Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương “động học chất điểm” vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ YẾN LY

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” VẬT LÍ 10
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ
CỦA THÍ
NGHIỆM MÔ
Demo Version
- Select.Pdf
SDKPHỎNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

Thừa Thiên Huế, năm 2017


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ YẾN LY

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH
TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” VẬT LÍ 10
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ
CỦA THÍ NGHIỆM MÔ PHỎNG

Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số: 60140111

Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN GIA ANH VŨ

Thừa Thiên Huế, năm 2017

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan nội dung luận văn là kết quả quá trình nghiên cứu cơ sở lý
luận và thực tế của bản thân, quá trình bắt tay vào xây dựng và thực hiện để tài có
thông qua quá trình thực nghiệm kiểm chứng một cách nghiêm túc. Tôi xin cam
đoan đề tài này chưa được thực hiện trước đây.
Tác giả

Phạm Thị Yến Ly

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


Lôøi caûm ôn

Hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo
TS Phan Gia Anh Vũ, giảng viên trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí
Minh và thầy giáo PSG. TS Lê Công Triêm, giảng viên khoa Vật lý, trường Đại
học Sư phạm Huế đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong khoa Vật lý trường Đại
học Sư phạm Huế đã tận tình giảng dạy và có những ý kiến đóng góp quý báu
cho đề tài.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn các anh chị, bạn bè trong lớp Cao học Lý luận
và phương pháp dạy học Vật lý K24, gia đình đã quan tâm, động viên, giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Huế, tháng 9, năm 2017
Demo Version - Select.Pdf SDK
Tác giả

Phạm Thị Yến Ly

iii


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 7
1. Lí do chon đề tài. ................................................................................................. 7
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu .................................................................................. 8
3. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................... 10
4. Giả thuyết khoa học .......................................................................................... 10
5. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 10
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 10
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 10
8. Những đóng góp mói của đề tài ........................................................................ 11

9. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................ 12
NỘI DUNG ............................................................................................................... 13
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ ...................... 13
VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA THÌ NGHIỆM MÔ PHỎNG ............................................. 13
1.1. Khái niệm về năng lực và vấn đề phát triển năng lực cho học sinh trung học

Version - Select.Pdf SDK
phổ thôngDemo
...............................................................................................................
13
1.1.1. Khái niệm về năng lực ............................................................................ 13
1.1.2. Khái niệm về năng lực của học sinh trung học phổ thông ...................... 14
1.1.3. Các đặc điểm của năng lực...................................................................... 15
1.1.4. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông ......... 16
1.2.Năng lực giải quyết vấn đề.............................................................................. 17
1.2.1. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề..................................................... 17
1.2.2. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ........................................................ 17
1.2.3. Các biểu hiện của năng lực giải quyết vấn đề ......................................... 19
1.2.4. Năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập vật lí ................. 19
1.2.5. Các mức độ năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập vật lí ...... 20
1.2.6. Các giai đoạn giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập vật lí .......... 21
Các giai đoạn giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập vật lí được thể hiện
qua sơ đồ sau: .................................................................................................... 23

1


1.3. Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí ............ 23
1.3.1. Mối quan hệ giữa dạy học với việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề

cho học sinh....................................................................................................... 23
1.3.2. Các yếu tố hưởng đến việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học
sinh trong dạy học vật lí .................................................................................... 25
1.3.3. Hệ thống kỹ năng giải quyết vấn đề cần rèn luyện cho học sinh để phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí ................... 27
1.4. Các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy
học vật lí ................................................................................................................ 29
1.4.1. Định hướng chung cho việc xây dựng các biện pháp phát triển năng lực
giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí .......................................... 29
1.4.2. Các biện pháp cụ thể để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học
sinh trong dạy học vật lí .................................................................................... 30
1.4.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp triển năng lực giải quyết vấn đề
cho học sinh trong dạy học vật lí ...................................................................... 45
1.4.4.Xây dựng quy trình dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết

Demo
Select.Pdf
SDK
vấn đề cho
học Version
sinh trong -dạy
học vật lí ...........................................................
46
1.5.Dạy học định hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của
thí nghiệm mô phỏng trong dạy học vật lí ............................................................ 48
1.5.1. Thí nghiệm mô phỏng ............................................................................. 48
1.5.2. Nguyên tắc sử dụng thí nghiệm mô phỏng trong dạy học vật lí ............. 51
1.5.3. Phương pháp soạn thảo tiến trình dạy học có sử dụng các thí nghiệm mô
phỏng ................................................................................................................. 54
1.5.4. Ưu điểm của thí nghiệm mô phỏng so với thí nghiệm thực ................... 55

