SKKN: Sử dụng hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan trong Địa lí 9

Sáng kiến kinh nghiệm
Sử dụng hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan
Trong dạy học địa lý lớp 9
Năm học 2007 2008
I/ Đặt vấn đề
Kiểm tra là một trong những khâu cuối cùng để đánh giá sự nhận thức
trong quá trình học tập của học sinh, và kiểm nghiệm lại phơng pháp giảng
dạy của giáo viên.
Theo đặc trng của phơng pháp giảng dạy của từng bộ môn mà giáo
viên đề ra các hình thức kiểm tra cho phù hợp. Đối với môn địa lý lớp 9 hình
thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan là một trong những hình thức kỉêm
tra đánh giá đợc chính xác nhất đợc sự tiếp thu bài học của học sinh.
II. Giải quyết vấn đề.
1. Yêu cầu của việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh:
Đánh giá kết quả học tập địa lý của học sinh phải đảm bảo các yêu cầu
của dạy và học bộ môn gồm: kiến thức, kỹ năng và thái độ.
a) Về kiến thức: Đánh giá việc nắm kiến thức của học sinh theo 3 mức
độ:
- Mức độ nhận biết (ghi nhớ, tái hiện): Ghi nhớ các dấu hiệu đặc trng
của khái niệm Địa lý, ghi nhớ một số địa danh, số liệu
- Mức độ hiểu: Giải thích, chứng minh, phân tích đợc các mối quan hệ
địa lý, các sự vật, hiện tợng địa lý.
1
- Mức độ vận dụng: Vận dụng kiến thức đã học vào tình huống mới
hoặc để giải thích một số vấn đề đơn giản thờng gặp trong thực tiễn có
liên quan đến kiến thức đã học.
b) Về kỹ năng: Sử dụng bản đồ, lợc đồ, các bảng số liệu để khai thác,
trình bày kiến thức địa lý.
c) Về thái độ: Xem xét mức độ thể hiện sự tôn trọng thiện nhiên, bảo vệ
môi trờng và các thành quả lao động của cộng đồng. Thái độ trớc các
vấn đề của cộng đồng nh dân số, môi trờng.

2. Các hình thức kiểm tra nói chung:
Để đảm bảo đợc 3 yêu cầu của việc kiểm tra nói trên giáo viên có thể áp
dụng các hình thức kiểm tra sau:
- Kiểm tra với hình thức trắc nghiệm tự luận.
- Kiểm tra với hình thức trắc nghiệm khách quan.
- Bài kiểm tra thực hành.
Trong bài viết này xin đi sâu vào trình bày hình thức kiểm tra với hình
thức trắc nghiệm khách quan.
Bài kiểm tra dạng này có đặc điểm là cách cho điểm khách quan không
phục thuộc vào ngời chấm, bài kiểm tra dạng này gồm nhiều câu nhng
chỉ có một câu trả lời đúng hoặc tốt nhất mà ngời kiểm tra lựa chọn. Nội
dung của bài kiểm tra theo cách này cũng có phần chủ quan bởi nó phụ
thuộc vào sự suy đoán, lựa chọn của ngời đợc kiểm tra, bài kiểm tra
thuộc dạng này thờng sử dụng một số hình thức câu hỏi sau:
a. Câu hỏi có nhiều lựa chọn: Đây là lọai câu hỏi đợc sử dụng
nhiều nhất. Câu trả lời đúng cho từng câu hỏi đợc lựa chọn từ nhiều phơng
án( Thờng là 4, 5 phơng án)
Ví dụ: Đánh dấu X vào một trong 4 ô thể hiện ý mà em cho là đúng nhất
2
Dân c nớc ta tập trung chủ yếu ở các đồng bằng là do:
1. Điều kiện tự nhiên thuận lợi, lại phù hợp với nền nông nghiệp
trồng lúa nớc.
2. Có nhiều đất phù sa thích hợp với việc trồng lúa nớc và nhiều
khoáng sản để phát triển nông nghiệp.
3. Tỉ suất sinh rất cao, tỉ suất tử rất thấp.
4. Có hệ thống sông ngòi và kênh rạch, hệ thống thuỷ lợi dày đặc.
Đây là loại câu hỏi mà tất cả các phơng án trả lời đều có thể đúng hoặc đúng
một phần với câu hỏi. Đứng trớc nhiều sự lựa chọn buộc mỗi học sinh phải
có sự tái hiện kiến thức đã học để loại suy tìm ra câu trả lời đúng nhất cho
vấn đề địa lý để khắc sâu kiến thức về vấn đề đó.

