LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại thực tiễn hoạt động của chi cục thuế huyện gò quao tỉnh kiên giang

Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
--------------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NIÊN KHÓA 2009-2013

Thực tiễn hoạt động của Chi cục
thuế huyện Gò Quao - tỉnh Kiên
Giang

GVGD
TS. LÊ THỊ NGUYỆT CHÂU

SVTH
NGUYỄN THỊ NGHĨA
MSSV: 5095442
LỚP LUẬT TM2 – KHÓA 35

Cần Thơ, năm 2012

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

1

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian thực tập tại Chi cục thuế huyện Gò Quao, trực thuộc Cục
thuế tỉnh Kiên Giang, tôi đã hoàn thành xong luận văn tốt nghiệp với đề tài “
Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang”. Để
hoàn thành đề tài nghiên cứu này, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn có sự
hƣớng dẫn tận tình của các thầy cô và các cán bộ công chức trong đơn vị Chi cục
thuế huyện Gò Quao.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Chi cục thuế huyện Gò Quao đã tạo
cơ hội cho tôi đƣợc tiếp xúc với môi trƣờng làm việc tại Chi cục thuế. Tôi cũng
xin chân thành cám ơn các chú, các cô và các anh chị trong đơn vị Chi cục thuế
huyện Gò Quao, nhất là chú Huỳnh văn kía- Phó chi cục trƣởng Chi cục thuế
huyện Gò Quao đã tận tình chỉ bảo, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc
nghiên cứu thực tế các hoạt động của Chi cục thuế.
Tôi vô cùng biết ơn Quý thầy cô của Khoa luật trƣờng Đại học Cần Thơ đã
tận tình truyền đạt những kiến thức cơ bản cho chúng tôi trong hơn 3 năm học
vừa qua. Đặc biệt là Cô Lê Thị Nguyệt Châu đã hết lòng chỉ bảo, giúp tôi hoàn
thành tốt luận văn tốt nghiệp cuối khóa này.
Kính chúc Quý thầy cô luôn dồi dào sức khỏe và công tác tốt!
Kính chúc Ban lãnh đạo cùng với các chú, các cô và các anh chị trong Chi
cục thuế huyện Gò Quao luôn hoàn thành xuất sắc công tác và luôn mạnh khỏe!
Trân trọng!
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Nghĩa

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

2

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
đƣợc và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất
kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào.

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Nghĩa

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

3

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

4

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

5

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa

Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................................ 6
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 7
1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................. 8
2. Phạm vi và mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...................................................... 8
3. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 9
4. Bố cục luận văn ................................................................................................... 9
CHƢƠNG 1 CƠ QUAN QUẢN LÝ THUẾ - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN ............................................................................................... 10
1.1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CƠ QUAN QUẢN LÝ
THUẾ ..................................................................................................................... 10
1.1.1. Khái niệm thuế, cơ quan quản lý thuế...................................................... 10
1.1.1.1. Khái niệm thuế ........................................................................................... 10
1.1.1.2. Cơ quan quản lý thuế ................................................................................ 11
1.1.2. Sự cần thiết của việc tổ chức cơ quan quản lý thuế ................................ 12
1.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của cơ quan thuế .............................. 14
1.1.3.1. Thời kỳ đầu chưa có chính sách thuế chính thức dưới chính quyền cách
mạng (1945 - 1950) ................................................................................................ 14
1.1.3.2. Sau khi có hệ thống chính sách thuế mới dưới Chính quyền cách mạng
(1951 - 1958) .......................................................................................................... 15
1.1.3.3. Thời kỳ cải tạo và xây dựng CNXH ở miền Bắc (1959 - 1975)................. 16
1.1.3.4. Thời kỳ thống nhất đất nước – thời kỳ trước cải cách hệ thống chính
sách thuế (1975 - 1989) .......................................................................................... 17
1.1.3.5. Thời gian thành lập ngành thuế nhà nước thống nhất (từ 1990 đến nay) 18
1.1.4. Tên gọi Cơ quan quản lý thuế qua các thời kì ......................................... 19
1.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VỀ CƠ QUAN THUẾ ................................ 21

1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục
Thuế ....................................................................................................................... 21
1.2.1.1. Vị trí và chức năng .................................................................................... 21
1.2.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn ............................................................................. 22
1.2.1.3. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................... 24
1.2.1.4. Lãnh đạo .................................................................................................... 24
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Cục Thuế trực
thuộc Tổng Cục Thuế ........................................................................................... 24
1.2.2.1. Vị trí và chức năng .................................................................................... 26
1.2.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Cục thuế ....................................................... 26
1.2.2.3. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................... 28
1.2.2.4. Lãnh đạo .................................................................................................... 29
1.2.3. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Chi cục Thuế trực thuộc
Cục Thuế …… ...................................................................................................... 29
1.2.3.1. Vị trí, chức năng ........................................................................................ 30
1.2.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn ............................................................................. 31
1.2.3.3. Cơ cấu tổ chức ........................................................................................... 33
1.2.3.4. Lãnh đạo .................................................................................................... 34
CHƢƠNG 2 ĐÁNH GIÁ THỰC TIỄN VÀ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

6

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
HOẠT ĐỘNG CỦA CHI CỤC THUẾ HUYỆN GÒ QUAO - TỈNH KIÊN
GIANG ............................................................................................................................ 35

2.1. GIỚI THIỆU .................................................................................................. 35
2.1.1. Sơ lƣợc về sự hình thành và phát triển của huyện Gò Quao tỉnh Kiên
Giang ...................................................................................................................... 35
2.1.2. Sự hình thành và phát triển của Chi cục thuế huyện Gò Quao tỉnh
Kiên Giang ............................................................................................................ 36
2.2. CƠ CẤU TỔ CHỨC...................................................................................... 37
2.3. THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG VÀ KIẾN NGHỊ ......................................... 41
2.3.1. Thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách Nhà Nƣớc......................................... 41
2.3.2. Các mặt công tác quản lý thuế ................................................................. 45
2.3.2.1. Công tác tuyên truyền- hỗ trợ người nộp thuế .......................................... 45
2.3.2.2. Công tác ủy nhiệm thu ............................................................................... 50
2.3.2.3. Công tác kê khai kế toán thuế ................................................................... 53
2.3.2.4. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế ............................................... 55
2.3.2.5. Công tác giải quyết khiếu nại tố cáo ......................................................... 56
2.3.2.6. Công tác kiểm tra thuế, hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế ......................... 57
2.3.3. Một số mặt công tác khác ......................................................................... 61
2.3.3.1. Công tác tổ chức cán bộ ............................................................................ 61
2.3.3.2. Công tác phòng chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng
phí ........................................................................................................................... 63
2.3.3.3. Công tác kiểm tra nội bộ ........................................................................... 67
2.3.3.4. Công tác xử lý vi phạm hành chính và phối hợp với các ngành ............... 68
KẾT LUẬN .................................................................................................................... 70

