LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại PHÁP LUẬT về CHÀO bán cổ PHẦN RA CÔNG CHÚNG THỰC TRẠNG và PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (573.89 KB, 69 trang )

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƯƠNG MẠI

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 35 (2009 – 2013)
ĐỀ TÀI

PHÁP LUẬT VỀ CHÀO BÁN CỔ PHẦN RA CÔNG CHÚNG
THỰC TRẠNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN

Giảng viên hướng dẫn

Sinh viên thực hiện

Ths. Nguyễn Mai Hân

Nguyễn Thị Diệu
MSSV: 5095503

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-1-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

LỜI CẢM ƠN
----–&—---Trải qua những năm tháng được học tập và rèn luyện tại trường Đại học Cần
Thơ, giờ đây là một sinh viên sắp ra trường, em xin chân thành gởi lời cảm ơn đến
tất cả quý thầy, cô trường Đại học Cần Thơ nói chung và thầy cô đang công tác
trong Khoa Luật nói riêng đã tận tình dạy bảo, truyền đạt những kiến thức quý báo
trong suốt khoảng thời gian em theo học tại trường.
Đặc biệt, em xin cảm ơn chân thành nhất đến cô Nguyễn Mai Hân, không chỉ
trên cương vị là Cán bộ hướng dẫn tận tình giúp em hoàn thành tốt Luận văn của
mình, mà cô còn là một cán bộ giảng dạy luôn đầy lòng nhiệt huyết đối với sinh
viên.
Ngoài ra em xin gởi lời cảm ơn đến Thầy Cô đang công tác tại Trung tâm học
liệu Trường Đại học Cần Thơ, Thư viện Khoa Luật Trường Đại Học Cần thơ, đã hết
lòng giúp em trong việc cung cấp thông tin, tài liệu để phục vụ cho đề tài nghiên
cứu của mình.
Cùng tất cả bạn bè đã cùng tôi cảm nhận và chia sẻ những buồn vui của chốn
giảng đường đại học trong suốt thời gian qua.
Cuối cùng con xin cảm ơn gia đình đã tạo điều kiện tốt nhất để con có thể
vững tâm thực hiện ước mơ theo học tại trường Đại học Cần Thơ trong suốt 4 năm
qua.
Xin gởi đến Cha, Mẹ, Thầy, Cô và bạn bè lời chúc sức khỏe, chúc tất cả mọi
người luôn thành công trong công tác, trong học tập và hạnh phúc trong cuộc sống./.

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-2-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
NHẬN XÉT CỦA----–&—---GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
----–&—---@...............................................................................................................................
...................................................................................................................................
@...............................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày 02 tháng 05 năm 2013
...................................................................................................................................
Giảng viên chấm luận văn

Cần Thơ, ngày….tháng….năm 2013

Giảng viên phản biện

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-4-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT

KÝ HIỆU VIẾT TẮT

Thị trường chứng khoán

TTCK

Sở giao dịch chứng khoán

SGDCK

Doanh nghiệp

DN

Chứng khoán

CK

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-5-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁP LUẬT CHÀO BÁN CỔ
PHẦN RA CÔNG CHÚNG .....................................................................................4
1.1 Khái quát về cổ phần và chào bán cổ phần ra công chúng ....................................4
1.1.1 Khái quát cổ phần, cổ phiếu .........................................................................4
1.1.2 Khái quát về chào bán cổ phần ra công chúng ...............................................8
1.2 Khái quát pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng ....................................15
1.2.1 Các văn bản pháp luật quy định về chào bán cổ phần ..................................15
1.2.2 Nội dung pháp luật chào bán cổ phần ra công chúng ...................................17
1.3 Sự cần thiết phải có quy định của pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng
.................................................................................................................................22
CHƯƠNG 2: PHÁP LUẬT VỀ CHÀO BÁN CỔ PHẦN RA CÔNG CHÚNG
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.........................................................................24
2.1 Chủ thể ..............................................................................................................24
2.1.1 Công ty cổ phần .........................................................................................24
2.1.2 Công ty Nhà nước cổ phần hóa ....................................................................25

2.2. Điều kiện chào bán cổ phần ra công chúng ........................................................26
2.2.1 Điều kiện về chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng .................................26
2.2.2 Điều kiện về chào bán thêm cổ phần ra công chúng ....................................27
2.2.3 Điều kiện chào bán cổ phần ra nước ngoài ..................................................28
2.3 Hồ sơ đăng ký chào bán cổ phần ra công chúng .................................................30
2.3.1 Hồ sơ đăng ký chào bán cổ phiếu ra ra công chúng ......................................30
2.3.2 Trình tự thủ tục chào bán cổ phiếu ra công chúng .......................................33
2.4 Đình chỉ, hủy bỏ hoạt động chào bán cổ phiếu ra công chúng ............................35
2.4.1 Đình chỉ hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng ...................................36
2.4.2 Hủy bỏ hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng .....................................37
2.5 Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-6-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
................................................................................................................................37
2.5.1 Quyền và nghĩa vụ của tổ chức phát hành ...................................................37
2.5.2 Quyền của nhà đầu tư ..................................................................................40
2.6 Quản lý của Nhà nước về hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng ................41
2.6.1 Chính phủ ...................................................................................................41
2.6.2 Bộ tài chính .................................................................................................43
2.6.3 Ủy ban chứng khoán Nhà nước ...................................................................44
2.6.4 Trung tâm giao dịch chứng khoán ...............................................................45
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN
THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHÀO BÁN CỔ PHẦN RA CÔNG CHÚNG ...........47
3.1 Tình hình chào bán chứng khoán ra công chúng trong giai đoạn hiện nay ..............

.................................................................................................................................47
3.2 Một số bất cập và kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về chào bán cổ phần ra
công chúng ..............................................................................................................50
3.2.1 Một số bất cập trong hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng.................50
3.2.2 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về chao bán cổ phần ra công
chúng
...............................................................................................................................54

