Đánh giá sự sẵn lòng chi trả cho việc sử dụng nước sạch ở nông thôn trên địa bàn huyện vĩnh thuận, tỉnh kiên giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
------------------------------------

HUỲNH TẤN PHI
ĐÁNH GIÁ SỰ SẴN LÒNG CHI TRẢ CHO VIỆC
SỬ DỤNG NƯỚC SẠCH Ở NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN VĨNH THUẬN, TỈNH KIÊN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------------

HUỲNH TẤN PHI
ĐÁNH GIÁ SỰ SẴN LÒNG CHI TRẢ CHO VIỆC
SỬ DỤNG NƯỚC SẠCH Ở NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN VĨNH THUẬN, TỈNH KIÊN GIANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh
tế Mã số: 60340410
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS, TS. NGUYỄN VĂN SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn “Đánh giá sự sẵn lòng chi trả cho việc sử dụng
nước sạch ở nông thôn trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang” là kết
quả nghiên cứu và trình bày bởi riêng cá nhân tôi. Dữ liệu được thu thập một cách
khách quan, các tài liệu trích dẫn được chú thích nguồn gốc rõ ràng, trung thực. Tôi
hoàn toàn chịu trách nhiệm với lời cam đoan này.
TP. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 01 năm 2018
Học viên thực hiện

Huỳnh Tấn Phi


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ
TÓM TẮT LUẬN VĂN
CHƯƠNG 1 ............................................................................................................................... 1
GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU .................................................................................................. 1
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..................................................................................................... 1
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.............................................................................................. 2
1.2.1. Mục tiêu chung ............................................................................................................. 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................................. 2
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU................................................................................................. 2
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................. 3
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................... 3
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 3
1.5. KẾT CẤU LUẬN VĂN .................................................................................................... 3

CHƯƠNG 2 ............................................................................................................................... 4
CƠ SỞ LÝ THUYẾT ............................................................................................................... 4
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM ........................................................................................................ 4
2.1.1. Hộ và hộ gia đình nông thôn ........................................................................................ 4
2.1.2. Thu nhập và thu nhập hộ gia đình ................................................................................ 4
2.1.3. Về tài nguyên nước....................................................................................................... 5
2.1.4. Về nước sạch ................................................................................................................ 5
2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MỨC SẴN LÒNG CHI TRẢ.................................................... 5
2.2.1. Khái niệm về mức sẵn lòng chi trả theo lý thuyết marketing ....................................... 5
2.2.1.1. Định giá sản phẩm................................................................................................. 6


2.2.1.2 Giá tối đa ................................................................................................................ 7
2.2.1.3. Giá hạn chế............................................................................................................ 7
2.2.2. Mức sẵn lò ng chi trả theo lý thuyết kinh tế học........................................................ 8
2.3. CÁC NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN ..................................................................................... 9
2.3.1. Trên thế giới ................................................................................................................. 9
2.3.2. Ở Việt Nam................................................................................................................. 10
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ....................................................................................................... 12
CHƯƠNG 3 ............................................................................................................................. 13
MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 13
3.1. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NGẪU NHIÊN ................................................................ 13
3.1.1. Nội dung phương pháp ............................................................................................... 13
3.1.2. Các bước thực hiện CVM ........................................................................................... 15
3.2. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ............................................................................................. 19
3.3. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ................................................................................................. 24
3.4. MẪU NGHIÊN CỨU ........................................................................................................ 24
3.4.1. Cỡ mẫu nghiên cứu..................................................................................................... 24
3.5. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU ..................................................................... 25
3.5.1. Quy trình sàng lọc và xử lý dữ liệu ............................................................................ 25

3.5.2. Phân tích thống kê mô tả ............................................................................................ 25
3.5.3. Kiểm định trung bình hai mẫu độc lập (t-test) ........................................................... 25
3.5.4. Phương pháp hồi quy Binary Logistic ........................................................................ 26
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................................... 26
CHƯƠNG 4 ............................................................................................................................. 27
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................................................... 27
4.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN VĨNH THUẬN .................................................................. 27
4.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ............................................................................ 27
4.1.2. Thực trạng sử dụng nguồn nước sạch của người dân tại huyện Vĩnh Thuận ............. 28
4.2. THỐNG KÊ MÔ TẢ MẪU KHẢO SÁT ...................................................................... 30
4.2.1. Giới tính chủ hộ .......................................................................................................... 30


4.2.2. Dân tộc chủ hộ ............................................................................................................ 30
4.2.3. Học vấn chủ hộ ........................................................................................................... 31
4.2.4. Nghề nghiệp chủ hộ .................................................................................................... 32
4.2.5. Tuổi của chủ hộ .......................................................................................................... 34
4.2.6. Qui mô hộ gia đình ..................................................................................................... 34
4.2.7. Thu nhập hộ gia đình .................................................................................................. 34
4.2.8. Tham gia hội đoàn thể ................................................................................................ 35
4.3. KẾT QUẢ HỒI QUY ...................................................................................................... 36
4.3.1. Kiểm định sự phù hợp tổng quát ................................................................................ 36
4.3.2. Kiểm định sự phù hợp của mô hình ........................................................................... 36
4.3.3. Kiểm định mức độ giải thích của mô hình ................................................................. 37
4.3.4. Kết quả hồi quy Binary Logistic ................................................................................ 37
4.4. MỨC GIÁ SẴN LÒNG CHI TRẢ CỦA HỘ GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN VĨNH
THUẬN .................................................................................................................................... 39
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ....................................................................................................... 41
CHƯƠNG 5 ............................................................................................................................. 42
KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ............................................................................. 42

5.1. KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 42
5.2. HÀM Ý CHÍNH SÁCH ................................................................................................... 42
5.2.1. Đối với Công ty cấp thoát nước tỉnh Kiên Giang ....................................................... 42
5.2.2. Đối với UBND huyện Vĩnh Thuận............................................................................. 43
5.3. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ....................... 44

TÀI LIỆU THAM KHẢO
BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN HỘ GIA ĐÌNH
PHỤ LỤC SỐ LIỆU


DANH MỤC VIẾT TẮT
ĐVT

Đơn vị tính

CB

Cán bộ

CCVC

Công chức viên chức

NN

Nông nghiệp

CN

Công nghiệp

LT

Làm thuê

BB

Buôn bán

KD

Kinh doanh

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

NSNT

Nước sạch nông thôn

CTRSH

Chất thải rắn sinh hoạt

RTSH

Rác thải sinh hoạt

WTP

Mức sẵn lòng chi trả

WTA

Mức sẵn lòng chấp nhận

UBND

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1: Giải thích các biến độc lập trong mô hình

