Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở lâm hợp huyện kỳ anh tỉnh hà tĩnh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
_____________

______________

NGUYỄN THỊ HƯƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÂM HỢP
HUYỆN KỲ ANH - TỈNH HÀ TĨNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ĐỨC CƯỜNG

HÀ NỘI – 2016


i

LỜI CẢM ƠN
Với sự giúp đỡ tận tình của các thầy cơ giáo, bạn bè và gia đình, trong suốt
thời gian tìm hiểu, học tập và nghiên cứu, tơi đã hoàn thành luận văn thạc sỹ với đề
tài “Quản lý HĐDH ở trường THCS Lâm Hợp – Huyện Kỳ Anh – Tỉnh Hà Tĩnh
đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT”
Để hồn luận văn này, trước tiên, tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu

sắc nhất đến TS. Nguyễn Đức Cường - Bộ GD&ĐT, đã hướng dẫn trực tiếp, chỉ
bảo cho tơi trong suốt q trình lựa chọn và hồn thiện luận văn.
Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cơ giáo trong Phịng Đào Tạo
Sau Đại Học – Học viện Quản lý giáo dục đã cung cấp thơng tin kịp thời và bổ ích,
định hướng cho tơi trong q trình học tập và nghiên cứu khoa học tại trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, các thầy cô giáo, HS tại trường THCS
Lâm Hợp - Huyện Kỳ Anh – Tỉnh Hà Tĩnh đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi có
các thơng tin tài liệu cần thiết để viết đề tài nghiên cứu của mình.
Bản thân đã cố gắng nhiều nhưng thời gian nghiên cứu có hạn nên đề tài
khơng thể tránh khỏi thiếu sót nên tơi rất mong các thầy cơ giáo và các bạn đồng
nghiệp thơng cảm giúp đỡ, góp ý và đưa ra những chỉ dẫn quý báu cho tôi.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2016
Học viên

Nguyễn Thị Hương


ii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................i
MỤC LỤC
........................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................vi
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................. viii
MỞ ĐẦU
............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 3
6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu ................................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu. ........................................................................................... 4
8. Đóng góp mới của luận văn ......................................................................................... 5
9. Cấu trúc của luận văn ................................................................................................. 6

Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI
MỚI GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ...................................................................................7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................. 7

1.1.1. Trên thế giới ...............................................................................................7
1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................8
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu ............................................. 10

1.2.1. Quản lý .....................................................................................................10
1.2.2. Quản lý giáo dục ......................................................................................12
1.2.3. Quản lý nhà trường ..................................................................................14
1.2.4. Hoạt động dạy học ...................................................................................15
1.2.5. Dạy học theo hướng đổi mới hiện nay.....................................................17
1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học ......................................................................18
1.3. Yêu cầu đổi mới quản lý HĐDH đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT ................. 18

1.3.1. Một số vấn đề cần quan tâm về đổi mới giáo dục phổ thông ..................18
1.3.2. HĐDH và quản lý HĐDH theo yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông .....19

iii

1.4. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................................... 23
1.5. Nội dung quản lý HĐDH trường THCS .............................................................. 25

1.5.1 Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học .................................................25
1.5.2. Quản lý việc thực hiện chương trình dạy học ..........................................25
1.5.3. Quản lý hoạt động dạy của GV................................................................26
1.5.4. Quản lý hoạt động học của HS ................................................................27
1.5.5. Quản lý việc thực hiện phương pháp dạy học .........................................27
1.5.6. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ...................................................28
1.5.7. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học của GV và kết
quả học tập của HS ............................................................................................28
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐDH ở các trường THCS ........................ 30

1.6.1. Những yếu tố khách quan ........................................................................30
1.6.2. Những yếu tố chủ quan ............................................................................31
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................35
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÂM HỢP - HUYỆN KỲ ANH
TỈNH HÀ TĨNH ......................................................................................................36
2.1. Khái quát chung về huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh ............................................ 36

2.1.1. Vài nét chung về huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh .....................................36
2.2.2. Khái qt về tình hình phát triển văn hóa – giáo dục ở huyện Kỳ
Anh.....................................................................................................................37
2.2. Khái quát về Trường THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh .......... 38
2.3. Khái quát quá trình khảo sát, tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy
học ở trường THCS Lâm Hợp ...................................................................................... 40