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-7-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm qua, hoạt động chào bán chứng khoán ra công chúng đang
trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho việc hoạt động và phát triển của doanh
nghiệp là cầu nối giữa doanh nghiệp cổ phần và nhà đầu tư. Thị trường chứng
khoán Việt Nam đang có những tăng trưởng rất ấn tượng nhưng vẫn còn đang trên
đà tăng trưởng, hàng loạt công ty cổ phần chào bán cổ phiếu ra công chúng tạo
nên lượng cung lớn cho thị trường cổ phiếu. Tuy nhiên thì thị trường chứng khoán
vẫn còn r ất mới mẻ và chưa thực sự đi vào quỹ đạo. Số lượng các doanh nghiệp
có nhu cầu huy động vốn bằng hình thức chào bán cổ phần ra công chúng ngày
càng đa dạng, nhiều doanh nghiệp nhà nước sắp thực hiện cổ phần hóa hứa hẹn tạo
nên sức hấp dẫn mới cho thị trường chứng khoán vốn có nhiều biến động. Trong đó
chào bán chứng khoán là hoạt động phát hành chứng khoán để thu hút vốn đầu tư là

nhu cầu tất yếu nhằm thõa mãn nhu cầu vốn kinh doanh của chủ thể chào bán. Có
hai phương thức chào bán chứng khoán: chào bán chứng khoán ra công chúng và
chào bán chứng khoán riêng lẻ trong đó chào bán chứng khoán ra công chúng sẽ
cho phép doanh nghiệp huy động vốn một cách dễ dàng đáp ứng nhu cầu đa dạng về
vốn trong quá trình hoạt động. Tham gia hoạt động chào bán chứng khoán, các
doanh nghiệp có điều kiện được đổi mới hình thức quản lý, mở rộng quy mô sản
xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Để đảm bảo hoạt động chào bán chứng hoán ra công chúng của các doanh
nghiệp diễn ra đúng pháp luật, thị trường chứng khoán vận hành an toàn bắt buộc
phải có một hệ thống pháp luật tượng đối đồng bộ và hoàn chỉnh. Luật chứng khoán
2006 ra đời đã đánh dấu một bước phát triển quan trọng là một cơ sở pháp lý vững
chắc cho thị trường chứng khoán Việt Nam nói chung và hoạt động phát hành, chào
bán chứng khoán nói riêng. Tuy nhiên, thực tế thi hành pháp luật về chứng khoán và
thị trường chứng khoán trong thời gian qua cho thấy pháp luật về chào bán chứng
khoán ra công chúng đã bọc lộ nhiều điểm hạn chế, vướn mắc gây khó khăn cho
doanh nghiệp trong quá trình chào bán chứng khoán ra công chung để huy động vốn
và việc nghiên cứu pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng trong giai đoạn
hiện nay là hết sức cần thiết.
Từ thực tiễn nêu trên, luận văn tiến hành nghiên cứu “Pháp luật về chào bán
cổ phần ra công chúng- Thực trạng và phương hướng hoàn thiện”, trong đó phân

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-8-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
tích và đánh giá thực trạng để từ đó đưa ra một số kiến nghị nhằm góp phần hoàn

thiện pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này nhằm:
Tìm hiểu một số khái niệm về công ty cổ phần, cổ phiếu, phát hành cổ phần,
cổ phiếu ra công chúng;
Nghiên cứu và đánh giá thực trạng phát hành cổ phần ra công chúng của công
ty cổ phần;
Nghiên cứu sự đánh giá và quan điểm của các nhà đầu tư đối với vấn đề phát
hành cổ phần, cổ phiếu ra công chúng của công ty cổ phần;
Đưa ra các giải pháp hoàn thiện và mở rộng việc pháp hành cổ phần, cổ phiếu
ra công chúng ở Việt Nam hiện nay.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Để thực hiện đề tài này, người viết tham khảo một số văn bản pháp luật liên
quan đến hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng như Luật chứng khoán 2006
sửa đổi, bổ sung 2010, Luật Doanh nghiệp 2005, Nghị định 58/2012/NĐ-CP của
Chính phủ ngày 20 tháng 7 năm 2012 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Luật Chứng khoán và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
Chứng khoán, Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ ngày 18 tháng 7 năm 2011
về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần, Thông tư
204/TT-BTC của Bộ tài chính ngày 19 tháng 11 năm 2012 hướng dẫn hồ sơ, thủ tục
chào bán chứng khoán ra công chúng.
Trong phạm vi nghiên cứu đề tài này được người viết khảo sát trong phạm vi
nhất định về mặt không gian, thời gian và lĩnh vực nghiên cứu. Trong đề tài này
người viết chỉ tập trung nghiên cứu quy định của pháp luật về chào bán cổ phần ra
công chúng trong loại hình doanh nghiệp công ty cổ phần.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu một luân văn có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau.
Tuy nhiên đối với đề tài này người viết sử dụng một số phương pháp như: phân tích
luật, liệt kê, so sánh, ví dụ…Đồng thời có sử dụng một cách chọn các văn bản pháp
luật có liên quan đến việc phát hành cổ phần ra công chúng. Nhằm phân tích làm rõ

những vấn đề có tính chất lý luận và thực tiễn về hoạt động chào bán cổ phần ra
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-9-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
công chúng của loại hình doanh nghiệp công ty cổ phần. Từ đó đánh giá những
thành tựu tồn tại, phân tích nguyên nhân để đưa ra những giải pháp khả thi và phù
hợp.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, mục lục thì kết
cấu luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung về pháp luật chào bán cổ phần ra công
chúng
Trong chương 1, nội dung mà người viết tập trung để làm rõ là nêu lên các
khái niệm về cổ phần, cổ phiếu, phân loại cổ phần, khái quát các quy định của pháp
luật về cổ phần cổ phần, cổ phiếu. Bên cạnh đó, nêu lên các đặc điểm cơ bản, vai
trò, ý nghĩa về hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng.
Chương 2: Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng trong giai đoạn
hiện nay
Trong chương 2 này thì người viết tập trung tìm hiểu quy định của pháp luật
về hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng.
Chương 3: Thực trạng và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật
về chào bán cổ phần ra công chúng.
Trong phần nội dung chương 3 này người viết nêu lên thực trạng cũng như
những bất cập xuất phát từ những quy định của pháp luật và việc áp dụng pháp luật
lien quan đến hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng. Qua đó đưa ra một số

kiến nghị nhằm hoàn thiện những vấn đề đã nêu.

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-10-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁP LUẬT CHÀO BÁN CỔ
PHẦN RA CÔNG CHÚNG
1.1. Khái quát về cổ phần và chào bán cổ phần ra công chúng
1.1.1. Khái quát về cổ phần, cổ phiếu
1.1.1.1 Khái niệm và đặc điểm
v Khái niệm cổ phần
So sánh với các loại hình doanh nghiệp đang tồn tại trong nền kinh tế thị
trường, công ty cổ phần có nhiều ưu điểm nỗi trội. Một trong những lợi thế đặc biệt
của công ty cổ phần là khả năng chào bán cổ phần để thu hút vốn đầu tư.
Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, công ty cổ phần là doanh nghiệp có
vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần (Điểm a Khoản 1
Điều 77 Luật doanh nghiệp 2005). Vậy cổ phần là phần vốn nhỏ nhất của công ty cổ
phần. Vốn điều lệ của công ty cổ phần được chia thành nhiều phần bằng nhau được
gọi là cổ phần.
Người sở hữu cổ phần gọi là cổ đông. Cổ đông có thể là cá nhân hoặc tổ
chức. Tùy theo loại cổ phần họ sở hữu mà có thể có tên gọi khác nhau như: cổ đông
sáng lập, cổ đông phổ thông, cổ đông ưu đãi,…
v Khái niệm cổ phiếu

Luật doanh nghiệp 2005 định nghĩa “Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ
phần phát hành hoặc bút toán ghi sổ xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ
phần công ty đó”.1 Theo luật chứng khoán 2006 sửa đổi, bổ sung 2010: “Cổ phiếu
là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với
một phần vốn của tổ chức phát hành”.2 Như vậy cổ phiếu là chứng thư xác nhận sự
góp vốn và quyền lợi hợp pháp của một chủ thể đối với một công ty cổ phần đã phát
hành ra cổ phiếu. Khi nói một người sở hữu cổ phiếu của một công ty tương đương
với người đó sở hữu cổ phần chính công ty đó.

