Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý lửa rừng cho huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
-------------------------------

LÊ THUẬN THÀNH

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC QUẢN LÝ LỬA RỪNG CHO HUYỆN TUYÊN HÓA,
TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Hà Nội - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
-------------------------------

LÊ THUẬN THÀNH

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC QUẢN LÝ LỬA RỪNG CHO HUYỆN TUYÊN HÓA,
TỈNH QUẢNG BÌNH

Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng
Mã số: 60.62.02.11

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS BẾ MINH CHÂU

Hà Nội - 2017


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam o n r ng
Nội ung nghi n
ph n t h một

l

ng tr nh nghi n

u v k t qu trong

h trung th

u ủ ri ng t i.

t in

v ph h p v i th

l

t

o t i t t m hi u
h

ng

ở

trong công trình nào.
Hà Nội, tháng 10 năm 2017
Tác giả
Lê Thuận Thành


ii

Đ

LỜI CẢM ƠN
c s nhất trí của Ban Giám hiệu phòng Đ o tạo s u ại học và

Khoa Qu n lý tài nguyên rừng v m i tr ờng - Tr ờng Đại học Lâm nghiệp,
t i ã th c hiện luận văn t t nghiệp v i

tài “Nghiên cứu đề xuất giải pháp

nâng cao hiệu quả công tác quản lý lửa rừng cho huyện Tuyên Hóa, tỉnh
Quảng Bình”. Luận văn

ho n th nh theo h ơng tr nh

o tạo Cao học

khóa 23, tại tr ờng Đại học Lâm nghiệp.
T i xin h n th nh
giúp ỡ v

m ơn B n Gi m hiệu cùng các thầ

gi o ã

ộng viên tôi hoàn thành Luận văn n . Đặc biệt tôi xin bày tỏ

lòng bi t ơn s u sắc t i PGS.TS. B Minh Châu - ng ời h
ã tận t nh h

ng dẫn khoa học,

ng dẫn và có những chỉ dẫn khoa học quý báu trong su t quá

trình tri n khai nghiên c u và hoàn thành luận văn.
Xin h n th nh

m ơn B n lãnh ạo và cán bộ Đội Ki m lâm cơ

ộng và phòng cháy chữa cháy rừng s 2, Hạt Ki m lâm huyện Tuyên Hóa,
B n lãnh ạo Chi cục Ki m lâm tỉnh Qu ng B nh... ã tạo i u kiện thuận l i
v giúp ỡ tôi trong quá trình thu thập và xử lý s liệu ngoại nghiệp.
Tôi xin bày tỏ và gửi lời c m ơn
ng ời th n trong gi

n bạn è

ồng nghiệp và

nh ã ộng vi n giúp ỡ tôi trong thời gian học tập và

hoàn thành công trình nghiên c u này.
Mặc dù b n th n ã rất c gắng nh ng hắc chắn b n luận văn kh ng
tránh khỏi những thi u sót nhất ịnh, tôi rất mong nhận
óng góp quý

u từ các nhà khoa họ v

c những ý ki n

ồng nghiệp./.

Tôi xin chân thành c m ơn!
Hà Nội, tháng 10 năm 2017
Tác giả
Lê Thuận Thành


iii

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH ...................................................................................... viii
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................... 3
1.1. Th gi i ...................................................................................................... 3
1.1.1. Nghiên cứu về bản chất cháy rừng ......................................................... 3
1.1.2. Nghiên cứu phương pháp dự báo nguy cơ cháy rừng ............................ 4
1.1.3. Nghiên cứu về công trình phòng cháy, chữa cháy rừng ......................... 5
1.1.4. Nghiên cứu về biện pháp phòng cháy, chữa cháy rừng.......................... 5
1.1.5. Nghiên cứu về phương tiện phòng cháy, chữa cháy rừng ...................... 5
1.1.6. Nghiên cứu về quản lý lửa rừng trên cơ sở tham gia của cộng đồng..... 6
1.2. Việt Nam .................................................................................................... 7
1.2.1.Hệ thống văn bản pháp quy liên quan tới PCCCR .................................. 7
1.2.2. Nghiên cứu về dự báo cháy rừng và phân vùng trọng điểm cháy .......... 9
1.2.3. Nghiên cứu về công trình và phương tiện phòng cháy, chữa cháy rừng ..... 11
1.2.4. Nghiên cứu về sự tham gia của cộng đồng trong công tác quản lý tài
nguyên rừng và quản lý lửa rừng .................................................................... 12
1.3. Nghiên c u v PCCCR ở huyện Tuyên Hóa, tỉnh Qu ng Bình............... 13
Chƣơng 2: MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 15
2.1. Mục tiêu nghiên c u................................................................................. 15