2.3.1. Mục đích khảo sát ....................................................................................40
2.3.2. Nội dung khảo sát ....................................................................................41
2.3.3. Đối tượng khảo sát ...................................................................................41
2.3.4. Phương pháp và tiến trình khảo sát .........................................................41
2.4. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trường THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh
– tỉnh Hà Tĩnh ................................................................................................................ 42

2.4.1. Đội ngũ giáo viên trong nhà trường.........................................................42
2.4.2. Chất lượng học sinh .................................................................................43
2.4.3. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy học trong nhà trường ..................45


iv

2.5. Thực trạng về công tác quản lý hoạt động dạy học ở Trường THCS Lâm
Hợp - huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh ........................................................................... 46

2.5.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh
trường THCS Lâm Hợp về sự cần thiết phải QL HĐDH .................................47
2.5.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch, phân công giáo viên và việc thực
hiện chương trình mơn học ................................................................................49
2.5.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên .....................................54
2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh ......................................58
2.5.5. Thực trạng quản lý việc thực hiện phương pháp dạy học .......................60
2.5.6. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ cho HĐDH .........62
2.5.7. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học ......................64
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường THCS Lâm Hợp
- huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh .................................................................................... 66

2.6.1. Những ưu điểm ........................................................................................66
2.6.2. Những điểm hạn chế ................................................................................68
2.6.3. Nguyên nhân ............................................................................................69
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................71
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÂM HỢP - HUYỆN KỲ ANH TỈNH
HÀ TĨNH
..........................................................................................................72
3.1 Những nguyên tắc cơ bản đề xuất biện pháp. ....................................................... 72
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng Trường
THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh - tỉnh Hà Tĩnh ....................................................... 73

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về vị trí,
vai trị của công tác QL HĐDH trong nhà trường .............................................73
3.2.2.Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên theo yêu
cầu đổi mới giáo dục phổ thông.........................................................................76
3.2.3. Chỉ đạo công tác đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực, chủ động của học sinh..................................................................78
3.2.4. Tăng cường ứng dụng CNTT vào dạy học và quản lý hoạt động dạy
học trong nhà trường ..........................................................................................81
3.2.5. Tăng cường hiệu quả sử dụng trang thiết bị dạy học, đầu tư xây dựng
và phát huy vai trò của phòng học chức năng ...................................................84


v

3.2.6. Đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh nhằm phát huy tính tích cực học
tập của học sinh và chú trọng bồi dưỡng học sinh giỏi , phụ đạo học sinh
yếu kém ..............................................................................................................89
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................ 92

3.4. Khảo sát tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở trường THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh .............. 92

Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................97
1. Kết luận ....................................................................................................................... 97
2. Khuyến nghị ............................................................................................................... 98

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................100
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC – TBDH

Cơ sở vật chất – thiết bị dạy học

CT – SGK

Chương trình – sách giáo khoa

CLDH

Chất lượng dạy học

CĐ

Cao đẳng

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HĐDH

Hoạt động dạy học.

NXB

Nhà xuất bản

PPDH

Phương pháp dạy học

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông


vii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Thống kê đội ngũ giáo viên nhà trường 2013 - 2016............................42

Bảng 2.2.

Trình độ đào tạo đội ngũ GV trong các năm 2013 - 2016 ....................43

Bảng 2.3.

Thống kê xếp loại học lực hạnh kiểm học sinh qua các năm 2013 2016 .......................................................................................................44

Bảng 2.4.

Thống kê số lượng HS tiến tiến, lên lớp, tốt nghiệp, giỏi cấp tỉnh
thi đỗ THPT ..........................................................................................45

Bảng 2.5.

Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ dạy học từ năm 2013 - 2016 ..........45

Bảng 2.6.

Kết quả thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của
Hiệu Trưởng ở Trường THCS Lâm Hợp ..............................................47

Bảng 2.7.

Đánh giá việc quản lý lập kế hoạch, thực hiện chương trình giảng
dạy của Hiệu trưởng trường THCS Lâm Hợp ......................................50

Bảng 2.8.

Kết quả khảo sát nội dung quản lý, biện pháp quản lý | giờ lên lớp
của giáo viên .........................................................................................53

Bảng 2.9.