1
2

Khoản 1 Điều 85 Luật Doanh nghiệp 2005.
Khoản 2 Điều 6 Luật chứng khoán 2006 sửa đổi, bổ sung 2010.

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-11-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
Thông thường hiện nay các công ty cổ phần thường phát hành hai dạng cổ
phiếu: Cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi
Các cổ đông sở hữu cổ phiếu thông thường có quyền hạn và trách nhiệm đối
với công ty: Được chia cổ tức theo kết quả kinh doanh; Được quyền bầu cử, ứng cử
vào bộ máy quản trị và kiểm soát công ty; Và phải chịu trách nhiệm về sự thua lỗ
hoặc phá sản tương ứng với phần vốn góp của mình.
Các cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi cũng là hình thức đầu tư vốn cổ phần

như cổ phiếu thông thường nhưng quyền hạn và trách nhiêm bị hạn chế: Lợi tức cố
định, không có quyền bầu cử ứng cử.
v Đặc điểm của cổ phần, cổ phiếu
Thứ nhất: Cổ phiếu có tính thanh khoản cao, nghĩa là khả năng chuyển đổi
thành tiền mặt dễ dàng. Nhà đầu tư bỏ tiền ra mua cổ phiếu của một công ty, sau đó
dễ dàng bán đi để thu lại tiền đã đầu tư. Tuy nhiên tính thanh khoản của cổ phiếu
phụ thuộc vào hai yếu tố:
Một là, kết quả kinh doanh của công ty cổ phần đã phát hành cổ phiếu (còn
gọi là tổ chức phát hành). Nếu tổ chức phát hành có kết quả kinh doanh tốt, thu
được lợi nhuận cao, trả cổ tức cao sẽ thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư,
khiến cổ phiếu của công ty có thể dễ dàng mua bán trao đổi. Ngược lại, nếu tổ chức
phát hành kinh doanh kém hiệu quả dẫn đến tình trạng thua lỗ, nợ nần thì các nhà
đầu tư không dám bỏ vốn mua cổ phần của công ty, dẫn đến cổ phiếu của công ty
có tính thanh khoản thấp.
Hai là, quan hệ cung cầu trên thị trường cổ phiếu và thị trường chứng khoán.
Thị trường cổ phiếu cũng như các thị trường mua bán các loại hàng hóa khác đều
chịu sự điều chỉnh của các quy luật thị trường đặt biệt là quy luật cung cầu. Giá của
cổ phiếu trên thị trường không chỉ phụ thuộc vào kết quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của bản thân tổ chức phát hành mà còn phụ thuộc vào nhu cầu của nhà đầu
tư. Điều này dễ nhận thấy khi thị trường chứng khoán gặp biến động mạnh, các nhà
đầu tư theo tâm lý chung sợ mất tiền nên ồ ạt bán ra cổ phiếu. Cổ phiếu tràn ngập
thị trường tạo ra nguồn cung quá lớn trong khi số lượng nhà đầu tư muốn mua vào
quá ít, tính thanh khoản của cổ phiếu lúc này hạ xuống rất thấp. Ngược lại, khi thị
trường cổ phiếu khan hiếm hàng hóa, nhu cầu nhà đầu tư rất lớn thì ngay cả những
cổ phiếu có chất lượng thấp cũng dễ dàng bán được giá cao. Ngoài ra các nhân tố

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-12-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
khác như đầu cơ, móc ngoặc, lũng đoạn chứng khoán của cá nhân, tổ chức nhằm tạo
ra cung cầu chứng khoán giả tạo cũng làm tính thanh khoản bị méo mó.
Thứ hai: Cổ phiếu có tính lưu thông. Tính lưu thông là khả năng chuyển giao
quyền sở hữu cổ phiếu cho người khác như một tài sản thực sự. Nếu như tính thanh
khoản giúp chủ sở hữu cổ phiếu chuyển đổi cổ phiếu thành tiền mặt thì tính lưu
thông đem lại cho người sở hữu nhiều khả năng sử dụng hơn như cho, tặng, thừa kế,
hay cầm cố tại ngân hàng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ tài sản khác.
Thứ ba: Cổ phiếu có tính tư bản giả, có nghĩa là cổ phiếu là một loại giấy tờ
có giá trị như tiền. Tuy nhiên, bản thân cổ phiếu không có giá trị nếu nó không được
đảm bảo bằng tiền. Mệnh giá của cổ phiếu cũng không phản ánh đúng giá trị thực
của cổ phiếu, và người ta định giá cổ phiếu dựa trên nhiều phương pháp khác nhau.
Thứ tư: Cổ phiếu có tính rủi ro, là những đe dọa về an toàn vốn và thu nhập
đối với nhà đầu tư. Thể hiện rõ nét của đặc điểm này là cổ phiếu có thể xuống giá
bất thường và đột ngột do những biến cố thất thường của thị trường, đem lại sự thua
lỗ nhanh chóng cho nhà đầu tư. Nguyên nhân là: Giá trị của cổ phiếu không nằm
trong ý định chủ quan của tổ chức phát hành hay nhà đầu tư, cổ phiếu có giá trị phụ
thuộc vào các yếu tố khách quan như tình hình tài chính của tổ chức phát hành, tình
hình kinh tế xã hội nói chung và những yếu tố chính trị nhạy cảm. Vì vậy, một biến
động chính trị lớn có thể làm chao đảo thị trường chứng khoán, cũng như sự sụp đổ
của thị trường chứng khoán của một quốc gia cũng có thể kéo theo sự khủng hoảng
của thị trường chứng khoán nhiều nước khác, kéo theo giá của cổ phiếu sụt giảm bất
thường. Hơn nữa hoạt động mua bán cổ phiếu phụ thuộc vào rất nhiều thông tin trên
thị trường, chỉ một thông tin bất lợi cho tổ chức phát hành dù chưa được kiểm
chứng cũng dễ dàng gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng thanh khoản, lưu
thông của cổ phiếu.3
1.1.1.2 Phân loại cổ phần

Theo pháp luật Việt nam hiện hành, cổ phần bao gồm cổ phần phổ thông và
cổ phần ưu đãi. Công ty cổ phần bắt buộc phải có cổ phần phổ thông. Cổ phần phổ

3

Đầu tư chứng khoán, một số điểm đặc trưng của cổ phiếu,
[truy cập ngày 29-012013].

