Phát triển năng lực thực hành thí nghiệm cho học sinh thông qua dạy học phần hóa học phi kim lớp 11 THPT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

LÊ KIM DUNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC HÀNH
THÍ NGHIỆM CHO HỌC SINH THƠNG QUA DẠY
HỌC PHẦN HĨA HỌC PHI KIM LỚP 11 THPT

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

LÊ KIM DUNG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC HÀNH
THÍ NGHIỆM CHO HỌC SINH THƠNG QUA DẠY
HỌC PHẦN HĨA HỌC PHI KIM LỚP 11 THPT

Chuyên ngành: Lí luận và Phƣơng pháp dạy học bộ mơn Hóa học
Mã số: 60 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Kim Thành

HÀ NỘI, 2017

LỜI CÁM ƠN
Với những tình cảm chân thành, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến:
- Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2, phịng Sau đại học,
khoa Hóa học, q thầy, cơ đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi để
các học viên học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa học.
- TS. Nguyễn Thị Kim Thành dành nhiều thời gian hƣớng dẫn tận tình, giúp
đỡ để tác giả hồn thành luận văn.
- Q Thầy Cơ và các em học sinh tại các trƣờng THPT Bất Bạt, THPT Tự
Lập đã đồng hành và hỗ trợ tác giả trong suốt quá trình thực nghiệm.
- Gia đình, ngƣời thân, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn ủng hộ, động viên để tác
giả hoàn thành luận văn.
Hà Nội, tháng 11 năm 2017
Tác giả luận văn

Lê Kim Dung


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
Danh mục phụ lục
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 1
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................ 2

5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 2
6. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 2
7. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 2
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 2
9. Đóng góp mới của luận văn .................................................................................... 3
10. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................ 3
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC THỰC HÀNH CHO HỌC SINH THPT ...............................................4
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................... 4
1.2. Năng lực và sự phát triển năng lực cho học sinh Trung học phổ thông .............. 5
1.2.1. Khái niệm năng lực .......................................................................................... 5
1.2.2. Các loại năng lực và cấu trúc năng lực ............................................................ 6
1.3. Phát triển năng thực hành trong dạy học hóa học ................................................ 8
1.3.1. Năng lực thực hành ........................................................................................... 8
1.3.2. Phát tri n năng lực thực hành th nghiệm ............................................................. 9
1.3.3. Đánh giá sự phát tri n năng lực thực hành hóa học cho học sinh trung học
phổ thơng ................................................................................................................... 10
1.4. Thí nghiệm hóa học trong dạy học ở trƣờng trung học phổ thông .................... 14


1.4.1. Vai trị của th nghiệm hóa học trong dạy học hoá học ở trường THPT ............ 14
1.4.2. Phân loại th nghiệm trong dạy học hoá học ở trường THPT .......................... 14
1.4.3. Phương pháp sử dụng th nghiệm phát tri n năng lực thực hành hóa học cho học
sinh trong dạy học hóa học ở trường phổ thơng.......................................................... 16
1.4.4. Kỹ năng sử dụng các dụng cụ, hóa chất th nghiệm. ...................................... 19
1.5. Thực trạng sử dụng thí nghiệm hóa học và phát triển năng lực thực hành cho
học sinh trong dạy học hóa học hiện nay ở trƣờng THPT ........................................ 23
1.5.1. Mục đ ch điều tra ........................................................................................... 23
1.5.2. Phương pháp điều tra .................................................................................... 23
1.5.3. Kết quả điều tra ............................................................................................... 23

