Tiểu luận cao học môn lý luận dang cam quyen đổi mới và HOÀN THIỆN PHƯƠNG THỨC LÃNH đạo của ĐẢNG TRONG GIAI đoạn HIỆN NAY

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
Chương 1: Một số vấn đề về phương thức lãnh đạo của Đảng:
1.1. Một số vấn đề liên quan:
1.1.1. Về Đảng cộng sản Việt Nam:
1.1.2. Về phương thức lãnh đạo của Đảng:
1.2. Mục đích, yêu cầu và nội dung của việc đổi mới, hoàn thiện
phương thức lãnh đạo của Đảng hiện nay:
Chương 2: Quan điểm và giải pháp đổi mới phương thức lãnh đạo của
Đảng:
2.1. Một số quan điểm:
2.2. Những giải pháp chủ yếu:
KẾT LUẬN


LỜI MỞ ĐẦU
Đổi mới và hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng là một trong những
nội dung hết sức quan trọng trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng trước yêu
cầu, nhiệm vụ cách mạng hiện nay; là một trong những nhân tố góp phần quyết
định nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng ngang tầm sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Thực tiễn phát triển phong phú về quy mô, tốc độ và chiều sâu sau hơn 20
năm của công cuộc đổi mới đòi hỏi Đảng ta phải không ngừng xây dựng, chỉnh
đốn nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu ngang tầm nhiệm vụ. Để
phát huy tích cực nhất những thành tựu của hơn 20 năm đổi mới, Đảng ta ý thức
và tự đòi hỏi: Phải "Đổi mới và hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng",
"...bảo đảm vừa nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, vừa phát huy tính chủ động,
sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của Nhà nước, Mặt trận, các đoàn thể nhân dân,
và người đứng đầu; khắc phục khuynh hướng buông lỏng lãnh đạo hoặc bao biện
làm thay; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị", "thắt chặt mối

quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân".
Đây là vấn đề đang được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, tìm hiểu. Là
một đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta phải có trách nhiệm góp phần
cùng Đảng đưa mục tiêu, phương pháp, cách thức tiến hành đổi mới phương thức
lãnh đạo của Đảng vào thực tiễn để góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu của Đảng trong giai đoạn hiện nay.

2


NỘI DUNG
Chương 1: Một số vấn đề về phương thức lãnh đạo của Đảng:
1.1. Một số vấn đề liên quan:
1.1.1. Về Đảng cộng sản Việt Nam:
Ðảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng
thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu
trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc.
Mục đích của Ðảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu
mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không còn người bóc lột người, thực hiện
thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.
Ðảng lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng
tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc,
tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời
đại và thực tiễn của đất nước để đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối cách mạng
đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.
Ðảng là một tổ chức chặt chẽ, thống nhất ý chí và hành động, lấy tập trung
dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ
trách, thương yêu đồng chí, kỷ luật nghiêm minh, đồng thời thực hiện các
nguyên tắc: tự phê bình và phê bình, đoàn kết trên cơ sở Cương lĩnh chính trị và
Ðiều lệ Ðảng, giữ mối liên hệ mật thiết với nhân dân, Ðảng hoạt động trong

khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.
Ðảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, tôn trọng và phát huy quyền
làm chủ của nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân; dựa vào nhân dân để xây
dựng Ðảng; đoàn kết và lãnh đạo nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng. Ðảng
lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là một bộ phận của hệ thống ấy. Ðảng lãnh

3


đạo, tôn trọng và phát huy vai trò của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và
các đoàn thể chính trị - xã hội.
Ðảng kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong
sáng của giai cấp công nhân, góp phần tích cực vào sự nghiệp hòa bình, độc lập
dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội của nhân dân thế giới.
Ðảng Cộng sản Việt Nam được xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng
và tổ chức, thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, không ngừng nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo cách mạng
của Ðảng.
1.1.2. Về phương thức lãnh đạo của Đảng:
Phương thức lãnh đạo ra đời cùng sự ra đời của Đảng. Trước đây, vấn đề
này không được nhắc đến nhiều, nhưng từ khi Đảng ta thực hiện công cuộc đổi
mới toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, Đảng ta đã nghiêm túc nhìn nhận và đi sâu
tìm hiểu cũng như đưa ra hệ thống các quan điểm, giải pháp cho vấn đề này.
Phương thức lãnh đạo là cách thức, phương pháp, bước đi để thực hiện
nhiệm vụ, nội dung lãnh đạo, là nhân tố quan trọng bảo đảm cho đường lối đi
vào cuộc sống thông qua phong trào hành động cách mạng của đông đảo nhân
dân lao động, dưới ngọn cờ của Đảng.
1.2. Mục đích, yêu cầu và nội dung của việc đổi mới, hoàn thiện
phương thức lãnh đạo của Đảng hiện nay:
Có thể nói, sự thành công hay không của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện

đại hóa những năm tiếp theo tùy thuộc một phần cơ bản và quan trọng vào việc
đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng. Bởi lẽ, như ở trên đã nói,
phương thức lãnh đạo là cách thức, phương pháp, bước đi để thực hiện nhiệm vụ,
nội dung lãnh đạo, là nhân tố quan trọng bảo đảm cho đường lối đi vào cuộc
sống thông qua phong trào hành động cách mạng của đông đảo nhân dân lao
động, dưới ngọn cờ của Đảng.
4


Nhìn lại hơn 60 năm cầm quyền lãnh đạo sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa
xã hội và bảo vệ Tổ quốc, qua mỗi chặng đường, căn cứ vào nhiệm vụ, Đảng ta
luôn chủ động cải tiến, đổi mới phương thức lãnh đạo phù hợp với yêu cầu phát
triển của thực tiễn, khẳng định ngày càng vững chắc vị trí, vai trò quyết định mọi
thắng lợi của sự nghiệp cách mạng; đồng thời, không ngừng trưởng thành và tích
lũy được không ít kinh nghiệm quý báu trên phương diện này.
Đặc biệt, từ năm 1986, Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới
toàn diện. Để thực hiện sự nghiệp đổi mới toàn diện, sâu sắc đất nước, Đảng
đứng trước yêu cầu phải đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo, từng bước
xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Nhà nước của dân,
do dân và vì dân, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế
thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Nhiều hội nghị, mà trước hết là Hội nghị
Trung ương 6 (khóa VI), năm 1989, Đảng ta đề ra những quan điểm đổi mới
phương thức hoạt động của hệ thống chính trị phù hợp với điều kiện mới. Bước
đầu hình thành một số quan điểm cơ bản định hướng cho quá trình đổi mới nội
dung và phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền. Đại
hội VII tiếp tục khẳng định những quan điểm đó và là một nội dung quan trọng
của Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Qua các Hội nghị Trung ương tiếp theo và Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa
nhiệm kỳ khóa VII (tháng 1-1994), các Đại hội VIII (1996), IX (2001) và X
(2006), Đảng tiếp tục cụ thể hóa, làm sáng tỏ và phong phú hơn các quan điểm

chỉ đạo, yêu cầu và bước đi không ngừng đổi mới phương thức lãnh đạo một
cách vừa tổng quát vừa cụ thể trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; đã đạt được
nhiều tiến bộ trong thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp đổi mới.
Bước tiến rất quan trọng là, đáp ứng yêu cầu phát triển của công cuộc đổi
mới, Đảng ta nhận thức ngày càng toàn diện hơn, rõ ràng hơn, sâu sắc và ngày
càng trưởng thành hơn không chỉ trong hoạch định nội dung lãnh đạo, phạm vi
5


lãnh đạo mà còn linh hoạt, sáng tạo, đa dạng và hiệu quả hơn trong thực thi
phương thức lãnh đạo đối với Nhà nước nói riêng và toàn bộ hệ thống chính trị
nói chung. Các cơ quan lãnh đạo của Đảng nêu cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo và
quyết định những vấn đề trọng yếu mà Quốc hội, Chính phủ, các ngành, các địa
phương đề xuất, bảo đảm sự lãnh đạo tập trung thống nhất; khắc phục dần tình
trạng hoặc ôm đồm, bao biện, hoặc buông lỏng, phiến diện, từng bước phát huy
vai trò chủ động của cơ quan nhà nước trong quản lý điều hành; phát huy tính
chủ động sáng tạo của các đoàn thể và tính tích cực xã hội của các tầng lớp nhân
dân. Từng bước nâng cao chất lượng các quyết định, đổi mới quy trình ra nghị
quyết, cải tiến lề lối làm việc, phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm cá nhân,
củng cố và phát huy các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng. Tập trung sức lực,
trí tuệ vào việc thực hiện nhiệm vụ trung tâm là xây dựng kinh tế, củng cố và
tăng cường ổn định chính trị, không ngừng đổi mới, xây dựng, chỉnh đốn Đảng
là nhiệm vụ then chốt và củng cố, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, vai trò
của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc.
Mặc dù vậy, cho đến nay, việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
chưa tương xứng với yêu cầu đổi mới trên các phương diện của sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhất là những khâu đột phá, những lĩnh vực quan trọng
(xây dựng đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trọng
tâm là đổi mới cơ chế, chính sách...; đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động