LỜI MỞ ĐẦU
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

7

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa

Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
1. Lí do chọn đề tài
Từ lúc đặt chân vào giảng đƣờng Đại học, tôi luôn khao khát thực hiện
một đề tài luận văn cuối khóa là một đề tài thực tiễn, một đề tài mà mình đƣợc
trải qua thực tế ở huyện nhà để ghi nhận lại những kết quả trong quá trình thực
tập và học tập của mình. Bởi lẽ, tôi luôn lấy lời dạy của Bác Hồ làm phƣơng
châm cho việc học của mình: “Học đi đôi với hành”, lời dạy ấy luôn thôi thúc tôi
thực hiện một đề tài thực tế. Suốt những năm ngồi ở giảng đƣờng trƣờng Đại học
Cần Thơ, tôi đã đƣợc các thầy cô tận tình truyền đạt những kiến thức pháp lý,
những quy định của pháp luật và tôi luôn đặt ra trong đầu mình những câu hỏi:
“quy định này đƣợc thực hiện trong thực tế nhƣ thế nào? Nó có phù hợp với tình
hình thực tiễn mà xã hội đang cần không? Thực tiễn thực hiện có đạt đƣợc mục
đích mà quy định này yêu cầu không?… và hàng loạt hàng loạt những câu hỏi
liên quan đến vấn đề giữa lý thuyết mà mình đƣợc học và thực tiễn thực hiện lý
thuyết đó. Và một điều mà tôi nghĩ đến nữa là vai trò đặc biệt quan trọng của
thuế đối với đất nƣớc, thuế là công cụ chủ yếu tập trung các nguồn lực tài chính
nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho Nhà nƣớc, là công cụ thực hiện điều tiếu vĩ
mô nền kinh tế… Chính vì lẽ đó mà vai trò quản lý nhà nƣớc về thuế của Cơ
quan quản lý thuế ngày càng đƣợc Nhà nƣớc cũng nhƣ xã hội chú trọng, sức ảnh
hƣởng của các chính sách thuế đối với nền kinh tế và ngƣời nộp thuế ngày càng
lớn, ngành thuế lại không ngừng tích cực triển khai công tác cải cách thủ tục
hành chính để tạo thuận lợi cho ngƣời nộp thuế, nhất là giai đoạn 2010- 2020.
Chính vì những lẽ trên mà tôi đã chọn đề tài “Thực tiễn hoạt động của Chi cục
thuế huyện Gò quao, tỉnh Kiên giang” với sự hƣớng dẫn của Cô Lê Thị Nguyệt
Châu để làm đề tài cuối khóa cho mình.
2. Phạm vi và mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Trong đề tài này, ngƣời viết đã tìm hiểu những quy định của pháp luật hiện
hành về những vấn đề liên quan đến Cơ quản quản lý thuế của nƣớc ta, nhƣng do
thời gian nghiên cứu của đề tài có hạn nên tôi chỉ xin trình bày về Cơ quan thuế

mà không trình bày về Cơ quan hải quan. Trên cơ sở đó, tôi đã tiếp cận những
hoạt động thực tiễn ở cấp Chi cục thuế mà cụ thể là ở Chi cục thuế huyện Gò
Quao, tỉnh Kiên Giang để biết đƣợc những thành tựu mà đơn vị này đạt đƣợc
cũng nhƣ những khó khăn mà Chi cục thuế đang gặp phải trong khi tiến hành
nhiệm vụ của mình. Đồng thời ngƣời viết cũng xin đƣa ra một số kiến nghị để
giải quyết những khó khăn đó nhằm đảm bảo cho nhiệm vụ quản lý thuế của Chi
cục đƣợc hiệu quả hơn. Số liệu mà ngƣời viết sử dụng trong đề tài là từ năm
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

8

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
2010 đến hết tháng 6 năm 2012.
3. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, ngƣời viết đã sử dụng những phƣơng pháp
nghiên cứu cơ bản nhƣ: phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp so sánh, phƣơng
pháp phân tích, phƣơng pháp chứng minh kết hợp lý luận và thực tiễn những quy
định của pháp luật có liên quan.
4. Bố cục luận văn
Đề tài đƣợc trình bày thành 2 chƣơng.
Ở chƣơng 1, ngƣời viết sẽ trình bày những vấn đề lý luận về thuế, cơ quan
quản lý thuế, sự cần thiết của việc tổ chức cơ quan quản lý thuế, vai trò của cơ
quan thuế nhƣ thế nào, lịch sử hình thành cơ quan thuế ra sao và một số vấn đề
pháp lý về cơ quan thuế từ cấp Tổng cục thuế cho đến Cục thuế rồi đến Chi cục
thuế. Để từ đó làm cơ sở cho việc đối chiếu từ góc độ quy định của pháp luật đến
công tác thực tiễn hoạt động của cấp Chi cục thuế nhƣ thế nào, có đúng với quy
định của pháp luật hay không.

Tình hình hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao, trực thuộc Cục thuế
tỉnh Kiên Giang về các mặt công tác thực tế, những thành tựu đạt đƣợc cũng nhƣ
những vƣớng mắc mà đơn vị này đang gặp phải sẽ đƣợc trình bày ở Chƣơng 2.
Không những thế, ở chƣơng này thì ngƣời viết còn đề ra những giải pháp để giải
quyết những khó khăn trên.
Qua đề tài trên đã giúp tác giả nắm rõ hơn hoạt động của cấp Chi cục thuế
hay cụ thể hơn là Chi cục thuế huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang. Tuy nhiên, do
đề tài là một nghiên cứu thực tiễn trong khi ngƣời viết lại chƣa hề có kinh
nghiệm làm việc thực tế nên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì
vậy mà ngƣời viết rất mong sự thông cảm và đóng góp ý kiến của của Quý thầy
cô và các bạn sinh viên để cho đề tài này đƣợc hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

9

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

CHƢƠNG 1
CƠ QUAN QUẢN LÝ THUẾ - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN

1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CƠ QUAN QUẢN LÝ
THUẾ
1.1.1. Khái niệm thuế, cơ quan quản lý thuế
1.1.1.1. Khái niệm thuế

Lịch sử xã hội loài ngƣời đã chứng minh rằng thuế ra đời là một tất yếu
khách quan, gắn với sự hình thành và phát triển của Nhà nƣớc. Để duy trì sự tồn
tại đồng thời với việc thực hiện các chức năng của mình, Nhà nƣớc cần có nguồn
vật chất để thực hiện những chi tiêu có tính chất xã hội nhƣ: chi phí cho quân
đội, chi phí cho việc bảo vệ biên giới, xây dựng nhà thờ, đƣờng xá, tổ chức các
lễ hội, trợ cấp cho ngƣời nghèo và các mục đích xã hội khác.1 Bằng quyền lực
chính trị, Nhà nƣớc thu một bộ phận của cải xã hội để có nguồn vật chất đó.
Quan hệ thu, nộp những nguồn vật chất này chính là thuế.2
Cho đến nay thì chƣa có một khái niệm thống nhất về thuế, các khái niệm về
thuế đƣợc nhiều tác giả thể hiện với nhiều góc độ khác nhau.
Theo Marx: “Thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy Nhà nƣớc, là thủ đoạn đơn
giản để kho bạc thu đƣợc tiền của ngƣời dân để dùng vào việc chi tiêu của đất
nƣớc”. Theo các tác giả của Giáo trình Luật thuế, Đại học luật Hà Nội thì định
nghĩa rằng “Thuế là khoản thu nộp mang tính bắt buộc mà các tổ chức và cá
nhân phải nộp cho Nhà nƣớc khi có đủ điều kiện nhất định”. Hoặc theo giáo
trình Quản lý Tài chính công của Học viện tài chính quan niệm rằng: “Thuế là
một hình thức động viên bắt buộc của Nhà nƣớc theo Luật định, thuộc phạm trù
phân phối, nhằm tập trung một bộ phận thu nhập của cá nhân và tổ chức vào
ngân sách Nhà nƣớc để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của Nhà nƣớc và phục vụ
lợi ích công cộng”.3
Như vậy, có thể nói Thuế là cơ sở vật chất chủ yếu của Nhà nƣớc, là nguồn
1