iv

2.2. Đ i t

ng và phạm vi nghiên c u............................................................ 15

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 15
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 15
2.3. Nội dung nghiên c u ................................................................................ 15
2.4. Ph ơng ph p nghi n

u.......................................................................... 16

2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................... 16
2.4.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 19
Chƣơng 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI KHU VỰC
NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 21
3.1. Đi u kiện t nhiên .................................................................................... 21
3.1.1. Vị trí địa lý............................................................................................. 21
3.1.2. Địa hình và đất đai................................................................................ 21
3.1.3. Khí hậu ................................................................................................. 23
3.1.4. Tài nguyên thiên nhiên ......................................................................... 24
3.2. Đi u kiện

n

kinh t - xã hội và tài nguyên du lị h nh n văn .......... 24

3.2.1. Tình hình dân số và lao động ................................................................ 24

3.2.2. Tình hình cơ sở hạ tầng của huyện ...................................................... 25
3.2.3. Tình hình sản xuất kinh doanh của huyện ........................................... 27
3.3. Nhận xét v

i u kiện t nhiên, kinh t - xã hội có nh h ởng

n công

tác PCCCR của huyện Tuyên Hóa. ................................................................. 29
3.3.1 Thuận lợi: ............................................................................................... 29
3.3.2 Khó khăn: ............................................................................................... 29
Chƣơng 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 31
4.1. Đặ

i m tài nguyên rừng và tình hình cháy rừng tại huyện Tuyên Hóa,

tỉnh Qu ng Bình .............................................................................................. 31
4.1.1. Đặc điểm tài nguyên rừng ..................................................................... 31
4.1.2. Tình hình cháy rừng trong những năm vừa qua của huyện Tuyên Hóa ...... 35


v

4.2. Nghiên c u một s y u t

nh h ởng

n ngu

ơ h

rừng tại huyện

Tuyên Hóa, tỉnh Qu ng Bình. ......................................................................... 39
4.2.1. Ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên đến nguy cơ cháy rừng ................. 39
4.2.2. Ảnh hưởng của các yếu tố xã hội đến nguy cơ cháy rừng .................... 45
4.3. Th c trạng công tác qu n lý lửa rừng ở huyện Tuyên Hóa ..................... 47
4.3.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành thực hiện nhiệm vụ PCCCR..... 47
4.3.2. Công tác tuyên truyền về PCCCR trên địa bàn huyện Tuyên Hóa ....... 48
4.3.3. Công tác dự báo cháy rừng và phân vùng trọng điểm cháy ................. 49
4.3.4. Các công trình PCCCR và dụng cụ, phương tiện hiện có .................... 50
4.3.5. Đánh giá chung về công tác PCCCR ở huyện Tuyên Hóa ................... 54
4.4. Đ xuất các gi i pháp nâng cao hiệu qu công tác PCCCR cho huyện
Tuyên Hóa ....................................................................................................... 56
4.4.1. Công tác tuyên truyền về PCCCR ......................................................... 56
4.4.2. Tổ chức lực lượng PCCCR ................................................................... 57
4.4.3. Giải pháp về kỹ thuật ............................................................................ 58
4.4.4. Giải pháp thể chế, chính sách ............................................................... 67
4.4.5. Giải pháp kinh tế, xã hội ....................................................................... 67
4.4.6. Thiết lập các mô hình quản lý cháy rừng trên cơ sở cộng đồng .......... 68
4.4.7. Đề xuất kế hoạch cho các hoạt động PCCCR của huyện Tuyên Hóa .. 70
KẾT LUẬN - TỒN TẠI - KIẾN NGHỊ....................................................... 73
1. K t luận ....................................................................................................... 73
2. Tồn tại ......................................................................................................... 74
3. Ki n nghị ..................................................................................................... 74
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 75
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Nguyên nghĩa