của hệ thống chính trị trong đó trọng tâm là cải cách hành chính); chưa đáp ứng
hiệu quả yêu cầu đổi mới trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và của các
đoàn thể. Trên một số lĩnh vực còn lúng túng, cả về nhận thức và tổ chức hoạt
động; có không ít vấn đề chưa thật sáng tỏ; chưa cụ thể hóa và thể chế hóa được
một số quan niệm, phương hướng chỉ đạo xây dựng và đổi mới phương thức lãnh
đạo của Đảng đã được đề ra. Trong một số tổ chức và lĩnh vực, ở một số khâu,
6


còn chưa phân định thật rõ chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ giữa Đảng và Nhà
nước, nhất là trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa,
phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động hội nhập
kinh tế quốc tế... Vẫn tồn tại tình trạng bao biện lẫn tình trạng buông lỏng, thậm
chí còn lúng túng ở một số phương diện. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức
thực hiện nghị quyết của Đảng vẫn là một khâu yếu, chưa khắc phục kịp thời và
hiệu quả. Đảng ta nhấn mạnh: "Việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
còn chậm và lúng túng. Chậm nghiên cứu và ban hành những quy định cụ thể về
phương thức Đảng lãnh đạo Nhà nước; chậm xây dựng các cơ chế phối hợp giữa
các tổ chức trong hệ thống chính trị". Nhất là, "một số vấn đề ở tầm quan điểm,
chủ trương lớn chưa được làm rõ nên chưa đạt được sự thống nhất cao về nhận
thức và thiếu dứt khoát trong hoạch định chính sách, chỉ đạo điều hành... Sự chỉ
đạo tổ chức thực hiện chưa tốt... Tình trạng nói nhiều làm ít, làm không đến nơi
đến chốn hoặc không làm còn diễn ra ở nhiều nơi... Công tác kiểm tra, thanh tra
còn thiếu hiệu lực".
Trước đòi hỏi cấp bách của đất nước hiện nay phải tranh thủ cơ hội, vượt
qua thách thức, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện và đồng bộ, phát triển nhanh
và bền vững hơn, Đảng ta phải tiếp tục đổi mới sâu sắc, hoàn thiện hơn nữa
phương thức lãnh đạo.

7

Chương 2: Quan điểm và giải pháp đổi mới phương thức lãnh đạo của
Đảng:
2.1. Một số quan điểm:
2.1.1. Đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng phải xuất phát
từ đường lối chính trị thực hiện sự nghiệp đổi mới toàn diện:
Đại hội X, XI của Đảng đã hoạch định nhiệm vụ cách mạng và nội dung
lãnh đạo của Đảng, theo đó, phương thức lãnh đạo nhất thiết phải thay đổi cho
phù hợp. Đó là yêu cầu khách quan của nhiệm vụ chính trị, là đòi hỏi của các cấp
ủy và tổ chức đảng, của toàn bộ hệ thống chính trị.
2.1.2. Đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng phải đồng bộ
với đổi mới tổ chức và cơ chế vận hành của cả hệ thống chính trị:
Đây là một nội dung, một bộ phận trọng yếu của toàn bộ công tác xây
dựng Đảng; là sự biểu hiện tập trung và sinh động năng lực lãnh đạo chính trị,
văn hóa chính trị của Đảng. Xác định đúng, phân định rõ vị trí, chức năng, nhiệm
vụ, tổ chức và mối quan hệ giữa Đảng với các tổ chức khác trong hệ thống chính
trị, đặc biệt là với Nhà nước trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa.
Gắn việc xây dựng, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng với việc kiện
toàn nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị phải
có bước đi phù hợp.
2.1.3. Đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng phải phù hợp
với trình độ trí tuệ của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trình độ dân chủ của Đảng,
trình độ dân chủ của toàn xã hội và hệ thống tổ chức của Đảng, đặt vững trên
nền tảng nguyên tắc tập trung dân chủ:
Có thể nói, đây là một trong những vấn đề có tính quyết định. Hệ thống tổ
chức bộ máy đảng, bản lĩnh, trình độ và phong cách lãnh đạo của người đứng
8

