LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG mại BẰNG TRỌNG tài THƯƠNG mại tại VIỆT NAM

THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT KINH DOANH - THƯƠNG MẠI


LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NIÊN KHÓA 2007- 2011
ĐỀ TÀI:

THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI
BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Ths. NGUYỄN MAI HÂN

LÊ VĂN NIÊN
MSSV: 5075213
Lớp: LUẬT THƯƠNG MẠI 2 K33

Cần Thơ, 11/2010

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 1

SVTH: LÊ VĂN NIÊN

THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Mai Hân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi
hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu này.
Trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn với sự nỗ lực của bản thân, bên cạnh
đó thì Cô Nguyễn Mai Hân đã tạo đều kiện giúp đỡ tôi rất nhiều để tôi có thể hoàn thành tốt
luận văn tốt nghiệp với đề tài: “Thực tiễn giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài
thương mại tại Việt Nam”. Với tôi đây là một sự giúp đỡ rất lớn nếu thiếu những sự quan
tâm giúp đỡ này thì tôi khó có thể hoàn thành tốt được luận văn này. Bên cạnh đó thì do năng
lực và nguồn tài liệu còn hạn chế nên bài viết không tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong được sự góp ý cho bài viết hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 2

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM
BẢNG TỪ VIẾT TẮT

Luật TTTM 2010
Pháp lệnh TTTM 2003

TTTT
HĐTT
TTV
VIAC
TTTM

Luật trọng tài thương mại 2010
Pháp lệnh trọng tài thương mại 2003
Trung tâm trọng tài
Hội đồng trọng tài
Trọng tài viên
Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam bên cạnh phòng
thương mại và công nghiệp Việt Nam
Trọng tài thương mại

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 3

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

NHẬN XÉT CỦA THÀNH VIÊN HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN
---   --...............................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…. tháng…. năm….

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 4

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

NHẬN XÉT CỦA THÀNH VIÊN HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN

---   --...............................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

............................................................................................................................
............................................................................................................................
Cần Thơ, ngày…. tháng…. năm….

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 5

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

MỤC LỤC
……
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................1
Chương 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI VÀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI..10
1.1. Khái quát về tranh chấp thương mại. ................................................................ 10
1.1.1. Khái niệm..................................................................................................10
1.1.1.1. Khái niệm về hoạt động thương mại....................................................10
1.1.1.2. Khái niệm về tranh chấp thương mại ...................................................10
1.1.1.3. Điều kiện để một tranh chấp là tranh chấp thương mại ........................ 11
1.1.2. Đặc điểm và tính chất tranh chấp thương mại ............................................12
1.1.3. Nguyên nhân làm phát sinh tranh chấp thương mại....................................13
1.2. Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại..........................................14
1.2.1. Khái niệm..................................................................................................14
1.2.2. Các phương thức giải quyết tranh chấp ......................................................15
1.3. Khái quát chung về phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng

tài thương mại.........................................................................................................18
1.3.1. Khái niệm..................................................................................................18
1.3.2. Đặc điểm, vai trò. .....................................................................................19
1.3.3. Hình thức trọng tài thương mại ..................................................................21
1.3.3.1. Hội đồng trọng tài do trung tâm trọng tài thành lập (trọng tài qui chế) 21
1.3.3.2. Hội đồng trọng tài do các bên thành lập (trọng tài ad-hoc) ..................22
1.3.4. Tiêu chuẩn trở thành trọng tài viên............................................................. 23
1.3.5. Lược sử hình thành phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài ở Việt
Nam ....................................................................................................................25
Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI ................30
2.1. Điều kiện để tranh chấp được giải quyết bằng trọng tài ....................................30
2.1.1. Điều kiện về loại tranh chấp ......................................................................30
2.1.2. Điều kiện về thoả thuận trọng tài ............................................................... 31
2.2. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp .....................................................................34
2.2.1. Nguyên tắc tôn trọng thỏa thuận trọng tài ..................................................34
2.2.2. Nguyên tắc trọng tài viên độc lập, vô tư, khách quan .................................35
GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 6

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

2.2.3. Các bên tranh chấp đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ ........................... 36
2.2.4. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp không công khai ....................................36
2.2.5. Phán quyết trọng tài là chung thẩm ........................................................... 37

2.3. Trình tự giải quyết tranh chấp...........................................................................38
2.3.1. Giải quyết tranh chấp bằng hội đồng trọng tài được thành lập bởi trung tâm
trọng tài. ..............................................................................................................38
2.3.1.1. Khởi kiện và thời điểm được tính bắt đầu giải quyết tranh chấp. .........39
2.3.1.2. Bản tự bảo vệ và việc gởi bản tự bảo vệ ..............................................41
2.3.1.3. Thành lập hội đồng trọng tài giải quyết tranh chấp .............................. 42
2.3.1.4. Trường hợp cần thay đổi trọng tài viên ................................................44
2.3.1.5. Phiên họp giải quyết tranh chấp........................................................... 45
2.3.2. Giải quyết tranh chấp bằng Hội đồng trọng tài do các bên thành lập (trọng
tài vụ việc) ..........................................................................................................47
2.3.2.1. Khởi kiện và thời điểm được tính bắt đầu giải quyết tranh chấp ..........47
2.3.2.2. Bản tự bảo về và việc gởi bản tự bảo vệ ..............................................47
2.3.2.3. Thành lập hội đồng trọng tài giải quyết tranh chấp .............................. 48
2.3.2.4. Phiên họp giải quyết tranh chấp........................................................... 49
2.4. Thẩm quyền của Hội đồng trọng tài .................................................................50
2.5. Đăng ký, thi hành và hủy phán quyết trọng tài .................................................54
2.5.1. Đăng ký phán quyết trọng tài .....................................................................54
2.5.1.1. Trọng tài quy chế (trọng tài thường trực).............................................54
2.5.1.2. Trọng tài vụ việc .................................................................................55
2.5.2. Thi hành phán quyết trọng tài ....................................................................56
2.5.3. Hủy phán quyết trọng tài ...........................................................................57
Chương 3: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI
BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN.61
3.1. Thực trạng giải quyết tranh chấp thương mại bằng con đường trọng tài hiện nay
trên thế giới.............................................................................................................61
3.2 Thực trạng giải quyết tranh chấp thương mại hiện nay ở Việt Nam ...................61
3.3. Một vài giải pháp nhằm tăng hiệu quả của phương thức giải quyết tranh chấp
bằng trọng tài. .........................................................................................................70
KẾT LUẬN ...............................................................................................................76

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 7

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Trong giai đoạn hiện nay, nhất là từ khi chúng ta gia nhập vào tổ chức thương mại thế
giới WTO, nhà nước ta cũng đã thu hút nhiều hơn các nhà đầu nước ngoài đến đầu tư, hợp tác
làm ăn và bên cạnh đó các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tăng cường hợp tác mở rộng thị
trường đầu tư kinh doanh ra bên ngoài. Cũng từ đó các tranh chấp kinh doanh thương mại
phát sinh ngày một nhiều hơn và có tính chất cũng đa dạng hơn. Khi tranh chấp phát sinh các
bên luôn mong muốn giải quyết vấn đề một cách nhanh nhất, ít tốn kém nhất và mang lại hiệu
quả cao nhất.
Hiện nay, có nhiều phương thức để giải quyết tranh chấp phát sinh giữa các bên trong
lĩnh vực kinh doanh- thương mại như: Thương lượng, hòa giải, trọng tài, toà án và các phương
thức khác do các bên thỏa thuận. Mỗi phương thức giải quyết tranh chấp sẽ có những ưu điểm
riêng. Thế nhưng phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại đang là
phương thức giải quyết tranh chấp mà các nhà kinh doanh trên thế giới ưu tiên lựa chọn khi
giải quyết các tranh chấp phát sinh. Bởi vì so với các phương thức giải quyết tranh chấp khác
thì phương thức giải quyết tranh chấp này giúp các bên tiết kiệm được chi phí, có thể rút ngắn
được thủ tục giải quyết tranh chấp và uy tín của các bên trên thương trường cũng ít bị ảnh
hưởng. Trong khi đó, tại Việt Nam phương thức này vẫn chưa được các bên lựa chọn khi giải
quyết các tranh chấp phát sinh. Khi có tranh chấp phát sinh thì các bên vẫn có khuynh hướng
kiện ra Tòa án để giải quyết tranh chấp. Vấn đề này đặt ra một câu hỏi là tại sao với một