Thực trạng thực hiện nền nếp dạy học của giáo viên............................55

Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của GV Trường THCS Lâm Hợp ...56
Bảng 2.11. Thực trạng quản lý hoạt động học của HS ............................................58
Bảng 2.12. Thực trạng nền nếp tự học của học sinh trường THCS Lâm Hợp ........60
Bảng 2.13: Thực trạng quản lý việc thực hiện phương pháp dạy học của giáo
viên trường THCS Lâm Hợp ................................................................60
Bảng 2.14. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường .....63
Bảng 2.15. Thực trạng quản lý kiểm tra kết quả học tập của học sinh ...................64
Bảng 2.16. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra việc dạy học của GV .................65
Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp QLHĐDH .......93


viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Nhận thức của các lực lượng về sự cần thiết phải QL HĐDH ............48
Biểu đồ 2.2: Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về hiệu quả hoạt động tổ
chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV.................................57

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ chức năng QL ................................................................................13


1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Từ xưa đến nay, ở bất kỳ quốc gia, lãnh thổ nào đều khẳng định vai trị to lớn
của GD&ĐT. Trong xu thế tồn cầu hóa, hội nhập hóa và nhất là sự phát triển mạnh
mẽ của nền kinh tế tri thức, thì giáo dục đào tạo được xem là chính sách, biện pháp
quan trọng hàng đầu để phát triển đất nước.
Ở Việt Nam, GD&ĐT là một trong những lĩnh vực được Đảng và Nhà nước
quan tâm. Đại hội X Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định quan điểm về phát triển
GD&ĐT “GD&ĐT cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng
và động lực thúc đẩy CNH - HĐH đất nước”. Nghị quyết hội nghị lần thứ II Ban
chấp hành Trung ương khoá VIII đã nhấn mạnh một lần nữa vai trò tiên quyết của
giáo dục: “Thực sự coi GD&ĐT là quốc sách hàng đầu”. Mục tiêu giáo dục là nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phát triển nhân cách người học.
Giáo dục thời đại mới phải đào tạo được những cơng dân tồn cầu, có đủ năng lực
và phẩm chất để xây dựng và làm chủ đất nước.
Ngày 04/11/2013, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã kí ban hành Nghị quyết
29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về Đổi mới
căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa trong
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Trong bối cảnh đó, giáo dục phải được đổi mới mạnh mẽ, phải không ngừng
nâng cao chất lượng đào tạo ở các cấp học, trong đó có bậc học THCS.
Đối với giáo dục phổ thơng, Nghị quyết nêu rõ mục tiêu đổi mới: tập trung
phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và
bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho HS. Nâng cao CLGD toàn diện,
chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học,
năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả
năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.
Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước cùng với sự nỗ lực phấn đấu của ngành,
sự nghiệp giáo dục đào tạo ở nước ta đã đạt được những thành tựu nhất định, bên

2

cạnh đó vẫn cịn tồn tại nhiều hạn chế đối với giáo dục phổ thơng nói chung và giáo
dục THCS nói riêng.
Hiện nay, giáo dục THCS đang đứng trước mâu thuẫn cơ bản giữa yêu cầu
vừa phát triển nhanh về quy mô vừa đảm bảo nâng cao chất lượng và hiệu quả trong
khi khả năng và điều kiện đáp ứng dạy học chất lượng cao còn hạn chế. Đứng trước
yêu cầu đổi mới giáo dục THCS, việc đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề tiên
quyết, mang tính then chốt. Cơng tác quản lý giáo dục nói chung và quản lý dạy học
ở trường THCS đã có nhiều thành quả song cũng có những hạn chế nhất định.
Quản lý HĐDH là một bộ phận của quản lý nhà trường, là khâu then chốt giữ
vai trị quan trọng vì nó tác động trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả giáo dục. Vấn
đề đặt ra ở đây là tìm ra các biện pháp quản lý vừa đúng chức năng vừa phù hợp với
thực tiễn để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THCS. Muốn thế người CBQL phải
nghiên cứu HĐDH trong nhà trường để tìm ra biện pháp quản lý tối ưu đối với công
tác quản lý HĐDH.
Trường THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh chính thức được
tách ra từ trường phổ thơng có nhiều cấp học với tên gọi cũ là “Trường THPT Kỳ
Lâm” từ tháng 11/2005. Từ đây, trường trực thuộc sự quản lý của Phòng GD&ĐT
Kỳ Anh. Mặc dù trường đã tách ra hoạt động được gần 11 năm, song công tác quản
lý mọi mặt hoạt động của nhà trường còn bộc lộ nhiều hạn chế, trong đó có cơng tác
quản lý HĐDH.
Xuất phát từ những vấn đề cấp thiết trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài nghiên
cứu: “Quản lý HĐDH ở trường THCS Lâm Hợp – Huyện Kỳ Anh – Tỉnh Hà
Tĩnh đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT”. Tôi mong muốn được đóng góp một
phần sức lực nhỏ bé của mình vào việc đề xuất xây dựng một hệ thống biện pháp
quản lý HĐDH, nhằm khơi dậy nội lực của người học trong quá trình học tập tại
trường THCS Lâm Hợp. Qua đó, nâng cao chất lượng quản lý dạy học ở Trường
THCS Lâm Hợp, góp phần nâng cao chất lượng của nền GD&ĐT huyện Kỳ Anh và
CLGD toàn diện mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.