đầu cấp ủy có ảnh hưởng quan trọng đến phương pháp lãnh đạo, lề lối và phong
cách làm việc của cấp ủy và tổ chức đảng. Do đó, bảo đảm nguyên tắc tập thể
lãnh đạo, cá nhân phụ trách, bí thư cấp ủy phải thật sự là người tiêu biểu về
phẩm chất, trí tuệ về phong cách công tác; đồng thời, cụ thể hóa, thể chế hóa
quan điểm, chủ trương đổi mới phương thức lãnh đạo thành điều lệ, quy chế, quy
trình công tác là rất quan trọng. Nâng cao trình độ mọi mặt, trước hết là trình độ
chính trị và trình độ học vấn của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Phát huy dân chủ
trong Đảng một cách mạnh mẽ làm tiền đề và động lực phát huy dân chủ xã hội
một cách đúng hướng, toàn diện nhằm góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng một
cách chủ động và hiệu quả.
2.1.4. Đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng phải đặt trong
mối liên hệ của sự phát triển khoa học lãnh đạo, quản lý và điều kiện, phương
tiện kỹ thuật phục vụ sự lãnh đạo:
Theo quy mô và tốc độ của công cuộc đổi mới, dù muốn hay không, việc
đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải sử dụng một cách phù hợp và hữu
hiệu thành tựu của các khoa học chuyên ngành và liên ngành (điều khiển học,
tâm lý học, xã hội học, tin học và các phương tiện kỹ thuật giáo dục và truyền
thông...). Đó là yêu cầu, nhu cầu phù hợp với xu thế phát triển hiện nay.
2.1.5. Phải lấy hiệu quả của việc tổ chức thực hiện đường lối chính trị, sự
trưởng thành toàn diện của Đảng, của hệ thống chính trị, trình độ phát triển dân
chủ của xã hội, mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân làm
thước đo quyết định sự thành công hay không của việc đổi mới, hoàn thiện
phương thức lãnh đạo của Đảng:
Đây là sự kiểm chứng đúng đắn và nghiêm khắc nhất vai trò, năng lực
lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Các cấp ủy, các tổ chức đảng từ Trung ương
tới chi bộ, mỗi đảng viên phải lấy đó làm tiêu chí để tự soát xét, đánh giá mình,

9

từ đó chủ động điều chỉnh kịp thời phương pháp, hình thức công tác phù hợp
trong việc lãnh đạo thực hiện đường lối chính trị.
2.1.6. Trong quá trình đổi mới và hoàn thiện phương thức lãnh đạo của
Đảng, trước hết, cần tiếp tục nắm chắc và quán triệt hơn nữa một số vấn đề
mang tính nguyên tắc:
Phải nắm vững và quán triệt sâu sắc nguyên tắc đảng cầm quyền trong
điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập kinh tế quốc tế và không
ngừng hoàn thiện cơ chế vận hành của hệ thống chính trị.
Đảng lãnh đạo toàn diện đất nước và chịu trách nhiệm về mọi thành công,
thiếu sót trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự lãnh đạo của Đảng là
để đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân dân. Vì, chỉ có Đảng lãnh đạo thì
Nhà nước mới thực sự là Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Đảng không
buông lỏng sự lãnh đạo, nhưng cũng không đứng trên Nhà nước, không độc
đoán, mà phải thực thi chức năng, nhiệm vụ lãnh đạo của mình thật sự dân chủ,
theo khuôn khổ pháp luật. Đây không chỉ là vấn đề có tính nguyên tắc mà còn là
bài học kinh nghiệm sau hơn 20 năm đổi mới.
Đảng lãnh đạo các lĩnh vực của đời sống xã hội chủ yếu thông qua Nhà
nước. Do đó, Đảng đổi mới phương thức lãnh đạo là để phát huy mạnh mẽ vai
trò, hiệu lực của Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội. Tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng, phát huy hiệu lực quản lý của Nhà nước và phát huy quyền làm
chủ của nhân dân là những nhân tố thống nhất. Hiệu lực, hiệu quả quản lý của
Nhà nước là thước đo trình độ lãnh đạo của Đảng. Đổi mới, hoàn thiện phương
thức lãnh đạo của Đảng là phải làm cho Nhà nước thực sự của dân, do dân, vì
dân và vì mục tiêu tối cao là bảo vệ và phục vụ lợi ích nhân dân. Là lực lượng
duy nhất lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo xã hội, Đảng đặc biệt đề phòng phạm phải
các sai lầm như: quan liêu, lạm quyền, thoái hóa, biến chất, đặc quyền, đặc lợi...
10