phương thức giải quyết tranh chấp được các nhà kinh doanh trên thế giới ưu tiên lựa chọn khi
giải quyết các tranh chấp phát sinh, nhưng tại Việt Nam thì lại không được các bên lựa chọn.
Chính vì lý do đó mà người viết chọn đề tài nghiên cứu “Thực tiễn giải quyết tranh chấp
thương mại bằng trọng tài thương mại tại Việt Nam”.
2. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về giải quyết tranh chấp kinh doanh- thương mại
bằng trọng tài.
- Nghiên cứu những vấn đề pháp lý có liên quan đến việc giải quyết tranh chấp kinh
doanh- thương mại bằng trọng tài.
- Nghiên cứu những thực trạng đang tồn tại trong việc giải quyết tranh chấp bằng trọng
tài.
- Đề xuất hướng hoàn thiện nhằm nâng cao năng lực quản lý cũng như hiệu quả trong
hoạt động giải quyết tranh chấp của trọng tài.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay, trọng tài với tư cách là một tổ chức phi chính
GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 8

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM
phủ, thực hiện hoạt động giải quyết tranh chấp phát sinh giữa các bên trên cơ sở thỏa thuận.
Cho nên, trọng tài sẽ giải quyết các tranh chấp phát sinh giữa các bên trên nguyên tắc bình
đẳng, thỏa thuận và không mang quyền lực nhà nước. Trong phạm vi đề tài thì người viết chỉ
đưa ra các vấn đề về các quy định của pháp luật đối với phương thức giải quyết tranh chấp
bằng trọng tài, lược sử hình thành phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài. Bên cạnh
đó thì phân tích cho thấy thực trạng giải quyết tranh chấp bằng trọng tài hiện nay ở nước ta và

một số giải pháp đề xuất nhằm góp phần làm cho phương thức này ngày càng hoàn thiện hơn
thu hút các bên lựa chọn phương thức giải quyết trọng tài thay cho Tòa án nhằm giảm bớt
gánh nặng cho Tòa án
4. Phương pháp nghiên cứu
Để tìm hiểu sâu hơn về nội dung của đề tài, tháo gỡ những vướng mắc cần thiết trong hệ
thống pháp luật nước ta, người viết dùng phương pháp phân tích, so sánh kết hợp đối chiếu.
Bên cạnh đó thì người viết còn dùng phương pháp của các ngành khoa học khác như: Phân
tích luật viết, liệt kê, bình luận và tổng hợp, sưu tầm các tài liệu có liên quan… Nhằm chuyển
tải hết những nội dung cơ bản của đề tài, tuy chỉ là một khía cạnh của vấn đề nhưng những
phương pháp này sẽ hữu ích trong việc tìm ra những điểm cần khắc phục cũng như những vấn
đề cơ bản nhất của đề tài.
5. Kết cấu của đề tài
Kết cấu đề tài gồm những phần chính sau: Lời nói đầu, nội dung, kết luận. Riêng phần
nội dung bao gồm 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về tranh chấp thương mại và giải quyết tranh chấp thương
mại bằng trọng tài thương mại
Chương 2: Qui định của pháp luật về phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
bằng trọng tài thương mại
Chương 3: Thực trạng giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại và
một số giải pháp hoàn thiện.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 9

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

Chương 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI VÀ GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG MẠI
1.1. Khái quát về tranh chấp thương mại
1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1. Khái niệm về hoạt động thương mại
Theo Khoản 1 Điều 3 của Luật Thương mại 2005 thì “hoạt động thương mại là
hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu
tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”. Theo định
nghĩa này thì ta có thể hiểu hoạt động thương mại phải là hoạt động nhằm mục đích
sinh lợi, yếu tố sinh lợi hay không sinh lợi là yếu tố quyết định hoạt động đó có phải là
hoạt động thương mại hay không, nếu không có mục đích lợi nhuận thì đó không phải
là hoạt động thương mại mà có thể là hoạt động trên các lĩnh vực lao động hay dân sự,
hôn nhân gia đình… Với định nghĩa như vậy thì sẽ có sự bao quát hết các hoạt động có
mục đích sinh lợi, và bất cứ hoạt động nào mang mục đích sinh lợi đều là hoạt động
thương mại. Luật Thương mại 2005 không liệt kê từng hoạt động như trong Pháp lệnh
Trọng tài thương mại 2003. Theo Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003 thì hoạt động
thương mại được hiểu chi tiết hơn và cụ thể hơn so với định nghĩa của Luật Thương
mại 2005. Tại Khoản 3 Điều 2 Pháp lệnh trọng tài thương mại định nghĩa hoạt động
thương mại là “là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của cá nhân, tổ
chức kinh doanh bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ; phân phối; đại diện,
đại lý thương mại; ký gửi; thuê, cho thuê; thuê mua; xây dựng; tư vấn kỹ thuật; lixăng; đầu tư; tài chính, ngân hàng bảo hiểm; thăm dò, khai thác; vận chuyển hàng
hoá, hành khách bằng đường hàng không, đường biển, đường sắt, đường bộ và các
hành vi thương mại khác theo quy định của pháp luật”. Như vậy, theo Pháp lệnh Trọng
tài thương mại 2003, hoạt động thương mại được hiểu chi tiết hơn và chỉ có những hoạt
động được liệt kê trong pháp lệnh hoặc được Luật quy định thì mới được xem đó là
hoạt động thương mại.
1.1.1.2. Khái niệm về tranh chấp thương mại
Tranh chấp thường phát sinh từ những mâu thuẫn giữa các bên trong quá trình

thực hiện các hoạt động trao đổi mua bán với nhau. Những mâu thuẫn nếu không được
giải quyết kịp thời thì sẽ ngày càng lớn dần lên và đến lúc không thể điều hòa được thì
sẽ trở thành những tranh chấp giữa các bên. Trong cuộc sống hằng ngày thì ta thường

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 10

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

gặp những tranh chấp như tranh chấp dân sự, lao động, hôn nhân gia đình, hành chính,
thương mại... Mỗi loại tranh chấp thì sẽ có những nét đặc thù riêng, và để giải quyết
những tranh chấp đó thì cần có những phương pháp giải quyết phù hợp với từng loại
tranh chấp. Ví dụ như tranh chấp về lao động thông thường thì sẽ là những mâu thuẫn
về quyền và lợi ích của người lao động và người sử dụng lao động nên phương pháp
giải quyết chủ yếu là hoà giải, thương lượng giữa họ về quyền và lợi ích chính đáng
của họ và luật áp dụng để giải quyết tranh chấp này là luật lao động và cơ quan giải
quyết thường là toà án và thường được giải quyết theo thủ tục tố tụng lao động (dân
sự). Hay tranh chấp về hành chính thì thường là giữa một bên là cơ quan hành chính
nhà nước và người dân về một vấn đề nào đó nên cần xem xét về mức độ quyền và lợi
ích chính đáng của người dân có bị xâm hại hay không, hay họ đã xâm phạm lợi ích gì
của nhà nước, luật hành chính sẽ được áp dụng trong việc giải quyết loại tranh chấp
này và thường thì sẽ được giải quyết theo thủ tục tố tụng hành chính. Trong các loại
tranh chấp phát sinh thì tranh chấp thương mại là loại tranh chấp khá phức tạp, phát
sinh trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại của các chủ thể trong mối
quan hệ thương mại. Vậy ta có thể hiểu “tranh chấp thương mại là mâu thuẫn, bất