Học viện tài chính: Giáo trình lý thuyết thuế, NXB Tài chính, năm 2005, trang 6
Trƣờng Đại học Luật Hà Nội: Giáo trình Luật thuế Việt Nam, NXB Tƣ Pháp, năm 2007, trang 7
3
Đƣợc TS. Lê Thị Nguyệt Châu trích dẫn trong Giáo trình Luật tài chính 2, tủ sách Đại hoc Cần Thơ
năm 2007, trang 7
2

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

10

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
kinh phí hoạt động của Nhà nƣớc, nó không mang tính chất hoàn trả trực tiếp
cho đối tƣợng nộp thuế. Thuế không phải là một hiện tƣợng tự nhiên mà là một
hiện tƣợng xã hội do chính con ngƣời định ra và nó gắn liền với phạm trù Nhà
nƣớc và pháp luật.
1.1.1.2. Cơ quan quản lý thuế
Trải qua quá trình phát triển lâu dài, liên tục thay đổi để phù hợp với tình
hình của đất nƣớc nên hiện nay, Cơ quan quản lý thuế bao gồm hai cơ quan trực
thuộc Bộ tài chính là Cơ quan thuế và Cơ quan hải quan. Trong đó, Cơ quan thuế
là cơ quan quản lý thuế nội địa và Cơ quan hải quan là cơ quan quản lý về thuế
trong hoạt động xuất nhập khẩu. Hiện nay, cơ cấu ngành thuế đƣợc phân thành 3
cấp là cấp Tổng cục thuế, cấp Cục thuế và cấp Chi cục thuế. Nhiệm vụ chung
của từng cấp nhƣ sau:
Thứ nhất, đối với Cơ quan thuế có Tổng cục thuế là cơ quan cao nhất trong
hệ thống. Theo quyết định thành lập, Tổng cục thuế có nhiệm vụ tƣ vấn soạn
thảo các văn bản pháp luật về thuế và các văn bản hƣớng dẫn thi hành các Luật
thuế. Xây dựng và điều hành kế hoạch thu trong cả nƣớc và từng địa phƣơng; tổ
chức phổ biến, hƣớng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ thực hiện các Luật thuế trong cả
nƣớc; nghiên cứu hoàn thiện cơ cấu bộ máy quản lý Nhà nƣớc về thuế và sử
dụng cán bộ; tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra quá trình chấp hành các Luật
thuế để việc thực hiện các Luật thuế đạt đƣợc kết quả cao; giải quyết các khiếu
nại, tố cáo về thuế...
Cục thuế là tổ chức trực thuộc Tổng cục thuế đƣợc tổ chức tại tất cả đơn vị

cấp tỉnh. Với nhiệm vụ chủ yếu nhƣ phổ biến, hƣớng dẫn, chỉ đạo và tổ chức thi
hành các Luật thuế; xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch thu trong toàn địa
bàn và từng Chi cục thuế trực thuộc; hƣớng dẫn kiểm tra các Chi cục thực hiện
các nghiệp vụ quản lý, giải quyết các khiếu nại về thuế…
Chi cục thuế là tổ chức trực thuộc Cục thuế, đƣợc tổ chức tại tất cả các đơn
vị cấp huyện. Chi cục thuế có nhiệm vụ và quyền hạn là xây dựng và tổ chức
thực hiện kế hoạch thu chi tiết đối với từng khoản thu, sắc thuế phát sinh trên địa
bàn huyện; tổ chức thực hiện các nghiệp vụ quản lý các đối tƣợng nộp thuế; đôn
đốc và kiểm tra các đối tƣợng nộp thuế trong việc chấp hành các quy định của
pháp luật về thuế…
Thứ hai, đối với Cơ quan hải quan. Cơ quan hải quan thực hiện chức năng
quản lý Nhà nƣớc về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu nhƣ quản lý,
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

11

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
kiểm tra, giám sát hoạt động xuất nhập khẩu; điều tra, chống buôn lậu đảm bảo
an ninh kinh tế, tăng cƣờng quan hệ hợp tác kinh tế quốc tế trực tiếp quản lý thu
thuế xuất khẩu, nhập khẩu và các sắc thuế đánh vào hàng xuất nhập khẩu.
Cơ quan hải quan Việt Nam tổ chức theo nguyên tắc tập trung, thống nhất.
Cơ quan hải quan Việt Nam bao gồm: Tổng cục hải quan; Cục hải quan tỉnh
hoặc liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng; Hải quan cửa khẩu, Ðội kiểm
soát hải quan. Tổng cục hải quan có trách nhiệm quy định thủ tục khai báo, tính
thuế, nộp thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và tổ chức thực hiện việc
thu thuế thống nhất trong toàn ngành hải quan. Hải quan tỉnh, thành phố và Hải
quan cửa khẩu có trách nhiệm thực hiện đúng quy định về thủ tục đăng ký tờ

khai hàng xuất khẩu, nhập khẩu và cung cấp đầy đủ các chứng từ hợp lệ để tính
thuế; tính đúng số thuế mà tổ chức, cá nhân phải nộp thuế, đảm bảo thuận lợi
cho tổ chức, cá nhân thực hiện nghĩa vụ nộp thuế.4
Từng cơ quan khi đã thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của mình sẽ tạo nên sự phối
hợp đồng bộ trong việc thực hiện mục tiêu hoàn thành kế hoạch thu ngân sách
của Nhà nƣớc.
1.1.2. Sự cần thiết của việc tổ chức cơ quan quản lý thuế
Bắt đầu từ thời kỳ dựng nƣớc, “mầm mống thuế” đã xuất hiện với các
hình thức đóng góp của ngƣời dân nhƣ ngày công lao động, cống phẩm- những
hiện vật là lƣơng thực, thực phẩm, thú vật săn bắt là chủ yếu… Đến thời Bắc
thuộc thì phƣơng thức đó vẫn đƣợc duy trì nhƣng số lƣợng đóng góp nhiều hơn.
Lúc này, hai hình thức tô, thuế bắt đầu xuất hiện và bằng hiện vật hay bằng lao
dịch nhƣng tô hiện vật lại chiếm vai trò chủ yếu. Chế độ phong kiến, địa chủ ở
nƣớc ta đƣợc hình thành cũng kéo theo sự chuyển biến từ phƣơng thức cống nạp
sang phƣơng thức bóc lột bằng tô thuế. Dƣới các triều đại phong kiến, địa tô hiện
vật chiếm vai trò chủ yếu trong suốt thời kỳ này. Trong xã hội phong kiến Việt
nam, còn phát sinh nhiều hình thức tô thuế khác: tô lao dịch và nhiều loại thuế
bằng tiền đƣợc gọi là phụ thu, "lệ làng" đi kèm với tô thuế chính. Nói cách khác
bản chất của thuế khoá dƣới chế độ phong kiến gắn chặt với bản chất của chế độ
Nhà nƣớc, luôn vì quyền lợi của giai cấp phong kiến, thống trị đất nƣớc.
Đến thời Pháp thuộc thì "Sƣu cao, thuế nặng" luôn luôn là nỗi sợ hãi, làm cho
4