Từ viết tắt
BCH

Ban chỉ huy

BVR

B o vệ rừng

D1.3

Đ ờng kính 1.3m

DCP

Độ che phủ

Dt

Đ ờng kính tán

Hcbtt

Chi u cao cây bụi, th m t ơi

Hdc

Chi u

Hvn

Chi u cao vút ngọn

KCDKDC

Kho ng

KL

Ki m lâm

Mvlc

Kh i l

ODB

Ô dạng b n

OTC

Ô tiêu chuẩn

PCCCR

Phòng cháy chữa cháy rừng

QLLR

Qu n lý lửa rừng

QLTNR

Qu n lý tài nguyên rừng

T1,T2...

Tháng 1, tháng 2...

TDC

Tính dễ cháy

TT

Thị trấn

UBND

Ủy ban nhân dân

VLC

Vật liệu cháy

VLK

Vật liệu khô

o

i cần
h

n khu

n

ng vật liệu cháy


vii

DANH MỤC BẢNG
TT

Tên bảng

Trang

4.1

Diện tích rừng v

4.2

Tình hình cháy rừng ở huyện Tuyên Hóa (2008-2016)

4.3

ất lâm nghiệp huyện Tuyên Hóa

S vụ và diện tích cháy các trạng thái rừng tại huyện Tuyên
Hóa (2008-2016)

31
35
38

4.4

K t qu

i u tra tầng cây cao ở các trạng thái rừng

40

4.5

K t qu

i u tra tầng cây bụi, th m t ơi ở các trạng thái rừng

41

4.6

Thành phần và kh i l

4.7

Kho ng cách từ khu

4.8

Th ng kê các công trình phòng cháy

50

4.9

Th ng kê các trang thi t bị dụng cụ ph ơng tiện PCCCR

51

4.10

ng VLC ở các trạng thái rừng
n

n các trạng thái rừng

Th ng kê những nhân t chính nh h ởng

n cháy rừng ở

huyện Tuyên Hóa

4.11 K t qu l

ng hóa chỉ s Fij các trạng thái rừng

44
46

62
63

4.12 B ng tính trọng s

63

4.13 B ng t nh i m trọng s các chỉ tiêu Ect

64

4.14 Phân cấp các trạng thái rừng theo ngu

ơ h

4.15 D ki n hoạt ộng công tác PCCCR của huyện Tuyên Hóa

65
71

viii

DANH MỤC HÌNH
TT

Tên hình

Trang

4.1

B n ồ hiện trạng rừng của huyện Tuyên Hóa

32

4.2

Rừng t nhiên tại khu v c nghiên c u

34

4.3

S vụ cháy rừng theo các tháng của huyện Tuyên Hóa

37

4.4

Nguyên nhân gây cháy rừng tại huyện Tuyên Hóa

38

4.5

Tr ng cỏ, cây bụi tại khu v c nghiên c u

43

4.6

Chỉ ạo ph i h p giữa các l

48

4.7

B ng tuyên truy n b o vệ rừng ở b n Hà, xã Thanh Hóa

54

4.8

B n ồ qu n lý lửa rừng cho huyện Tuyên Hóa

66

l

ng trong PCCCR

1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Rừng là nguồn t i ngu n ặc biệt quan trọng không chỉ
qu c gia mà v i toàn nhân loại. Rừng không những l
năng sinh th i

- xã hội mà còn giữ ch

v o qu tr nh i u hoà khí hậu

i v i mỗi

ơ sở phát tri n kinh t

c kỳ quan trọng. Rừng tham gia
ơ

m b o chu chuy n oxy và các nguyên t

b n khác trên hành tinh, duy trì tính ổn ịnh v

ộ màu mỡ củ

ất, hạn ch lũ

lụt, hạn hán, ngăn hặn xói mòn ất, làm gi m nhẹ s c tàn phá kh c liệt của
các thiên tai, b o tồn nguồn n

c và làm gi m m c ô nhiễm không khí... Tuy

nhiên, tài nguyên rừng trên th gi i ngày càng bị suy gi m c v chất l
và s l

ng

ng. Một trong những ngu n nh n ó là do cháy rừng.