Tiểu kết chƣơng 1......................................................................................................27
CHƢƠNG 2. PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC HÀNH CHO HỌC SINH
THƠNG QUA DẠY HỌC PHẦN HĨA HỌC PHI KIM LỚP 11 THPT ...............28
2.1. Vị trí, mục tiêu, cấu trúc nội dung của phần hóa học phi kim lớp 11 THPT .... 28
2.1.1. Vị tr của phần hóa học phi kim lớp 11 THPT ............................................... 28
2.1.2. Mục tiêu chương trình phần hóa học phi kim lớp 11 ..................................... 28
2.1.3. Cấu trúc nội dung của phần hóa học phi kim lớp 11 THPT ........................... 30
2.2. Đề xuất hệ thống thí nghiệm phần hóa học phi kim lớp 11 ............................... 32
2.2.1. Cơ sở của việc đề xuất hệ thống thí nghiệm hóa học...................................... 32
2.2.2. Nguyên tắc lựa chọn, đề xuất hệ thống th nghiệm phát tri n năng lực thực hành
cho học sinh trung học phổ thơng ............................................................................... 33
2.2.3. Quy trình xây dựng hệ thống th nghiệm phát tri n năng lực thực hành cho học
sinh trung học phổ thông ............................................................................................ 33
2.2.4. Hệ thống thí nghiệm phần phi kim lớp 11 THPT ............................................ 34
2.2.5. Quy trình sử dụng hệ thống th nghiệm nhằm phát tri n năng lực thực hành cho
học sinh trung học phổ thông ..................................................................................... 35
2.3. Hƣớng dẫn thực hành một số thí nghiệm phần phi kim hóa học 11 THPT ....... 36
2.3.1. Một số lưu ý về tổ chức thực hiện th nghiệm trong giờ học .......................... 36
2.3.2. Hướng dẫn thực hành một số thí nghiệm theo nội dung bài học ........................... 37
2.3.3. Hướng dẫn thực hành một số th nghiệm hóa học vui .................................... 44
2.4. Một số biện pháp phát triển năng lực thực hành cho học sinh THPT thơng qua
việc sử dụng thí nghiệm. ........................................................................................... 45
2.4.1. Tăng cường sử dụng th nghiệm học sinh trong dạy học bài kiến thức mới ... 45
2.4.2. Tăng cường sử dụng th nghiệm học sinh trong dạy học bài thực hành ......... 48


2.4.3. Sử dụng bài tập thực nghiệm trong dạy học và ki m tra đánh giá nhằm phát
tri n năng lực thực hành cho học sinh ...................................................................... 49
2.5. Xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực thực hành .......................................... 53
2.5.1. Các thành tố và tiêu ch của năng lực thực hành ........................................... 53

2.5.2. Bảng ki m quan sát (dành cho GV) ................................................................ 54
2.5.3. Phiếu hỏi học sinh về mức độ phát tri n năng lực thực hành ........................ 56
2.5.4. Đánh giá qua bài ki m tra .............................................................................. 57
2.6. Một số kế hoạch bài học (giáo án) minh họa ..................................................... 57
2.6.1. Kế hoạch bài học nghiên cứu kiến thức mới ................................................... 57
2.6.2. Kế hoạch bài dạy học bài thực hành ............................................................... 73
2.6.3. Kế hoạch bài dạy học bài ôn luyện tập ........................................................... 79
Tiểu kết chƣơng 2......................................................................................................84
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................85
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ......................................................................... 85
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm ........................................................................ 85
3.3. Đối tƣợng và địa bàn TNSP ............................................................................... 85
3.4. Nội dung và kế hoạch thực nghiệm sƣ phạm ..................................................... 86
3.5. Phƣơng pháp đánh giá thực nghiệm sƣ phạm .................................................... 86
3.5.1. Đánh giá định t nh .......................................................................................... 86
3.5.2. Đánh giá định lượng ....................................................................................... 86
3.5.3. Phương pháp xử lý kết quả thực nghiệm......................................................... 86
3.6. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm sƣ phạm .................................................. 88
3.7. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm ............................................................ 94
3.7.1. Về mặt định t nh .............................................................................................. 94
3.7.2. Về mặt định lượng ........................................................................................... 95
Tiểu kết chƣơng 3......................................................................................................96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...........................................................................97
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................101
PHỤ LỤC