3

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý HĐDH ở Trường
THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh - tỉnh Hà Tĩnh. Đề tài đề xuất một số biện pháp
quản lý HĐDH nhằm nâng cao chất lượng HĐDH ở cấp THCS nói chung và
Trường THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh - tỉnh Hà Tĩnh nói riêng, góp phần nâng
cao chất lượng GD&ĐT huyện Kỳ Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ sở.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐDH ở Trường THCS Lâm Hợp - huyện Kỳ Anh - tỉnh Hà Tĩnh đáp
ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu 03 nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
- Phân tích cơ sở lý luận về quản lý HĐDH ở trường THCS.
- Điều tra, khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐDH ở
trường THCS Lâm Hợp trên địa bàn huyện Kỳ Anh - tỉnh Hà Tĩnh.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH ở trường THCS Lâm Hợp –
huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục.
5. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý HĐDH ở trường THCS Lâm Hợp cịn nhiều hạn chế bất
cập, cơng tác quản lý CLDH chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội
đặc biệt trước nhu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Nếu nghiên cứu đề
xuất được các biện pháp quản lý HĐDH phù hợp với đối tượng và tình hình thực tế
của địa phương sẽ góp phần nâng cao CLGD dạy học cho nhà trường.

4

6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu
- Giới hạn về nội dung: Tập trung nghiên cứu các quy định hiện hành về
quản lý HĐDH đối với cấp THCS; các biện pháp quản lý HĐDH của trường THCS
Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh.
- Giới hạn về không gian: Trường THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh
Hà Tĩnh.
- Giới hạn về thời gian: Đề tài tập trung khảo sát HĐDH và công tác quản lý
HĐDH của Trường THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh trong 3 năm
trở lại đây, từ năm 2013 đến năm 2016.
- Giới hạn về đối tượng khảo sát:
+ CB, GV: 30 (Ban giám hiệu, Tổ trưởng chuyên mơn, GVCN, GVBM,
CB đồn).
+ HS: 300.
+ Phụ huynh HS
7. Phương pháp nghiên cứu.
Đề tài sử dụng kết hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu:
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, phân tích tài liệu, sách báo, thơng tin trên mạng internet về các
chủ trương, chính sách của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật của Chính
phủ, Bộ GD&ĐT có liên quan đến quản lý HĐDH ở trường THCS để tìm hiểu các
vấn đề lý luận như khái niệm, thuật ngữ, các vấn đề liên quan đến đề tài.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Thu thập thông tin qua việc quan sát các hoạt động
giảng dạy của đội ngũ GV, hoạt động quản lý dạy học của cán bộ nhân viên trong
nhà trường, q trình học của HS thơng qua: Dự giờ GV cùng hiệu trưởng, tổ
trưởng tổ chuyên môn và GV có kinh nghiệm phân tích giờ dạy; điều tra qua hồ sơ,
sổ sách (việc thực hiện quy chế chuyên mơn, chương trình dạy học...); quan sát các

hoạt động quản lý, đặc biệt công tác quản lý dạy học của CBQL nhà trường.