Cháy rừng là một trong những nguyên nhân quan trọng nh h ởng tiêu
c c t i tài nguyên rừng m i tr ờng v

ạng sinh học. Những hậu qu do

cháy rừng gây ra vừa t c thời vừa lâu dài trên nhi u ph ơng iện
trong i u kiện rừng nhiệt

i. Hậu qu của cháy rừng

ặc biệt

i v i on ng ời và

m i tr ờng là vô cùng to l n.
Việt Nam hiện có trên 14.061.856 ha rừng (10.175.519 ha rừng t
nhiên và 3.886.337 ha rừng trồng) trong ó ó tr n 50% l
ngu

ơ h

iện tích rừng có

o hủ y u là rừng: thông, tràm, tre n a, keo, bạ h

n rừng

khộp, rừng non khoanh nuôi tái sinh t nhi n… (Bộ Nông nghiệp và phát
tri n nông thôn, 2016) [5]. Theo s liệu th ng kê của Cục Ki m lâm [22],
trong vòng 9 năm (2007-2015) c n
ó rừng trồng l

it

ã ó 21.785 ha rừng bị cháy, trong

ng bị cháy nhi u nhất, chi m t i 78% (16.964ha), còn

rừng t nhiên chỉ chi m 22% (4.821 ha) diện tích rừng bị cháy. Thiệt hại giá
trị kinh t v tài nguyên rừng h ng trăm tỷ ồng mỗi năm v

nh h ởng

nghiêm trọng v m i tr ờng s ng.
Tỉnh Qu ng Bình có diện tích t nhiên là 806.526 h

trong ó ó

481.101,8 ha rừng t nhiên; 82.335,9 ha rừng trồng. Tỷ lệ ộ che phủ ạt

2

67,5%; tài nguyên rừng có nhi u loài gỗ v

ộng vật ho ng ã ặc hữu, quý,

hi m có giá trị kinh t và b o tồn cao [20]. Diện tích rừng dễ cháy khá l n so
v ic n

c. N m ở khu v c Bắc trung bộ, tỉnh Qu ng B nh th ờng chịu nh

h ởng mạnh của thời ti t gió Tây khô nóng vào mùa khô. Dạng thời ti t này
cùng v i các hoạt ộng sử dụng lửa vô ý th c củ
n ơng rẫ
g

ngu

t ồng m

on ng ời nh :

nh tác

t ong… tạo i u kiện thuận l i cho cháy rừng và

ơ ti m ẩn v cháy rừng rất cao [12]. Qu ng B nh

một tỉnh trọng i m cháy của c n

cx

ịnh là

c.

Tuyên Hoá là huyện mi n núi n m v phía Tây Bắc tỉnh Qu ng Bình,
có tổng diện tích t nhiên là 112.869,4 ha. Diện t h ất quy hoạch cho lâm
nghiệp là 95.187,93 h tr n ịa bàn 20 xã, thị trấn (chi m 84,3% diện tích t
nhiên). V

ơ ấu hiện trạng và quy hoạch 03 loại rừng nh s u: rừng phòng

hộ là 31.216,51 ha và rừng s n xuất là 63.971,42 ha [19]. Mặ
quan tâm chỉ ạo của các cấp chính quy n từ tỉnh
PCCCR nh ng những năm gần

h

cs

n huyện trong công tác

rừng vẫn x

r th ờng xuyên.

Theo th ng kê của Hạt Ki m lâm huyện Tuyên Hóa [8], trong 9 năm gần
(2008-2016) tr n ịa bàn huyện ã x y ra 15 vụ cháy, gây ra những

tổn thất to l n v tài nguyên và kinh t - xã hội ị ph ơng. Nh m bổ sung
th m ơ sở khoa họ v

p ng những nhu cầu cấp bách trong công tác

qu n lý lửa rừng tại ị ph ơng t i ti n hành th c hiện

tài: “Nghiên

cứu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý lửa rừng cho
huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình”.


Luận văn đủ ở file: Luận văn full