QTDND nêu cao ý thức tự nguyện của
các thành viên là nguyên tắc hàng đầu, đồng thời chỉ khi nào đáp ứng được các điều
kiện mà Ngân hàng nhà nước đưa ra thì QTDND mới có thể được cấp giấp phép hoạt
động.
Trong khi đó, các HTXTD trước đây được thành lập chủ yếu theo phong trào,

thiếu hẳn các điều kiện cơ bản nhất để hoạt động và phần lớn phải trông chờ vào sự hỗ
trợ của Ngân hàng nhà nước.Vì vây, ngay từ khi thành lập, QTDND đã có đầy đủ các
điều kiện để hoạt động và phát triển hơn so với các HTXTD trước đây.
1.4.3 Về mục tiêu và phương hướng hoạt động
Các QTDND được thành lập và hoạt động chủ yếu vì mục tiêu tương trợ và
giúp đỡ thành viên, do đó, QTDND không cho vay ngoài thành viên; việc hạch toán
kinh doanh và gia tăng lợi nhuận chỉ là phương tiện để củng cố năng lực tài chính cho
QTDND, ưu tiên đảm bảo cho mục tiêu cao nhất của QTDND. Vì vậy, trong quá trình
hoạt động của mình, các QTDND luôn đảm bảo cơ sở phát triển bền vững do chú
trọng lợi ích của QTDND và các thành viên.
Ngược lại, các HTXTD do chủ yếu được thành lập theo phong trào, thiếu vốn
lại chủ yếu trông chờ vào sự bao cấp của Ngân hàng nhà nước nên nhiều HTX không
có cơ chế hạch toán chặt chẽ, dẫn đến kết quả hoạt động chủ yếu là thua lỗ. Thậm chí
đã có nhiều HTXTD từ bỏ mục tiêu ban đầu, chạy theo lợi nhuận, cho vay ngoài thành
viên, dẫn đến thua lỗ và gây ra sự đổ vỡ của hệ thống HTXTD.
1.4.4 Về tính liên kết hệ thống
Mỗi QTDND ra đời đều là những chủ thể kinh doanh độc lập (theo quy định
của pháp luật QTDND là một tổ chức có tư cách pháp nhân)10, tự chủ và tự chịu trách
nhiệm về kết quả tài chính trong khi nguồn vốn hoạt động chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ;
vì vậy, khả năng tự bảo vệ của mỗi QTDND là rất hạn chế. Tuy nhiên, tất cả các
QTDND đều có chung tên gọi, mô hình tổ chức và hoạt động giống nhau đồng thời tôn
chỉ hoạt động cũng là cùng hướng đến mục tiêu tương trợ và giúp đỡ các thành viên.
Do đó, các QTDND có thể dễ dàng liên kết với nhau thành một hệ thống chặt chẽ để
thống nhất hành động theo một định hướng, trợ giúp lẫn nhau về phương diện vốn,
10

Điều 3 Mẫu hướng dẫn xây dựng điều lệ QTDND cơ sở (Ban hành kèm theo Quyết định số 05/2006/QĐNHNN ngày 20/01/2006 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước)
“Điều 3. Tư cách pháp nhân
Quỹ tín dụng............ có tư cách pháp nhân, có vốn điều lệ, có con dấu riêng, hạch toán kinh tế độc lập, chịu
trách nhiệm trước thành viên và trước pháp luật về hoạt động của mình.

Quỹ tín dụng............ có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.”

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 16


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

kiểm soát lẫn nhau và nhất là đảm bảo an toàn cho từng QTDND cũng như là đối với
cả hệ thống QTDND và bước ngoặt quan trọng nhất là sự ra đời và đi vào hoạt động
của Hiệp hội QTDND Việt Nam năm 2006.
Trong khi đó, các HTXTD trước đây chủ yếu làm đại lý cho Ngân hàng nhà
nước và các quỹ tín dụng đô thị thì hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận riêng lẻ. Sau khi
Nhà nước ta từ bỏ cơ chế bao cấp thì các tổ chức trên rơi vào tình trạng hoạt động đơn
độc, mất khả năng thanh toán đồng thời không có một hệ thống liên kết để giúp đỡ lẫn
nhau; vì vậy, đã dẫn đến sự đổ vỡ có hệ thống và gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
1.5 Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân
QTDND cơ sở là một loại hình TCTD hoạt động dựa trên quy định của pháp
luật về các tổ chức tín dụng và cả pháp luật về hợp tác xã. Do đó, dù QTDND cơ sở là
một tổ chức kinh tế có những nét đặc thù riêng nhưng cơ cấu tổ chức và hoạt động
phải được xây dựng trên những nguyên tắc cơ bản của một HTX theo như quy định
chung của pháp luật về HTX, đồng thời phải hướng đến mục tiêu hoạt động QTDND
cơ sở nói riêng – với tính chất là một tổ chức tín dụng. Theo quy định tại điều 5 Luật
Hợp tác xã năm 2003, điều 5 Nghị định số 48/2001/NĐ-CP ngày 13/8/2001 quy định
về tổ chức và hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân (được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị
định số 69/2005/NĐ-CP ngày 26/5/2005) thì nguyên tắc tổ chức và hoạt động của
QTDND bao gồm:
- Tự nguyện