5

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Tổng kết những kinh nghiệm
rút ra từ những thành công và chưa thành công trong công tác quản lý HĐDH ở cấp
THCS.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn một số GV, HS, phụ huynh...nhằm thu
thập thông tin về thực trạng dạy học, quản lý HĐDH, nguyên nhân, các biện pháp
quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý HĐDH trong nhà trường.
- Phương pháp khảo sát điều tra xã hội học: nhằm đánh giá thực trạng quản
lý HĐDH.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra
với mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng các biện pháp
quản lý dạy học hiện có, phân tích ngun nhân thành cơng và hạn chế của thực
trạng này.
7.3 Nhóm phương pháp thống kê toán học:
Bằng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong nhiên cứu giáo
dục, phương pháp này được sử dụng với mục đích xử lý các kết quả điều tra, phân
tích kết quả nghiên cứu, đồng thời để đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp
điều tra.
8. Đóng góp mới của luận văn
- Về lý luận: Luận văn góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận HĐDH
và quản lý HĐDH ở trường THCS.
- Về thực tiễn:
+ Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH có tính khả thi, hiệu quả,
góp phần nâng cao chất lượng GDĐT đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT của trường
THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh.
+ Luận văn có thể sẽ là một tài liệu tham khảo về quản lý HĐDH cho các cơ

sở giáo dục khác; các tổ chức và cá nhân tham khảo trong quản lý giáo dục.


6

9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý HĐDH trong Trường THCS đáp ứng
yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý HĐDH ở Trường THCS Lâm Hợp –
huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
Chương 3: Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý HĐDH ở
Trường THCS Lâm Hợp – huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh đáp ứng yêu cầu đổi mới
GD&ĐT.


7

Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Quản lý HĐDH không phải là một đề tài nghiên cứu khoa học mới ở trong
nước cũng như trên thế giới. Trong các cơng trình nghiên cứu, các đề tài bảo vệ thạc
sĩ, tiến sĩ...đã có nhiều tác giả khai thác đề tài này. Thực tế lịch sử nghiên cứu vấn
đề cho thấy; số lượng nghiên cứu tương đối nhiều; phần lớn các đề tài đã đi sâu tìm
hiểu, giải quyết được nhiều vấn đề cấp thiết đối với quản lý HĐDH góp phần nâng
cao hiệu quả giáo dục nước nhà. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu đề tài luận

văn Thạc sỹ quản lý giáo dục ở cấp trung học cơ sở thì cịn rất ít, nhất là các trường
THCS ở vùng sâu vùng xa hoặc các trường THCS ở các vùng đang đơ thị hóa
nhanh chuyển từ các trường ở địa bàn xã lên thị trấn, phường hiện nay. Vậy nên,
việc nghiên cứu để đưa ra biện pháp quản lý HĐDH ở trường THCS miền núi đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo là cấp thiết. Địi hỏi nhà nghiên cứu cần đi
sâu tìm hiểu và tập trung khai thác cái mới và đưa ra nhiều biện pháp thực sự hữu
dụng hơn.
1.1.1. Trên thế giới
Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng về dạy học và quản lý HDDH đã được các
nhiều nhà triết học, nhà giáo dục đề cập đến trong các tác phẩm của mình. Đức
Khổng Tử (551 – 479 TCN) đã giúp học trị phát triển bằng cách khuyến khích sở
trường, phê bình sở đoản, phương châm chính của dạy học là khải phát (gợi mở).
Socrates (469 – 399 TCN) đã đề xuất thực hiện phương pháp dạy học và được sử
dụng cho đến ngày nay. J.A.Komenxki (1592 – 1670) đã phân tích các hiện tượng
trong tự nhiên và hiện thực để đưa ra giải pháp dạy học buộc HS phải tìm tòi, suy
nghĩ để nắm được bản chất của sự việc, hiện tượng.
Nhiều nhà giáo dục tiêu biểu xuất hiện khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX như John Dwey (1859 – 1952), A.Macarenco (1888 – 1938), Jean Piaget (1896


8

– 1980)...cũng có quan điểm hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận thức của
người học.
Vào nửa đầu thế kỷ XX, T.Makiguchi (Nhật Bản) đã nêu lên quá trình phát
triển của giáo dục tương ứng với nó là sự thay đổi của người thầy trong quá trình
giáo dục, dạy học. Dạy học phải hướng vào người học, dạy học tích cực, biến q
trình dạy học thành q trình tự học. Xu thế dạy học hiện nay hoàn toàn phù hợp
với tư tưởng này.
Ở Liên Xô (cũ), trong những thập kỷ gần đây đã có một số cơng trình nghiên