1.5.5. Vai trò của thí nghiệm mô phỏng góp phần bồi dưỡng năng lực giải
quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Vật lí ................................................ 56
1.5.6. Một số biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của
thí nghiệm mô phỏng ........................................................................................ 58
1.6. Thực trạng về phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh và việc ứng
dụng thí nghiệm mô phỏng trong học tập vật lí ở trường phổ thông .................... 60

2


1.6.1. Thực trạng ............................................................................................... 60
1.6.2. Nguyên nhân ........................................................................................... 62
Kết luận chương 1 ..................................................................................................... 64
CHƯƠNG II. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHƯƠNG “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM”
VẬT LÍ 10 THPT THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT
VẤN ĐỀ VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA THÍ NGHIỆM MÔ PHỎNG ............................. 65
2.1. Nội dung kiến thức chương “Động học chất điểm” ....................................... 65
2.1.1. Chương “Động học chất điểm” Vật lí 10 cơ bản gồm các bài ................ 65
2.1.2. Mục tiêu của chương về kiến thức .......................................................... 67
2.1.3. Mục tiêu của chương về kỹ năng ............................................................ 67
2.1.4. Mục tiêu của chương về thái độ .............................................................. 68
2.2. Quy trình thiết kế bài dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ
trợ của thí nghiệm mô phỏng ................................................................................ 68
2.2.1. Xác định mục tiêu của bài dạy học ......................................................... 68
2.2.2. Lựa chọn kiến thức cơ bản, trọng tâm và sắp xếp theo một cấu trúc thích
hợp ..................................................................................................................... 69

Demo
- Select.Pdf
2.2.3. Xác

định Version
các phương
pháp dạy học SDK
........................................................ 69
2.2.4. Chuẩn bị các thí nghiệm mô phỏng trên máy vi tính .............................. 70
2.2.5. Xác định hình thức tổ chức các hoạt động học tập cho HS .................... 70
2.2.6. Xác định hình thức và nội dung củng cố, vận dụng ................................ 71
2.2.7. Xác định nội dung và phương pháp hướng dẫn về nhà cho HS.............. 71
2.3. Một số thí nghiệm mô phỏng dùng cho dạy học chương “Động học chất
điểm” ..................................................................................................................... 71
2.3.1. Sự rơi tự do.............................................................................................. 71
2.3.4. Tính tương đối của chuyển động ............................................................ 73
2.4. Thiết kế bài dạy phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của thí
nghiệm mô phỏng .................................................................................................. 75
Kết luận chương 2 ..................................................................................................... 88
Chương 3 ................................................................................................................... 89
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .................................................................................... 89

3


3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ......................................... 89
3.1.1. Mục đích.................................................................................................. 89
3.1.2. Nhiệm vụ ................................................................................................. 89
3.2. Đối tượng và nội dung của TNSP .................................................................. 90
3.2.1. Đối tượng ................................................................................................ 90
3.2.2. Nội dung .................................................................................................. 90
3.3. Phương pháp TNSP ........................................................................................ 90
3.3.1 Chọn mẫu TN ........................................................................................... 90
3.3.2. Quan sát giờ học ...................................................................................... 90

3.3.3. Bài kiểm tra ............................................................................................. 91
3.4. Kết quả TNSP ................................................................................................ 91
3.4.1. Kết quả định tính ..................................................................................... 91
3.4.2. Kết quả định lượng .................................................................................. 92
3.4.3. Kiểm định giả thuyết thống kê ................................................................ 96
Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 98
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 99

DemoKHẢO
Version
- Select.Pdf SDK
TÀI LIỆU THAM
.......................................................................................
101