Mọi cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân và các đối tượng khác có đủ điều kiện theo
quy định tại Điều 21 Nghị định số 48/2001/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định
số 69/2006/NĐ-CP) đều có thể trở thành thành viên Quỹ tín dụng nhân dân; thành viên
có quyền ra khỏi Quỹ tín dụng nhân dân theo quy định của Điều lệ Quỹ tín dụng nhân
dân. Như vậy, mọi cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân và các đối tượng khác, trên cơ sở
sự tự nguyện của mình tán thành điều lệ của QTDND cơ sở đều có thể trở thành thành
viên của QTDND cơ sở; đồng thời, họ cũng có quyền tự nguyện lựa chọn ra khỏi
QTDND. Tuy nhiên, tất cả đều phải đáp ứng được những điều kiện mà pháp luật quy
định và điều lệ của chính QTDND cơ sở mà họ mong muốn gia nhập hoặc ra khỏi.
- Dân chủ, bình đẳng và công khai
Với mục tiêu hoạt động là phát huy sức mạnh của tập thể và của từng thành
viên nhằm hỗ trợ các thành viên nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và cải thiện
đời sống, QTDND là một loại hình tổ chức kinh tế có tính dân chủ rất đặc thù so với
các TCTD khác, trong đó, thành viên vừa là đồng chủ sở hữu đồng thời là khách hàng
của quỹ. Vì vậy, để đảm bảo mục tiêu tương trợ đối với các thành viên thông qua hoạt
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 17


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

động kinh tế chung thì QTDND phải được quản lý một cách dân chủ, bình đẳng và
công khai. Theo đó, “thành viên Quỹ tín dụng nhân dân có quyền tham gia quản lý,
kiểm tra, giám sát Quỹ tín dụng nhân dân và có quyền ngang nhau trong biểu quyết”.
Không phụ thuộc vào phần vốn góp của mình, các thành viên có quyền biểu quyết
ngang nhau trong đại hội thành viên, điều này khác hẳn với các loại hình công ty
(Công ty cổ phần, công ty TNHH,..). Bên cạnh đó, đã là thành viên của Quỹ thì thành
viên đều có quyền tham gia quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động của Quỹ.

- Tự chủ, tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi
Theo quy định, QTDND cơ sở được phép thực hiện một số hoạt động tín dụng
trong phạm vi được cho phép và theo điều lệ của Quỹ. Trong quá trình hoạt động,
Quỹ tín dụng nhân dân phải tự chủ và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của
mình; tự quyết định về phân phối thu nhập. Điều này có nghĩa là khi tham gia hoạt
động tín dụng, Quỹ phải đảm bảo thực hiện các cam kết với khách hàng và nếu có
thiệt hại thì QTDND phải tự mình chịu trách nhiệm, không được ảnh hưởng đến
quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên. Chỉ khi nào Quỹ thực hiện tốt nhất sự tự
chủ và tự chịu trách nhiệm thì mới có thể đứng vững trong nền kinh tế thị trường và
sự đổ vỡ của hệ thống HTXTD trước đây đã minh chứng điều này khi hoạt động quá
phụ thuộc vào sự bao cấp của NHNN.
Trong quá trình hoạt động QTDND phải đảm bảo cho sự phát triển của Quỹ
và quyền lợi của thành viên, để sau khi thực hiện xong nghĩa vụ nộp thuế và trang
trải các khoản lỗ, phần lãi được trích một phần vào các quỹ của Quỹ, một phần chia
theo vốn góp và công sức đóng góp của thành viên, phần còn lại chia cho thành viên
theo mức độ sử dụng dịch vụ của Quỹ. Như vậy sẽ đảm bảo cho sự hài hòa lợi ích
giữa các thành viên và QTDND.
- Hợp tác và phát triển cộng đồng
Ra đời và phát triển trong điều kiện nền kinh tế thị trường cùng với sự phát
triển và mở rộng hoạt động của các NHTM, vì vậy, để QTDND phát triển thì “thành
viên phải phát huy tinh thần xây dựng tập thể và hợp tác với nhau trong Quỹ tín dụng
nhân dân, trong cộng đồng xã hội; hợp tác giữa các Quỹ tín dụng nhân dân ở trong
nước và ngoài nước theo quy định của pháp luật”. Như vậy, sự hợp tác phát huy tinh
thần tập thể sẽ tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa các thành viên, các QTDND với nhau
nhằm thúc đẩy sự phát triển của loại hình TCTD này.
1.6 Vị trí, vai trò của Quỹ tín dụng nhân dân trong nền kinh tế nước ta
1.6.1 Phát triển QTDND góp phần đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ phát triển kinh
tế - xã hội ở nông thôn
GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 18