21

Bảng 4.1: Sẵn lòng chi trả theo giới tính chủ hộ

30

Bảng 4.2: Sẵn lòng chi trả đối với dân tộc

31

Bảng 4.3: Sẵn lòng chi trả theo học vấn

32

Bảng 4.4: Sẵn lòng chi trả theo nghề nghiệp

33

Bảng 4.5: Sẵn lòng chi trả theo tuổi

34

Bảng 4.6: Sẵn lòng chi trả theo qui mô hộ

34

Bảng 4.7: Sẵn lòng chi trả theo thu nhập hộ gia đình

35

Bảng 4.8: Sẵn lòng chi trả theo tham gia hội đoàn thể

36

Bảng 4.9: Độ phù hợp tổng quát của mô hình

36

Bảng 4.10: Sự phù hợp của mô hình

37

Bảng 4.11: Mức độ giải thích của mô hình

37

Bảng 4.12: Kết quả hồi quy Binary Logistic

38

Bảng 4.13: Mức sẵn lòng chi trả của người dân

40

Bảng 4.14: Lý do hộ gia đình sẵn lòng chi trả

40

Bảng 4.15: Lý do hộ gia đình sẵn lòng chi trả

41

.


DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất

8

Biểu đồ 4.1: Dân số theo khu vực

28

Biểu đồ 4.2: Giới tính chủ hộ

30

Biểu đồ 4.3: Dân tộc chủ hộ

31

Biểu đồ 4.4: Học vấn chủ hộ

32

Biểu đồ 4.5: Nghề nghiệp chủ hộ

33

Biểu đồ 4.6: Tham gia hội đoàn thể

35


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Việc cung cấp nước sạch cho hộ gia đình ở nông thôn trong điều kiện biến đổi
khí hậu, nước biển dâng và ô nhiễm môi trường trong giai đoạn hiện nay là rất quan
trọng, tất yếu khách quan và cần thiết. Bằng phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tác
giả chọn mẫu khảo sát gồm 160 hộ gia đình đang sinh sống trên địa bàn huyện Vĩnh

Thuận, tỉnh Kiên Giang. Tiến hành thống kê mô tả các đặc trưng của chủ hộ, của hộ
gia đình để có cái nhìn khái quát về mẫu nghiên cứu.
Sử dụng mô hình hồi quy Binary Logistic xác định các nhân tố ảnh hưởng đến
khả năng sẵn lòng chi trả cho việc sử dụng nước sạch. Luận văn đề xuất mô hình
nghiên cứu gồm 6 biến độc lập: giới tính chủ hộ, tuổi chủ hộ, thành phần dân tộc của
chủ hộ, học vấn chủ hộ, nghề nghiệp chủ hộ, quy mô hộ, thu nhập của hộ và tham gia
hội đoàn thể. Kết quả hồi quy cho thấy, có 5 biến độc lập ảnh hưởng đến khả năng
sẵng lòng chi trả cho việc sử dụng nước sạch của hộ gia đình gồm tuổi chủ hộ, học vấn
chủ hộ, nghề nghiệp chủ hộ, thu nhập bình quân đầu người/tháng của hộ gia đình và
tham gia hội đoàn thể.
Kết quả nghiên cứu trên là cơ sở để giúp Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Vĩnh
Thuận và Công ty cấp thoát nước tỉnh Kiên Giang có những chính sách nhằm hỗ trợ
người dân trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận tiếp cận được nguồn nước sạch, bảo đảm vệ
sinh môi trường, góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân địa phương đáp ứng yêu
cầu xây dựng nông thôn mới trong thời gian tới.
Rất mong quý Thầy, Cô, bạn bè, anh em học viên tham gia đóng góp để luận
văn được hoàn thiện hơn.


1

CHƯƠNG 1

GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tài nguyên nước ở Việt Nam được đánh giá là rất đa dạng và phong phú, bao
gồm cả nước mặt, nước ngầm và các thủy vực tự nhiên như sông, suối, ao, hồ, đầm,
phá có trữ lượng rất dồi dào nhưng trên thực tế nguồn nước để sử dụng ngay lại có hạn
vì được phân bổ không đồng đều, nhiều vùng thiếu nước sạch để sinh hoạt do bị ô
nhiễm, lũ lụt, sạt lỡ đất, hạn hán và biến đổi khí hậu. Ngoài ra chất lượng nước cũng

bị suy giảm nghiêm trọng đã hủy hoại môi trường sống đã đẩy con người gần các rủi
ro nguy hiểm, lượng nước mất đi do lãng phí trong truyền dẫn và sử dụng còn quá lớn
(khoảng 37%) chưa được khắc phục triệt để nên ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe,
đời sống, năng suất lao động của con người.
Theo Hội tài nguyên nước quốc tế (IWRA) bình quân đầu người ở Việt Nam
mỗi năm sử dụng 3.840m3 thấp hơn chỉ tiêu 4.000/m3/người mà Hội này đã đề ra.
Thống kê của Viện sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường (BXT) Việt Nam hiện có
khoảng 17,2 triệu người (tương đương 21,5% dân số) đang sử dụng nguồn nước sinh
hoạt từ giếng khoang (nước ngầm) chưa được kiểm nghiệm hay qua xử lý. Mặc khác
việc khai thác quá mức và không có quy hoạch đã làm cho mực nước dưới đất bị hạ
thấp sẽ dấn đến hiện tượng xâm nhập mặn và bị ô nhiễm nặng, còn nước mặt ở ao, hồ,
sông, suối cuãng bị nhiễm mặn, nhiễm bẩn, tình trạng khô hạn thiếu nước đang diễn ra
gay gắt ở nhiều nơi.
Từ thực tế nêu trên đòi hỏi bằng sự nổ lực của các cấp chính quyền và cộng
đồng xã hội phải quan tâm đến việc sử dụng và quản lý nguồn nước sạch trong bối
cảnh hiện nay. Theo kết quả điều tra từ các địa phương cho thấy đến nay có 85,7% tỷ
lệ dân số ở nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh trong đó có 49% sử dụng nước sạch
và có 43,5% sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung (theo Nguyễn Mai
tháng 5/2017) đây là một tỷ lệ còn thấp cần có nhiều giải pháp đồng bộ để thúc đẩy số
lượng người dân nông thôn được sử dụng nước sạch.
Vĩnh Thuận là huyện vùng sâu của tỉnh Kiên Giang có diện tích tự nhiên 394,75
Km2,, dân số 92.636 người, với 22.443 hộ, huyện có 8 đơn vị hành chính (1 thị trấn, 7
xã) đời sống nhân dân ngày càng được nâng lên. Thực hiện chương trình đưa nước