Đại học kỹ thuật công nghệ TP. HCM, ngành thuế,
/>
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

12

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa

Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
ngƣời dân Việt nam thƣờng xuyên lo lắng, điêu đứng, bần cùng. Ngoài thuế thân,
thuế ruộng đất, thực dân và phong kiến còn đặt ra biết bao thứ phụ thu và những
loại thuế khác mà ngƣời nông dân khó trốn đƣợc (nhƣ tô trâu, biếu xén, thuế
hầm mỏ, thuế sản xuất, …). Đối với thực dân Pháp, thuế khóa là một công cụ
bóc lột mang lại lợi ích tối đa cho "mẫu quốc".5
Nhìn chung, các chính sách thuế qua các thời kỳ nêu trên đều mang tính bóc
lột và làm lợi cho giai cấp nắm quyền. Nhƣng kể từ khi chính quyền cách mạng
giành đƣợc thắng lợi thì Chính phủ đã bãi bỏ nhiều chính sách thuế vô lý. Chính
quyền đã thay đổi tính chất của thuế, thuế không còn là phục vụ cho bộ phận
nắm quyền mà là dùng để phát triển đất nƣớc, làm cho ngƣời dân có cuộc sống
tốt hơn. Tính chất đó của thuế ngày càng đƣợc Nhà nƣớc ta quan tâm hơn. Đặc
biệt là trong những năm qua, nƣớc ta đã thực hiện chủ trƣơng đƣờng lối đổi mới
của Đảng, việc áp dụng cơ chế thị trƣờng và chính sách mở cửa đã tạo cho nền
kinh tế Việt Nam có những chuyển biến tích cực. Sự nghiệp đổi mới này đã bƣớc
đầu giành đƣợc thắng lợi quan trọng trong việc chuyển nền kinh tế từ cơ chế
quản lý tập trung quan liêu bao cấp, sang cơ chế kinh tế thị trƣờng có sự quản lý
của Nhà nƣớc theo định hƣớng Xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, Nhà nƣớc ta
cũng đang rất chú trọng việc đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế với các
nƣớc trong khu vực cũng nhƣ trên thế giới. Chính vì thế mà chúng ta đã và đang
rất cần một nguồn lực tài chính đủ mạnh để làm những điều đó. Nhƣ chúng ta đã
biết, thuế là khoản thu nhập chủ yếu cho ngân sách Nhà nƣớc, là công cụ để điều
tiết vĩ mô nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất, góp phần thực hiện công bằng giữa các
thành phần kinh tế, ... Vì những lẽ trên mà hệ thống thuế cần phải có một bộ máy
hoàn thiện nhằm thực thi các chính sách, pháp luật về thuế của Nhà nƣớc một
cách nghiêm chỉnh, đảm bảo tính thống nhất, kịp thời, đầy đủ và có hiệu quả.
Nếu bộ máy quản lý thuế đƣợc tổ chức hợp lý, thực hiện đầy đủ các chức năng quản
lý thuế thì sẽ phát huy đƣợc tối đa hiệu lực của toàn bộ hệ thống thuế và hiệu quả

quản lý sẽ cao. Ngƣợc lại, một cơ cấu tổ chức, quản lý không phù hợp sẽ kìm hãm,
làm suy yếu và hạn chế tác dụng của bộ máy.
1.1. 3. Vai trò của cơ quan quản lý thuế
5

Đại học kinh tế quốc dân: Sự phát triển của chế định thuế trong lịch sử Nhà Nƣớc và Pháp luật Việt
Nam,
/>
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

13

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
Xuất phát từ bản chất của thuế là phƣơng thức huy động, tập trung nguồn
lực theo phƣơng thức chuyển giao thu nhập bắt buộc. Nhà nƣớc đã ban hành các
chính sách để thu thuế. Nguồn thu này đƣợc Nhà nƣớc sử dụng để thực hiện các
chính sách an sinh xã hội và chăm lo đời sống cho ngƣời dân. Nhƣng vai trò thu
thuế bắt buộc chỉ là bề nổi của Cơ quan quản lý thuế mà nhiều ngƣời biết đến khi
mà cơ quan này thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao, còn vai trò khác của cơ quan này thì
ít ngƣời biết đến. Nhà nƣớc ta không đơn thuần chỉ lập ra một hệ thống Cơ quan
quản lý là để thu thuế mà ẩn sau cái vai trò ấy chính là cầu nối, là hỗ trợ tuyên
truyền, là tạo điều kiện cho ngƣời nộp thuế để họ thực hiện nghĩa vụ của mình tốt
hơn. Bởi thế mà trong mỗi cấp của Cơ quan quản lý thuế đều có bộ phận tuyên
truyền và hỗ trợ cho ngƣời nộp thuế. Công tác này sẽ giúp ngƣời nộp thuế hiểu rõ
hơn về các quy định, chính sách thuế của Nhà nƣớc, giúp ngƣời nộp thuế tháo gỡ,
giải đáp những khó khăn vƣớng mắc khi thực hiện nghĩa vụ của mình. Cơ quan thuế
sẽ tạo điều kiện tốt nhất để cho ngƣời nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ của mình đối

với Nhà nƣớc. Hằng năm, căn cứ vào chƣơng trình, kế hoạch công tác của ngành
thuế thì mỗi cấp trong ngành đều có nhiều chính sách hỗ trợ đa dạng cho ngƣời nộp
thuế nhƣ tổ chức hội nghị đối thoại, hội nghị tập huấn chính sách thuế, hỗ trợ và giải
đáp các vƣớng mắc về thuế khi có yêu cầu tại trụ sở cơ quan hay qua điện thoại….
Hơn thế nữa, theo Quyết định số 1508/QĐ-TCT ngày 25 tháng 10 năm 2007 của
Tổng cục thuế về việc ban hành Quy định tiêu chuẩn văn hóa công sở và đạo đức
cán bộ thuế, có nêu rõ tại điều 16 nhƣ sau: “ Cán bộ thuế phải thật sự là công bộc
của nhân dân và việc gì có lợi cho dân thì cố gắng làm, việc gì có hại cho dân phải
cố gắng tránh” “ Phải coi ngƣời nộp thuế là khách hàng quan trọng nhất của cơ
quan thuế, cán bộ thuế phải có nghĩa vụ và trách nhiệm phục vụ”. Rõ ràng, ngành
thuế đã rất coi trọng vai trò hỗ trợ cho ngƣời nộp thuế của mình và luôn cố gắng
làm tất cả những gì có thể để thực hiện vai trò này. Khi làm tốt vai trò này thì sẽ
giúp ngƣời nộp thuế hiểu rõ bản chất tốt đẹp của chính sách thuế, họ sẽ xem Cơ
quan quản lý thuế thực sự là một ngƣời bạn giúp họ hoàn thành tốt nghĩa vụ của
mình.
1.1.4. Lịch sử hình thành và phát triển của cơ quan thuế
1.1.4.1. Thời kỳ đầu chưa có chính sách thuế chính thức dưới chính quyền cách
mạng (1945 - 1950)
Sau khi dành đƣợc chính quyền cách mạng vào ngày 02/9/1945 thì đến
ngày 10/9/1945 Chính phủ đã ban hành Sắc lệnh số 27/SL đặt ra Sở thuế quan và
thuế gián thu (trực thuộc Bộ Tài Chính) dƣới quyền điều khiển của một Tổng
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

14

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
giám đốc đƣợc bổ nhiệm bằng sắc lệnh theo đề nghị của Bộ trƣởng Bộ tài chính.