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-13-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
thông không thể chuyển đổi thành cổ phần ưu đãi. Cổ phần ưu đãi có thể chuyển đổi
thành cổ phần phổ thông theo quyết định của Đại hội đồng cổ đông.
v Cổ phần phổ thông: Cổ phần phổ thông là cổ phần phổ biến nhất và bắt
buộc phải có đối với công ty cổ phần. Tỷ lệ của giá trị vốn cổ phần phổ thông trên
tổng giá trị vốn cổ phần của công ty do điều lệ công ty quyết định. Người sở hữu cổ
phần phổ thông là cổ đông phổ thông. Các cổ đông sáng lập phải cùng nhau nắm
giữ 20% số cổ phần phổ thông được quyền chào bán của công ty trong ba năm kể từ
ngày công ty được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
• Quyền và nghĩa vụ cơ bản của cổ đông phổ thông gồm: Tham gia Đại hội
đồng cổ đông và biểu quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền Đại hội đồng. Cổ đông
được chia cổ tức khi công ty làm ăn có lãi. Khi công ty giải thể phá sản, cổ đông
chịu trách nhiệm trong phạm vi số cổ phần góp vào công ty.
• Cổ phần phổ thông được quy định tại Khoản 1 Điều 78 Luật doanh nghiệp
2005: Công ty cổ phần phải có cổ phần phổ thông, người sở hữu cổ phần phổ thông

là cổ đông phổ thông. Chi tiết quyền và nghĩa vụ cổ đông phổ thông được Luật
doanh nghiệp 2005 quy định tại Điều 79 và Điều 80. Luật doanh nghiệp 2005 cũng
quy định quyền tự do chuyển nhượng cổ phần phổ thông trừ trường hợp cổ phần
phổ thông của cổ đông sáng lập (Khoản 5 Điều 84 Luật doanh nghiệp 2005).
v Cổ phần ưu đãi: Cổ phần ưu đãi là loại cổ phần mang lại cho người sở
hữu một số quyền ưu tiên so với cổ phiếu thưởng. Cổ phần ưu đãi được quy định tại
Khoản 2 Điều 78 Luật Doanh nghiệp 2005: “Công ty cổ phần có thể có cổ phần ưu
đãi. Người sở hữu cổ phần ưu đãi gọi là “cổ đông ưu đãi”.
Không phải mọi nhà đầu tư đều có quyền nắm giữ cổ phần ưu đãi.Tùy từng
loại cổ phần ưu đãi mà luật và điều lệ công ty cổ phần có quy định khác nhau về
điều kiện nắm giữ và chuyển nhượng cổ phần ưu đãi.
Cổ phần ưu đãi gồm các loại sau:
• Cổ phần ưu đãi biểu quyết: Cổ phần ưu đãi biểu quyết là cổ phần có số
biểu quyết cao hơn số biểu quyết của cổ phần phổ thông. Số biểu quyết của cổ phần
ưu đãi biểu quyết do điều lệ công ty cổ phần quy định. Chỉ có cổ đông sáng lập và
tổ chức do Chính phủ ủy quyền (đối với công ty Nhà nước cổ phần hóa) mới được
quyền nắm giữ cổ phiếu biểu quyết. Cổ phần ưu đãi biểu quyết của cổ đông sáng
lập cũng chỉ có hiệu lực trong ba năm kể từ ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh
doanh, sau đó cổ phần biểu quyết của cổ đông sáng lập sẽ chuyển thành cổ phần
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-14-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
phổ thông. Luật Doanh nghiệp 2005 không có quy định về thời hạn hiệu lực của cổ
phần ưu đãi biểu quyết do tổ chức Chính phủ ủy quyền nắm giữ. Vì vậy có thể coi
cổ phần ưu đãi biểu quyết do tổ chức Chính phủ ủy quyền nắm giữ có hiệu lực vô

thời hạn. Mục đích của cổ phần ưu đãi biểu quyết là bảo vệ quyền lợi của cổ đông
sáng lập trong thời gian hợp lý vừa đủ để duy trì sự ổn định của công ty mà không
bị hạn chế quyền của các cổ đông khác; và duy trì quyền kiểm soát của Nhà nước
đối với công ty cổ phần hoạt động trong lĩnh vực nghành nghề quan trọng cần có sự
định hướng của Nhà nước.
• Cổ phần ưu đãi cổ tức: Cổ phần ưu đãi cổ tức là cổ phần được trả cổ tức
cao hơn mức trả cổ tức của cổ phần phổ thông hoặc mức ổn định hằng năm. Cổ tức
được chia hằng năm bao gồm cổ tức cố định và cổ tức thưởng. Cổ tức cố định
không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty và phương thức xác định cổ
tức thưởng được ghi trên cổ phiếu của cổ phần ưu đãi cổ tức. Mục đích của cổ phần
ưu đãi cổ tức là thu hút vốn điều lệ bằng tỷ lợi nhuận cao trên mỗi cổ phần, tuy
nhiên cổ đông sở hữu cổ phần ưu đãi cổ tức không có quyền biểu quyết, dự họp Đại
hội đồng cổ đông, đề cử người vào Ban kiểm soát. Điều kiện này để dung hòa
quyền và nghĩa vụ của cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãi có cổ tức bằng cách không
cho họ tham gia vào hoạt động quản trị của công ty.
• Cổ phần ưu đãi hoàn lại: cổ phần ưu đãi hoàn lại là cổ phần được công
ty hoàn lại vốn góp bất cứ khi nào theo yêu cầu của chủ sở hữu cổ phần hoặc theo
các điều kiện ghi tại cổ phần ưu đãi hoàn lại. Cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãi hoàn
lại có lợi thế về bảo toàn vốn nhưng cũng như cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãi cổ
tức họ không có quyền can thiệp vào mọi quyết định của công ty.
• Cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định: Ngoài các loại cổ
phần ưu đãi nói trên, công ty cổ phần có thể tự mình đưa ra thêm những loại cổ
phần khác để thu hút nhà đầu tư.
1.1.2 Khái quát về chào bán cổ phần ra công chúng
1.1.2.1 Định nghĩa chào bán cổ phần ra công chúng
Trước đây, Nghị định 144/2003/NĐ-CP định nghĩa phát hành chứng khoán
ra công chúng là việc chào bán một lượng chứng khoán có thể chuyển nhượng
được thông qua tổ chức trung gian cho ít nhất 50 nhà đầu tư ngoài tổ chức phát
hành ( Khoản 7 Điều 3 Nghị định 144/2003/NĐ-CP ).