2

sạch về nông thôn đã được người dân đồng tình hưởng ứng, hiện nay toàn huyện có 3
trạm cấp nước sạch quy mô nhỏ tập trung nhiều nhất ở thị trấn Vĩnh Thuận. Tính đến
cuối năm 2016 toàn huyện cung cấp nước sạch đạt 17,11%; (phần còn lại người dân

phải sử dụng nước giếng khoang, nước ao, hồ để sinh hoạt ăn uống nên chất lượng
nước sẽ không an toàn và đảm bảo sức khỏe vì không được kiểm tra thường xuyên nên
rất cần nguồn nước sạch, để người dân thụ hưởng. Để tìm ra nguyên nhân nhằm giải
quyết những nhu cầu chính đáng đó, xét thấy sự cần thiết phải tìm hiểu các nhân tố ảnh
hưởng đến tình hình sử dụng nước sạch hiện nay và mức độ hài lòng để chi trả khi sử
dụng trong thời gian tới nhằm đề xuất giải pháp hiệu quả cao nhất giúp nhân dân nâng
cao chất lượng cuộc sống, đảm bảo sức khỏe, giảm các bệnh truyền nhiễm do nguồn
nước gây ra vì vậy học viên đã chọn đề tài “Đánh giá sự sẵn lòng chi trả cho việc sử
dụng nước sạch ở nông thôn trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang” làm
đề tài luận văn thạc sĩ.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu của đề tài là đánh giá mức sẵn lòng chi trả (WTP) cho việc sử dụng
nước sạch nông thôn của hộ gia đình trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận. Từ đó, đề xuất
giải pháp thực hiện đảm bảo cấp nước sạch, an toàn, chất lượng nước đạt quy định góp
phần nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe con người.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Để đạt được những mục tiêu trên, luận văn thực hiện các mục tiêu cụ thể sau:
Làm rõ các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng nước sạch của hộ gia
đình nông thôn trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận.
Xác định mức phải trả chi phí cho việc sử dụng nước sạch nông thôn của hộ dân
trong huyện Vĩnh Thuận.
Đề xuất các chính sách nhằm giúp người dân tiếp cận tốt hơn đối với nước sạch
nông thôn.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Những yếu tố nào ảnh hưởng đến khả năng chi trả của hộ gia đình cho việc sử
dụng nước sạch nông thôn trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận?
Mức phải trả cho việc sử dụng nước sạch nông thôn của hộ gia đình trên địa bàn
huyện Vĩnh Thuận là bao nhiêu?

3

Các chính sách nào nhằm giúp người dân tiếp cận tốt hơn đối với nước sạch
nông thôn?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài đánh giá khả năng sẵn lòng chi trả của hộ gia
đình cho việc sử dụng nước sạch nông thôn.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
Không gian: nghiên cứu thực hiện trên hộ gia đình thuộc địa bàn huyện Vĩnh
Thuận, tỉnh Kiên Giang.
Thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu trong thời gian từ năm 2014 - 2016. Số
liệu sơ cấp thu thập 160 hộ gia đình trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang
thông qua phỏng vấn trực tiếp các hộ gia đình trong thời gian tháng 10/2017.
1.5. KẾT CẤU LUẬN VĂN
Luận văn kết cấu gồm 5 chương:
Chương 1. Giới thiệu đề tài. Chương này trình bày vấn đề nghiên cứu, mục tiêu
nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, đối tượng và phương pháp nghiên cứu, kết cấu luận
văn.
Chương 2. Cơ sở lý thuyết và nghiên cứu liên quan. Chương này trình bày các
khái niệm về hộ gia đình, mức sẵn lòng chi trả, các lý thuyết kinh tế và tổng hợp các
nghiên cứu liên quan đến đề tài.
Chương 3. Phương pháp và mô hình nghiên cứu. Chương này trình bày phương
pháp chọn mẫu, phương pháp phân tích dữ liệu và mô hình nghiên cứu.
Chương 4. Kết quả nghiên cứu. Chương này trình bày thực trạng sử dụng nước
sạch của hộ gia đình trên địa bàn huyện Vĩnh Thuận, đặc điểm mẫu khảo sát, kết quả
hồi quy và thảo luận kết quả nghiên cứu.
Chương 5. Kết luận và hàm ý chính sách. Chương này trình bày những kết quả
mà đề tài đạt được, các hàm ý chính sách nhằm mở rộng mạng lưới cung cấp nước

sạch nông thôn, đồng thời chỉ ra các hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo.


4

CHƯƠNG 2

CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM
2.1.1. Hộ và hộ gia đình nông thôn
Hộ có nhiều định nghĩa khác nhau bởi nhiều tác giả. Theo giáo trình kinh tế
phát triển nông thôn có trích dẫn thì tác giả Martin (1988) có định nghĩa, hộ là đơn vị
cơ bản liên quan đến sản xuất, tái sản xuất, đến tiêu dùng và các hoạt động xã hội
khác. Theo Harris, ở viện nghiên cứu phát triển trường Đại học tổng hợp Susex (Luân
Đôn - Anh) cho rằng: “Hộ là một đơn vị tự nhiên tạo nguồn lao động”. Từ đó, có thể
hiểu hộ là một nhóm người cùng chung huyết tộc hay không cùng huyết tộc, cùng sống
chung hay không cùng sống chung một mái nhà, có chung một nguồn thu nhập và ăn
chung, cùng tiến hành sản xuất chung.
Hộ gia đình nông thôn được hiểu là hộ có phương tiện kiếm sống từ ruộng đất
và sử dụng chủ yếu lao động gia đình và sản xuất. Luôn nằm trong hệ thống kinh tế
rộng lớn nhưng về cơ bản được đặc trưng tham gia một phần vào thị trường với mức
độ chưa hoàn chỉnh. Nông hộ cũng có thể được hiểu là hộ có phương tiện kiếm sống từ
ruộng đất và sử dụng chủ yếu lao động gia đình vào sản xuất. Hộ nông dân là những
hộ chủ yếu hoạt động nông nghiệp theo nghĩa rộng bao gồm cả nghề rừng, nghề cá và
hoạt động phi nông nghiệp ở nông thôn (Trần Văn Hiền, 2014).
Theo Ellis (1988): Nông hộ là các hộ nông dân thu hoạch các phương tiện sống
từ ruộng đất, sử dụng chủ yếu lao động gia đình trong sản xuất nông trại, nằm trong
một hệ thống kinh tế rộng hơn nhưng về cơ bản được đặc trưng bằng việc tham gia
một phần trong thị trường hoạt động với một trình độ hoàn chỉnh không cao.
2.1.2. Thu nhập và thu nhập hộ gia đình