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BTHH

Bài tập hóa học

DH

Dạy học

DHHH

Dạy học hóa học

ĐC

Đối chứng

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

NL

Năng lực

NLTH

Năng lực thực hành

Nxb

Nhà xuất bản

PP

Phƣơng pháp

PPDH

Phƣơng pháp dạy học

PTHH

Phƣơng trình hóa học

SGK

Sách giáo khoa

ThN

Thí nghiệm

THPT

Trung học phổ thơng

TN

Thực nghiệm

TNHH

Thí nghiệm hóa học

TNSP

Thực nghiệm sƣ phạm


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 Các tiêu chí và mức độ đánh giá NLTH ......................................................53
Bảng 2.2. Bảng kiểm quan sát đánh giá NLTH trong DHHH THPT ........................ 55
Bảng 2.3. Phiếu tự đánh giá sự phát triển NLTH của HS .......................................... 56
Bảng 3.1 Danh sách các lớp thực nghiệm và đối chứng .............................................85
Bảng 3.2 Kết quả bài kiểm tra trƣớc tác động của lớp TN và ĐC ..............................88
Bảng 3.3 Bảng phân phối tần số HS đạt điểm Xi bài số 1 ..........................................89
Bảng 3.4 Bảng phân phối tần số HS đạt điểm Xi bài số 2 ..........................................89
Bảng 3.5 Phân phối tần suất lũy tích % số HS đạt điểm Xi trở xuống .......................89
Bảng 3.6 Phân loại kết quả học tập của học sinh trƣờng THPT Bất Bạt ...................91
Bảng 3.7 Phân loại kết quả học tập của học sinh trƣờng THPT Tự Lập .................. 91
Bảng 3.8 Tổng hợp kết quả phân tích điểm kiểm tra .............................................. ..92
Bảng 3.9 Tổng hợp kết quả đánh giá NLTH của học sinh Trƣờng THPT Bất Bạt .......92
Bảng 3.10 Tổng hợp kết quả đánh giá NLTH của HS trƣờng THPT Tự Lập ................93

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1 Sơ đồ các bài học chƣơng Nitơ- Photpho ....................................................30
Hình 2.2 Sơ đồ các bài học chƣơng Cacbon-Silic ......................................................30
Hình 2.3 Thí nghiệm về tính tan nhiều của NH3 trong nƣớc ......................................39
Hình 2.4 Thí nghiệm về khí NH3 tác dụng với khí HCl .............................................40
Hình 2.5 Điều chế axit nitric trong phịng thí nghiệm ................................................43
Hình 3.1 Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra số 1 trƣờng THPT Bất Bạt ...................90
Hình 3.2 Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra số 1 trƣờng THPT Tự Lập ...................90
Hình 3.3 Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra số 2 trƣờng THPT Bất Bạt....................90
Hình 3.4 Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra số 2 trƣờng THPT Tự Lập ...................90
Hình 3.5 Phân loại kết quả học tập của học sinh trƣờng THPT Bất Bạt ...................91
Hình 3.6 Phân loại kết quả học tập của học sinh trƣờng THPT Tự Lập ................. ..92


DANH MỤC PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1. PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN GIÁO VIÊN .............................. PL1
PHỤ LỤC 2. PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN HỌC SINH ................................ PL4
PHỤ LỤC 3. BÀI KIỂM TRA 15 PHÚT ............................................................ PL7
PHỤ LỤC 4. ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT LẦN 2 .................................................. PL10


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống trong thời kì cơng nghệ thơng tin, truyền thơng phát triển
mạnh, với các cuộc cách mạng khoa học - công nghệ làm cho khối lƣợng tri thức
của nhân loại ngày càng tăng lên. Do đó Đảng và Nhà nƣớc đã nhấn mạnh vai trò
của giáo dục là phải đào tạo ra những con ngƣời năng động đáp ứng đƣợc yêu cầu
thời đại. Bộ Giáo dục và Đào tạo với chủ trƣơng: Đổi mới hình thức, phương pháp