Ví dụ: Đánh dấu X vào một trong 4 ô thể hiện ý mà em cho là đúng nhất:
Dân ở vùng núi và cao nguyên tha thớt là do:
1. Địa hình cắt xẻ
2. tài nguyên ít, đất đai không phì nhiêu
3. Rừng thiêng nớc độc
4. Nguồn nớc thiếu thốn, làng bản và nhà ở cách xa nhau.
b. câu hỏi ghép đôi: Câu hỏi này gồm một dãy các phơng án lựa
chọn để trả lời hoặc gắn kết với môtj trong các câu hỏi khác nhau.
Ví dụ: Hãy chọn câu ở cột A để ghép với câu ở cột B tạo thành câu hoàn
chỉnh phù hợp với kiến thức đã học.
Cột A Cột B
1. Các trung tâm công nghiệp, các
vùng kinh tế tơng đối phát triển
a) Chiếm vị trí quan trọng nhất
2. Khu Tây Bắc, khu Tây Nguyên b) Nhng chỉ chiếm 1/4 giá trị sản l-
ợng nông nghiệp
3. Trồng trọt có vai trò chủ đạo c) Phần lớn tập trung ở các vùng
3
đồng bằng và duyên hải
4. Chăn nuôi đợc chú ý nhiều d) Vẫn ở trong tình trạng kém phát
triển
5. Trong các loại cây lơng thực thì
lúa.
e) Chiếm 3/4 giá trị sản lợng nông
nghiệp.
u điểm lớn nhất của loại câu hỏi này là giúp học sinh biết liệt kê, chọn lựa
các kiến thức địa lý có liên quan chặt chẽ đến nhau trong cùng một nội dung
để tạo nên một vấn đề hoàn chỉnh:
Ví dụ: Hãy ghép các ý ở cột A với các ý ở cột B thành 10 câu cho phù hợp
với các đặc điểm dân c ở vùng kinh tế Bắc bộ.

Cột A Cột B
1.Ngời Việt Nam có kinh nghiệm a) Tập trung đông dân(3/4)
2. Các dân tộc ít ngời có kinh
nghiệm
b) Dân c tha thớt
3. Đồng bằng chật hẹp c) Phân bố không đông đều
4. Miền núi, trung du rộng lớn d) Về trồng rừng, cây công nghiệp
và dợc liệu.
5. Tỷ lệ dân thành thị và nông thôn đ) chênh nhau rất nhều
6. Dân c và lao động e) Vấn đề cấp bách của vùng
7. Cán bộ khoa học, công nhân lành
nghề
g) Các thaàh phố lớn đông dân
8. Dân số tăng nhanh, thiếu việc
làm
h) Về trồng lúa nớc
9. Cơ sở vật chất kỹ thuật yếu kém
là
i) Tập trung tại các thành phố lớn
10. Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định
là
k) Khó khăn đáng kể của vùng
c. Câu hỏi đúng sai: Đây là loại câu hỏi chỉ đợc lựa chọn một
trong hai phơng án Đ( đúng ) hoặc S (sai).
4
Ví dụ: Điền chữ Đ( nếu đúng) hoặc S(nếu sai) vào ô kèm theo của
các ý sau:
Cơ cấu dân số nớc ta trẻ là do:
1. Tỷ suất sinh và tỷ suất tử cao
2. Tỉ suất sinh thấp, tỉ suất tử thấp.

3. Tỉ suất sinh giảm, tỉ suất tử giảm.
4. Tỉ suất sinh cao, tỉ suất tử thấp.
Đây là loại câu hỏi thể hiện cách nhìn nhận đánh giá vấn đề địa lý
chính xác nhất. Không cho phép học sinh có nhiều phơng án lựa chọn
trong cùng một vấn đề của câu hỏi vì thế nó có tác dụng khắc họa sâu
đậm kiến thức của vấn đề.
Ưu điểm lớn nhất của loại câu hỏi này là trong một thời gian ngắn nh-
ng học sinh lại khẳng định đợc nhiều kiến thức về vấn đề địa lý.
Ví dụ: Điền chữ Đ (nếu đúng), chữ S (nếu sai) vào các ô trống của các
ý kèm theo dới đây.
Các cơ sở công nghiệp của nớc ta phân bố ít ở miền núi trung du vì:
1. ở đây không có nhiều khoáng sản.
2. Địa hình miền núi cắt xẻ, hay xảy ra thiên tai nên không thể xây
dựng các trung tâm công nghiệp.
3. Miền núi và trung du cha đảm bảo đợc điều kiện nh: cơ sở hạ tầng,
nguồn lao động có kỹ thuật nên công nghiệp cha phát triển.
4. Nhà nớc tập trung vốn đầu t để phát triển công nghiệp vùng đồng
bằng.
c. Câu hỏi điền thêm: Trong câu hỏi này đòi hỏi phải điền thêm một từ hay
liệt kê các sự việc hoặc nhiều sự việc
Với loại câu hỏi này giáo viên có thể triển khai theo hai loại nhỏ:
5