Đề tài: Cơ chế tổ chức của Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở

Đi lên từ một nước nông nghiệp, vì vậy, việc phát triển kinh tế nông nghiệp và
nông thôn có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển kinh tế-xã hội ở nước ta. Do yêu
cầu phát triển kinh tế, đặc biệt là yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại
hóa đất nước, nhất là trong khu vực kinh tế nông thôn cần rất nhiều vốn để thực hiện
những chính sách nói trên.
Trong khi Nhà nước đã cố gắng mở rộng hoạt động của các ngân hàng thương
mại, đặc biệt là các ngân hàng như NH nông nghiệp và phát triển nông thôn, NH chính
sách xã hội, tuy nhiên vẫn chưa thể đáp ứng một cách đầy đủ nhất nhu cầu về nguồn
vốn cho khu vực kinh tế nông thôn. Với sự ra đời và hoạt động của hệ thống QTDND
từ năm 1993 đến nay, QTDND đã thể hiện tốt vai trò của một TCTD hợp tác, thực
hiện tốt việc huy động vốn tại chỗ, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phát triển sản xuất
kinh doanh, cải thiện và nâng cao đời sống của các thành viên (các QTDND đã huy
động được hơn 70% tổng số nguồn vốn hoạt động). Như vậy, hoạt động của QTDND
đã góp phần đắc lực vào việc thực hiện chiến lược của Đảng và Nhà nước ta về huy
động và phát huy nội lực, khai thác nguồn vốn trong nước kết hợp với thu hút đầu tư
nước ngoài để phát triển kinh tế xã hội nói chung và phát triển kinh tế nông nghiệp
nông thôn nói riêng.
Cũng chính từ vai trò quan trọng nêu trên mà tại Nghị quyết về đẩy nhanh công
nghiệp hóa và hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn thời kỳ 2001-2010 tại kỳ họp thứ 5
khóa IX, Ban chấp hành trung ương Đảng đã chủ trương “phát triển các QTDND ở xã
để phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn”. Đồng thời, cũng thông qua hoạt động
của các QTDND, các thành viên cũng có điều kiện thuận lợi để vay vốn phát triển sản
xuất kinh doanh, tạo điều kiện việc làm cho nông dân, nhất là bộ phận lao động nông
nhàn ở nông thôn; qua đó, góp phần thúc đẩy việc mở rộng, khôi phục các ngành nghề

truyền thống và chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp và nông thôn.
1.6.2 Phát triển QTDND góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo, hạn
chế cho vay nặng lãi ở nông thôn
Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định chủ trương phát triển kinh tế phải luôn
gắn liền với mục tiêu xóa đói giảm nghèo, xây dựng xã hội công bằng dân chủ và văn
minh. Sự hoạt động của các ngân hàng thương mại tuy ngày càng được mở rộng và
hướng tới ngày càng nhiều các đối tượng khác nhau, trong đó có cả các thành phần
trong khu vực kinh tế nông thôn; tuy nhiên, các ngân hàng thương mại không có điều
kiện bám sát địa bàn nên không thể cung ứng đầy đủ và thường xuyên nhu cầu của các
đối tượng trong khu vực kinh tế nông thôn.

GVHD: Ths. Lê Huỳnh Phương Chinh

SVTH: Huỳnh Thạnh Hưng
Trang 19