thi, ki m tra và đánh giá kết quả giáo dục theo hướng đánh giá năng lực của người
học; kết hợp đánh giá cả quá trình với đánh giá cuối kỳ học, cuối năm học theo mơ
hình của các nước có nền giáo dục phát tri n”.
Trong các mơn học thì Hóa học là mơn khoa học có lí thuyết và thực hành.
Để hiệu quả bài lên lớp và tính tích cực học tập của học sinh tăng lên thì việc sử
dụng thí nghiệm hóa học trong dạy học hết sức quan trọng.
Thí nghiệm hóa học là một phƣơng tiện khơng tách rời hoạt động dạy học, nó
giúp cho q trình lĩnh hội và khám phá tri thức khoa học của học sinh trở nên tốt hơn.
Tuy nhiên thực trạng việc sử dụng thí nghiệm hóa học ở các trƣờng trung học phổ thơng
chƣa đƣợc quan tâm nhiều nên hiệu quả trong giờ học chƣa cao. Học sinh ít đƣợc tiến
hành thí nghiệm do vậy để giúp học sinh không ch thu đƣợc kiến thức hố học qua sự
tìm tịi mà cịn có đƣợc nhận thức hoá học cùng các kỹ năng hoá học cơ bản để phát triển
năng lực thực hành cho mỗi học sinh nên tôi đã chọn đề tài: “Phát triển năng lực thực
hành thí nghiệm cho học sinh thơng qua dạy học phần hóa học phi kim lớp 11 Trung
học phổ thơng” với mong muốn góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lƣợng dạy và học
theo yêu cầu hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng hệ thống thí nghiệm phần hóa học phi kim lớp 11 và nghiên cứu
các biện pháp sử dụng chúng trong dạy học nhằm phát triển năng lực thực hành cho
học sinh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận liên quan đến đề tài: năng lực, năng lực thực hành;
những biểu hiện của năng lực này trong việc sử dụng thí nghiệm hóa học trong dạy
học; mục đích và phƣơng pháp sử dụng thí nghiệm trong dạy học.


2
- Điều tra, đánh giá thực trạng việc dạy học và phát triển năng lực thực hành
cho HS trong quá trình dạy học hóa học tại một số trƣờng THPT hiện nay.
- Nghiên cứu nội dung, cấu trúc chƣơng trình, sách giáo khoa hóa học lớp 11,

đặc biệt là phần phi kim, từ đó xác định, hệ thống các thí nghiệm đƣợc sử dụng trong
dạy học hóa học.
- Nghiên cứu một số biện pháp sử dụng hệ thống thí nghiệm trong dạy học nhằm
phát triển năng lực thực hành cho học sinh THPT.
- Khảo sát tính hiệu quả của việc sử dụng thí nghiệm vào các bài dạy.
- Xây dựng bộ công cụ đánh giá sự phát triển năng lực thực hành thí nghiệm
của HS.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy và học hóa học ở trƣờng trung học phổ thơng.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu các biện pháp sử dụng thí nghiệm trong dạy học để phát triển năng lực
thực hành thí nghiệm cho HS thơng qua dạy học phần hóa học phi kim 11.

5. Phạm vi nghiên cứu
- Chƣơng Nitơ - Photpho và chƣơng Cacbon - Silic, Hóa học 11.
- Địa bàn: Lớp 11A1; 11A2; 11A4; 11A5 - trƣờng THPT Bất Bạt.
Lớp 11A1; 11A2; 11A3; 11A4 - trƣờng THPT Tự Lập.
6. Câu hỏi nghiên cứu
Làm thế nào để phát triển NLTH cho học sinh?
7. Giả thuyết khoa học
Nếu GV đề xuất đƣợc các biện pháp sử dụng thí nghiệm hóa học kết hợp với
các phƣơng pháp dạy học tích cực một cách khoa học, hiệu quả thì sẽ phát triển
NLTH cho học sinh, đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp lí thuyết.
- Phƣơng pháp phân loại, hệ thống hóa kiến thức.

3
8.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phƣơng pháp phỏng vấn.
- Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm.
8.3. Nhóm các phương pháp xử lí kết quả thực nghiệm
- Phƣơng pháp thống kê toán học.
- Nghiên cứu khoa học sƣ phạm ứng dụng để đánh giá độ tin cậy, độ giá trị
của các số liệu thu thập đƣợc.
9. Đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống và sáng tỏ cơ sở lí luận về phát triển NLTH cho HS thơng qua dạy
học Hóa học.
- Đề xuất ngun tắc, quy trình, xây dựng, sử dụng hệ thống thí nghiệm
nhằm phát triển NLTH cho HS.
- Xây dựng hệ thống thí nghiệm phần hóa học phi kim lớp 11.
- Đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển NLTH thí nghiệm cho HS THPT
thơng qua dạy học phần hóa học phi kim 11.
- Xây dựng bộ công cụ đánh giá phát triển NLTH cho học sinh trong dạy học
hóa học.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận khuyến nghị, tài liệu tham khảo, nội dung luận
văn gồm 3 chƣơng.
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc phát triển NLTH cho HS THPT.
Chƣơng 2: Phát triển năng lực thực hành cho học sinh thơng qua dạy học
phần hóa học phi kim lớp 11 THPT.
Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm.