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-15-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
Hiện nay, Luật chứng khoán 2006 quy định Chào bán chứng khoán ra công
chúng là việc chào bán chứng khoán theo một trong các phương thức sau đây:
Thông qua phương tiện thông tin đại chúng, kể cả internet; Chào bán chứng khoán
cho một trăm nhà đầu tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp;
Chào bán cho một số lượng nhà đầu tư không xác định.4
Có thể hiểu đó là quá trình bắt đầu từ việc tổ chức phát hành chào mời người
đầu tư mua chứng khoán của mình và kết thúc bằng việc phát hành chứng khoán.
Để bảo vệ công chúng đầu tư và qua đó duy trì lòng tin đối với thị trường chứng
khoán, luật pháp về chứng khoán trên thế giới đều có những quy định quản lý hoạt
động này, chủ yếu thông qua việc yêu cầu và giám sát tổ chức phát hành thực hiện
công bố thông tin ngay từ khi bắt đầu chào mời công chúng đầu tư mua chứng
khoán.
Nguyên tắc của IOSCO5 (tổ chức các UBCK quốc tế): tổ chức phát hành cần
công bố đầy đủ, chính xác và kịp thời các kết quả tài chính và các thông tin khác có
tầm quan trọng đối với quyết định của người đầu tư.
Trước đây, các Nghị định 48/1998 và 144/2003 đã sử dụng khái niệm “phát
hành chứng khoán ra công chúng” là chưa phù hợp với chuẩn mực quốc tế và trong
thực tiễn đã tạo nên nhiều kẽ hở để các tổ chức phát hành lách luật, thực hiện chào
bán chứng khoán ra công chúng mà không công khai thông tin theo quy định. (Với
lý do là khi chào bán, họ chưa biết là sẽ dẫn đến việc phát hành ra công chúng hay
không).
Vì vậy, luật sử dụng khái niệm “Chào bán chứng khoán ra công chúng” thay

cho khái niệm “phát hành chứng khoán ra công chúng” của các Nghị định 48/1998
và 144/2003 để điều chỉnh bất kỳ hành vi chào mời, bán hay phát hành chứng khoán
cho công chúng.
Như vậy, khái niệm “Chào bán chứng khoán ra công chúng” liên quan chặt
chẽ đến phạm vi điều chỉnh của Luật trong lĩnh vực chào bán và phát hành chứng
khoán, góp phần khắc phục một trong những trở ngại cơ bản đối với sự phát triển
của thị trường chính thức hiện nay, đó là sự thiếu đồng bộ trong luật pháp điều
chỉnh việc chào bán chứng khoán ra công chúng của các loại hình doanh nghiệp.
4

5

Khoản 12 Điều 6 Luật chứng khoán 2006 sửa đổi, bổ sung 2010
International Organization of Securities Commissions.

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-16-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
1.1.2.2 Đặc điểm của hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng:
Có thể hiểu, thị trường chứng khoán sơ cấp là thị trường hoạt động không
liên tục, và nó chỉ hoạt động khi có đợt phát hành chứng khoán mới. Tham gia vào
thị trường chứng khoán sơ cấp chủ yếu là các nhà phát hành, các nhà đầu tư và các
nhà bảo lãnh (trường hợp phát hành chứng khoán theo phương thức bảo lãnh phát
hành). Tiền bán chứng khoán trên thị trường sơ cấp thuộc về các nhà phát hành, do
đó hoạt động ở thị trường này đã làm tăng vốn đầu tư cho nền kinh tế. Khối lượng

và nhịp độ giao dịch ở thị trường sơ cấp thấp hơn nhiều so với thị trường thứ cấp.
Hoạt động chào bán cổ phần là hoạt động duy nhất có thể thiết lập được mối
quan hệ giữa tổ chức phát hành và nhà đầu tư, giúp nhà đầu tư có cơ hội góp
vốn vào công ty cổ phần. Hình thức công ty cổ phần có nhiều ưu điểm do nhà đầu
tư chỉ cần có một lượng vốn nhất định là có thể tham gia sở hữu cổ phiếu của công
ty, qua đó sở hữu một phần công ty. Công ty cổ phần muốn tăng vốn điều lệ bằng
cách bán cổ phần của mình cho các nhà đầu tư bắt buộc phải thông qua hoạt động
chào bán cổ phiếu. Trong tất cả các hoạt động của thị trường cổ phiếu chỉ có hoạt
động chào bán cổ phiếu là thiết lập mối quan hệ giữa tổ chức phát hành và nhà
đầu tư. Khi chào bán cổ phiếu của mình tổ chức phát hành công bố những thông
tin về tình hình tài chính, lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt
động kinh doanh, bộ máy quản trị công ty. Nhà đầu tư phân tích những thông tin
do tổ chức phát hành cung cấp và quyết định đầu tư vào cổ phiếu và trở thành cổ
đông của công ty.
Trong hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng, tổ chức phát hành và nhà
đầu tư không trực tiếp liên hệ với nhau mà bắt buộc phải qua trung gian là công
ty chứng khoán thực hiện tổ chức đấu giá cổ phần hoặc công ty chứng khoán
thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh phát hành cho doanh nghiệp. Tổ chức phát hành
không được phép tự mình bán cổ phiếu cho nhà đầu tư mà buộc phải tuân theo
một quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư.
v Đặc điểm về mặt chủ thể: Chủ thể chào bán chứng khoán nói chung là
các tổ chức thực hiện các hoạt động chào bán chứng khoán để huy động vốn, bao
gồm Chính phủ, các doanh nghiệp và các quỹ đầu tư chứng khoán (gọi chung là tổ
chức phát hành).
v Đặc điểm về phạm vi và đối tượng chào bán: Đối tượng trong đợt chào
bán chứng khoán ra công chúng là một số lượng lớn công chúng đầu tư {theo Luật

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-17-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
Chứng khoán Việt Nam là trên 100 nhà đầu tư, không kể các nhà đầu tư chuyên
nghiệp (khoản 12 Điều 6 Luật Chứng khoán)} hay là một số lượng các nhà đầu tư
không xác định, tức là không xác định về đối tượng cụ thể hay số lượng nhà đầu tư
tham gia đợt phát hành.
v Đặc điểm về cách thức chào bán: Việc chào bán chứng khoán ra công
chúng phải được tiến hành công khai, minh bạch, phải đảm bảo thông tin về đợt
phát hành đến được các nhà đầu tư một cách đầy đủ và công bằng.
1.1.2.3 Hình thức chào bán cổ phần ra công chúng
Phương thức chào bán chứng khoán là phương pháp và hình thức thực hiện
việc chào bán chứng khoán. Việc đưa chúng khoán tư nơi phát hành đến với người
có nhu cầu mua chứng khoán. Chào bán chứng khoán ra công chúng và chào bán
chứng khoán riêng lẻ, hiện nay đây là hai phương pháp phổ biến nhất.
Theo quy định tại điều 11 Luật chứng khoán 2006 hình thức chào bán cổ
phần ra công chúng bao gồm: chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng,
chào bán thêm cổ phần ra công chúng, chào bán thêm cổ phần hoặc quyền mua cổ
phần ra công chúng và các hình thức khác.
v Chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng
Chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng nhằm mục đích để huy động
vốn cho tổ chức phát hành áp dụng khi Công ty cổ phần được thành lập mới hoàn
toàn huy động vốn điều lệ bằng cách chào bán cổ phiếu ra công chúng. Chào bán cổ
phiếu để chuyển đổi cơ cấu sở hữu thành công ty đại chúng mà không làm thay
đổi vốn điều lệ của công ty: Tổ chức phát hành không phải là công ty mới thành lập,
thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng để thay đổi cơ cấu sở hữu mà không làm
tăng vốn điều lệ công ty.
v Chào bán thêm cổ phần ra công chúng

Công ty đại chúng có kết quả hoạt động kinh doanh tốt muốn tăng vốn điều
lệ, mở rộng quy mô có thể chào bán thêm cổ phần ra công chúng. Trình tự chào
bán cổ phần thêm ra công chúng cũng giống như chào bán cổ phần lần đầu. Tổ
chức phát hành phải chứng minh được năng lực tài chính và năng lực quản trị của
mình trong hồ sơ chào bán cổ phiếu gửi lên Ủy ban chứng khoán Nhà nước, sau
đó tiến hành hoạt động chào bán như chào bán cổ phần lần đầu.