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ

ĐC

Đối chứng

GV

Giáo viên

GQVĐ

Giải quyết vấn đề

HS

Học sinh

PPDH

Phương pháp dạy học

QĐSPTT

Quan điểm sư phạm tương tác

SGK

Sách giáo khoa

THPT

Trung học phổ thông

TN

Thí nghiệm

TNg

Thực nghiệm

TNMP

Thí nghiệm mô phỏng

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, HÌNH ẢNH VÀ SƠ ĐỒ
BẢNG
Bảng 1.1. Tiêu chí và thành tố của năng lực giải quyết vấn đề ................................ 18
Bảng 1.2. Đánh giá các tiêu chí phát triển năng lực GQVĐ ..................................... 42
Bảng 1.3. Bảng so sánh các đặc điểm của TN thực và TN mô phỏng bằng máy tính ..... 50
Bảng 2.1. Tóm tắt nội dung của chương ................................................................... 66
Bảng 3.1. Phân bố lớp đối chứng và lớp thực nghiệm .............................................. 90
Bảng 3.2. Bảng thống kê các điểm số (Xi) của bài kiểm tra ..................................... 92
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 92
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất lũy tích .............................................................. 94
Bảng 3.5. Bảng phân loại theo học lực ..................................................................... 95
Bảng 3.6. Bảng tổng hợp các tham số ....................................................................... 96
BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Phân phối tần suất hai nhóm ................................................................. 93
Biểu đồ 3.2. Phân phối tần suất lũy tích .................................................................... 94
Biểu đồ 3.3. Phân loại học lực của hai nhóm ............................................................ 95
ĐỒ THỊ
Đồ thị 3.1. Phân phối tần suất hai nhóm ................................................................... 93
Demo Version - Select.Pdf SDK
Đồ thị 3.2. Phân phối tần suất lũy tích ...................................................................... 94
HÌNH ẢNH
Hình 2.1. TNMP sự rơi của các vật có khối lượng khác nhau trong môi trường
không khí. .................................................................................................................. 71
Hình 2.2. TNMP sự rơi của các vật có cùng khối lượng khác hình dạng trong môi
trường không khí. ...................................................................................................... 72
Hình 2.3. TNMP sự rơi của các vật trong môi trường chân không .......................... 72
Hình 2.4. Hệ quy chiếu của chuyển động ................................................................. 73
Hình 2.5. TNMP tính tương đối của chuyển động Mặt trăng quanh Trái đất........... 73
Hình 2.6. TNMP về tính tương đối của quỹ đạo khi Mặt Trăng chuyển động so với
Mặt Trời .................................................................................................................... 74
Hình 2.7. TNMP về tính tương đối của vận tốc khi xe chuyển động trên đường ..... 74
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ các giai đoạn giải quyết vấn đề ..................................................... 23
Sơ đồ 1.2. Sơ đồ quy trình DH theo hướng phát triển năng lực GQVĐ cho HS trong
DH vật lí .................................................................................................................... 48

6


MỞ ĐẦU
1. Lí do chon đề tài.
Trên thế giới, nhân loại bước sang thế kỷ 21 với nhiều những thách thức cần
giải quyết, một trong số đó là sự bùng nổ tri thức. Dạy học truyền thống không đáp

ứng tốt cho việc giải quyết các thách thức đó, tổ chức UNESCO đã hoạch định ra
những chiến lược quan trọng cho giáo dục trong thế kỷ 21, trong đó có sự thay đổi
trật tự ưu tiên mục tiêu giáo dục từ kiến thức - kỹ năng - năng lực - thái độ sang
năng lực - kỹ năng - kiến thức, đặc biệt nhấn mạnh tới việc hình thành cho học sinh
năng lực giải quyết vấn đề.
Tại Việt Nam, việc tiếp tục đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, thực hiện
công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức, tích cực chủ động
hội nhập quốc tế sâu rộng hơn để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước
công nghiệp theo hướng hiện đại đặt ra cho giáo dục, đào tạo nước ta những yêu
cầu, nhiệm vụ thách thức mới. Theo điều 2 Luật Giáo dục 2005 có viết: “Mục tiêu
giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức,

Demo
- Select.Pdf
sức khoẻ, thẩm
mỹ vàVersion
nghề nghiệp,
trung thànhSDK
với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công
dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [7]. Theo điều 5
Luật Giáo dục năm 2005 : “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự
giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực
tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên ”[7]. Nghị quyết
Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo
nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hương hiện đại,
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của
người học, khắc phục lối truyền thụ một chiều, ghi nhớ máy móc”. Như vậy có thể
nói giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển mình mạnh mẽ từ
chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực người học, phát triển

năng lực của người học, trong đó năng lực giải quyết vấn đề là năng lực cần thiết
cần phát triển ở học sinh, chuẩn bị hành trang cho người học đối diện, giải quyết