Sở thuế quan và thuế gián thu có nhiệm vụ xây dựng chính sách và tổ chức chỉ
đạo, quản lý việc thu các loại thuế xuất nhập cảng, các thứ thuế gián thu (rƣợu,
muối, thuốc lá điếu...)
Ở mỗi kỳ (Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ) có "Sở thuế quan", ở mỗi tỉnh có "Sở
chánh thu thuế quan"; dƣới sở chánh thu là "Sở tiểu thu" phụ trách các đồng
muối. Ở Hà nội, Đà nẵng, Sài gòn còn có "Sở tổng thu" tập trung các khoản thu
của mỗi kỳ. Riêng ở Hải phòng, Đà nẵng, Sài gòn có Thanh tra thƣờng trú phụ
trách thuế xuất nhập cảng.
Sau đó vào ngày 15/02/1946, Bộ trƣởng Bộ tài chính đã ban hành Nghị
định số 210- TC thành lập “ Nha nhuế trực thu Việt Nam” (trực thuộc Bộ tài
chính) có nhiệm vụ nghiên cứu, đề nghị thi hành và kiểm soát các công việc liên
quan đến các loại thuế trực thu (thuế điền thổ, thuế thổ trạch, thuế môn bài, thuế
lƣơng bổng, thuế lãi doanh nghiệp). Ở mỗi kỳ có Nha thuế trực thu cấp kỳ; ở
mỗi tỉnh có Phòng thuế trực thu.
Tiếp sau là Sắc lệnh 75/SL đƣợc ban hành vào ngày 29/5/1946 để thay đổi
cơ cấu tổ chức bộ máy của Bộ tài chính. Về thuế có Nha thuế quan và thuế gián
thu; Nha thuế trực thu; Nha trƣớc bạ - công sản - Điền thổ. Riêng về thuế quan
và thuế gián thu, ở mỗi kì có Sở thuế quan; ở mỗi tỉnh có Ty chánh thu; ở mỗi
khu vực có đồng muối hoặc nguồn thu quan trọng có Ty phụ thu. Thuế trực thu
thì có một Phòng trong Ủy ban hành chính phụ trách.
1.1.4.2. Sau khi có hệ thống chính sách thuế mới dưới Chính quyền cách mạng
(1951 - 1958)
Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II (2/1951), Chính phủ đã ban hành
hệ thống chính sách thuế mới, chủ yếu là thuế nông nghiệp và thuế công thƣơng
nghiệp. Đầu tiên là ngày 14/7/1951, Bộ tài chính đã ban hành Nghị định số
55/NĐ thành lập Vụ thuế nông nghiệp (trực thuộc Bộ Tài chính) với nhiệm vụ
xây dựng và tổ chức chỉ đạo, quản lý thu thuế nông nghiệp. Ở các liên khu tỉnh
huyện, cơ quan tài chính trực tiếp phụ trách công tác chỉ đạo, quản lý thu thuế
nông nghiệp trên địa bàn.
Nghị định số 63/NĐ của Bộ Tài chính ban hành vào ngày 17/7/1951 để

thành lập hệ thống tổ chức ngành thuế Công thƣơng nghiệp. Cụ thể thì ở trung
ƣơng có Sở thuế trung ƣơng (trực thuộc Bộ tài chính); ở liên khu có Phân sở
thuế; ở tỉnh thì có Chi sở thuế. Riêng ở tuyến có hoạt động xuất nhập khẩu lớn
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

15

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
thì có Chi sở thuế xuất nhập khẩu; ở huyện, thị xã sẽ có Phòng thuế. Sở thuế
trung ƣơng có nhiệm vụ xây dựng và tổ chức thực hiện việc quản lý thu với mọi
loại thuế (trừ thuế nông nghiệp ).
Sau khi miền Bắc đƣợc giải phóng, tạm thời không có thuế xuất nhập khẩu
mà chỉ có hoạt động độc quyền ngoại thƣơng đối với khu vực kinh tế quốc
doanh, Thủ tƣớng chính phủ đã có quyết định thành lập cơ quan hải quan (trực
thuộc Bộ ngoại thƣơng) để quản lý hoạt động xuất nhập khẩu.
1.1.4.3. Thời kỳ cải tạo và xây dựng CNXH ở miền Bắc (1959 - 1975)
Ngày 7/4/1959, Bộ tài chính đã ban hành Nghị định số 144- TC/TCCB về
điều lệ tổ chức Bộ tài chính. Trong đó Sở thuế trung ƣơng cũ đƣợc chuyển thành
Sở thuế công thƣơng nghiệp, chuyên trách xây dựng và tổ chức thực hiện chính
sách thuế công thƣơng nghiệp, thuế rƣợu, thuế muối. Vụ thuế nông nghiệp vẫn
tiếp tục chuyên trách về nông nghiệp.
Sau đó vào ngày 07/11/1961, theo Nghị định 197/CP của Chính phủ về tổ
chức bộ máy của Bộ tài chính, tổ chức ngành thuế cũng thay đổi. Lúc này, Sở
thuế công thƣơng nghiệp đƣợc chuyển thành Vụ thu quốc doanh và thuế, chuyên
trách xây dựng và tổ chức thực hiện chế độ thu riêng đối với khu vực kinh tế
quốc doanh và chính sách thuế công thƣơng nghiệp trong khu vực kinh tế tập
thể, cá thể. Ngành thuế công thƣơng nghiệp không còn tổ chức theo hệ thống

dọc. Ở địa phƣơng, tổ chức thu quốc doanh và thuế nằm trong cơ quan tài chính.
Vụ thuế nông nghiệp đƣợc chuyển thành Vụ tài vụ hợp tác xã và thuế nông
nghiệp, chuyên trách xây dựng chế độ tài vụ đối với hợp tác xã nông nghiệp và
quản lý, thu thuế nông nghiệp khu vực tập thể, cá nhân.
Tiếp đến ngày 29/3/1974, theo nghị định số 61/CP của Hội đồng chính phủ
đã ban hành điều lệ về tổ chức và hoạt động của Bộ tài chính. Vụ thu quốc doanh
và thuế cùng với Vụ tài vụ hợp tác xã và thuế nông nghiêp lại đƣợc giải thể để tổ
chức thành Cục thu quốc doanh, chuyên trách xây dựng chính sách, chế độ quản
lý, thu trong khu vực kinh tế quốc doanh; bảo đảm nguồn thu chủ yếu trong ngân
sách Nhà nƣớc. Các tỉnh thành phố có các Chi cục thu quốc doanh, hoạt động
theo sự chỉ đạo của ngành dọc cấp trên. Vụ thuế tập thể cá thể, chuyên trách xây
dựng chính sách và tổ chức quản lý các loại thuế đối với khu vực tập thể - cá thể
hoạt động công thƣơng nghiệp. Ở các địa phƣơng, các bộ phận chỉ đạo quản lý,
thu thuế thì nằm trong cơ quan tài chính.
1.1.4.4. Thời kỳ thống nhất đất nước – thời kỳ trước cải cách hệ thống chính
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