4
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC THỰC HÀNH CHO HỌC SINH THPT

1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Trong trƣờng học, việc dùng thí nghiệm là một trong những điều kiện quan
trọng để thực hiện nhiệm vụ giáo dục nhằm cung cấp vốn trí thức mà lồi ngƣời tích
lũy đƣợc cho ngƣời học, đồng thời nâng cao năng lực thực hành, ứng dụng vào cuộc
sống của ngƣời học.
Những năm qua, đã có nhiều cơng trình khoa học liên quan đến việc dùng thí
nghiệm trong dạy học Hóa học nhƣ:
 Đề tài: Hồn thiện hệ thống thí nghiệm hóa học đ nâng cao chất lượng
dạy - học ở trường phổ thông cơ sở Việt Nam” của tác giả Trần Quốc Đắc (1992),
luận án phó tiến sĩ, ĐHSP Hà Nội I.
 Đề tài: Sử dụng phương tiện trực quan đ nâng cao chất lượng giảng dạy
một số bài lên lớp thuộc chương Oxi - Lưu huỳnh và chương Hidrocacbon không
no” của tác giả Nguyễn Thị Bạch Tuyết (2002), khóa luận tốt nghiệp, ĐHSP
TPHCM.
 Đề tài: Sự phối hợp hiệu quả giữa đổi mới phương pháp dạy học và
phương tiện dạy học hiện đại” của tác giả Bùi Thị Mỹ Trâm (2006), khóa luận tốt
nghiệp, ĐHSP TPHCM.
 Đề tài: Sử dụng thí nghiệm trong day học mơn hóa lớp 10, 11 trường
trung học phổ thơng tỉnh Dăk Lăk” của tác giả Võ Phƣơng Uyên (2009), luận văn
thạc sĩ, ĐHSP TPHCM.
 Đề tài: Sử dụng th nghiệm hóa học đ tổ chức hoạt động học tập t ch cực
cho học sinh lớp 11 THPT” của tác giả Nguyễn Thị Trúc Phƣơng (2010), luận văn
thạc sĩ, ĐHSP TPHCM.
 Đề tài: Nâng cao chất lượng sử dụng th nghiệm trong dạy học hóa học
phần phi kim lớp 11 chương trình cơ bản - trung học phổ thơng” của tác giả Ngô
Quốc Triệu (2012), luận văn thạc sĩ, ĐHQG Hà Nội.
 Đề tài: Sử dụng phim th nghiệm trong dạy học hóa học lớp 10, 11 trung
học phổ thơng” của tác giả Giảng Thị Nhƣ Thùy (2012), luận văn thạc sĩ, ĐHSP

5
TPHCM.
 .........
Nhƣ vậy, đã có một số tác giả nghiên cứu, tìm hiểu về việc dùng thí nghiệm
hóa học nhằm các mục đích khác nhau nhƣ: Phát triển năng lực giải quyết vấn đề,
phát triển NL tin học, giáo dục môi trƣờng,... Nhƣng việc nghiên cứu chuyên sâu về
phát triển năng lực thực hành cho HS thông qua những nội dung DHHH phần phi
kim lớp 11 còn chƣa đƣợc quan tâm đúng mức. Đó là những vấn đề đặt ra giúp tơi
chọn hƣớng đề tài nghiên cứu của mình.
1.2. Năng lực và sự phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông
1.2.1. Khái niệm năng lực
Khái niệm năng lực đƣợc hiểu dƣới nhiều cách khác nhau:
Năng lực là khả năng đáp ứng thích hợp và đầy đủ các yêu cầu của một lĩnh
vực hoạt động” (Từ Điển Webster's New 20th Century, 1965).
Năng lực là biết sử dụng các kiến thức và các kỹ năng trong một tình huống
có ý nghĩa” (Rogiers, 1996).
Năng lực là một tập hợp các kiến thức, kỹ năng, và thái độ phù hợp với một
hoạt động thực tiễn” (Barnett, 1992).
Năng lực là tập hợp các tính chất hay phẩm chất của tâm lí cá nhân, đóng
vai trị là điều kiện bên trong, tạo thuận lợi cho việc thực hiện tốt một dạng hoạt
động nhất định” (Từ điển Tâm lí học,Vũ Dũng, 2000).
Năng lực là những khả năng và kĩ xảo học đƣợc hoặc sẵn có của cá thể
nhằm giải quyết các tình huống xác định, cũng nhƣ sự sẵn sàng về động cơ xã
hội…và khả năng vận dụng các cách giải quyết vấn đề một cách có trách nhiệm và
hiệu quả trong những tình huống linh hoạt” ( F.E.Weinert, 2001).
Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực hiện
thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể” (OECD, 2002).
Theo Bernd Meier và Nguyễn Văn Cƣờng: Năng lực là khả năng thực hiện
có trách nhiệm và hiệu quả các hành động, giải quyết các nhiệm vụ, vấn đề trong
các tình huống thay đổi thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trên cơ