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-18-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
Điểm khác biệt của chào bán thêm cổ phần ra công chúng là tổ chức phát
hành phải dành quyền ưu tiên cho cổ đông của công ty để bảo đảm tỷ quyền lợi
của họ không thay đổi khi công ty thay đổi quy mô vốn điều lệ. Quyền ưu tiên
được thể hiện bằng quyền mua cổ phần do tổ chức phát hành cung cấp cho các cổ
đông, theo đó cổ đông được mua thêm một số lượng cổ phiếu mới theo giá nhất
định trong một thời hạn nhất định để đảm bảo tỷ lệ sở hữu đối với phần vốn điều lệ
của công ty. Cổ đông có thể sử dụng dùng quyền ưu tiên của mình hoặc chuyển
nhượng cho người khác. Giá đăng ký mua cổ phiếu và thời hạn đăng ký mua cổ
phiếu trong quyền mua cổ phần do tổ chức phát hành quy định. Giá đăng ký mua
cổ phiếu luôn thấp hơn giá thị trường của cổ phiếu và thời hạn đăng ký ngắn chỉ từ
một đến sáu tuần.
Cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi cũng có quyền ưu tiên mua như cổ đông
phổ thông. Tổ chức phát hành có thể phát hành cho cổ đông ưu đãi chứng quyền
hoặc bảo chứng phiếu. Bảo chứng phiếu cũng quy định số lượng cổ phiếu phổ
thông được quyền mua nhưng có thời hạn dài hơn chứng quyền, hoặc thời hạn vĩnh

viễn.
Công ty đại chúng chào bán thêm cổ phần ra công chúng để thay đổi cơ cấu
sở hữu mà không làm tăng thêm vốn điều lệ: Đây là trường hợp công ty đại chúng
đã thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng nhưng chưa bán hết số lượng cổ
phiếu được phép phát hành. Tổ chức phát hành thực hiện đợt chào bán thêm cổ
phiếu chưa phát hành ra công chúng. Do công ty cổ phần chưa phát hành hết cổ
phần của mình ra công chúng nên khi thực hiện chào bán thêm cổ phiếu công ty
không phát hành kèm theo chứng quyền cho cổ đông của công ty.
Như vậy, hoạt động chào bán chứng khoán ra công chúng gồm hai hình thức
cơ bản là chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng và chào bán thêm chứng
khoán ra công chúng. Chào bán lần đầu ra công chúng là việc chào bán mà chứng
khoán được bán rộng rãi ra công chúng nhằm mục đích huy động vốn cho tổ chức
phát hành hoặc để trở thành công ty đại chúng. Còn chào bán thêm ra công chúng là
việc chào bán bổ sung chứng khoán của công ty đại chúng nhằm mục đích tăng vốn
điều lệ hoặc chỉ nhằm thay đổi cơ cấu sở hữu của công ty đại chúng.
1.1.2.4 Vai trò của chào bán cổ phần ra công chúng với nền kinh tế
Chào bán cổ phần ra công chúng không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với
tổ chức phát hành mà cả với nhà đầu tư và toàn bộ nền kinh tế:

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-19-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
v Đối với tổ chức phát hành chào bán cổ phần ra công chúng là công cụ
huy động vốn hiệu quả và linh hoạt, giúp các doanh nghiệp giải quyết được những
khó khăn về vốn mà không bị phụ thuộc quá nhiều vào vốn tín dụng ngân hàng, tiết

kiệm được chi phí. Hơn nữa, có khả năng đem lại cho doanh nghiệp nguồn vốn dài
hạn và ổn định hơn so với các nguồn vốn vay từ ngân hàng. Đồng thời tạo điều kiện
cho doanh nghiệp sử dụng vốn kinh doanh có hiệu quả.
v Đối với nhà đầu tư hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng là cơ
hội tốt để họ góp vốn vào những công ty có triển vọng kinh doanh tốt, tăng khả
năng sinh lợi cho đồng tiền của mình. Nhà đầu tư được chia thành hai loại là: nhà
đầu tư cá nhân và nhà đầu tư tổ chức hay còn gọi nhà đầu tư chuyên nghiệp.
• Nhà đầu tư cá nhân
Nhà đầu tư cá nhân chủ yếu là các cá nhân và hộ gia đình. Từng cá nhân
và hộ gia đình riêng lẻ không có nhiều tiền nhưng chiếm số lượng lớn trong xã
hội và là đối tượng chính hoạt động chào bán ra công chúng nhắm đến. Chỉ khi
các công ty cổ phần chọn hình thức chào bán cổ phần ra công chúng thì đông đảo
các nhà đầu tư cá nhân mới có cơ hội tham gia vào hoạt động mua cổ phiếu của
công ty. Đối với các đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ, nhà đầu tư cá nhân thực sự
không có nhiều cơ hội trở thành cổ đông của công ty vì bị hạn chế số lượng và
thông tin. Những công ty nhà nước cổ phần hóa chào bán riêng lẻ thường chỉ bán
cho một bộ phận cán bộ công nhân viên của công ty, không thể bán hết cho toàn
bộ người lao động vì hạn chế số lượng. Thêm vào đó, các nhà đầu tư cá nhân khi
muốn chuyển nhượng cổ phiếu chào bán riêng lẻ gặp khó khăn hơn so với cổ
phiếu được chào bán ra công chúng vì ràng buộc bởi những quy định về điều kiện
chuyển nhượng của công ty.
• Nhà đầu tư chuyên nghiệp
Nhà đầu tư chuyên nghiệp là các Ngân hàng thương mại, công ty tài chính,
công ty cho thuê tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm, tổ chức kinh doanh
chứng khoán. Là các định chế đầu tư thường xuyên mua bán chứng khoán với số
lượng lớn trên thị trường Nhà đầu tư chuyên nghiêp khác nhà đầu tư cá nhân ở
quy mô tổ chức và nghiệp vụ. Đối với hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng
các tổ chức nói trên không chỉ là nhà đầu tư đơn thuần mà còn đóng vai trò trung
gian quan trọng giữa nhà đầu tư và tổ chức phát hành.
• Đối với chính phủ