7


những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.
Trong nhà trường phổ thông, môn Vật lí gắn liền với thực tế đời sống và sản
xuất, có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Dạy học vật lí
cần làm cho học sinh có ý thức và biết cách vận dụng các kiến thức khoa học vào
thực tế cuộc sống, từ đó hình thành kỹ năng hoạt động thực tiễn tìm tòi và phát hiện
các tình huống có thể vận dụng kiến thức khoa học vào thực tế đời sống nhằm nâng
cao chất lượng cuộc sống. Do vậy trong dạy học vật lí chúng ta cần quan tâm tới
việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Trong chương trình Vật lí
trung học phổ thông, kiến thức chương “Động học chất điểm” khá trừu tượng đối
với học sinh, gây khó khăn cho học sinh trong hoạt động nhận thức. Tuy nhiên, nội
dung kiến thức của chương có nhiều vấn đề gắn liền với thực tiễn cuộc sống nên dễ
tạo được hứng thú học tập với học sinh, lôi cuốn học sinh vào giải quyết các vấn đề
kiến thức đặt ra.Từ những lý do nói trên, chúng tôi đã chọn đề tài có nội dung “Phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương “Động học
chất điểm” Vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng” làm đề tài
nghiên cứu.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Demo Version - Select.Pdf SDK

2.1. Nghiên cứu nước ngoài

Có rất nhiều chuyên gia trong các lĩnh vực xã hội học, giáo dục học, triết học,
tâm lý học và kinh tế học đã cố gắng định nghĩa khái niệm năng lực. Tại Hội nghị

chuyên đề về những năng lực cơ bản của Hội đồng châu Âu, sau khi phân tích nhiều
định nghĩa về năng lực, F.E. Weinert (OECD) kết luận: Xuyên suốt các môn học “năng
lực được thể hiện như một hệ thống khả năng, sự thành thạo hoặc những kỹ năng thiết
yếu, có thể giúp con người đủ điều kiện vươn tới một mục đích cụ thể”[28]. Cũng tại
diễn đàn này, J. Coolahan (UB châu Âu 1996) cho rằng: năng lực được xem như là
“những khả năng cơ bản dựa trên cơ sở tri thức, kinh nghiệm, các giá trị và thiên
hướng của một con người được phát triển thông qua thực hành GD” …
Có thể thấy dù cách phát biểu (câu chữ) có khác nhau, nhưng các cách hiểu
trên đều khẳng định: nói đến năng lực là phải nói đến khả năng thực hiện, là
phải biết làm (know-how), chứ không chỉ biết và hiểu (know-what). Tất nhiên hành
động (làm), thực hiện (performance) ở đây phải gắn với ý thức và thái độ; phải có

8


kiến thức và kỹ năng, chứ không phải làm một cách “máy móc”,“mù quáng”. Trong
CTGD của Indonesia đã xác định: “Năng lực (competence) là những kiến thức
(knowledge), kỹ năng (skills) và các giá trị (values) được phản ánh trong thói quen
suy nghĩ và hành động của mỗi cá nhân. Thói quen tư duy và hành động kiên trì,
liên tục có thể giúp một người trở nên có năng lực, với ý nghĩa làm một việc gì đó
trên cơ sở có kiến thức, kỹ năng và các giá trị cơ bản”.
2.2. Nghiên cứu trong nước
Người đầu tiên đưa phương pháp DH GQVĐ vào Việt Nam là dịch giả Phạm
Tất Đắc với cuốn sách “Dạy học nêu vấn đề ” của tác giả I.Ia.Lecne (Người Nga) do
NXBGD xuất bản năm1977. Về sau, nhiều nhà khoa học nghiên cứu phương pháp
này như Lê Khánh Bằng, Vũ Văn Tảo, Nguyễn Bá Kim,…Tuy nhiên, những nghiên
cứu này chủ yếu chỉ nghiên cứu ở mức lý luận và có áp dụng cho môn Toán ở phổ
thông và đại học. Gần đây, Nguyễn Kì đã đưa PPDH phát hiện và GQVĐ vào
trường tiểu học ở một số môn như Toán, Tự nhiên – Xã hội, Đạo đức…
Bên cạnh đó, định hướng này cũng đã được đưa vào đề tài luận văn thạc sĩ,