sở hiểu biết, kĩ năng, kĩ xảo và kinh nghiệm cũng nhƣ sẵn sàng hành động” [3].


6
Theo [14] Năng lực là thuộc tính cá nhân đƣợc hình thành, phát triển nhờ tố
chất sẵn có và q trình học tập, rèn luyện, cho phép con ngƣời huy động tổng hợp
các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác nhƣ hứng thú, niềm tin, ý
chí,... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn
trong những điều kiện cụ thể”.
1.2.2. Các loại năng lực và cấu trúc năng lực
1.2.2.1. Các loại năng lực
Theo [12] có 4 loại năng lực tƣơng ứng với các khả năng cần cho ngƣời lao
động mới trong xã hội tri thức đó là:
-

Năng lực tư duy.

-

Năng lực hành động.

-

Năng lực quan hệ, giao tiếp, thuyết phục, l nh đạo, làm việc với người
khác.

-

Năng lực tiếp thu, đổi mới, sáng tạo và phát tri n.

Ngày nay, ngƣời ta quan tâm đến việc phát triển NL hành động là nhiều.
Chƣơng trình giáo dục phổ thơng tổng thể xác định năng lực của học sinh gồm:
năng lực cốt lõi và NL đặc biệt môn học.
Năng lực cốt lõi: là năng lực cơ bản thiết yếu mà bất kì ai cũng cần phải có để
sống, học tập và làm việc hiệu quả”. [14]
Năng lực đặc biệt: là những năng khiếu về trí tuệ, văn nghệ, thể thao, kỹ năng
sống…nhờ tố chất có sẵn ở mỗi con ngƣời”. [14]
Cần hình thành và phát triển cho HS những năng lực cốt lõi sau:
Năng lực chung: Những năng lực chung đƣợc tất cả các mơn học và hoạt
động giáo dục góp phần hình thành, phát triển: năng lực tự chủ và tự học, năng lực
giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo”. [14]
Năng lực chuyên môn: đƣợc hình thành, phát triển chủ yếu thơng qua một
số mơn học và hoạt động giáo dục nhất định: năng lực ngơn ngữ, năng lực tính tốn,
năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực
thẩm mỹ, năng lực thể chất”. [14]
Môn học nào cũng góp phần vào việc hình thành, phát triển các phẩm chất


7
chủ yếu và năng lực chung của học sinh đồng thời cịn hình thành và phát triển NL
đặc thù của mơn học. Với mơn Hóa học NL đặc thù gồm các năng lực sau: NL vận
dụng kiến thức hoá học vào thực tiễn, NL sử dụng ngơn ngữ hóa học; NL thực hành
hóa học....
1.2.2.2. Cấu trúc năng lực
Theo [12] cấu trúc chung của năng lực hành động gồm các năng lực sau:
Năng lực chuyên môn”: là khả năng thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn
cũng nhƣ đánh giá kết quả một cách độc lập, có phƣơng pháp và chính xác về mặt
chuyên môn.
Năng lực phương pháp”: là khả năng hành động có kế hoạch, định hƣớng
mục đích trong việc giải quyết các nhiệm vụ và vấn đề. Trung tâm của năng lực

phƣơng pháp là những phƣơng thức nhận thức, xử lí, đánh giá, truyền thụ và giới
thiệu trình bày tri thức.
Năng lực x hội”: là khả năng đạt đƣợc mục đích trong những tình huống xã
hội, trong những nhiệm vụ khác nhau và sự phối hợp chặt chẽ với những thành viên
khác.
Năng lực cá th ”: là khả năng xác định, suy nghĩ và đánh giá đƣợc những
cơ hội phát triển, giới hạn của mình, phát triển đƣợc năng khiếu cá nhân, xây dựng
kế hoạch cho cuộc sống riêng, thực hiện hóa kế hoạch đó; những quan điểm, chuẩn
giá trị đạo đức và động cơ chi phối các hành vi ứng xử.
Mơ hình bốn trụ cột giáo dục của UNESCO ứng với bốn thành phần năng lực
trên.
Các thành phần năng lực