đồng về quyền và nghĩa vụ của các bên phát sinh trong quá trình thực hiện các hoạt
động thương mại của các bên nhằm mục đích sinh lợi, và được giải quyết theo thủ tục
riêng”.
1.1.1.3. Điều kiện để một tranh chấp là tranh chấp thương mại
Tranh chấp thường được bắt đầu bằng những bất đồng trong quan điểm, trong ý
kiến, trong hành động và cũng có thể từ một lý do khách quan nào khác. Chẳng hạn
như: tranh chấp giữa đại lý với nhà sản xuất về mức hoa hồng hay tranh chấp giữa các
đại lý thương mại khác nhau về thị trường tiêu thụ sản phẩm, cũng có thể là tranh chấp
giữa các bên trong các hoạt động thương mại khác với nhau. Khi có mâu thuẫn thì tất
yếu sẽ phát sinh ra tranh chấp và không phải tranh chấp nào cũng được gọi là tranh
chấp thương mại, cũng như không phải mọi hoạt động của các bên chủ thể đều là hoạt
động thương mạị mà một tranh chấp thương mại phải hội đủ các điều kiện sau đây:
- Tranh chấp thương mại đó trước hết là những mâu thuẫn (bất đồng) phát sinh
giữa các bên trong một mối quan hệ cụ thể nhất định. Chúng ta phải đặt những tranh
chấp đó vào trong một mối quan hệ nhất định thì mới có thể xác định được tranh chấp
đó là tranh chấp gì, có phải là tranh chấp thương mại hay không. Bởi vì cùng một tranh
chấp nhưng nếu trong những hoàn cảnh khác nhau và trong những mối quan hệ khác
nhau thì nó sẽ mang những bản chất khác nhau. Ví dụ như, trong mối quan hệ mua bán

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 11

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

hàng hóa nếu như ở đây là mối quan hệ giữa người bán và người mua thông thường và

người mua nhằm mục đích phục vụ sinh hoạt hằng ngày thì khi phát sinh tranh chấp sẽ
là những tranh chấp về dân sự, nhưng cũng tranh chấp đó nếu người mua nhằm mục
đích mua rồi bán lại nhằm kiếm lợi nhuận thì lúc này tranh chấp đó sẽ được xem như là
tranh chấp thương mại.
- Những mâu thuẫn (bất đồng) đó phải phát sinh từ các hoạt động thương mại.
- Những mâu thuẫn bất đồng đó phát sinh chủ yếu giữa các bên là thương nhân
hoặc ít nhất một bên là thương nhân.
Nếu thiếu một trong ba điều kiện này thì tranh chấp đó chưa phải là tranh chấp
thương mại mà có thể là một dạng tranh chấp khác, có thể là tranh chấp dân sự hay lao
động.
Ví dụ như tranh chấp phát sinh giữa hai công ty A và công ty B về hợp đồng gia
công một lô hàng mà công ty A nhận gia công cho công ty B nhưng đến thời hạn giao
hàng như thoả thuận thì công ty A vẫn chưa có hàng để giao cho công ty B thì lúc này
sẽ phát sinh tranh chấp giữa hai công ty này vì việc chậm giao hàng của công ty A có
thể gây ra thiệt hại cho công ty B và công ty A trong trường hợp này đã vi phạm hợp
đồng về gia công đối với công ty B. Tranh chấp này thoả điều kiện là tranh chấp
thương mại vì thoả mãn cả hai bên tranh chấp đều là thương nhân (công ty A và công
ty B), và tranh chấp này phát sinh từ quan hệ gia công hàng hoá, và tranh chấp này phát
sinh từ hoạt động thương mại vì cả hai công ty A và B trong trường hợp này thì đều
nhằm mục đích sinh lợi.
1.1.2. Đặc điểm và tính chất tranh chấp thương mại
- Các chủ thể của tranh chấp thương mại thường là các doanh nghiệp, các thương
nhân hoặc cũng có thể là các chủ thể khác có tham gia vào các hoạt động thương mại.
- Tranh chấp thương mại thường gắn với hoạt động kinh doanh của các chủ thể.
- Tranh chấp thương mại thường được giải quyết bằng sự thoả thuận của các bên
về phương thức giải quyết các tranh chấp phát sinh trong quá trình kinh doanh của họ.
- Tranh chấp thương mại là tranh chấp mang tính quốc tế chứ không bó hẹp trong
phạm vi một quốc gia. Điều này cũng dễ hiểu bởi vì hoạt động thương mại là một hoạt
động mang tính quốc tế, là các quan hệ phát sinh giữa các bên và thường những mối
quan hệ này mang tính quốc tế nhiều hơn chứ không bó hẹp trong phạm vi một quốc

gia nhỏ lẻ.
- Tranh chấp thương mại phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau mà trong đó
có những nguyên nhân chúng ta không thể dự đoán trước được, đôi lúc không đơn giản

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 12

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

mà rất phức tạp và càng ngày càng phong phú và đa dạng. Cũng bởi vì hoạt động
thương mại ngày nay cũng phong phú và đa dạng hơn nhiều so với trước đây cho nên
các phương pháp để giải quyết các tranh chấp đó cũng phong phú và đa dạng hơn, nếu
như trước đây tranh chấp thường phát sinh trong lĩnh vực mua bán hàng hoá thì ngày
nay tranh chấp thương mại phát sinh hầu hết trong các lĩnh vực của hoạt động thương
mại như mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đại lý ký gởi, thuê, cho thuê, thuê mua,
tư vấn kỹ thuật, li-xăng, đầu tư tài chính, ngân hàng bảo hiểm, thăm dò, khai thác vận
chuyển hàng hoá, hành khách... Và ngày nay trong thời kỳ hội nhập thì những tranh
chấp này cũng phức tạp hơn, không chỉ là tranh chấp trong nước mà nó còn là những
tranh chấp mang tính chất ngoài nước giữa các doanh nghiệp trong nước với doanh
nghiệp nước ngoài. Nhất là từ khi nước ta gia nhập WTO vào năm 2006 thì tình hình
kinh tế nước ta bước vào thời kỳ hội nhập với nền kinh tế thế giới, lúc này các doanh
nghiệp trong nước phải tham gia vào mối quan hệ chung của nền kinh tế thế giới chứ
không bó hẹp trong các mối quan hệ nội tại trong nước với các doanh nghiệp trong
nước nên những tranh chấp giữa các doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước
ngoài là rất khó có thể tránh khỏi.

1.1.3. Nguyên nhân làm phát sinh tranh chấp thương mại
Tranh chấp thương mại thì có vô số nguyên nhân phát sinh khác nhau nhưng trên
thực tế thì các nhà làm luật thường nghiên cứu dựa trên hai nguyên nhân chủ yếu là
nguyên nhân do lỗi khách quan và nguyên nhân phát sinh do lỗi chủ quan của các bên.
- Nguyên nhân khách quan là nguyên nhân phát sinh từ thực tế của các giao dịch
thương mại mà các bên không thể lường trước được hoặc biết nhưng cho rằng có thể
khắc phục được, cũng có thể là việc khắc phục những nguyên nhân gây ra trở ngại đó
nằm ngoài phạm vi xử lý của các bên; cũng có thể hành vi vi phạm của bên này là do
lỗi của bên kia, hay là do quyết định của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền mà
các bên không thể biết được vào thời điểm giao kết hợp đồng1. Thông thường đối với
nguyên nhân phát sinh do lỗi khách quan thì nếu bên có lỗi chứng minh được là lỗi do
khách quan, ngoài ý muốn và bên đó không hề biết về việc phát sinh nguyên nhân này
cũng như không thể khắc phục được thì có thể được miễn trách nhiệm. Ví dụ như trong
hợp đồng mua bán hàng hóa giữa công ty C và công ty D có điều khoản quy định là
công ty C sẽ có trách nhiệm giao hàng tại trụ sở công ty D vào ngày 20/11/2009. Thực
tế thì công ty C đã giao hàng đến tại trụ sở của công ty D vào ngày 15/11/2009, nhưng
vì hôm đó là ngày nghỉ nên công ty D từ chối nhận hàng vì không đủ người để nhận
1