Vấn đề mấu chốt là, phải phân định rõ chức năng của Đảng và của Nhà nước,
của các đoàn thể, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, hình thức, biện pháp phát huy
dân chủ, ngăn ngừa, khắc phục sai lầm; hết sức chăm lo thực hiện quyền làm chủ
của nhân dân, phát huy mạnh mẽ trí tuệ, nghị lực và năng lực sáng tạo to lớn của
nhân dân.
Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, một trong
những vấn đề quan trọng là, xây dựng phương pháp, cách thức quản lý nhà nước
bằng pháp luật, tuân thủ luật pháp, là nêu cao vai trò của pháp chế, yêu cầu mọi
tổ chức, mọi công dân đều phải tôn trọng và tuân thủ pháp luật... nhằm phục vụ
và bảo vệ tốt nhất lợi ích của nhân dân, của đất nước. Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa mà chúng ta xây dựng là Nhà nước của dân, do dân và vì dân, dựa
trên cơ sở khối đại đoàn kết toàn dân, lấy liên minh giữa giai cấp công nhân với
nông dân và đội ngũ trí thức làm nền tảng, do Đảng lãnh đạo.
Trên thực tế, cần lưu ý trong một số lĩnh vực, một số vấn đề không thể
phân chia một cách máy móc, càng không thể đồng nhất giữa sự lãnh đạo của
Đảng và sự quản lý của Nhà nước, tính chủ động của các đoàn thể chính trị, vì
các vấn đề đó có sự khác nhau về chủ thể thực hiện, về hình thức thực hiện, cách
thức và công cụ thực hiện.
2.2. Những giải pháp chủ yếu:
Trên cơ sở nắm vững và quán triệt các quan điểm chủ đạo trên, Đảng đã
đề ra những giải pháp cụ thể chủ yếu để đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh
đạo của Đảng để ngang tầm nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay:
2.2.1. Đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà
nước:
Đại hội X của Đảng chỉ rõ: "Tập trung đổi mới phương thức lãnh đạo của
Đảng đối với Nhà nước coi đây là khâu mấu chốt trong việc đổi mới phương
thức lãnh đạo của Đảng nói chung". Theo đó, Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng
11

đường lối, quan điểm, các nghị quyết, quyết định, nguyên tắc giải quyết các vấn
đề trọng đại của quốc kế dân sinh; xử lý những vấn đề cụ thể, nhưng có ý nghĩa
chính trị quan trọng, mệnh hệ tới nhiều giai cấp, tầng lớp và những vấn đề phức
tạp trong quan hệ quốc tế. Trong khi kiên trì nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối
và trực tiếp về mọi mặt đối với lĩnh vực quốc phòng và an ninh, cần phát huy tốt
vai trò, chức năng quản lý, điều hành của Nhà nước trong các lĩnh vực đó. Xây
dựng cơ chế vận hành của Nhà nước, bảo đảm tất cả mọi quyền lực nhà nước đều
thuộc về nhân dân.
Đảng lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa, cụ thể hóa đường lối của Đảng
thành Hiến pháp, pháp luật, kế hoạch, các chương trình mục tiêu lớn của Nhà
nước, bảo đảm cho Nghị quyết của Đảng đi vào cuộc sống một cách đầy đủ, kịp
thời và hiệu quả. Đảng lãnh đạo nhưng không bao biện, làm thay Nhà nước; trái
lại, phát huy mạnh mẽ vai trò chủ động, sáng tạo của Nhà nước trong quản lý đất
nước và xã hội.
Đảng lãnh đạo xây dựng Nhà nước phù hợp với nhiệm vụ mới, trước hết
bảo đảm xây dựng Nhà nước thực sự trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu
lực, hiệu quả cao. Đảng lãnh đạo Nhà nước thông qua việc thống nhất lãnh đạo
và quản lý công tác tổ chức cán bộ và đội ngũ cán bộ chủ chốt công tác trong các
cơ quan nhà nước; đồng thời tôn trọng, phát huy trách nhiệm của các tổ chức,
phát huy mọi sáng kiến của cán bộ, đảng viên là công chức, viên chức. Trong
việc đổi mới tổ chức, cán bộ và phương thức hoạt động của Nhà nước, phải đặc
biệt quan tâm, bảo đảm ổn định, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là
trước những bước ngoặt của cách mạng, sự biến động không thuận lợi của đời
sống chính trị quốc tế.
Kết hợp chặt chẽ việc lãnh đạo bằng tổ chức đảng với lãnh đạo thông qua
cá nhân đảng viên, nhất là người đứng đầu, trong bộ máy nhà nước theo nguyên
tắc tập trung dân chủ và nêu cao vai trò trách nhiệm của đảng viên là người đứng
12