tiến sĩ như Lương Thị Lệ Hằng “Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
dạy học chương
Từ trường
và Cảm
ứng điện từ
Vật lí 11 trung học phổ thông theo
hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của máy vi tính” (luận án
tiến sĩ).
Tác giả Lê Phạm Liên Chi “Phát triển năng lực tư duy cho học sinh trong
dạy học chương Dòng điện không đổi Vật lí 11 nâng cao”(luận văn thạc sĩ).
Tác giả Lê Đức Hậu “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh
thông qua dạy học chương Cảm ứng điện từ Vật lí 11 THPT” (luận văn thạc sĩ)
Tác giả Lê Hồng Hà “Sử dụng thí nghiệm mô phỏng và thí nghiệm ảo nhằm
tích cực hóa hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học chương “cảm úng
điện từ Vật lí 11 THPT” (luận văn thạc sĩ)
Tuy nhiên, có thể nói hiện nay vấn đề phát triển năng lực GQVĐ cho HS
trong DH vật lí ở trường THPT chưa được quan tâm, nghiên cứu một cách đầy đủ.
Cụ thể chưa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề phát triển năng lực GQVĐ với
sự hỗ trợ của TNMP cho HS trong DH phần “Động học chất điểm” Vật lí 10 THPT.

9


3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất được tiến trình tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh theo hướng

phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học chương “Động học chất điểm”
Vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được tiến trình tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh theo
phương pháp dạy học giải quyết vấn đề trong quá trình giảng dạy chương “Động
học chất điểm” Vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng thì sẽ hình
thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh, góp phần nâng cao chất
lượng dạy học Vật lí ở trường THPT.
5. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động dạy và học một số kiến thức thuộc chương “Động học chất điểm”
Vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng theo hướng phát triển năng
lực giải quyết vấn đề ở học sinh.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu các quan điểm về dạy học hiện đại.

Demo
- Select.Pdf
- Nghiên
cứu Version
mục tiêu dạy
học mới. SDK
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc tổ chức hoạt động nhận thức cho học
sinh trong dạy học Vật lí theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề.
- Nghiên cứu nội dung, chương trình các chương “Động học chất điểm”
trong chương trình Vật lí 10 THPT.
- Thiết kế tiến trình dạy học chương “Động học chất điểm” Vật lí 10 THPT
theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh với sự hỗ trợ của thí
nghiệm mô phỏng.
- Thực nghiệm sư phạm ở trường THPT để đánh giá tính hiệu quả của đề tài.
7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cứu các văn kiện của Đảng,chính sách của Nhà nước cùng với các
chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về vấn đề đổi mới phương pháp dạy học hiện
nay ở trường phổ thông.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận tâm lí học, giáo dục học và lí luận dạy học bộ
10


môn theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh theo hướng phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh.
- Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Vật lí 10 THPT chương “Động
học chất điểm”.
- Nghiên cứu các luận văn về đề tài có liên quan.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Dự giờ, quan sát, điều tra thực trạng dạy học kiến thức chương “Động học
chất điểm”, Vật lí 10 ở một số trường THPT.
- Điều tra bằng phiếu điều tra, phỏng vấn đối với học sinh khối 10, giáo viên
dạy Vật lí về tình hình dạy và học môn Vật lí ở trường THPT.
- Điều tra học sinh các trường THPT ở nhóm Đối chứng và nhóm Thực
nghiệm để tìm hiểu sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh.
7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở trường THPT có đối chứng để kiểm tra
tính khả thi của đề tài.
7.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dung phương pháp thống kê toán học để trình bày kết quả thực nghiệm sư

Demo Version - Select.Pdf SDK

phạm và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai
nhóm: nhóm Thực nghiệm và nhóm Đối chứng.

8. Những đóng góp mói của đề tài
8.1. Về mặt lý luận
- Xây dựng được một số biện pháp phát triển năng lực GQVĐ cho HS trong
DH vật lí ở trường THPT;
- Đề xuất được quy trình DH theo hướng phát triển năng lực GQVĐ cho HS
trong DH vật lí.
8.2. Về mặt thực tiễn
- Thiết kế được một số bài DH phần “Động học chất điểm” Vật lí 10 theo
hướng phát triển năng lực GQVĐ cho HS với sự hỗ trợ của thí nghiệm mô phỏng.
- Các giáo án xây dựng theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho
học sinh THPT qua một số kiến thức chương “Động học chất điểm” với sự hỗ trợ của
thí nghiệm mô phỏng có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho giáo viên Vật lí THPT.

11


9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận của việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề
cho học sinh
Chương 2. Tổ chức dạy học chương “Động học chất điểm” Vật lí 10
THPT theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của thí
nghiệm mô phỏng
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm

Demo Version - Select.Pdf SDK

12