Theo Điều 294 Luật Thương mại 2005.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 13

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

hàng và hẹn đến ngày 17/11 mới nhận hàng; thế nhưng cùng thời điểm đó thì trời mưa
to gây ngập trên diện rộng. Đến ngày 17/11/2009 khi công ty D tiến hàng nhận hàng thì
phát hiện hàng hóa đã bị hư hỏng nặng do đã bị thấm nước quá nhiều nên từ chối nhận
hàng, và yêu cầu công ty C bồi thường thiệt hại vì đã vi phạm điều khoản giao hàng
không đảm bảo chất lượng hàng hóa. Trong trường hợp này thì công ty C phải chứng
minh lỗi là do nguyên nhân khách quan (trời mưa) và do lỗi một phần của công ty D
(từ chối nhận hàng khi hàng đã được vận chuyển đến)2 thì sẽ được miễn trách nhiệm.
Thế nhưng ở đây các bên có nghĩa vụ phải chứng minh lỗi của mình là do yếu tố khách
quan không thể đoán trước được và cũng không thể khắc phục được ngay tức khắc.
- Còn về phần nguyên nhân chủ quan là những nguyên nhân phát sinh không phải
do lỗi của yếu tố khách quan mà lại do yếu tố chủ quan của một bên, và các bên thường
chủ động trong việc gây ra các lỗi đó. Loại nguyên nhân này rất phức tạp vì rất khó để
chứng minh là lỗi thuộc về bên nào. Cũng có thể là lỗi thuộc về một bên mà cũng có
thể thuộc về cả hai bên. Trong quan hệ thương mại do sự thúc đẩy của lợi nhuận mà
các bên trong quan hệ giao dịch thương mại có thể chấp nhận phá vỡ hợp đồng, có thể
bất chấp mọi thủ đoạn thậm chí chấp nhận bội tín miễn sao có thể mang lại lợi nhuận
cho mình còn về quyền và lợi ích của đối tác thì họ ít quan tâm đến. Vì lợi ích bản thân
mà các nhà kinh doanh có thể bất chấp pháp luật; sự bất chấp pháp luật, vi phạm thoả
thuận của các nhà kinh doanh khi tham gia các quan hệ thương mại một phần do sự
kém hiểu biết về pháp luật của họ, phần khác do ý thức chấp hành luật của họ chưa
cao.
1.2. Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
1.2.1. Khái niệm
Các tranh chấp thương mại thì luôn phát sinh trong quá trình các bên thực hiện
các hoạt động thương mại và để giải quyết các tranh chấp đó thì các bên phải lựa chọn
hình thức giải quyết phù hợp với từng loại tranh chấp phát sinh. Vậy giải quyết tranh
chấp thương mại là việc lựa chọn các hình thức, phương thức để giải quyết những mâu
thuẫn bất đồng về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình thực hiện các hoạt
động thương mại. Hay cách thức phương pháp, hoạt động để điều chỉnh các bất đồng,

các xung đột nhằm khắc phục và loại trừ các tranh chấp đã phát sinh, nhằm bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của các thương nhân và các chủ thể kinh doanh khác, bảo vệ
trật tự kỷ cương của xã hội3.

2
3

Áp dụng Điều 294 Luật Thương mại 2005.
Th.s Dương Kim Thế Nguyên, Giáo trình luật thương mại 3, Khoa Luật – Đại học Cần Thơ 2008, trang 3.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 14

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

1.2.2. Các phương thức giải quyết tranh chấp
Tùy theo điều kiện của mỗi quốc gia và cũng tùy theo mức độ của các loại tranh
chấp mà các bên có thể lựa chọn các phương thức khác nhau để giải quyết các tranh
chấp phát sinh, nhưng trên thực tế hiện nay thì các tranh chấp thương mại thường được
các bên giải quyết bằng bốn phương thức chủ yếu: Đó là thương lượng, hòa giải, trọng
tài và tòa án. Mỗi phương thức giải quyết sẽ có những ưu và nhược điểm riêng mà tùy
theo những mối quan hệ phát sinh mà các bên sẽ lựa chọn phương thức phù hợp:
- Thương lượng
Là hình thức giải quyết tranh chấp thường không cần đến vai trò của bên thứ 03
can thiệp vào mà bản thân các bên trong mối quan hệ có phát sinh tranh chấp sẽ tự thỏa

thuận với nhau để giải quyết các bất đồng, mâu thuẫn giữa các bên. Phương thức này
đơn giản, gọn nhẹ, hiệu quả lại ít tốn kém về tiền bạc, không mất nhiều thời gian của
các bên, và ít gây ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác vốn có giữa các bên. Các bên có
thể tự mình đứng ra giải quyết hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp của mình
đứng ra giải quyết mà không cần phải trực tiếp giải quyết. Trong quá trình giải quyết
thì các bên có thể tự đưa ra ý kiến, quan điểm của mình khi giải quyết các tranh chấp,
hay cũng có thể thỏa thuận lại những nội dung đang phát sinh tranh chấp theo hướng
phù hợp nhất và có lợi nhất cho cả hai bên, không gây mất hòa khí giữa các bên. Thỏa
thuận được lập thành giữa các bên sẽ có hiệu lực thi hành giữa các bên. Thế nhưng
phương thức giải quyết này chỉ thích hợp khi cả hai bên cùng có thiện chí để giải quyết
các tranh chấp mà thôi. Trong trường hợp các bên hoặc ít nhất một trong các bên tỏ ra
mất hòa khí hay có sự bất đồng quan điểm thì phương thức giải quyết này sẽ không đi
đến kết quả mà đôi khi còn ảnh hưởng đến quan hệ của các bên. Thỏa thuận được tạo
lập giữa các bên không có tính thi hành bắt buộc hay không có gì để đảm bảo các bên
phải thi hành mà chỉ được thi hành dựa trên sự tự nguyện của các bên mà thôi vì thế
các bên có thể phá vỡ sự thỏa thuận này một cách dễ dàng. Hình thức thương lượng
thường diễn ra khép kín, không công khai nên dễ xảy ra những tiêu cực trái pháp luật.
- Hoà giải
Là hình thức giải quyết tranh chấp đã hình thành từ lâu và rất được các bên ưa
chuộng, phương thức này có sự tham gia của một bên thứ ba được các bên lựa chọn gọi
là hoà giải viên. Hoà giải viên được các đương sự chọn đóng vai trò "trung lập" tạo
điều kiện giúp đỡ các bên tranh chấp đạt được một giải pháp để điều hoà lợi ích khắc
phục mâu thuẫn bất đồng đã phát sinh.
Hoà giải viên sẽ đưa ra những lý giải, phân tích cho các bên thấy rõ lợi ích của

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 15

SVTH: LÊ VĂN NIÊN

THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

mình và của bên kia để cùng tìm ra một giải pháp thống nhất giải quyết tranh chấp hợp
tình hợp lý. Hoà giải viên không có quyền hạn gì để ra quyết định hoặc áp đặt một giải
pháp nào đối với các bên, cũng như không thể đưa ra các biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Hoà giải là hình thức giải quyết tranh chấp mang tính chất tự nguyện, so với
thương lượng thì hoà giải có nhiều ưu điểm hơn là có một bên đứng ra làm trung gian
và người đó sẽ có thể giải thích cho các bên hiểu rõ hơn về phương thức, cách thức để
họ có thể giải quyết mâu thuẫn của mình khiến cho việc giải quyết tranh chấp được dễ
dàng hơn. Chẳng hạn hoà giải viên ít nhiều cũng là những chuyên gia am hiểu về vấn
đề đang tranh chấp, họ sẽ đánh giá sự việc khách quan hơn, công bằng hơn cho các
bên. Hoà giải viên có thể đưa ra phương thức giải quyết cho cả hai bên cùng tham
khảo, để cùng nhau bàn bạc tìm ra hướng giải quyết công việc tốt hơn, cùng các bên
từng bước tháo gỡ từng mắc xích của những bất đồng qua đó có hướng giúp các bên
giải quyết tranh chấp tốt hơn.
Thế nhưng hoà giải cũng chỉ thành công khi hai bên có thiện chí giải quyết tranh
chấp và nhìn chung thể thức này không có giá trị bắt buộc trừ khi các bên đạt được sự
thoả thuận. Nếu các bên cứ khăng khăng bảo thủ thì tranh chấp cũng không giải quyết
được vì hoà giải viên không đưa ra những quyết định buộc các bên phải thi hành.
Người trung gian hoà giải được chọn thông qua sự thống nhất thoả thuận của các bên,
nên nếu các bên không thể thống nhất được là sẽ lựa chọn ai thì các tranh chấp cũng
không thể giải quyết được. Để giải quyết các tranh chấp đạt được hiệu quả thì một vấn
đề cần thiết là người được các bên lựa chọn để giải quyết tranh chấp phải có chuyên
môn trong lĩnh vực mà họ sẽ giải quyết tranh chấp.
Hai phương thức trên có giải quyết tranh chấp thành công hay không đều phụ
thuộc rất lớn vào sự tự nguyện và thiện ý của các bên. Thiếu những yếu tố đó việc giải
quyết tranh chấp sẽ thất bại. Do đó để giải quyết tranh chấp giữa các bên có hiệu quả