đầu. Cùng với việc kiện toàn bộ máy, làm rõ chức năng, nhiệm vụ của các tổ
chức đảng, trước hết là đảng đoàn, ban cán sự đảng trong các cơ quan nhà nước,
cần chú trọng nâng cao trách nhiệm và tính đảng của các đảng viên hoạt động
trong các cơ quan này. Mọi đảng viên, bất kể ở cương vị nào, đều phải luôn nêu
cao tính đảng cả trong nhận thức, hành động, trong giữ gìn phẩm hạnh và lối
sống; gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân.
Đảng kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước thông qua tổ
chức đảng, đảng viên; đồng thời, lãnh đạo công tác thanh tra của Nhà nước; lãnh
đạo tổ chức, động viên quần chúng kiểm tra, giám sát các công việc và hoạt động
của Nhà nước; phát huy mặt tốt, khắc phục mặt yếu kém, đẩy lùi tiêu cực. Thông
qua đó, tổng kết kinh nghiệm, luôn bổ sung, hoàn chỉnh đường lối, chủ trương
của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước. Xây dựng quy chế công tác và chỉ
đạo việc phối hợp kiểm tra của cấp ủy với thanh tra nhà nước và thanh tra nhân
dân, nhằm nâng cao chất lượng kiểm tra, thanh tra làm cho sự lãnh đạo của Đảng
và sự quản lý của Nhà nước đạt hiệu lực và hiệu quả cao và đúng pháp luật.
Như vậy, sự lãnh đạo của Đảng bảo đảm cho Nhà nước hoạt động theo
đúng đường lối chính trị, bảo đảm phối kết hợp và phát huy sức mạnh tổng hợp
của cả hệ thống chính trị, tạo cơ chế cho Nhà nước và các tổ chức hoàn thành
thắng lợi mọi nhiệm vụ. Theo đó, phương thức lãnh đạo của Đảng không phải là
dùng mệnh lệnh hành chính, mà là phát huy dân chủ, đề cao tính đảng và nâng
cao năng lực thực tế của tổ chức đảng và đảng viên hoạt động ở các cơ quan nhà
nước.
Theo đó, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước ở cấp trung
ương cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện từng bước trên các phương diện chủ yếu
cụ thể sau:
Đối với Quốc hội: Là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan
quyền lực nhà nước cao nhất, do đó, sự lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội phải
13

nhằm phát huy đầy đủ trách nhiệm và quyền hạn, bảo đảm hoạt động của Quốc
hội đúng các quan điểm, đường lối của Đảng; đồng thời, thể hiện đầy đủ tinh
thần dân chủ theo Hiến pháp và Luật Tổ chức, hoạt động của Quốc hội.
Phân biệt rõ và chọn đúng những vấn đề, các quan điểm cơ bản có tính
nguyên tắc mà Bộ Chính trị cần chỉ đạo. Những vấn đề ở tầm quan điểm nếu ý
kiến còn khác nhau, thì Quốc hội thảo luận dân chủ theo phương hướng của
Đảng và quyết định theo đa số. Trong bất cứ vấn đề nào, các đảng viên phải nêu
cao ý thức tổ chức kỷ luật, nói và làm theo đúng nghị quyết của Đảng; đồng thời,
phát huy dân chủ, tham gia thảo luận, tranh luận thẳng thắn, để Quốc hội có
quyết sách đúng đắn, hợp lòng dân, thể hiện đúng chủ trương, đường lối của
Đảng.
Đối với Chính phủ: Với vị thế là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ
quan hành chính nhà nước cao nhất, do đó, Ban Chấp hành Trung ương xem xét
những phương hướng, chủ trương, chính sách lớn được hoạch định theo thẩm
quyền của Chính phủ trên các lĩnh vực bảo đảm đúng định hướng chính trị của
Đảng, trên cơ sở tờ trình của Ban Cán sự Đảng Chính phủ. Vai trò quản lý kinh
tế - xã hội của Chính phủ vốn đã hết sức quan trọng lại càng quan trọng hơn
trong cơ chế kinh tế mới. Chính phủ phải thực hiện đầy đủ cả chức năng quản lý
nhà nước - chức năng công quyền - và chức năng phục vụ xã hội, tổ chức tốt đời
sống vật chất và văn hóa của nhân dân với khối lượng ngày càng lớn và yêu cầu
ngày càng cao. Là Đảng cầm quyền, Đảng có trách nhiệm lãnh đạo về chính trị,
tư tưởng và tổ chức để Chính phủ thực hiện đúng chức năng, vai trò, trọng trách
quản lý nhà nước. Đại hội X của Đảng chỉ rõ: "Xác định rõ những loại việc ở
tầm Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư trực tiếp quyết định;
những loại việc Chính phủ chủ động quyết định theo thẩm quyền", để cơ quan
lãnh đạo của Đảng tập trung thời gian, công sức vào nhiệm vụ lãnh đạo chính trị,
lãnh đạo tư tưởng, kiểm tra việc thực hiện đường lối. Ở đây, đòi hỏi sự kết hợp
14