Theo Tổng Cục Thống kê (2010):Thu nhập là tổng số tiền mà một người hay một
gia đình kiếm được trong 1 ngày, 1 tuần hay 1 tháng, hay nói cụ thể hơn là tất cả
những gì mà người ta thu được khi bỏ công sức lao động một cách chính đáng được
gọi là thu nhập.
Thu nhập bình quân đầu người 1 tháng được tính bằng cách chia tổng thu nhập
trong năm của hộ gia đình cho số nhân khẩu của hộ và chia cho 12 tháng.


5

Thu nhập của hộ gia đình là toàn bộ số tiền và giá trị hiện vật quy thành tiền sau
khi đã trừ chi phí sản xuất mà hộ gia đình và các thành viên của hộ nhận được trong
một thời gian nhất định, thường là 1 năm, bao gồm (1) thu từ tiền công, tiền lương, (2)
thu từ sản xuất nông, lâm, nghiệp, thủy sản (đã trừ chi phí sản xuất và thuế sản xuất),
(3) thu từ ngành nghề phi nông, lâm, thủy sản (đã trừ chi phí sản xuất và thuế sản
xuất), (4) thu khác được tính vào thu nhập (không tính tiền từ tiết kiệm, bán tài sản,
vay thuần túy, thu nợ và các khoản chuyển nhượng vốn nhận được).
2.1.3. Về tài nguyên nước
Theo luật tài nguyên nước quy định (sửa đổi và bổ sung 2012): Tài nguyên
nước bao gồm nguồn nước mặt, nước dưới đất, nước mưa và nước biển trên lãnh thổ
nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Luật cũng quy định, nguồn nước là các dạng tích tụ nước tự nhiên hoặc nhân
tạo có thể khai thác, sử dụng bao gồm sông, suối, kênh, rạch, hồ, ao, đầm, phá, biển,
các tầng chứa nước dưới đất; mưa, băng, tuyết và các dạng tích tụ nước khác.
2.1.4. Về nước sạch
Theo quy định của Luật Tài nguyên nước năm 1998 thì nước sạch là nước đáp
ứng tiêu chuẩn chất lượng của Tiêu chuẩn Việt Nam. Theo tiêu chuẩn của Bộ Y Tế
“nước sạch trong quy định này là nước dùng trong các mục đích sinh hoạt cá nhân và
gia đình, không sử dụng làm nước ăn uống trực tiếp. Nếu dùng trực tiếp cho ăn uống
phải xử lý để đạt tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống ban hành theo Quyết Định số

1329/QĐ- BYT ngày18/4/2002 của Bộ Y Tế”.
2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MỨC SẴN LÒNG CHI TRẢ
2.2.1. Khái niệm về mức sẵn lòng chi trả theo lý thuyết marketing
Theo Breidert (2005), khi mua sắm một sản phẩm, khách hàng sẵn lòng chi trả
bao nhiêu phụ thuộc vào giá trị kinh tế nhận được và mức độ hữu dụng của sản phẩm.
Hai giá trị xác định mức giá một người sẵn long chấp nhận là mức giá hạn chế và mức
giá tối đa. Tuy thuộc nhận định của khách hàng khi mua sản phẩm là sản phẩm dự
định mua không có sản phẩm thay thế thi để có được độ hữu dụng của sản phẩm,
khách hàng sẵn sàng chi trả khoản tiền cao nhất là mức giá hạn chế; hoặc sản phẩm
thay thế của sản phẩm dự định mua có giá trị kinh tế thấp hơn mức hữu dụng thi mức
giá cao nhất khách hàng chấp nhận chi trả bằng với giá trị kinh tế của sản phẩm thay


6

thế là mức giá tối đa. Mức sẵn lòng chi trả được định nghĩa là mức giá cao nhất một cá
nhân sẵn sàng chấp nhận chi trả cho một hàng hóa dịch vụ.
2.2.1.1. Định giá sản phẩm
Nagle va Holden (2002) va Monroe (2003), dẫn theo Breidert (2005), cho rằng
định giá là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong marketing hỗn hợp. Nó là
yếu tố duy nhất sản sinh ra thu nhập. Giá một sản phẩm (là hàng hóa hay dịch vụ)
được đưa ra tương tác mạnh mẽ với hầu hết các yếu tố khác của marketing hỗn hợp
như: quảng cáo và khuyến mại, phân phối…
Kotler va Armstrong (2001) định nghĩa giá là “lượng tiền phải trả cho một sản
phẩm hoặc dịch vụ, hoặc tổng giá trị mà người tiêu dùng đánh đổi để có hoặc sử dụng
sản phẩm hay dịch vụ”.
Monroe (2003) định nghĩa giá theo công thức sau:
P=M/G
Trong đó:
- P là giá sản phẩm;

- M là lượng tiền hoặc hàng hóa/ dịch vụ mà người bán nhận được;
- G là lượng hàng hóa/ dịch vụ mà người mua nhận được.
Có hai phương pháp định giá sản phẩm là định giá sản phẩm dựa vào chi phí và
định giá sản phẩm dựa vào giá trị người tiêu dùng nhận được.
Định giá sản phẩm dựa vào chi phí:
Sản phẩm ->Chi phí ->Giá ->Giá trị nhận được ->Khách hàng.
Định giá sản phẩm dựa vào giá trị nhận được:
Khàch hàng ->Giá trị nhận được ->Giá ->Chi phí ->Sản phẩm.
Theo phương pháp định giá sản phẩm dựa vào chi phí (cost basedpricing), giá
bán được đưa ra dựa vào các chi phí liên quan đến việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Chi phí là yếu tố quyết định giá bán. Ngược lại, nhiều công ty định giá sản phẩm của
họ dựa vào giá trị nhận được (value based-pricing). Giá bán được xây dựng trước khi
tính đến các chi phí liên quan đến sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Công ty ước tinh giá
trị nhận được của người tiêu dùng khi sử dụng hàng hóa/ dịch vụ của công ty là giá
bán. Căn cứ vào giá trị mục tiêu và giá bán mục tiêu, các quyết định về thiết kế sản
phẩm và chi phí được đưa ra (Kotler va Armstrong, 2001, dẫn theo Breidert, 2005).
Việc định giá sản phẩm dựa và giá trị nhận được khó khăn hơn dựa vào chi phí nhưng