16

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
sách thuế (1975 - 1989)
Vào ngày 18/11/1978, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 90-CP
về sửa đổi tổ chức bộ máy Bộ tài chính, trong đó có Vụ thuế tập thể cá thể đƣợc
tách ra để thành lập 2 vụ thuế mới, đó là “Vụ thuế công thƣơng nghiệp” và “Vụ
thuế nông nghiệp” để có điều kiện chỉ đạo, quản lý, thu thuế cho chuyên ngành
nhằm mục đích đạt hiệu quả hơn trong công tác quản lý. Tiếp đến ngày
10/11/1980, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 120, quy định tổ chức ngành

thuế Công thƣơng nghiệp thống nhất với nội dung chủ yếu là: Ở Trung ƣơng sẽ
có Cục thuế công thƣơng nghiệp (nằm trong Bộ tài chính) do Cục trƣởng phụ
trách; ở Tỉnh và cấp hành chính tƣơng đƣơng có các Chi cục thuế công thƣơng
nghiệp (nằm trong Sở, Ty tài chính) do một Phó giám đốc hoặc Phó trƣởng Ty tài
chính phụ trách Chi cục trƣởng Chi cục thuế công thƣơng nghiệp; ở huyện và
cấp hành chính tƣơng đƣơng thì có Phòng thuế công thƣơng nghiệp (nằm trong
Ban tài chính - giá cả) do một Phó trƣởng Ban tài chính- giá cả phụ trách Trƣởng
phòng thuế công thƣơng nghiệp.
Riêng ở những đầu mối giao thông quan trọng, những nơi tập trung hoạt
động công thƣơng nghiệp thì có Trạm thuế hoặc Đội thuế công thƣơng nghiệp
(trực thuộc Phòng thuế công thƣơng nghiệp hoặc Chi cục thuế công thƣơng
nghiệp) do một Trƣởng trạm hoặc Đội trƣởng thuế công thƣơng nghiệp phụ
trách.
Khi Quyết định số 75/CP của Hội đồng bộ trƣởng ban hành vào ngày
15/7/1983 để sửa đổi một số điều trong Quyết định 120/CP thì ngành thuế Công
thƣơng nghiệp đƣợc tổ chức theo hệ thống dọc từ trung ƣơng đến quận, huyện.
Cơ quan thuế chịu sự chỉ đạo của cơ quan thuế cấp trên và Uỷ ban nhân dân
cùng cấp. Cùng ngày, Hội đồng bộ trƣởng đã ban hành Quyết định số 76/HĐBT
quy định "Bộ máy thu quốc doanh và quản lý tài chính xí nghiệp trung ƣơng
đƣợc tổ chức theo hệ thống dọc". Ở Bộ tài chính có Cục thuế quốc doanh và
quản lý tài chính xí nghiệp Trung ƣơng; ở các tỉnh, thành phố có Chi cục hoặc
Phòng thuế quốc doanh và quản lý tài chính xí nghiệp trung ƣơng hay uỷ nhiệm
cho Sở tài chính phụ trách (tuỳ số lƣợng xí nghiệp phải phụ trách, tổng số thu,
tổng số cán bộ quản lý..). Uỷ ban nhân dân tỉnh thành phố có nhiệm vụ kiểm tra,
giám sát hoạt động của các đơn vị thu quốc doanh nhƣ một đơn vị của trung
ƣơng đóng tại địa phƣơng.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

17

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
Quyết định số 155/HĐBT và 156/HĐBT của Hội đồng Bộ trƣởng ban hành
vào ngày 15/10/1988 đã qui định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức Bộ tài chính và
kiện toàn bộ máy thu quốc doanh và thuế trong cơ quan tài chính các cấp với nội
dung nhƣ sau:
Ở trung ƣơng có Cục thu quốc doanh, Cục thuế công thƣơng nghiệp, Cục
thuế nông nghiệp trực thuộc Bộ tài chính. Ở tỉnh hay đơn vị hành chính tƣơng
đƣơng thì có Chi cục hoặc Phòng thu quốc doanh (phụ trách cả xí nghiệp trung
ƣơng và xí nghiệp địa phƣơng); Chi cục thuế công thƣơng nghiệp; Chi cục hoặc
Phòng thuế nông nghiệp (trực thuộc Sở tài chính); ở huyện hoặc cấp tƣơng
đƣơng có Phòng thuế trực thuộc Ban tài chính - thƣơng nghiệp (cơ quan chuyên
môn giúp Uỷ ban nhân dân huyện quản lý về tài chính, giá cả, thƣơng nghiệp).
Cán bộ các tổ chức thu quốc doanh, thuế công thƣơng nghiệp do Uỷ ban nhân
dân địa phƣơng quản lý, bố trí sử dụng theo quy định của Bộ tài chính về chức
danh tiêu chuẩn nghiệp vụ. Trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của chính
quyền địa phƣơng đối với bộ máy thuế quốc doanh, thuế công thƣơng nghiệp,
thuế nông nghiệp đƣợc gắn chặt chẽ với sự chỉ đạo về mặt chuyên môn nghiệp
vụ của cơ quan thuế cấp trên.6
1.1.4.5. Thời gian thành lập ngành thuế nhà nước thống nhất (từ 1990 đến nay)
Ngành thuế của nƣớc ta bắt đầu đƣợc thống nhất từ ngày 07/8/1990, khi
Hội đồng Bộ trƣởng ban hành Nghị định số 218-HĐBT về việc thành lập ngành
Thuế Nhà nước. Theo nghị định thì ngành đƣợc hợp nhất từ 3 hệ thống tổ chức
là Thu quốc doanh, Thuế công thƣơng nghiệp, Thuế nông nghiệp. Thực hiện sự
đổi mới cơ bản về hệ thống tổ chức, thống nhất, kiện toàn bộ máy; đào tạo, bồi
dƣỡng cán bộ, bảo đảm các mục tiêu cải cách hệ thống thuế mới với hiệu quả
cao nhất. Ngành thuế Nhà nƣớc đƣợc tổ chức qua 3 cấp từ Tổng cục thuế, Cục

thuế đến Chi cục thuế; đƣợc xác định rõ quyền hạn trách nhiệm và sự phân công
cụ thể hợp lý giữa cơ quan thuế ngành dọc cấp trên và chính quyền từng cấp
trong tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm chỉnh chính sách chế độ thuế
chung cả nƣớc và trên địa bàn lãnh thổ theo nguyên tắc song hành lãnh đạo.7
Hiện nay, hệ thống quản lý thuế của nƣớc ta đƣợc tổ chức cụ thể nhƣ
sau:
6

Cục thuế tỉnh Đà lạc , Lịch sử ngành thuế,
/>7
Theo Nghị định số 218-HĐBT của Hội đồng Bộ trƣởng về việc thành lập ngành Thuế Nhà nƣớc, ngày
07/8/1990