giữa lý luận và thực tiễn, giữa khoa học và nghệ thuật lãnh đạo của Đảng trong
việc phân định danh mục công việc của Đảng và của Chính phủ.
Sự lãnh đạo thống nhất của Đảng đối với Quốc hội và Chính phủ về công
tác cán bộ là một trong những trọng trách của Đảng cầm quyền. Đại hội X của
Đảng xác định: "Quán triệt và thực hiện đúng nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh
đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đồng thời đề cao trách nhiệm của
các tổ chức đảng trong hệ thống chính trị và người đứng đầu tổ chức". Do đó,
tiếp tục cụ thể hóa nguyên tắc quan trọng này thành những quy định phù hợp và
rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền của Quốc hội và Chính phủ, của Chủ tịch
Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ... trong công tác cán bộ của bộ máy nhà nước.
Nhất là đề cao hơn nữa trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các
bộ trưởng trong việc lựa chọn, đào tạo, bố trí sử dụng cán bộ trong bộ máy quản
lý nhà nước, bởi lãnh đạo, quản lý cán bộ trong bộ máy nhà nước là nhiệm vụ
quan trọng của Đảng cầm quyền, cũng là trách nhiệm hàng đầu của Thủ tướng
Chính phủ theo quy định của pháp luật. Người đứng đầu Chính phủ phải chịu
trách nhiệm đầy đủ trước Đảng và Nhà nước về công tác cán bộ trong bộ máy
của mình.
Đối với các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực
tiếp về mọi mặt từ quan điểm tới chính sách; đồng thời, phát huy trách nhiệm
quản lý của Nhà nước đối với các cơ quan này. Những việc khác, Chính phủ
quyết định theo thẩm quyền.
Đối với lĩnh vực tư pháp, Đảng lãnh đạo các cơ quan bảo vệ pháp luật toàn
diện, chặt chẽ về chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ, bảo đảm cho hoạt động
tư pháp thực hiện đúng đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Đảng lãnh đạo sự phối hợp hoạt động giữa các cơ quan tư pháp, giữa các cơ quan
tư pháp với các cơ quan nhà nước khác, các đoàn thể nhân dân... tạo ra sức mạnh
tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong việc ngăn ngừa và xử lý tranh chấp, vi
15

phạm, tội phạm. Đối với một số vụ án nghiêm trọng có liên quan đến an ninh
chính trị, đối ngoại, có ảnh hưởng xã hội sâu rộng thì Bộ Chính trị, Ban Bí thư,
cấp ủy địa phương cần có sự lãnh đạo trên cơ sở tôn trọng quyền theo luật định
của các cơ quan tư pháp; bảo đảm việc xử lý đúng pháp luật và đạt hiệu quả
chính trị - xã hội tốt. Các cấp ủy không được can thiệp vào hoạt động và thẩm
quyền tố tụng của các cơ quan bảo vệ pháp luật.
Ở địa phương: Căn cứ vào quy định chung của Trung ương, Ban Bí thư
hướng dẫn các cấp ủy đổi mới sự lãnh đạo của cấp ủy đối với chính quyền các
cấp, các đoàn thể theo Điều lệ Đảng và pháp luật của Nhà nước, phù hợp với địa
phương một cách sáng tạo. Các cấp ủy và tổ chức đảng xây dựng quy chế cụ thể
về nội dung và phương thức lãnh đạo, phong cách và lề lối làm việc đối với các
cơ quan chính quyền... Tất cả phải nhằm thực hiện một cách đúng đắn, thắng lợi
và hiệu quả các nhiệm vụ đề ra, theo đường lối của Đảng.
2.2.2. Để tiếp tục đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng đối
với các đoàn thể chính trị - xã hội, tập trung làm tốt những vấn đề sau:
1 - Sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn
thể là định hướng chính trị, nội dung và phương thức hoạt động của các tổ chức
này, trước hết là mục tiêu, phương hướng phát triển, nội dung hoạt động chủ yếu
trong từng thời kỳ, nhằm phát huy cao nhất vai trò của Mặt trận và các đoàn thể
trong việc tập hợp đoàn kết rộng rãi, giáo dục quần chúng, nâng cao trình độ
chính trị, văn hóa, nghề nghiệp, đạo đức... nhằm bảo đảm quyền làm chủ của
nhân dân và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong thực hiện chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước...
2 - Định hướng của Đảng về công tác tổ chức - cán bộ của Mặt trận và các
đoàn thể tập trung vào việc xây dựng cơ cấu tổ chức phù hợp, quy mô hợp lý và
đúng phạm vi hoạt động; tiêu chuẩn, phương hướng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ; giới thiệu người đứng đầu để các đoàn thể chính trị - xã hội bầu cử theo
16