7

tiềm năng lợi nhuận của chiến lược giá dựa vào giá trị nhận được lớn hơn nhiều so với
bất kỳ phương pháp định giá nào khác (Monroe, 2003, dẫn theo Breidert, 2005). Tuy
nhiên, việc nhận định giá trị nhận được của khách hàng sai gây ảnh hưởng lớn đến
doanh thu của sản phẩm. Nếu công ty nhận định giá trị khách hàng nhận được nhiều
dẫn đến định giá sản phẩm quá cao, sản phẩm sẽ không tiêu thụ được, doanh thu bị
ảnh hưởng. Ngược lại, nhận định giá trị nhận được thấp dẫn đến giá bán thấp, doanh
thu cũng bị ảnh hưởng.
Việc đưa ra khái niệm này nhằm mục đích phân tích mức WTP của người dân
để được sử dụng nước sạch so sánh với mức giá của nhà máy dẫn đến việc ra quyết

định của người dân.
2.2.1.2 Giá tối đa
Nagle va Holden (2002), Monroe (2003), dẫn theo Breidert (2005), định nghĩa
giá tối đa như sau:
Giá tối đa (pmax) của một sản phẩm được hình thành bởi người tiêu dùng như là
sự nhận biết mức giá tham khảo của các sản phẩm tham khảo cộng với giá trị khác biệt
giữa sản phẩm tham khảo và sản phẩm quan tâm.
Mức giá tối đa được thể hiện như sau: Pmax = pref + pdiff
Trong đó: Pmax là giá tối đa, pref là giá trị tham khảo, pdiff là giá trị khác biệt.
Giá trị tham khảo (pref) là chi phí mà khách hàng bỏ ra để mua một sản phẩm cạnh
tranh mà họ cho là sự thay thế tốt nhất của sản phẩm họ đang quan tâm. Giá trị khác
biệt (pdiff) là giá trị của bất kỳ sự khác biệt nào giữa sản phẩm quan tâm và sản phẩm
tham khảo. Như vậy, sản phẩm hoàn hảo, ưu việt nhất so với các sản phẩm cạnh tranh
sẽ có giá bán tối đa. Mấu chốt để có giá bán tối đa là khác biệt hóa sản phẩm, tức là
sửa đổi một sản phẩm làm nó thu hút hơn, khác biệt hơn đối với một nhóm khách hàng
nhất định. Sự khác biệt đòi hỏi một chiến lược gia tinh vi dựa vào giá trị nhận được
của sản phẩm (Kotler va Armstrong (2001), dẫn theo Breidert (2005)).
Qua giá tối đa có thể suy luận về mức WTP khi cải thiện chất lượng nước xem
mức WTP này có chấp nhận được không.
2.2.1.3. Giá hạn chế
Theo Varian ((2003), dẫn theo Breidert (2005)): Các nhà kinh tế gọi mức sẵn
lòng chi trả tối đa của một người là mức giá hạn chế của người đó. Giá hạn chế là mức
giá cao nhất mà một người chấp nhận và vẫn mua sản phẩm. Nói cách khác, giá hạn


8

chế của một người là mức giá mà tại đó anh ấy hoặc cô ấy quyết định giữa việc mua
hàng và không mua hàng.
Theo Breidert (2005), giá hạn chế (pres) của một vài sản phẩm là mức giá mà

tại đó người tiêu dùng không thấy sự khác biệt giữa việc tiêu thụ hoặc không tiêu thụ
sản phẩm (hoặc bất kỳ loại hàng hóa nào khác của cùng một lớp sản phẩm).
Sử dụng giá tối thiểu nhằm tìm hiểu mức WTP mà người dân chưa sử dụng
nước sạch có thể trả.
2.2.2. Mức sẵn lò ng chi trả theo lý thuyết kinh tế học
Người tiêu dùng thường chi tiêu cho sản phẩm A họ muốn tiêu dùng với mức giá thị
trường là P*. Tuy nhiên, tuy thuộc sở thích tiêu dùng của cá nhân người tiêu dùng, họ chấp
nhận chi tiêu với mức giá cao hơn giá thị trường để có được sản phẩm A. Tại hình 2, mức giá
cao nhất người tiêu dùng chấp nhận bỏ ra để mua sản phẩm A là P1. Như vậy, mức sẵn lòng
chi trả (WTP) chính là biểu hiện sở thích tiêu dùng, là thước đo sự thỏa mãn của khách hàng.
Người tiêu dùng mua Q* sản phẩm A với giá trị của mỗi đơn vị sản phẩm A chính là giá trị
của sản phẩm cuối càng là Q*. Người tiêu dùng được hưởng thặng dư tiêu dùng vi họ chỉ phải
trả một lượng giá trị là Q* đồng đều cho từng đơn vị hàng hóa đã mua. Theo quy luật về hữu
dụng cận biên giảm dần, mức độ thỏa mãn của khách hàng khi tiêu dùng sản phẩm A giảm
dần từ đơn vị sản phẩm thứ 1 đến đơn vị sản phẩm thứ Q*. Mức thỏa dụng thặng dư người
tiêu dùng sẽ nhận được từ đơn vị sản phẩm thứ 1 đến đơn vị sản phẩm thứ Q*-1. Do vậy,
đường cầu được mô tả giống như đường sẵn lòng chi trả của người tiêu dùng. Miền nằm dưới
đường cầu, bao gồm chi phí người tiêu dùng bỏ ra để mua sản phẩm theo giá thị trường và
thặng dư người tiêu dùng nhận được khi sử dụng sản phảm, đo lường tổng giá trị của WTP.