cứu hệ thống các vấn đề về phương pháp dạy học , đặc biệt là cơng trình “những
vấn đề quản lý trường học” của tập thể các tác giả dưới sự chủ biên của P.V.Zimi,
M.I.Konđakốp, N.I.Xaxerđôtốp, các tác giả đã đưa vào cơn trình nghiên cứu của
mình những ngun tắc quản lý của Lênin về sự lãnh đạo nền giáo dục nhân dân để
xây dựng cơ sở lý luận khoa học quản lý giáo dục. Đây là cơng trình nghiên cứu
tương đối đầy đủ về các vấn đề QLGD, được dịch sang tiếng Việt năm 1985.
Vào năm 2011, tại Hoa Kỳ một nhóm gồm hơn 30 nhà giáo dục cao cấp ở
đây đã đưa ra các giải pháp về QLHĐDH và đề ra các phương hướng phát triển các
phương pháp quản lý. Trong đó nêu rõ vai trị của người làm hiệu trưởng trong các
trường học, vai trò quản lý dạy học trong định hướng nâng cao chất lượng
QLHĐDH đã thu hút được sự chú ý của công chúng ở các tiểu bang này.
Tại các quốc gia khác, ví dụ như ở Nam Phi, Bộ Giáo dục Nam Phi đã yêu
cầu các nhóm nghiên cứu giáo dục quốc gia này đưa ra bộ hướng dẫn về công tác
QLHĐDH nhằm nâng cao CLGD trong các trường THPT từ năm 2008. Điều này
cho thấy rằng không chỉ ở các quốc gia phát triển, mà ngay cả các quốc gia đang
phát triển cũng rất quan tâm đến chất lượng nguồn nhân lực, giáo dục các công dân
tương lai của đất nước.
1.1.2. Ở Việt Nam
Việt Nam đã và đang bước vào hội nhập với khu vực và quốc tế, trong bối
cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn


9

khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục so với các nước trong khu vực và trên
thế giới.
Hiện nay thì việc yêu cầu đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là việc
làm cần thiết và cấp bách. Các nhà nghiên cứu giáo dục cũng đã cho ra đời nhiều
cơng trình trong lĩnh vực này. Tiêu biểu là các tác giả đã có nhiều đóng góp về lý
luận và thực tiễn như: Phạm Minh Hạc, Bùi Minh Hiền, Đặng Quốc Bảo, Vũ Ngọc

Hải, Trần Kiểm, Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Phan Trọng Ngọ...
Tập thể tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo với cuốn
sách Quản lý giáo dục lấy “đổi mới giáo dục” làm điểm xuất phát và điểm tựa cơ
bản để gợi mở tư duy và cách làm mới đối với sự nghiệp phát triển giáo dục nước
ta. Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường của tác giả Phan Trọng Ngọ
nhằm mục tiêu hướng đến xây dựng hệ thống lý luận khái quát và trừu tượng về dạy
học và đồng thời cung cấp cho các GV các chỉ dẫn cụ thể theo phương châm “hãy
làm đi, tại đây và bây giờ”. Khoa học quản lý giáo dục – Một số vấn đề lý luận và
thực tiễn của tác giả Trần Kiểm đã kế thừa thành tự của người đi trước, bổ sung, cập
nhật và sắp xếp lại thành một hệ thống nhằm hình dung một số vấn đề lý luận và
thực tiễn có liên quan tới khoa học QLGD nói chung và QLHĐDH nói riêng.
Trong các nhà trường phổ thơng, HĐDH là hoạt động trọng tâm. Chính vì
vậy cũng có nhiều CBQLGD nghiên cứu về các biện pháp quản lý nhà trường, trong
đó có QLHĐDH, chẳng hạn:
Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Duy Long với đề tài “Biện pháp quản lý
HĐDH của hiệu trưởng trường THCS quận Đống Đa – Hà Nội.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Thành Đồng với đề tài “Một số giải pháp
quản lý quản lý HĐDH của hiệu trưởng các trường THCS ở thành phố Thanh Hóa”.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Phạm Thị Nga với đề tài “Quản lý HĐDH ở các
trường THCS huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục
trong bối cảnh mới”.
Từ các nghiên cứu của các tác giả nêu trên cho thấy mối quan tâm của các
nhà nghiên cứu giáo dục về quản lý HĐDH trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam.