Điều lệ của các tổ chức. Đảng lãnh đạo và phát huy tinh thần tự chủ, sáng tạo của
Mặt trận và các đoàn thể trong xây dựng tổ chức, đổi mới tổ chức làm cơ sở để
đổi mới nội dung lớn và phương thức hoạt động chủ yếu.
3 - Chỉ đạo đổi mới cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo một cách phù hợp, đúng đắn
và hiệu quả đối với Mặt trận, các đoàn thể và từng loại hội. Tiếp tục rà soát, bổ
sung, hoàn thiện hệ thống luật pháp về Mặt trận, đoàn thể và các hội theo đường
lối, quan điểm của Đảng.
2.2.3. Để đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng, cần thực
hiện tốt các vấn đề vừa cơ bản, vừa cấp bách sau:
Trước hết, tiếp tục nghiên cứu nhằm xây dựng hệ thống quy chế, quy định
một cách thống nhất và cụ thể trên tất cả mọi phương diện, mọi lĩnh vực. Chú
trọng xây dựng các ban tham mưu của Đảng đủ mạnh về đội ngũ, nhất là trình độ
kiến thức, năng lực nghiên cứu và hoạt động thực tiễn, đổi mới lề lối, phong cách
làm việc.
Thứ hai, không ngừng tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, nâng cao trình
độ khoa học trong hoạch định đường lối, chủ trương. Đổi mới tổ chức bộ máy
đảng theo hướng tinh gọn, thạo việc. Cải tiến quy trình ra nghị quyết và chú
trọng chỉ đạo thực hiện; nâng cao chất lượng công tác thông tin; chú trọng điều
tra, làm thử, rút kinh nghiệm và nhân rộng kinh nghiệm; phát huy trí tuệ tập thể
của cấp ủy, đội ngũ đảng viên; xây dựng cơ chế dân chủ trong nghiên cứu, triển
khai thực hiện và các chính sách khác bảo đảm cho các quyết sách được thực
hiện kịp thời, đúng đắn và nghiêm chỉnh.
Về tổ chức thực hiện, cần coi trọng làm tốt khâu quán triệt quan điểm, chủ
trương của Đảng thật phù hợp và thiết thực cho từng loại đối tượng. Thể chế hóa
nghị quyết của Đảng thành kế hoạch, pháp luật và chính sách của Nhà nước và
những quy chế, quy định cụ thể của các tổ chức đảng. Từng bước quy chế hóa tổ
chức và hoạt động của tổ chức đảng, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân
17

chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng theo hướng thực sự thiết thực, sâu sát
cơ sở, sâu sát và gắn bó với nhân dân; xác định đúng trọng tâm, trọng điểm cần
giải quyết, nói ít làm nhiều, nói đi đôi với làm. Đặc biệt khuyến khích, cổ vũ mọi
sự tìm tòi, sáng tạo thực hiện nghị quyết của Đảng ở tất cả các cấp ủy, các ngành,
các địa phương... Đổi mới phong cách của người lãnh đạo, quản lý nói chung,
người đứng đầu cấp ủy, đứng đầu bộ máy nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể nói
riêng theo hướng khoa học, thiết thực và thạo việc. Hiện đại hóa các phương tiện
làm việc.
Cuối cùng, thực thi nghiêm chế độ báo cáo, tăng cường công tác kiểm tra,
giám sát của Đảng. Không làm tốt công tác kiểm tra là buông lỏng sự lãnh đạo.
Do đó, cùng với kiểm tra, giám sát trong Đảng, cần phối hợp chặt chẽ với thanh
tra, giám sát từ phía Nhà nước, sự giám sát của công luận, của nhân dân và của
toàn bộ hệ thống chính trị, đối với các tổ chức đảng và đảng viên ở mọi lúc, mọi
nơi; các tổ chức đảng chú trọng sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết, chỉ
đạo chặt chẽ, sát thực hoạt động của chính quyền các cấp, Mặt trận và các đoàn
thể; thực hiện kịp thời chế độ khen thưởng và kỷ luật nghiêm minh theo Điều lệ
Đảng, điều lệ các đoàn thể và pháp luật của Nhà nước.

18


KẾT LUẬN
Đổi mới và hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng trong giai đoạn
cách mạng hiện nay là vấn đề quan trọng và cấp bách, đòi hỏi sự thống nhất, trí
tuệ, đoàn kết và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, của mỗi cán bộ đảng
viên và mọi tổ chức Đảng, cùng với sự đồng thuận ủng hộ của quần chúng nhân
dân. Chúng ta phải tiến hành đồng bộ và nghiêm túc các giải pháp để mục tiêu,
yêu cầu của công cuộc đổi mới ngày càng nhanh chóng được thực hiện và mang
lại hiệu quả như mong muốn. Phải coi việc đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh

đạo của Đảng là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết hiện nay.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiểu luận được hoàn thành trên cơ sở tham khảo Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ X của Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006; Văn kiện
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011; và
Tạp chí Xây dựng Đảng.

19