thì cần giải quyết bằng những phương thức khác, quyết định của tổ chức, cơ quan giải
quyết tranh chấp phải được tuân thủ một cách triệt để. Vì thế người có quyền lợi bị
xâm phạm sau khi không thành công trong việc áp dụng của các biện pháp trên có thể
kiện ra toà án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền lợi của mình.
- Giải quyết tranh chấp thông qua thủ tục trọng tài
Tranh chấp thương mại có thể được giải quyết thông qua trọng tài kinh tế. Đây là
một phương thức giải quyết tranh chấp do các bên tự thoả thuận lập ra nhằm giải quyết
dứt điểm các vụ tranh chấp. Trọng tài kinh tế tồn tại từ rất lâu và phát triển mạnh mẽ
trên thế giới như ngày nay vì tố tụng của nó đã mang lại những lợi ích thiết thực cho

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 16

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

các doanh nghiệp. Nếu như phương thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng hòa
giải mang tính mềm dẻo, không có hiệu lực bắt buộc các bên thi hành trong thực tế do
một số hạn chế nhất định thì phương thức giải quyết tranh chấp này có tính bắt buộc thi
hành hơn. Phán quyết trọng tài sẽ có hiệu lực bắt buộc các bên phải thi hành và nếu
một bên không thi hành hay cố tình chống lại thì có thể bị áp dụng các biện pháp bắt
buộc thi hành nào đó như cưỡng chế, bắt buộc thi hành phán quyết trọng tài... Trọng tài
viên, hay trung tâm trọng mà được các bên lựa chọn để giải quyết các tranh chấp theo
phương thức này thường là những người có kiến thức chuyên môn và có kinh nghiệm
về lĩnh vực cần giải quyết. Trong nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển và các
mối quan hệ của các bên cũng đã vượt ra ngoài phạm vi của một quốc gia và mang tính

quốc tế nên việc áp dụng phương thức giải quyết tranh chấp này là phù hợp với tình
hình chung trên thế giới. Tuy nhiên, phương thức giải quyết này vẫn còn những hạn
chế nhất định, các phán quyết của trọng tài vẫn có thể bị huỷ bỏ bởi quyết định của tòa
án, và quyền hạn của các trọng tài viên khi giải quyết tranh chấp vẫn có những hạn chế
nhất định, các trọng tài viên vẫn chưa thể độc lập trong việc sử dụng quyền lực của
mình để giải quyết các tranh chấp mà đôi khi còn phải lệ thuộc vào tòa án. Hiệu lực
của các phán quyết trọng tài thì chỉ có giá trị bắt buộc đối với các bên chứ không có giá
trị bắt buộc đối với người thứ ba hay những người có quyền và nghĩa vụ liên quan bắt
buộc phải thi hành.
- Giải quyết tranh chấp theo thủ tục toà án
Ngoài phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng hòa giải, thương
lượng, trọng tài thì các tranh chấp thương mại cũng có thể được giải quyết bằng cách
khởi kiện ra tòa án. Đây là phương thức giải quyết tranh chấp được hình thành từ lâu
đời và do cơ quan mang quyền lực của nhà nước đứng ra trực tiếp xét xử và các phán
quyết của toà án sẽ có hiệu lực thi hành rất cao. Phương thức giải quyết tranh chấp này
đến tận ngày nay vẫn được các bên trong mối quan hệ có phát sinh tranh chấp lựa chọn
khi mà các phương thức giải quyết tranh chấp giữa các bên bằng hình thức thương
lượng, hòa giải, trọng tài không đạt được kết quả. Toà án có thẩm quyền xét xử các
tranh chấp phát sinh từ tất cả các mối quan hệ kinh tế trong nước kể cả thủ tục giải
quyết phá sản doanh nghiệp. Là cơ quan có quyền lực giải quyết cao nhất các vụ án
phát sinh trong lĩnh vực kinh doanh - thương mại, các bản án của tòa án sẽ có giá trị bắt
buộc thi hành đối với các bên. Quá trình xét xử của tòa án sẽ tuân theo một thủ tục
chung do luật định, không cơ quan nào có thể hủy bản án đó trừ khi nó vi phạm trình tự
thủ tục hay vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc vi phạm về nguyên tắc giải quyết

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 17

SVTH: LÊ VĂN NIÊN

THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

tranh chấp. Luật Tố tụng dân sự 2004 cũng đã quy định thẩm quyền cho tòa án có thể
giải quyết các tranh chấp thương mại phát sinh trong các lĩnh vực như mua bán hàng
hóa, đầu tư xúc tiến thương mại, cung ứng dịch vụ, đại diện đại lý, ký gửi, thuê, cho
thuê, thuê mua…4. Tuy nhiên việc giải quyết tranh chấp thương mại bằng tòa án cũng
có những hạn chế nhất định về trình tự thủ tục thì khá là dài và phải tuân thủ theo
những nguyên tắc xét xử quy định riêng cho việc xét xử bằng tòa án, cũng như ảnh
hưởng nhiều đến tiếng tăm, uy tín, danh dự của các bên trên thương trường vì tòa án
thường thì xét xử công khai mà việc xét xử công khai sẽ làm lộ các bí mật kinh doanh
của các bên nên không tránh khỏi những tổn thất cho các bên, và thời gian giải quyết
cũng kéo dài gây cản trở cho công việc kinh doanh của các bên.
1.3. Khái quát chung về phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng
trọng tài thương mại
1.3.1. Khái niệm
Trọng tài thường được biết đến như một cơ quan hay một tổ chức hay một người
làm trung gian để giải quyết các tranh chấp, bất đồng hay là người đứng ra để phán xét
giữa các bên xem ai đúng ai sai. Ví dụ như trong một trận bóng đá thì có trọng tài sẽ là
người điều khiển trận đấu, công nhận kết quả giữa hai đội bóng. Trong cuộc sống thì
rất dễ phát sinh ra những tranh chấp, bất đồng giữa các bên về quyền và nghĩa vụ và
cần có một người đứng ra làm trung gian để giải quyết các mâu thuẫn giữa hai bên,
đứng ra giải thích cho các bên về quyền và nghĩa vụ của mình cũng như hướng dẫn các
bên phải làm như thế nào cho đúng, mỗi một lĩnh vực thì ta cần có một cơ quan hay tổ
chức hay một người sẽ đứng ra làm nhiệm vụ trung gian giữa các bên. Ví dụ như trong
tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động thì tổ chức công đoàn
thường là người đứng ở vị trí trung gian. Trong hoạt động thương mại cũng vậy, cũng
cần có một tổ chức đứng ở vị trí trung gian để giải quyết các tranh chấp giữa các bên

mà không phải là một cơ quan nào mang quyền lực nhà nước như những tranh chấp về
hành chính hay hình sự. Ở đây ta cần có một cơ quan đứng ở vị trí trung gian gần với
các bên tranh chấp hơn, chắc hẳn đó không phải là toà án và trọng tài thương mại là
phương thức giải quyết phù hợp nhất. Theo Luật Trọng tài thương mại 2010 thì “trọng
tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được
tiến hành theo quy định của luật này”5.
Luật Trọng tài thương mại 2010 đã mở rộng thẩm quyền giải quyết tranh chấp của