Biểu đồ 2.1: Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất
Nguồn: Markiw (2003)
Hay nói cách khác:
SOP1MQ*=SOP*MQ*+SP*MP1
Trong đó:


9

SOP1MQ*: là diện tích hình OP1MQ* thuộc miền nằm dưới đường cầu, biểu

thị tổng giá trị mức sẵn lòng chi trả của người tiêu dùng.
SOP* MQ*: là diện tích hình OP*MQ*, biểu thị chi phí tính theo giá thị trường
của sản phẩm.
SP*MP1: là diện tích hình P*MP1, biểu thị thặng dư người tiêu dùng nhận
được khi mua sản phẩm.
2.3. CÁC NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN
2.3.1. Trên thế giới
Nghiên cứu của Shion Guha (2007) về “Trong việc thẩm định giá cung cấp
nước sạch qua phương pháp sẵn sàng chi trả trong một quốc gia đang phát triển –
trường hợp nghiên cứu ở Calcutta, Ấn Độ”. Nghiên cứu này điều tra mức bình quân về
sự sẵn sảng chi trả của người dân cho nước sạch ở Calcutta và đưa ra các giải pháp khả
thi. Một nửa trong số 202 người được khảo sát trong nghiên cứu này là những cư dân
khu ổ chuột trong khi một nửa còn lại là những cư dân khu chung cư. Cuộc khảo sát
được tiến hành theo phương pháp định giá ngẫu nhiên (CVM), để ước tính việc sẵn
sàng chi trả của họ dành cho nước uống được tiến hành trong các tòa nhà chung cư tại
Dhakuria, Calcutta. Những người trong nhóm thu nhập thấp và trung bình chủ yếu
sống trong chung cư này. Kết quả phân tích hồi quy đa biến cho thấy 5 nhân tố xác
định ảnh hưởng bao gồm thu nhập hộ gia đình, tuổi tác của người trả lời, năm học của
người trả lời, số trẻ em trong gia đình, và số thành viên trong hộ gia đình của người trả
lời.
Nghiên cứu của Kaliba Norman và Chang (2003) về “Nghiên cứu mức sẳn lòng
chi trả nhằm cải thiện việc cung cấp nước cho những vùng nông thôn thuộc vùng
Trung bộ Tanzania Châu Phi và những gợi ý chính sách”. Nghiên cứu mức sẳn lòng
chi trả nhằm mục đích để cải thiện và khả năng phát triển bền vững cho những ngành
dịch vụ công cộng về nước nông thôn. Đề tài đã khảo sát cộng đồng tại các vùng
Dodoma và Singida thuộc khu vực miền Trung Tanzania, bằng cách sử dụng các hàm
logit đa thức. Kết quả phân tích cho thấy, dân trong vùng khảo sát đồng tình với việc
cải tiến loại hình dịch vụ cấp nước và việc chứng thực mức sẳn lòng chi trả cho việc
cải thiện này, các biến có ý nghĩa thống kê về mặt tích cực là quy mô hộ gia đình và
sự hài lòng trong việc thực thi các hoạt động trong dự án; các biến có ý nghĩa thống kê

về mặt tiêu cực là độ tuổi, tài sản và các khoảng đóng tiền mặt.


10

Nghiên cứu của Churai Tapvong và Jittapatr Kruavan (2003) xác định giá trị
ngẫu nhiên cải thiện chất lượng nước của sông Chao Phraya của Thái Lan do bị ô
nhiễm môi trường. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp giả định ngẫu nhiên (CVM)
trong phân tích chính sách để đánh giá cư dân ở Bangkok có sẵn sàng chi trả cho việc
cải thiện chất lượng nước của sông Chao Phraya của Thái Lan. Ước tính mức sẵn sảng
trả theo phương pháp định lượng xây dựng mô hình hồi quy tuyến tính bằng cách sử
dụng phương pháp OLS, số liệu sẵn lòng trả được xem như là một biến phụ thuộc, để
xác định các yếu tố chi phối số tiền lệ phí một cá nhân sẵn sảng trả cho việc xứ lý từng
loại chất lượng nước. Kết quả đã tìm ra biến giáo dục, biến tầm quan trọng, thu nhập,
tình trạng cảm nhận về chất lượng nước hiện có, việc sinh sống gẩn sông, các biến phí
trưng cầu dân ý là những biến có ý nghĩa thống kê.
2.3.2. Ở Việt Nam
Nghiên cứu của Nguyễn Bá Huân (2017) về “Ước lượng mức sẵn lòng chi trả
cho sử dụng nước sạch của người dân tại huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội”.
Huyện Chương Mỹ là địa phương (trước đây thuộc tỉnh Hà Tây) có tỷ lệ dân số sử
dụng nước sạch theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống của Bộ
Y tế thấp nhất khu vực ngoại thành Hà Nội. Phần lớn dân cư vẫn đang chủ yếu sử
dụng nước giếng khoan chưa đảm bảo an toàn. Ước lượng mức sẵn lòng chi trả cho sử
dụng nước sạch của người dân làm cơ sở khoa học quan trọng trong việc đề xuất các
giải pháp nhằm tăng tỷ lệ sử dụng nước sạch nông thôn trong bối cảnh nguồn nước này
càng bị ô nhiễm nghiêm trọng. Bằng việc sử dụng phương pháp đánh giá ngẫu nhiên,
kết quả khảo sát 360 hộ gia đình ở 4 xã đại diện huyện Chương Mỹ cho thấy mức
WTP bình quân là 5.310 đồng/m3 nước sạch. Đồng thời, kết quả hồi quy cũng chỉ ra
rằng các yếu tố: nghề nghiệp, thu nhập, trình độ học vấn, tuổi, giới tính và sự tham gia
tổ chức môi trường của hộ là những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất.