10

Qua quá trình học tập và nghiên cứu các tài liệu, các cơng trình nghiên cứu của các
tác giả, tơi nhận thấy chưa thể bao quát được hết đặc thù của từng khu vực, vùng
miền, đặc biệt chưa có đề tài nào nghiên cứu về QLHĐDH ở trường THCS Lâm

Hợp - huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh.
Huyện Kỳ Anh là một trong các huyện vùng núi phía tây của tĩnh Hà Tĩnh, là
huyện có điều kiện kinh tế - xã hội – giáo dục cịn khó khăn, thiếu thốn, trong
những năm gần đây hòa chung với bối cảnh đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới
QLHĐDH nói riêng, các trường trong huyện đã nỗ lực thay đổi HĐDH ở các cơ sở
giáo dục của mình, đã gặt hái nhiều thành cơng và cũng có những tồn tại nhất định.
Vì vậy, tơi lựa chọn nghiên cứu QLHĐDH ở trường THCS Lâm Hợp – một trường
tiêu biểu của Huyện Kỳ Anh – tỉnh Hà Tĩnh làm đề tài để nghiên cứu. Trên cơ sở lý
luận về QLHĐDH để nghiên cứu thực trạng và tìm giải pháp kịp thời giúp nhà
trường có những bước đi nhanh, vững chắc, hiệu quả hơn nhất là trong bối cảnh đổi
mới giáo dục hiện nay.
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm, là một phạm trù tồn tại
khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi thời đại và
mọi quốc gia. Trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, con người muốn tồn
tại và phát triển đều phải dựa vào sự lỗ lực của một tổ chức, từ nhóm nhỏ đến
phạm vi rộng lớn ở tầm quốc gia, quốc tế. Tất cả đều phải thừa nhận và chịu sự
quản lý nào đó.
Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu khác nhau, rất nhiều học giả trong và
ngoài nước đã đưa ra giải thích khơng giống nhau về quản lý. Cho đến nay, vẫn
chưa có một định nghĩa thống nhất về quản lý:
Theo Từ điển Tiếng Việt-Viện Ngôn ngữ học định nghĩa: "Quản lí là trơng
coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định. Là tổ chức và điều hành các hoạt động
theo những yêu cầu nhất định".[33, tr 772]


11

PGS.TS Đặng Quốc Bảo cho rằng: “Bản chất của hoạt động quản lý gồm hai

q trình tích hợp vào nhau, q trình “quản” gồm có sự coi sóc giữ gìn để duy trì
tổ chức ở trạng thái ổn định, quá trình “lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới đưa
hệ vào thế phát triển” [1, tr 31]
James Stoner và Stephen Robbins cho rằng: “Quản lý là tiến trình hoạch
định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát những hoạt động của các thành viên trong tổ
chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã
đề ra”.
Những định nghĩa trên đây tuy khác nhau về cách diễn đạt, về góc độ tiếp
cận, nhưng có những nội dung cơ bản của khái niệm quản lý: Quản lý là sự tác động
của chủ thể quản lý lến đối tượng quản lý thông qua việc thực hiện các chức năng
quản lý nhằm đưa tổ chức đạt được mục tiêu đã đề ra. Trong đề tài khóa luận này,
em tiếp cận khái niệm quản lý theo nghĩa “là q trình tác động có mục đích, có kế
hoạch và hệ thống của chủ thế quản lý lên đối tượng quản lý thông qua việc lập kế
hoạch, chỉ đạo, tổ chức và kiểm tra các hoạt động của tổ chức nhằm đạt được mục
đích đã định”. [18]
Từ định nghĩa trên cho thấy rõ quản lý bao gồm các thành tố là: chủ thể quản
lý, đối tượng quản lý, mục tiêu quản lý, công cụ quản lý, phương pháp quản lý.
- Chủ thể quản lý: có thể là cá nhân, tổ chức (cụ thể ở đây là thày giáo, HS;
CBQL, nhân viên phục vụ…). Chủ thể quản lý tác động lên đối tượng quản lý bằng
các công cụ, phương pháp quản lý thích hợp.
- Đối tượng quản lý: Là nơi tiếp nhận sự tác động của chủ thể quản lý. Tùy
theo các loại đối tượng khác nhau để chia thành các cách thức quản lý khác nhau.
- Mục tiêu quản lý: Đó là cái đích đạt được tại một thời điểm cụ thể trong
tương lai mà cá nhân hay tổ chức đã xác định từ trước.
- Công cụ quản lý: là hệ thống các văn bản, quy định, quy chế, thông tin,
phương tiện kỹ thuật phục vụ cho chủ thể quản lý.
- Phương pháp quản lý: là tổng thể các cách thức tác động của chủ thể quản
lý tới đối tượng quản lý dựa trên những công cụ, phương tiện quản lý phù hợp nhằm
mang lại hiệu quả quản lý cao nhất trong điều kiện môi trường nhất định.