4
5

Theo Điều 29 Luật Tố tụng dân sự 2004.
Theo Khoản 1 Điều 3 Luật TTTM 2010.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 18

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

trọng tài hơn so với các văn bản trước đó. Nếu như theo Pháp lệnh Trọng tài thương
mại 2003 “trọng tài chỉ giải quyết các tranh chấp phát sinh trong các hoạt động
thương mại”, thì theo Luật Trọng tài thương mại 2010 phạm vi giải quyết tranh chấp
của trọng tài đã được mở rộng hơn ngoài các tranh chấp thương mại6. Nhưng dù có quy
định như thế nào đi chăng nữa thì trọng tài thương mại vẫn được hiểu theo nghĩa chung
là cơ quan có chức năng giải quyết các tranh chấp phát sinh giữa các bên khi các bên

trong mối quan hệ có thoả thuận trọng tài, và theo thủ tục tố tụng trọng tài.
1.3.2. Đặc điểm, vai trò
Trọng tài thương mại là một phương thức giải quyết tranh chấp khá phổ biến hiện
nay trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Mặc dù nền kinh tế của các nước
là khác nhau và cách giải quyết tranh chấp của các trung tâm trọng tài cũng có những
điểm khác nhau cơ bản nhưng nhìn chung thì các tổ chức trọng tài có những đặc điểm
chung sau:
- Tổ chức trọng tài là tổ chức phi chính phủ, hoạt động mang tính nghề
nghiệp và không mang quyền lực nhà nước. Đây là điểm đặc trưng đầu tiên của tổ
chức trọng tài, và cũng là điểm để phân biệt tổ chức trọng tài với các tổ chức khác như
toà án. Các trung tâm trọng tài được thành lập dựa trên yêu cầu khách quan của từng
vùng, từng địa phương và xuất phát từ những yêu cầu cụ thể của đời sống chứ không
liên quan gì đến sự tổ chức của chính phủ. Khi thực hiện các hoạt động giải quyết các
tranh chấp thì các trung tâm hay tổ chức trọng tài sử dụng quyền lực riêng của mình
chứ không sử dụng quyền lực của nhà nước, các tổ chức trọng tài khi xét xử chỉ tuân
theo pháp luật chứ không bị ràng buộc bởi một cơ quan quyền lực nào cả.
- Các tổ chức trọng tài thường được lập trên sáng kiến và sự tự nguyện của
các trọng tài viên. Việc thành lập các trung tâm trọng tài dựa trên sự cần thiết và yêu
cầu của các trọng tài viên và cần những điều kiện nhất định về số lượng trọng tài viên
cũng như thủ tục riêng cần thiết theo quy định của pháp luật để thành lập các tổ chức
trọng tài chứ không bị bắt buộc hay theo yêu cầu của một bên hay một cơ quan nào7.
- Các tổ chức trọng tài hoạt động dựa trên cơ sở cân đối thu chi áp dụng
nguyên tắc hạch toán dựa trên uy tín là chủ yếu. Các tổ chức trọng tài sẽ có quyền
thu phí khi giải quyết các tranh chấp và các khoản thu chi của các tổ chức trọng tài sẽ
do các tổ chức đó tự cân đối và tính toàn riêng chứ không nhận được sự hỗ trợ nào của
nhà nước cũng như sự đóng góp của tổ chức nào khác. Việc các trung tâm trọng tài có

6
7

Theo Điều 2 Luật TTTM 2010.
Theo Điều 24 Luật TTTM 2010.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 19

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

thể tồn tại và hoạt động được hay không là nhờ vào uy tín của chính trung tâm trọng tài
đó khi giải quyết các tranh chấp, và trung tâm trọng tài nào càng tạo được nhiều uy tín
đối với các doanh nghiệp thì khả năng tồn tại và phát triển của trung tâm trọng tài đó
càng cao và các doanh nghiệp sẽ đặt niềm tin hơn vào các trung tâm trọng tài đó khi
giải quyết các tranh chấp phát sinh. Sự tồn tại và phát triển của trung tâm trọng tài sẽ
do chính trung tâm trọng tài đó quyết định.
- Hoạt động trọng tài chịu sự quản lý của nhà nước. Tuy các trung tâm trọng
tài hoạt động mang tính nghề nghiệp và không mang quyền lực nhà nước nhưng mọi
hoạt động của trung tâm trọng tài đều phải chịu sự quản lý của nhà nước, tuân theo
những quy định của pháp luật và hoạt động dựa trên những quy định hiện hành của
pháp luật trong một khuôn khổ nhất định, nếu các trung tâm trọng tài hoạt động vượt ra
ngoài phạm vi quản lý của nhà nước, vượt giới hạn do pháp luật quy định thì sẽ bị xử
phạt tuỳ theo mức độ vi phạm, thậm chí có thể bị đình chỉ hoạt động hay thu hồi giấy
phép đăng ký hoạt động, và khi các trung tâm trọng tài muốn được hoạt động thì phải
được cấp giấy phép của Bộ Tư pháp và phải đăng ký hoạt động ở Sở Tư pháp theo
những trình tự nhất định được quy định trong luật8.
Bên cạnh đó, trọng tài cũng đóng một vai trò rất quan trọng trong việc giải quyết

các tranh chấp phát sinh và giúp ổn định đời sống xã hội.
- Giải quyết tranh chấp bằng con đường trọng tài thương mại sẽ giúp các bên
tranh chấp giữ được tính bí mật trong kinh doanh, không làm tiết lộ bí mật kinh
doanh của doanh nghiệp cũng như ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp. Đây
là vai trò rất quan trọng của phương thức giải quyết tranh chấp bằng con đường trọng
tài, và cũng chính nhờ vai trò này mà các doanh nghiệp thường ưu tiên khi lựa chọn
phương thức giải quyết tranh chấp bằng con đường trọng tài thương mại hơn thay vì
lựa chọn toà án. Vì bản chất của việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài là giải quyết
tranh chấp không công khai9 nên đảm bảo được uy tín của doanh nghiệp trên thương
trường giúp cho các doanh nghiệp yên tâm về việc các đối tác của doanh nghiệp không
thể biết việc doanh nghiệp có phát sinh mâu thuẫn trong kinh doanh, tranh chấp với các
doanh nghiệp khác. Điều này giúp cho doanh nghiệp vẫn giữ được uy tín của mình đối
với các đối tác còn lại.
- Bên cạnh đó giải quyết tranh chấp bằng trọng tài sẽ giúp các bên tiết kiệm
thời gian và có thể rút ngắn thủ tục xét xử. Việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài

8
9

Trình tự thủ tục thành lập trung tâm trọng tài Điều 24, 25, 26, 29 Luật TTTM 2010.
Theo Khoản 4 Điều 4 Luật TTTM 2010.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 20