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

18

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
Ở Trung ƣơng có Tổng cục thuế trực thuộc Bộ tài chính. Tổng cục thuế có
các vụ (12 vụ), văn phòng và các đơn vị trực thuộc Tổng cục thuế. Ở các tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ƣơng có các Cục thuế. Các Cục thuế chịu sự chỉ đạo
song trùng của Tổng cục thuế và Ủy ban nhân dân cùng cấp. Giúp việc cho Cục
thuế có các Phòng. Ở cấp huyện có Chi cục thuế trực thuộc Cục thuế, Chi cục
thuế chịu sự chỉ đạo song trùng của Cục thuế và Ủy ban nhân dân cùng cấp. Các
Đội sẽ là bộ máy giúp việc cho Chi cục thuế. Tổng cục thuế, Cục thuế, Chi cục
thuế là tổ chức trong hệ thống hành chính Nhà nƣớc, có tƣ cách pháp nhân công
quyền, có con dấu riêng và đƣợc mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nƣớc. Kinh phí

hoạt động của hệ thống quản lý thuế do ngân sách Nhà nƣớc cấp và đƣợc tổng
hợp vào dự toán chi của Bộ tài chính.
Có thể nói, để có đƣợc một hệ thống bộ máy quản lý về thuế thống nhất nhƣ
hiện nay, ngành thuế đã không ngừng nỗ lực đổi mới, bắt kịp với sự chuyển
mình của đất nƣớc qua bao giai đoạn, đáp ứng nhanh chống và có hiệu quả yêu
cầu đặt ra của Nhà nƣớc đối với toàn ngành, để từ đó giúp cho Nhà nƣớc có một
nguồn lực tài chính đủ mạnh để phát triển đất nƣớc cũng nhƣ hội nhập kinh tế
toàn cầu trong thời kỳ mới.
1.1.5. Tên gọi Cơ quan quản lý thuế qua các thời kì
Sau khi dành đƣợc chính quyền cách mạng vào ngày 02/9/1945 thì vào
ngày 10/9/1945 Chính phủ lâm thời đã ban hành Sắc lệnh số 27/SL để đặt ra Sở
thuế quan và thuế gián thu. Trải qua các thời kì, tên gọi của Cơ quan quản lý
thuế cho đến nay thay đổi nhƣ sau:

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

19

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

Năm
1945

Tên gọi
Sở thuế quan và thuế gián thu
Nha thuế trực thu

1946

Nha thuế quan và thuế gián thu
Nha trƣớc bạ - công sản - điền thổ

1951

Sở thuế trung ƣơng
Vụ thuế nông nghiệp

1959

Sở thuế công thƣơng nghiệp
Vụ thuế nông nghiệp

1961

Vụ thuế quốc doanh và Thuế
Vụ tài vụ hợp tác xã và thuế nông nghiệp

1974

Cục thu quốc doanh
Vụ thuế tập thể - cá thể
Cục thu quốc doanh

1978

Vụ thuế công thƣơng nghiệp
Vụ thuế nông nghiệp

Cục thu quốc doanh

1988

Cục thuế công thƣơng nghiệp
Cục thuế nông nghiệp

1990 Thuế Nhà nƣớc với 3 cấp bậc: Tổng cục thuế, Cục thuế và Chi cục
đến nay thuế

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

20

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
1.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VỀ CƠ QUAN THUẾ
1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục thuế
(theo Quyết định số 115/2009/QĐ-TTg ngày 28/9/2009 của Thủ tƣớng Chính
phủ)

Chính phủ
Bao gồm: - 12 vụ
- Văn phòng
(có đại diện tại
Tp.HCM)

Bộ Tài chính

Tổng cục thuế

Bao gồm: - Thanh tra
- Ban cải cách và
hiện đại hóa

Bộ máy giúp việc

Bao gồm: - Trƣờng nghiệp vụ thuế
- Tạp chí thuế
- Cục công nghệ thông
tin
Gồm 14 phòng chức năng
(đối với Hà Nội và Tp.HCM)
Bộ máy giúp việc
Cục thuế
Gồm 11 phòng chức năng
(đối với các Cục thuế còn lại)
Chi cục thuế

Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Tổng cục thuế theo Quyết định số 115/2009/QĐTTg ngày 28/9/2009 của Thủ tướng Chính phủ

1.2.1.1. Vị trí và chức năng
Tổng cục thuế là cơ quan trực thuộc Bộ tài chính, thực hiện chức năng tham
mƣu, giúp Bộ trƣởng Bộ tài chính quản lý Nhà nƣớc về các khoản thu nội địa
trong phạm vi cả nƣớc, bao gồm: thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác của
ngân sách Nhà nƣớc (sau đây gọi chung là thuế); tổ chức quản lý thuế theo quy
định của pháp luật.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

21

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
1.2.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn
Tổng cục thuế là cơ quan thuế cao nhất trong hệ thống quản lý thuế ở
nƣớc ta, Tổng cục thuế có các nhiệm vụ, quyền hạn mà Nhà nƣớc ta trao cho
nhƣ:
Một là, trình Bộ trƣởng Bộ tài chính để trình Chính phủ, Thủ tƣớng Chính
phủ xem xét, quyết định các vấn đề về: các dự án, dự thảo của Luật, Nghị quyết
của Quốc hội, Pháp lệnh và Nghị quyết của Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội, Nghị
định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tƣớng Chính phủ về quản lý thuế;
Chiến lƣợc, quy hoạch, chƣơng trình mục tiêu quốc gia, chƣơng trình hành động,
đề án, dự án quan trọng về quản lý thu; dự toán thu thuế hàng năm. Đồng thời,
trình Bộ trƣởng Bộ Tài chính xem xét, quyết định: dự thảo Thông tƣ và các văn
bản khác về quản lý thuế cũng nhƣ kế hoạch hoạt động hàng năm của ngành
thuế.
Hai là, ban hành văn bản hƣớng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, văn bản quy
phạm nội bộ, văn bản cá biệt thuộc phạm vi quản lý mình. Bên cạnh đó sẽ tổ
chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lƣợc, quy hoạch, kế
hoạch, chƣơng trình, dự án, đề án về quản lý thuế sau khi đƣợc cấp có thẩm
quyền ban hành hoặc phê duyệt. Thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật về thuế và tổ chức hƣớng dẫn, giải thích chính sách thuế của Nhà
nƣớc; tổ chức công tác hỗ trợ ngƣời nộp thuế thực hiện nghĩa vụ nộp thuế theo
quy định của pháp luật.
Ba là, Tổng cục thuế sẽ hƣớng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát và tổ chức

thực hiện quy trình nghiệp vụ về đăng ký thuế, cấp mã số thuế, kê khai thuế, tính
thuế, nộp thuế, hoàn thuế, miễn thuế, xóa nợ tiền thuế, tiền phạt; quy trình
nghiệp vụ về kế toán thuế và các nghiệp vụ khác có liên quan. Ngoài ra, cơ quan
này quyết định hoặc trình cấp có thẩm quyền quyết định việc miễn thuế, giảm
thuế, hoàn thuế, gia hạn thời hạn nộp hồ sơ khai thuế, gia hạn thời hạn nộp thuế,
xóa tiền nợ thuế, tiền phạt thuế.
Bốn là, bồi thƣờng thiệt hại cho ngƣời nộp thuế nếu có thiệt hại xảy ra; giữ bí
mật thông tin của ngƣời nộp thuế; xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế của
ngƣời nộp thuế khi có đề nghị theo quy định của pháp luật. Tổng cục thuế cũng
có nghĩa vụ giám định để xác định số thuế phải nộp của ngƣời nộp thuế theo yêu
cầu của cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền.
Năm là, yêu cầu ngƣời nộp thuế cung cấp sổ kế toán, hóa đơn, chứng từ và
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