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-20-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
Việc chào bán chứng khoán có khả năng giúp Chính phủ thu hút được nguồn
vồn lớn thường là để bù đắp thâm hụt ngân sách và thực hiện các dự án xây dựng cơ
sở hạ tầng kinh tế - xã hội cho đất nước.
• Đối với nền kinh tế
Chào bán chứng khoán sẽ mang lại nguồn vốn cần thiết thút đẩy sự phát triển
kinh tế - xã hội.
1.1.2.5 Ưu điểm của chào bán cổ phần ra công chúng
Cũng như hoạt động chào bán cổ phần nói chung, chào bán cổ phần ra công
chúng là hoạt động thu hút đầu tư, tạo lập vốn điều lệ ban đầu hoặc tăng qui mô
vốn điều lệ để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. So với các phương pháp
huy động vốn đầu tư khác như vay vốn từ tổ chức tín dụng hoặc phát hành trái
phiếu công ty, huy động vốn bằng chào bán cổ phần ra công chúng có nhiều ưu
điểm :
Thứ nhất, khoản thu được từ chào bán cổ phiếu không cấu thành một khoản
nợ mà công ty có trách nhiệm hoàn trả, làm giảm áp lực về khả năng cân đối thanh
khoản của công ty.
Thứ hai, khả năng thu được lượng vốn lớn từ xã hội do không hạn chế số
lượng nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Công ty cổ phần thực hiện chào
bán cổ phần riêng lẻ bị hạn chế số lượng cổ đông và thông thường chỉ bán cổ
phần cho những nhà đầu tư có mối quan hệ mật thiết với tổ chức phát hành. Nếu
thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng tổ chức phát hành chỉ cần cung cấp
thông tin về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, khả năng tài chính và năng lực

bộ máy quản trị theo quy định của pháp luật, những nhà đầu tư có nhu cầu sẽ tìm
hiểu và quyết định mua cổ phiếu.
Thông tin về tổ chức phát hành được công bố rộng rãi là cơ hội để mọi nhà
đầu tư, đặc biệt là những nhà đầu tư cá nhân có cơ hội góp vốn. Số lượng nhà
đầu tư không bị hạn chế tạo cho tổ chức phát hành cơ hội huy động được nguồn vốn
dư thừa dồi dào trong công chúng. Đây là ưu điểm nổi bật của hình thức chào bán
ra công chúng.
Thứ ba, các loại cổ phiếu đuợc chào bán rộng rãi ra công chúng mới thực sự
là cổ phiếu có tính thanh khoản cao. Nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu được chào bán ra
công chúng có toàn quyền tự do chuyển nhượng cổ phiếu của mình (trừ trường
hợp cổ phiếu ưu đãi biểu quyết hoặc cổ phiếu phổ thông của của cổ đông sáng
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-21-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
lập khi chuyển nhượng phải tuân theo một số yêu cầu của pháp luật). Công ty cổ
phần chào bán riêng lẻ luôn bị giới hạn số lượng cổ đông dưới một trăm nhà đầu
tư trừ nhà đầu tư chuyên nghiệp. Chính vì vậy, khi một cổ đông muốn chuyển
nhượng một phần cổ phần của mình, họ không thể tự do chuyển nhượng cho bất
kỳ ai, mà phải đảm bảo sau khi chuyển nhượng công ty cổ phần vẫn giữ được số
lượng cổ đông dưới một trăm (trừ cổ đông là nhà đầu tư chuyên nghiệp). Ngoài
ra, chào bán cổ phiếu ra công chúng giúp cho cổ phiếu được niêm yết và giao
dịch trên thị trường tập trung khiến cho hoạt động mua bán cổ phiếu dễ dàng và
thuận tiện.
Thứ tư, chào bán cổ phiếu ra công chúng giúp tổ chức phát hành quảng bá
được tên tuổi, thương hiệu của mình. Để được cấp giấy chứng nhận chào bán cổ

phần ra công chúng, công ty cổ phần phải thỏa mãn đuợc những điều kiện khắt khe
về công bố thông tin, chế độ kiểm toán của các cơ quan quản lý nhà nước về
chứng khoán và thị trường chứng khoán. Do vậy, một công ty có cổ phiếu đuợc
chào bán rộng rãi mặc nhiên được đánh giá cao hơn các công ty khác cùng lĩnh
vực, ngành nghề không thực hiện chào bán cổ phiếu ra công chúng. Một công ty
đại chúng có kết quả kinh doanh tốt sẽ thu hút được nhiều sự chú ý của các nhà
đầu tư, cổ phiếu của công ty lên giá và qua đó công ty được quảng bá bằng chính cổ
phiếu của mình.
1.2 Khái quát pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng
1.2.1 Các văn bản pháp luật quy định về chào bán cổ phần ra công chúng
Thị trường chứng khoán Việt Nam tuy mới chính thức đi vào hoạt động từ
ngày 20 tháng 7 năm 2000 nhưng đến nay đã có nhiều bước phát triển ấn tượng.
Song song với sự phát triển của thị trường chứng khoán là hoạt động chào bán cổ
phần ra công chúng, pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này đã có nhiều thay đổi phù
hợp với từng giai đoạn phát triển của thị trường.
Nghị định 48/1998/NĐ-CP của Chính phủ ra ngày 11 tháng 7 năm 1998 là
tiền thân của Nghị định 144/2003/NĐ-CP của Chính phủ ngày 28 tháng 11 năm
2003 và Luật chứng khoán 2006 văn bản đầu tiên điều chỉnh hoạt động của thị
trường chứng khoán trong đó có hoạt động phát hành chứng khoán ra công chúng.
Ra đời cùng với Nghị định 48/1998/NĐ-CP là quyết định 127/1998/QĐ-TTg về
việc thành lập hai trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội và Thành phố Hồ Chí

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-22-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện

Minh, tạo thị trường giao dịch tập trung cho hoạt động mua bán chứng khoán nói
chung và hoạt động mua bán cổ phiếu nói riêng.
Trong năm năm đầu đi vào hoạt động (2000-2004) thị trường chứng khoán
Việt Nam không có nhiều phát triển, hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng
cũng không thể hiện được bộ mặt của nền kinh tế, các doanh nghiệp Việt Nam
hầu như không thiết tha với phương thức huy động vốn được đánh giá là rất linh
hoạt và hiệu quả này. Nghị định 144/2003/NĐ-CP của Chính phủ ngày 28 tháng
11 năm 2003 về Chứng khoán và thị trường chứng khoán ra đời được đánh giá là
chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn phát triển của thị trường chứng khoán
và hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng.
Trước yêu cầu xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh về chứng khoán
và thị trường chứng khoán, ngày 29 tháng 6 năm 2006, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội
khóa XI đã thông qua Luật chứng khoán 2006. Luật chứng khoán 2006 đã hệ
thống lại toàn diện các quy phạm điều chỉnh hoạt động của thị trường chứng khoán
trong đó có những nội dung quan trọng của hoạt động chào bán cổ phần ra công
chúng: Điều kiện chào bán, thủ tục trình tự chào bán theo sau đó là hàng loạt các
văn bản như Nghị định 14/2007/NĐ-CP nghị định của Chính phủ ngày 19 tháng 01
năm 2007 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán 2006. Gần
đây nhất ngày 24 tháng 11 năm 2010 Quốc hội đã thông qua Luật số 62/2010/QH12
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán năm 2006.
Năm 2006 là một năm có nhiều sự kiện quan trọng về kinh tế xã hội như
Việt Nam đạt được quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) với Hoa
Kỳ và gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO là động lực thúc đẩy sự phát
triển ấn tượng của thị trường chứng khoán Việt Nam. Hoạt động chào bán cổ phần
ra công chúng của các công ty cổ phần thuộc mọi lĩnh vực kinh doanh phát triển
mạnh mẽ và nảy sinh nhiều vấn đề cần giải quyết. Để trợ giúp cho hoạt động
thực thi Luật Chứng khoán 2006 về chào bán cổ phần ra công chúng được hiệu
quả, các cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán đã
xây dựng và ban hành thêm những văn bản hướng dẫn như: Thông tư
211/2012/BTC ngày 05 tháng 12 năm 2012 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp;

Thông tư 204/2012/BTC ngày 19 tháng 12 năm 2012 hướng dẫn hồ sơ, thủ tục chào
bán chứng khoán ra công chúng; Thông tư 130/2012/BTC ngày 10 tháng 8 năm
2012 hướng dẫn việc Công ty đại chúng mua lại cổ phiếu, bán cổ phiếu quỹ, phát
hành cổ phiếu để trả cổ tức, phát hành cổ phiếu để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-23-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
chủ sở hữu, phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động
trong công ty của công ty đại chúng; Thông tư 121/2012/BTC ngày 26 tháng 7 năm
2012 quy định về quản trị công ty áp dụng cho công ty đại chúng; Thông tư
202/2011/BTC ngày 30 tháng 12 năm 2011 hướng dẫn xác định giá trị doanh
nghiệp khi cổ phần hóa; Nghị định 84/2010/NĐ-CP ngày 02 tháng 8 năm 2010 sửa
đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 14/2007NĐ-CP ngày 19 tháng 01 năm
2007 của chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán;
Nghị định 25/2010/NĐ-CP ngày 19 tháng 03 năm 2010 về chuyển đổi công ty nhà
nước thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên và tổ chức quản lý công ty
trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu; Nghị định
58/2012/NĐ-CP của Chính phủ ngày 20 tháng 7 năm 2012 về hướng dẫn thi hành
Luật Chứng khoán 2006 trong đó có chi tiết hóa các quy định về chào bán cổ phần
ra công chúng;
Bên cạnh đó, một văn bản rất quan trọng cũng điều chỉnh hoạt động chào
bán cổ phần ra công chúng của đối tượng doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa là
Nghị định 59/2011/ NĐ- CP của Chính phủ ngày 18 tháng 7 năm 2011. Tổng hợp
những văn bản pháp lý nói trên tạo thành hệ thống quy phạm pháp luật điều chỉnh
hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng ở Việt Nam.

1.2.2 Nội dung pháp luật chào bán cổ phần ra công chúng
Luật Chứng khoán 2006 ra đời đã luật hóa những quy định về chào bán cổ
phần ra công chúng, tạo điều kiện để hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng
được thực hiện hiệu quả và thống nhất. Kết hợp với các quy định tại Nghị định
59/2011/NĐ-CP của Chính phủ và các văn bản dưới luật khác, pháp luật chào bán
cổ phần ra công chúng điều chỉnh những nội dung sau:
1.2.2.1 Chủ thể của hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng
Chủ thể chào bán cổ phần ra công chúng là những công ty cổ phần được phép
của Ủy ban chứng khoán nhà nước sau khi đã đáp ứng đầy đủ các quy định của
pháp luật về điều kiện chào bán và trình tự thủ tục chào bán cổ phần ra công chúng.
v Công ty cổ phần
Công ty cổ phần là một pháp nhân có trách nhiệm hữu hạn, được thành
lập và tồn tại độc lập với những chủ sở hữu công ty. Vốn của công ty được chia
nhỏ thành những phần bằng nhau gọi là cổ phần và được phát hành nhằm mục đích
huy động vốn của các nhà đầu tư từ mọi thành phần kinh tế. Các nhà đầu tư khi
GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-24-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

Pháp luật về chào bán cổ phần ra công chúng – Thực trạng và phương hướng hoàn thiện
mua cổ phần của công ty trở thành chủ sở hữu một phần vốn góp của công ty gọi
là cổ đông của công ty. Cổ đông được quyền tham gia quản lý kiểm soát điều hành
công ty thông qua việc bầu cử và ứng cử vào các vị trí trong Ban quản lý, Ban
kiểm soát, Ban điều hành. Ngoài ra cổ đông được hưởng các khoản lợi nhuận
do công ty tạo ra được cũng như chịu lỗ tương ứng với mức độ đóng góp (tỉ lệ
thuận với cổ phần của họ).
v Công ty Nhà nước cổ phần hóa

Công ty Nhà nước cổ phần hóa là các doanh nghiệp Nhà nước được
chuyển đổi hình thức sở hữu từ một trăm phần trăm vốn Nhà nước hoặc có tỉ lệ
vốn góp chi phối (từ năm mươi mốt phần trăm trở lên) thành công ty cổ phần.
Mục tiêu chuyển đổi công ty Nhà nước thành công ty cổ phần nhằm huy động
nguồn vốn của các cá nhân, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội trong nước và ngoài
nước nhằm nâng cao công nghệ cải tiến kỹ thuật đổi mới phương thức quản lý
nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Đối tượng cổ phần hóa bao gồm:
• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ
100% vốn điều lệ là công ty mẹ của Tập đoàn kinh tế; Tổng công ty nhà nước (kể
cả Ngân hàng Thương mại nhà nước).
• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ
100% vốn điều lệ là doanh nghiệp thuộc các Bộ; cơ quan ngang Bộ; cơ quan thuộc
Chính phủ; Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
• Doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước chưa chuyển thành công ty trách
nhiệm hữu hạn một thành viên.
Những doanh nghiệp do Nhà nuớc nắm một trăm phần trăm vốn là đối tượng
cổ phần hóa được quy định trong danh mục cụ thể do Thủ tướng Chính phủ ban
hành.
1.2.2.2 Điều kiện chào bán cổ phần ra công chúng
Tùy theo từng loại công ty cổ phần mà pháp luật đòi hỏi điều kiện khác nhau
đối với hoạt động chào bán cổ phần ra công chúng:
v Công ty cổ phần

GVHD: Th.s Nguyễn Mai Hân

-25-

SVTH: Nguyễn Thị Diệu

LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại PHÁP LUẬT về CHÀO bán cổ PHẦN RA CÔNG CHÚNG THỰC TRẠNG và PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về