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG

MẠI TẠI VIỆT NAM

sẽ nhanh hơn, gọn hơn so với việc giải quyết tranh chấp bằng toà án, vì so với toà án
thì thủ tục giải quyết tranh chấp của trọng tài đơn giản hơn nhiều và khi tổ trọng tài giải
quyết đưa ra phán quyết thì đó là phán quyết có tính bắt buộc thi hành chứ không như
toà án phải xét xử nhiều lần và phán quyết của toà án có thể bị kháng cáo hoặc kháng
nghị rồi phải cần thời gian mới có hiệu lực pháp luật.
- Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thì sẽ góp phần quan trọng trong việc
giảm bớt gánh nặng cho tòa án, sẽ hạn chế được tình trạng quá tải trong việc giải
quyết các vụ án kinh doanh - thương mại của tòa án. Khi chưa có việc giải quyết
các tranh chấp kinh doanh – thương mại bằng trọng tài thương mại thì mọi tranh chấp
phát sinh đều do tòa án giải quyết, điều đó đã đêm lại cho tòa án một khối lượng công
việc rất lớn khi phải xét xử tất cả các vụ án từ dân sự, hình sự, lao động đến kinh doanh
thương mại. Từ khi có thủ tục tố tụng trọng tài thì một phần nào đó án kinh doanh
thương mại của tòa án cũng giảm bớt vì đã được trọng tài giải quyết phần nào.
1.3.3. Hình thức trọng tài thương mại
1.3.3.1. Hội đồng trọng tài do trung tâm trọng tài thành lập (trọng tài qui chế)
Khi giải quyết các tranh chấp thương mại thì các bên thường có thói quen lựa
chọn các trung tâm trọng tài nhất định để giải quyết, vì thế họ cũng sẽ chọn các trọng
tài viên của trung tâm trọng tài đó để giải quyết các tranh chấp phát sinh giữa các bên.
Việc lựa chọn trọng tài viên một phần vì quy định bắt buộc của pháp luật về lựa chọn
trọng tài viên, một phần vì để các bên tiết kiệm được thời gian và công sức tìm kiếm
trọng tài viên cho mình. Hội đồng trọng tài được thành lập trong trường hợp này được
gọi là trọng tài qui chế “là hình thức giải quyết tranh chấp tại một trung tâm trọng tài
theo quy định của luật này và qui tắc tố tụng của trung tâm trọng tài đó”10. Khi chọn
hình thức trọng tài qui chế để giải quyết tranh chấp của mình thì các doanh nghiệp sẽ
có lợi thế nhất định. Trọng tài qui chế thường giải quyết các tranh chấp theo qui tắc tố
tụng riêng của trung tâm trọng tài mà họ là trọng tài viên, hoặc là trung tâm trọng tài
được các bên lựa chọn khi giải quyết tranh chấp trong trường hợp trọng tài viên không
thuộc trung tâm trọng tài các bên lựa chọn11. Mỗi trung tâm trọng tài đều có điều lệ

riêng nên thường xuyên thay đổi bổ sung qui chế cũng như phương thức giải quyết để
phù hợp với điều kiện thực tế. Hơn thế nữa, giữa các trung tâm trọng tài nên luôn có sự
cạnh tranh với nhau về nhiều mặt để có thể thu hút các bên có phát sinh tranh chấp lựa
chọn trung tâm mình để giải quyết các tranh chấp của họ nên các trung tâm trọng tài
10
11

Theo Khoản 6 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010.
Bởi vì theo Luật TTTM 2010 thì không nhất thiết các bên phải lựa chọn trọng tài viên của trung tâm trọng tài
đó khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài quy chế (qui định tại Điều 40 Luật TTTM 2010).

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 21

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

thường phải xây dựng uy tín của mình đồng thời có những phương án để thu hút khách
hàng như hạ biểu phí, đưa vào danh sách trọng tài viên những trọng tài viên có uy tín,
kinh nghiệm lâu năm trong giải quyết tranh chấp. Điều này giúp cho các bên tranh chấp
có thể lựa chọn trọng tài viên cũng như trung tâm trọng tài phù hợp với loại tranh chấp
có thể phát sinh giữa các bên trong hoạt động thương mại, nhằm mục đích nâng cao
hiệu quả của việc giải quyết các tranh chấp. Vì là hội đồng trọng tài được thành lập và
giải quyết tranh chấp theo quy tắc của một trung tâm trọng tài nhất định nên tạo điều
kiện cho các bên có thể lựa chọn những trung tâm trọng tài có uy tín mà họ tin tưởng
để giải quyết các tranh chấp của mình. Hình thức trọng tài này đã có từ lâu, khi bắt đầu

hình thành phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại từ năm 1993
mà tiền thân của nó là Hội đồng trọng tài kinh tế nhà nước cũng đã lựa chọn phương
thức này cho các bên khi giải quyết tranh chấp. Hình thức giải quyết tranh chấp này đã
mang đến cho các bên tranh chấp một sự an tâm về chất lượng giải quyết tranh chấp
của các trung tâm trọng tài.
1.3.3.2. Hội đồng trọng tài do các bên thành lập (trọng tài ad-hoc)
Trong một số trường hợp thì các bên tranh chấp không có điều kiện để tìm hiểu
các quy tắc giải quyết tranh chấp của các trung tâm trọng tài hoặc là không thích giải
quyết tranh chấp bằng các hội đồng trọng tài được thành lập ở các trung tâm trọng tài
nhất định vì có thể họ không muốn bị lệ thuộc vào quy tắc giải quyết tranh chấp của bất
kỳ một trung tâm trọng tài nào. Lúc này các bên sẽ thỏa thuận và tự mình lập Hội đồng
trọng tài để giải quyết tranh chấp phát sinh hay còn gọi là giải quyết tranh chấp bằng
hội đồng trọng tài do các bên thành lập (trọng tài vụ việc) “là hình thức giải quyết
tranh chấp theo quy định của Luật Trọng tài thương mại 2010 và trình tự thủ tục do
các bên thoả thuận”12. Với phương thức giải quyết tranh chấp theo hình thức trọng tài
này thì các bên tranh chấp sẽ tự thoả thuận với nhau về phương thức giải quyết tranh
chấp mà không phải chịu lệ thuộc vào phương thức giải quyết tranh chấp của bất kỳ
một trung tâm trọng tài nào, họ tự thoả thuận với nhau về phương thức giải quyết tranh
chấp và chỉ phải tuân theo quy định của pháp luật. Phương thức giải quyết tranh chấp
này giúp các bên chủ động hơn nữa trong việc đưa ra hướng giải quyết tranh chấp cho
riêng mình. Vì được tổ chức đơn giản và phương thức giải quyết khá mềm dẻo nên
hình thức trọng tài này chỉ thích hợp để giải quyết các tranh chấp đơn giản, ít tình tiết
và không có nhiều tình tiết phức tạp mà thôi, còn đối với những tranh cấp phức tạp thì
phương thức giải quyết tranh chấp này ít khi được các bên tin tưởng lựa chọn giải
12

Theo Khoản 7 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 22

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

quyết. Phương thức giải quyết này còn khá non trẻ, mới được quy định từ Pháp lệnh
Trọng tài thương mại 2003 mà thôi còn thời gian trước đó thì không được thừa nhận
một cách trực tiếp.
1.3.4. Tiêu chuẩn trở thành trọng tài viên
Trước khi các bên tranh chấp muốn đưa vụ tranh chấp của mình ra giải quyết
bằng trọng tài thì vấn đề mà các bên luôn quan tâm là việc lựa chọn cho mình một
trọng tài viên phù hợp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình không bị xâm
phạm. Trọng tài viên là người đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các tranh
chấp phát sinh giữa các bên, là người sẽ quyết định cho việc các tranh chấp phát sinh
có được giải quyết triệt để hay không, và hoạt động của trọng tài viên sẽ quyết định
phần nào sự tồn tại của chính trung tâm trọng tài mà họ đăng ký làm trọng tài viên.
Nếu một trung tâm trọng tài mà có nhiều trọng tài viên có kinh nghiệm giải quyết các
tranh chấp, và có uy tín trên thương trường được nhiều người biết đến thì các bên trong
giao dịch dân sự, thương mại thường sẽ có khuynh hướng lựa chọn những người đó để
giải quyết những tranh chấp của mình. Bởi vì các bên trong mối quan hệ đó thì bên nào
cũng muốn quyền lợi của mình được bảo đảm tốt nhất. Ví dụ như ở Việt Nam hiện nay
07 trung tâm trọng tài thế nhưng không phải trung tâm nào cũng hoạt động tốt mà chỉ
có một số trung tâm trọng tài hoạt động tốt, giải quyết được nhiều vụ tranh chấp mà
thôi. Ví dụ như Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam bên cạnh phòng thương mại và
công nghiệp Việt Nam giải quyết bình quân khoảng 20 vụ/năm13. Vì thế trọng tài viên
sẽ đóng vai trò quyết định cho việc giải quyết tranh chấp của trung tâm trọng tài, quyết
định sự tồn tại và hoạt động của trung tâm trọng tài. Theo Pháp lệnh Trọng tài thương

mại 2003 thì để trở thành trọng tài viên cần có những tiêu chuẩn sau: “Phải là công
dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; Có phẩm chất đạo đức tốt, trung
thực vô tư khách quan; Có bằng đại học và đã qua thực tế công tác theo ngành đã học
tự năm năm trở lên”14. Có thể nói đây là những điều kiện chuẩn phù hợp với quy định
trong các ngành luật khác như Luật tổ chức tòa án nhân dân, Luật tổ chức viện kiểm sát
nhân dân khi quy định về điều kiện thành trở thành kiểm sát viên, thẩm phán15. Với
những điều kiện này thì không quá khó khăn để một người là công dân Việt Nam có
thể trở thành trọng tài viên. Thế nhưng theo tiêu chuẩn về “có phẩm chất đạo đức tốt,
trung thực vô tư khách quan” thì ở đây không có tiêu chuẩn nào để quy định là một
13