22

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
hồ sơ tài liệu khác có liên quan đến việc tính thuế, nộp thuế; yêu cầu tổ chức tín
dụng, các tổ chức và cá nhân khác có liên quan cung cấp tài liệu và phối hợp với
cơ quan thuế trong công tác quản lý thuế. Có thể Ủy nhiệm cho các cơ quan, tổ
chức trực tiếp thu một số khoản thuế theo quy định của pháp luật; ấn định thuế,
truy thu thuế; thực hiện các biện pháp cƣỡng chế thi hành quyết định hành chính
thuế để thu tiền thuế nợ, tiền phạt vi phạm hành chính thuế.
Sáu là, lập hồ sơ kiến nghị khởi tố các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về
thuế; thông báo công khai trên phƣơng tiện thông tin đại chúng các trƣờng hợp
vi phạm pháp luật thuế.
Ngoài ra còn thực hiện hợp tác quốc tế về lĩnh vực thuế theo phân công, phân

cấp của Bộ trƣởng Bộ tài chính và quy định của pháp luật; tổ chức quản lý, ứng
dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của ngành thuế, hiện đại hóa cơ sở vật
chất kỹ thuật của ngành thuế.
Bảy là, tổ chức quản lý thông tin về ngƣời nộp thuế; xây dựng hệ thống dữ
liệu thông tin về ngƣời nộp thuế; thực hiện công tác thống kê thuế và chế độ báo
cáo tài chính theo quy định. Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết
khiếu nại, tố cáo; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý
theo quy định của pháp luật đối với hành vi vi phạm pháp luật thuế; phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong việc sử
dụng tài sản, kinh phí đƣợc giao theo quy định của pháp luật.
Tám là, quản lý tổ chức bộ máy, biên chế; thực hiện chế độ tiền lƣơng và các
chế độ, chính sách đãi ngộ, thi đua khen thƣởng, kỷ luật, đào tạo, bồi dƣỡng đối
với cán bộ, công chức, viên chức thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục thuế theo
phân cấp của Bộ trƣởng Bộ tài chính và quy định của pháp luật.
Thực hiện cải cách hành chính theo mục tiêu và nội dung chƣơng trình cải
cách hành chính đƣợc Bộ trƣởng Bộ tài chính phê duyệt; tổ chức và quản lý công
tác thi đua – khen thƣởng của ngành thuế đối với cơ quan thuế, ngƣời nộp thuế,
các tổ chức, cá nhân khác có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý thuế và
chấp hành nghĩa vụ thuế với ngân sách Nhà nƣớc theo quy định của pháp luật.
Chín là, Tổng cục thuế sẽ quản lý, lƣu giữ hồ sơ, tài liệu, ấn chỉ thuế và kinh
phí, tài sản đƣợc giao; thực hiện cơ chế quản lý tài chính và biên chế theo quy
định của cơ quan có thẩm quyền. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác do
Bộ trƣởng Bộ tài chính giao và theo quy định của pháp luật.

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

23

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa

Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang
1.2.1.3. Cơ cấu tổ chức
Tổng cục thuế đƣợc tổ chức thành hệ thống dọc từ trung ƣơng đến địa
phƣơng theo đơn vị hành chính, bảo đảm nguyên tắc tập trung và thống nhất.
Trƣớc tiên là Cơ quan thuế ở trung ƣơng, gồm có các vụ (12 vụ), văn phòng và
các đơn vị trực thuộc là: Vụ chính sách; Vụ pháp chế; Vụ dự toán thu thuế; Vụ
kê khai và kế toán thuế; Vụ quản lý nợ và cƣỡng chế nợ thuế; Vụ quản lý thuế
thu nhập cá nhân; Vụ quản lý thuế doanh nghiệp lớn; Vụ tuyên truyền – hỗ trợ
ngƣời nộp thuế; Vụ hợp tác quốc tế; Vụ kiểm tra nội bộ; Vụ tổ chức cán bộ; Vụ
tài vụ - Quản trị; Văn phòng (có đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh); Thanh tra;
Cục công nghệ thông tin; Trƣờng nghiệp vụ thuế; Tạp chí thuế.
Trong các tổ chức trên có Trƣờng nghiệp vụ thuế và Tạp chí thuế là tổ chức
sự nghiệp, các tổ chức còn lại là các tổ chức hành chính giúp Tổng cục trƣởng
thực hiện chức năng quản lý Nhà nƣớc.
Thứ hai là Cơ quan thuế ở địa phƣơng, bao gồm: Cục thuế ở các tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ƣơng (gọi chung là Cục thuế cấp tỉnh) trực thuộc Tổng cục
thuế; Chi cục thuế ở các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là
Chi cục thuế cấp huyện) trực thuộc Cục thuế cấp tỉnh. Chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các đơn vị thuộc Tổng cục thuế sẽ do Bộ
trƣởng Bộ tài chính quy định.
1.2.1.4. Lãnh đạo
Tổng cục thuế gồm có Tổng cục trƣởng và không quá 03 Phó Tổng cục
trƣởng do Bộ trƣởng Bộ tài chính bổ nhiệm, miễn nhiệm và cách chức theo quy
định của pháp luật. Tổng cục trƣởng là ngƣời đứng đầu Tổng cục thuế, chịu trách
nhiệm trƣớc Bộ trƣởng Bộ tài chính và trƣớc pháp luật về toàn bộ hoạt động của
Tổng cục thuế. Các Phó tổng cục trƣởng chịu trách nhiệm trƣớc Tổng cục trƣởng
và trƣớc pháp luật về lĩnh vực công tác mà mình đƣợc phân công phụ trách.
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Cục thuế trực
thuộc Tổng Cục thuế (theo quyết định số 108/QĐ-BTC ngày 14/01/2010 của

Bộ trƣởng Bộ Tài chính)

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

24

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa


Thực tiễn hoạt động của Chi cục thuế huyện Gò Quao- tỉnh Kiên Giang

Phòng pháp chế

(a)

Phòng hành chính- lƣu
trữ
Phòng quản trị- tài vụ
Phòng quản lý- ấn chỉ

Phòng tuyên truyền hỗ trợ
ngƣời nộp thuế
Phòng kê khai và kế toán

Phòng quản lý nợ và cƣỡng
chế nợ
Một số phòng kiểm tra thuế

Cục
thuế

Một số phòng thanh tra
thuế

(c)

Phòng quản lý thuế thu
nhập cá nhân
Phòng tổng hợp nghiệp vụ
dự toán
Phòng kiểm tra nội bộ

Phòng tin học

Phòng tổ chức cán bộ

(b)

Phòng Hành chính- Quản
trị- Tài vụ- Ấn chỉ

GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu

25

SVTH: Nguyễn Thị Nghĩa