Nghiên cứu của Lê Thị Phương Dung và cộng sự (2016) về “Mức sẵn lòng chi
trả của hộ dân để cải thiện môi trường nước ở làng nghề gỗ Đồng Kỵ, Bắc Ninh”. Mỗi
năm, làng nghề chế biến gỗ Đồng Kỵ của tỉnh Bắc Ninh đã tạo ra giá trị sản phẩm đạt
khoảng 500 tỷ đồng với 65% các sản phẩm xuất khẩu. Trong những năm gần đây, tổng
giá trị sản xuất tăng hơn 17%/năm. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường của làng
bây giờ rất nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước, đất và không khí. Các chỉ
số BOD, TSS, Sunfua vượt chuẩn cho phép nhiều lần. Nghiên cứu này sử dụng


11

phương pháp đánh giá ngẫu nhiên (CVM) để khảo sát dữ liệu từ 150 hộ gia đình đồng
thời sử dụng phân tích hồi quy để tìm ra những yếu tố ảnh hưởng đến mức độ sẵn lòng
chi trả (WTP). Kết quả cho thấy, trung bình, mỗi người sẵn sàng trả 27.000
đồng/người/tháng tương đương số vốn ước tính là 394 triệu đồng/tháng cho dự án để
cải thiện chất lượng nước ở làng Đồng Kỵ. Như vậy, tổng quỹ mỗi năm có thể đạt
được 4,7 tỷ đồng để phục hồi các nguồn nước ô nhiễm trong khu vực. Các yếu tố quan
trọng nhất ảnh hưởng đến sự sẵn lòng chi trả của các hộ gia đình để cải thiện chất
lượng nước là thu nhập hộ gia đình và nghề nghiệp lao động. Điều này cho thấy vai trò
quan trọng của các chính sách nhằm cải thiện thu nhập và kiến thức của cộng đồng.
Nghiên cứu của Phạm Văn Thục (2014) về “Xác định mức sẵn lòng chi trả cho
dịch vụ nước sạch của người dân xã Khánh An, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình”.
Sử dụng cac phương pháp nghiên cứu (CVM) để phân tích mức sẵn lòng chi trả đối
với dịch vụ nước sạch của người dân chưa sử dụng nước sạch nhưng có nhu cầu sử
dụng nước sạch trên địa bàn xã Khánh An. Đề tài cũng đã nêu được thực trạng về khả
năng cung cấp nước sạch của nhà may nước sạch Khánh An, quy trinh sản xuất nước
sạch của nhà máy, bình quân năm 2013 nhà máy cung cấp được 6097,83m3 nước sạch
cho người dân sử dụng. Kết quả ước lượng hàm hồi quy đa biến về các yếu tố ảnh
hưởng đến WTP cho thấy, thu nhập trung bình, trình độ học vấn, số nhân khẩu,
khoảng cách, chi phí lắp đặt hệ thống nước ảnh hưởng đến mức sẵn lòng chi trả cho

việc sử dụng nước sách của hộ gia đình.
Nghiên cứu của Nguyễn Văn Ngãi và cộng sự (2012) về WTP của người dân
thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đối với dịch vụ cấp nước sạch. Tác giả đã áp
dụng CVM với câu hỏi đóng (đặt ra các mức giá sẵn cho người dân chọn lựa). Qua kết
quả khảo sát 172 mẫu ngẫu nhiên đối với các hộ không có sử dụng nước sạch từ hệ
thống cấp nước sạch thành phố, chạy mô hình hồi quy tuyến tính với phương pháp
OLS xác định các yếu tố ảnh hưởng đến WTP của hộ gia đình và sử dụng phần mềm
SPSS 16.0 để phân tích đánh giá. Kết quả tìm được 7 biến độc lập có tác động, ảnh
hưởng đến biến phụ thuộc WTP gồm trình độ học vấn, quy mô hộ, tổng thu nhập, địa
chỉ chủ hộ, số người đi làm, nguồn nước sử dụng và nhận thức môi trường. WTP bình
quân của các hộ được khảo sát cho 1m3 nước sạch là 4.956 đồng. Nghiên cứu này rất
có ý nghĩa cho việc xem xét, quyết định đầu tư mở rộng phạm vi cấp nước cho khu
vực.


12

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Chương 2 trình bày tổng quan lý thuyết của đề tài. Tác giả trình bày các khái
niệm về hộ gia đình, tài nguyên nước, khái niệm về nước sạch và sự sẵn lòng chi trả.
Tổng hợp các lý thuyết kinh tế gồm lý thuyết về tổng giá trị kinh tế, mô hình lý thuyết
kinh tế học. Lược khảo các nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu. Các lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm nêu ở chương 2 là cơ sở để tác
giả luận văn đưa ra mô hình và phương pháp nghiên cứu ở chương 3.


13

CHƯƠNG 3

MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NGẪU NHIÊN
3.1.1. Nội dung phương pháp
Phương pháp đánh giá ngẫu nhiên (CVM) dùng các kỹ thuật phỏng vấn cá nhân
để định giá loại hàng hóa hay dịch vụ môi trường vốn không có thị trường. Phương
pháp CVM là một hình thức nghiên cứu thị trường, ở đó “sản phẩm” là sự thay đổi
trong môi trường. CVM khác với nghiên cứu thị trường chung là ở chỗ nó đề cập đến
một sự kiện mang tính giả thiết (Phan Thị Giác Tâm, 2008).
Phương pháp CVM bao gồm các cuộc phỏng vấn cá nhân, các cuộc điều tra
bằng thư và các cuộc điều tra điện thoại để biết được WTP của người tiêu dùng về các
hàng hóa không có trên thị trường dựa trên một kịch bản giả định để đo lường các giá
trị liên quan đến các hàng hóa không có mặt trên thị trường như chất lượng nước, săn
bắn, sự giải trí, chất lượng không khí và chất thải độc hại. Theo Carson và cộng sự
(1994), đã có hơn 1.600 nghiên cứu sử dụng phương pháp định giá ngẫu nhiên. Do đó,
các nhà nghiên cứu CVM có một nền tảng vững chắc để nghiên cứu CVM chính xác
hơn.
Ưu điểm của CVM: ít tốn chi phí hơn so với phương pháp thử nghiệm thực tế
thị trường (Misra và cộng sự, 1991), không cần dựa vào nguồn dữ liệu thứ cấp như các
phương pháp khác (Anderson và Bishop 1986, Cummings và cộng sự, 1986) và CVM
có thể áp dụng cho giá trị sử dụng (chất lượng nước, nhìn thấy những động vật hoang
dã, hưởng thụ trực tiếp cảnh quan) và những giá trị không sử dụng (giá trị tồn tại)
(Phan Thị Giác Tâm, 2008).
Nhược điểm của CVM: Khi sử dụng phương pháp CVM, kết quả điều tra phụ
thuộc vào các điều kiện của thị trường giả định, cách đặt vấn đề của người điều tra,
cách chọn mẫu làm cho câu trả lời của các cá nhân không đúng với giá trị thực. Theo
Turner (1995) có một số trở ngại tiềm ẩn đối với nhà phân tích thiếu thận trọng sẽ làm
sai lệch:
(1) Nói ít đi WTP: cho rằng bản chất giả thuyết của phương pháp CVM làm cho
câu trả lời của các cá nhân không đúng với sự thật, có xu hướng nói bớt đi cái giá mà
người ta sẽ thực sự trả. Tuy vậy phần bớt này tương đối nhỏ nên không phải vấn đề