/>14
Theo Khoản 1 Điều 12 Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003.
15
Điều 37 Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2002, Điều 43 Luật tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân 2002.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 23

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

người đó có phẩm chất đạo đức như thế nào là tốt. Việc một người nếu đã từng vi phạm
pháp luật thì liệu phẩm chất của họ có tốt không và lúc này sau khi đã hết thời hạn quy
định của pháp luật để họ được miễn truy cứu trách nhiệm cho những hành vi vi phạm
của họ thì họ có được làm trọng tài viên hay không? Đây là một vấn đề mà có thể nói

là rất khó để xác định được. Còn việc một người có trung thực, vô tư, khách quan hay
không thì phải xét ở thời điểm nào trong pháp lệnh cũng không quy định, có thể là
trước, ngay khi đăng ký hay là sau khi họ đã đăng ký làm trọng tài viên? Theo pháp
lệnh thì chỉ những người có bằng Đại học và đã qua thực tế công tác theo ngành đã học
từ năm năm mới có thể làm trọng tài viên. Như vậy đối với những người không có
bằng Đại học nhưng lại có kinh nghiệm, và đặc biệt là chuyên nghiên cứu về các lĩnh
vực phát sinh tranh chấp giữa các bên thì sao. Những người này nếu xét về kinh
nghiệm thì có thể họ sẽ giải quyết các tranh chấp đó tốt hơn trọng tài nhiều, việc giải
quyết tranh chấp của họ sẽ nhanh hơn và hiệu quả hơn. Vì thế Luật Trọng tài thương
mại 2010 đã có những quy định về trọng tài viên theo hướng mở rộng hơn khắc phục
được những nhược điểm của Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003.
Theo Luật Trọng tài thương mại 2010 thì để trở thành một trọng tài viên cần có
những điều kiện sau: “Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật
dân sự; có trình độ đại học và đã qua công tác theo ngành đã học từ năm năm trở lên;
Trong trường hợp đặc biệt, chuyên gia có trình độ chuyên môn cao và có nhiều kinh
nghiệm thực tiễn, tuy không đáp ứng được yêu cầu tại điểm b khoản này, cũng có thể
được làm trọng tài viên”16. Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định không chỉ là công
dân Việt Nam mà cả những người nước ngoài miễn sao đủ điều kiện theo quy định của
luật thì đã có thể là trọng tài viên rồi, với quy định này thì trọng tài viên không bị giới
hạn trong phạm vi là công dân Việt Nam nữa mà đã mở rộng ra đối với người nước
ngoài cũng có thể trở thành trọng tài viên của Việt Nam. Quy định này phù hợp với
thời kỳ hiện nay khi mà các mối quan hệ thường mang tính quốc tế và các tranh chấp
phát sinh cũng vậy cho nên trọng tài viên nước ngoài sẽ được các bên lựa chọn khi giải
quyết các tranh chấp phát sinh. Theo Luật Trọng tài thương mại 2010 đã bãi bỏ quy
định về trọng tài viên có phẩm chất đạo đức tốt, trung thực vô tư, khách quan và thêm
vào đó là điều kiện để các chuyên gia có thể trở thành trọng tài viên17. Với quy định
của Luật Trọng tài thương mại 2010 thì số lượng người có thể trở thành trọng tài viên
đã tăng lên rất nhiều, họ không chỉ là người Việt Nam mà cũng có thể là người nước

16

17

Theo Khoản 1 Điều 20 Luật Trọng tài thương mại 2010.
Điểm c Khoản 1 Điều 20 Luật TTTM 2010.

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 24

SVTH: LÊ VĂN NIÊN


THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THƯƠNG
MẠI TẠI VIỆT NAM

ngoài và những chuyên gia có kinh nghiệm cũng có thể trở thành trọng tài viên.
1.3.5. Lược sử hình thành phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
ở Việt Nam
So với các nước trên thế giới thì phương thức giải quyết tranh chấp bằng con
đường trọng tài thương mại xuất hiện ở Việt Nam khá muộn màng so với tiến trình
phát triển của loại hình giải quyết tranh chấp này. Ở Việt Nam tiến trình hình thành
phương thức giải quyết tranh chấp bằng con đường trọng tài thương mại có thể được
chia làm 3 giai đoạn:
Thứ nhất là giai đoạn trước ngày 1 tháng 7 năm 1994
Ta thấy trước năm 1960 tất cả các tranh chấp đều do Tòa án nhân dân giải quyết
theo thủ tục tư pháp.
Bắt đầu từ năm 1960 từ khi nền kinh tế có một sự chuyển biến mới và cùng với
việc ban hành điều lệ tạm thời về hợp đồng kinh tế, Thủ tướng chính phủ đã ban hành
nghị định số 20/TTg ngày 4/01/1960 về việc tổ chức ngành trọng tài kinh tế. Theo đó
ngành trọng tài được tổ chức theo cấp Trung ương, khu và tỉnh, thành phố và các bộ

(ngành kinh tế- kỹ thuật) với các chức năng quản lý công tác hợp đồng kinh tế và xét
xử các tranh chấp hợp đồng kinh tế, thành phần của hội đồng trọng tài bao gồm chủ
yếu các thành viên kiêm chức thuộc các ngành tài chính, ngân hàng, kế hoạch, vật giá.
Hội đồng trọng tài hoạt động theo chế độ họp định kỳ mỗi khóa một lần.
Tiếp theo đó, để hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp, Chính phủ đã ban hành
nghị định số 29/CP ngày 23/02/1962 quy định nguyên tắc giải quyết tranh chấp của hội
đồng trọng tài kinh tế. Với việc ban hành nguyên tắc giải quyết tranh chấp của Hội
đồng trọng tài kinh tế đã giúp một phần quan trọng trong việc đưa ra cho các trọng tài
kinh tế những nguyên tắc giải quyết nhất định các vụ án về tranh chấp kinh tế. Để đáp
ứng nhu cầu về giải quyết tranh chấp đối với các hợp đồng chuyên biệt, những tranh
chấp đặc thù, chính phủ đã quyết định thành lập trọng tài Ngoại thương và trọng tài
Hàng hải.
Trọng tài Ngoại thương và Trọng tài Hàng hải là tổ chức phi chính phủ được
thành lập bên cạnh Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Các tổ chức trọng tài
này giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng mua bán ngoại thương, thuê tàu,
vận chuyển hàng hóa quốc tế, đại lý tàu biển, cứu hộ tàu biển, đâm va giữa các tàu biển
với nhau, giữa tàu biển và tàu sông có quốc tịch khác nhau, bảo hiểm hàng hóa... khi
một trong các bên tham gia là người nước ngoài hay tổ chức nước ngoài.
Nhằm mục đích tăng cường pháp chế và nâng cao vai trò quản lý của nhà nước

GVHD: Ths. NGUYỄN MAI HÂN

Trang 25

SVTH: LÊ VĂN NIÊN