14

nghiêm trọng.
(2) WTP hay WTA: Bạn sẵn lòng trả bao nhiêu WTP để có tài sản môi trường
này hoặc bạn sẵn lòng nhận bao nhiêu WTA để bồi thường cho việc từ bỏ tài sản môi
trường này. Khi đem so sánh giữa WTP và WTA bao giờ WTA cũng cao hơn WTP rất
nhiều.
Theo Turner, Pearce, Bateman (1995) khi đem so sánh 2 dạng trên các nhà phân
tích cho rằng WTA cao hơn WTP rất nhiều, trên lý thuyết WTP và WTA có giá trị
tương đương nhưng thực tế khác nhau hoàn toàn (trích theo Phan Thị Giác Tâm,
2008).
WTP được thể hiện mức độ ưa thích của một cá nhân về một mặt hàng nào đó.
Ở đây mặt hàng đó là dịch vụ thu gom RTSH, là một mặt hàng mà chỉ khi cá nhân
nhận thức được hậu quả của việc ô nhiễm môi trường; lợi ích của việc hưởng thụ
không khí trong lành, để đánh giá người dân về WTP bao nhiêu tiền để được hưởng
những lợi ích khi dịch vụ thu gom RTSH được triển khai.
Còn WTA là ngược lại khi họ không thích một điều gì đó, họ cũng sẽ sẵn lòng
trả một mức giá nào đó để tránh nó hoặc sẵn lòng chấp nhận mức đền bù nào đó để
chịu đựng điều mà họ không thích.
So sánh khi hỏi về WTP, người được hỏi thường trả lời WTP tối thiểu, nhưng
khi hỏi về WTA họ sẽ trả lời mức chấp thuận tối đa, vì WTP chịu ảnh hưởng bởi giới
hạn thu nhập của người được phỏng vấn còn WTA thì không bị ảnh hưởng. Điều này
có thể được giải thích rằng sự ưa thích là lựa chọn của con người không hoàn toàn
giống nhau.
Phương pháp phỏng vấn trực tiếp thường được áp dụng nhiều trong tất cả các
nghiên cứu, nhất là trong phương pháp định giá ngẫu nhiên, nó giúp người điều tra và
người được phỏng vấn gần gũi thân thiện dễ dàng trao đổi các thông tin, đưa ra nhiều
tình huống giả định, đồng thời kết hợp nhiều dẫn chứng, minh họa để chứng minh tình

huống nào tốt nhất để người được hỏi so sánh lựa chọn, kết quả chất lượng cuộc phỏng
vấn được tốt hơn. Hạn chế của phương pháp này đòi hỏi người đi điều tra phải nắm
vững chuyên môn yêu cầu mục đích của việc điều tra, các tình huống giả định để phân
tích, tốn nhiều thời gian, chi phí và công sức.
(3) Thiên lệch một phần – toàn phần: Nếu người lần đầu tiên được hỏi WTP
cho một phần tài sản và sau đó được hỏi đánh giá cho toàn bộ thì số tiền được phát


15

biểu là như nhau vì tổng ngân sách của họ ổn định, do đó dễ sai lệch khi hỏi quy mô
rộng lớn.
(4) Thiên lệch điểm khởi đầu: Do ban đầu gợi ý cho người trả lời đưa ra mức trả
khởi đầu từ thấp đến cao hoặc từ cao xuống thấp, thì việc lựa chọn mức khởi đầu này
sẽ ảnh hưởng đến sự trả lời WTP của họ. Ở đây ta hỏi từ mức cao xuống mức thấp và
mức khởi đầu đã được tính toán trên phương tiện đầu tư và cả khu vực.
(5) Thiên lệch theo phương tiện: Khi xây dựng câu hỏi WTP người thiết kế điều
tra phải xác định rõ phương tiện đóng góp. Với mỗi phương tiện đóng góp khác nhau
như: bằng tiền mặt, bằng tài khoản thì mức WTP cũng khác nhau. Tùy thuộc vào điều
kiện cụ thể mà chúng ta xác định phương tiện đóng góp hay sử dụng nhất để tránh trở
ngại này.
3.1.2. Các bước thực hiện CVM
Býớc 1: Xác ðịnh các mục tiêu cụ thể
Xây dựng các công cụ cho điều tra gồm các phương tiện mà dựa trên nguyên lý
để tìm ra WTP/WTA của các cá nhân và để thực hiện các việc đó cần:
Thiết kế một kịch bản giả thuyết.
Nên hỏi câu hỏi WTP hay WTA bởi vì trong mỗi hoàn cảnh khác nhau thì
phương cách trả lời khác nhau.
Tạo ra một kịch bản để người phỏng vấn sẽ thuận tiện nhất trong việc trả lời
WTP hay WTA. Ví dụ: Những người có nhận thức cao, những người có hiểu biết cao

thì cách thức tiếp cận của chúng ta là hỏi trực tiếp, trả lời thẳng bằng tiền. Những
người nghèo, thu nhập thấp có trình độ thấp nhưng vẫn hiểu được giá trị của hàng hoá
môi trường, chúng ta hỏi có sẵn sàng đóng góp bằng ngày công lao động không, thì họ
sẽ đồng ý, từ đóng góp đó sẽ quy được ra tiền.
Bước 2: Thiết kế câu hỏi
Bước này là bước quyết định ban đầu của cuộc điều tra, bao gồm cách tiến hành
điều tra bằng gửi thư điện tử, gọi điện hay điều tra trực tiếp người dân; kích thước mẫu
tiến hành điều tra bao nhiêu, đối tượng điều tra là ai và các thông tin liên quan khác
trong bảng hỏi. Câu trả lời cho những vấn đề này là dựa vào những thông tin khác
nhau như tầm quan trọng của vấn đề định giá, tổng hợp các câu hỏi được hỏi, và chi
phí tiến hành điều tra.
Bản thân cuộc phỏng vấn nhìn chung ảnh hưởng bởi tổng hợp các câu hỏi vì nó