Các trụ cột giáo dục của UNESCO

Năng lực chuyên môn

Học để biết

Năng lực phƣơng pháp

Học để làm

Năng lực xã hội

Học để cùng chung sống

Năng lực cá thể

Học để tự khẳng định

8

Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi đi nghiên cứu về năng lực
thực hành của HS THPT là chính. Đây là một trong những năng lực đặc thù quan
trọng cần đƣợc chú trọng phát triển triển thông qua nội dung bài học ở mọi cấp học.
1.3. Phát triển năng thực hành trong dạy học hóa học
1.3.1. Năng lực thực hành
1.3.1.1. Khái niệm năng lực thực hành
Theo từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê, khái niệm thực hành đƣợc định
nghĩa là làm để áp dụng lí thuyết vào thực tế”. Từ khái niệm năng lực và khái niệm
thực hành có thể định nghĩa: Năng lực thực hành là khả năng vận dụng phối hợp
kiến thức, kĩ năng, thái độ vào các điều kiện ngoại cảnh (khách quan) khác nhau để
giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách có hiệu quả nhất.
Theo chúng tơi năng lực thực hành đƣợc hiểu nhƣ sau:
Năng lực thực hành thí nghiệm là khả năng HS có thể sử dụng các đồ dùng thí
nghiệm (lựa chọn đƣợc các dụng cụ, hóa chất thí nghiệm) và lắp ráp đƣợc các dụng cụ
thí nghiệm, sử dụng đƣợc hóa chất để tiến hành thành cơng các thí nghiệm. Quan sát
mơ tả và giải thích đƣợc các hiện tƣợng thí nghiệm và rút ra những kết luận cần thiết.
1.3.1.2. Cấu trúc của năng lực thực hành
Xét theo đặc thù mơn Hóa học thì năng lực thực hành là một trong những
năng lực quan trọng của môn học. Năng lực thực hành hóa học bao gồm các NL
thành phần các tiêu chí tƣơng ứng dƣới đây:
(1) Năng lực xác định vấn đề và đề xuất phƣơng án ThN
- Xác định câu hỏi/ mục đích ThN.
- Đề xuất các dự đoán, giả thuyết ThN và đề xuất các phƣơng án ThN.
(2) Năng lực thiết kế phƣơng án ThN
- Phân tích và lựa chọn phƣơng án ThN.
- Xác định đối tƣợng ThN và lựa chọn thiết bị, dụng cụ, nguyên liệu để tiến

hành ThN.
- Bố trí/ thiết kế ThN và xác định quy trình ThN.
(3) Năng lực tiến hành thí nghiệm


9
- Chuẩn bị và sử dụng dụng cụ, thiết bị, hóa chất.
- Thực hiện quy trình ThN.
(4) Năng lực xử lý, phân tích, báo cáo kết quả và rút ra kết luận về kiến thức
- Quan sát, ghi chép, thu thập thơng tin.
- Biểu diễn, trình bày kết quả ThN.
- Rút ra kết luận về kiến thức.
1.3.1.3. Bi u hiện của năng lực thực hành hóa học
Để hình thành và phát triển NLTH thí nghiệm hóa học cho HS cần nắm đƣợc
các biểu hiện của NLTH. NLTH thí nghiệm hóa học bao gồm các biểu hiện khác nhau:

+ Mô tả đƣợc cấu tạo và trình bày đƣợc tác dụng của các dụng cụ thí nghiệm.
+ Lựa chọn, sử dụng thành thạo các đồ dùng thí nghiệm (dụng cụ, hóa chất).
+ Phân tích sự đúng sai trong cách lắp đặt các bộ dụng cụ cần thiết cho từng
thí nghiệm, thao tác tiến hành thí nghiệm.
+ Tiến hành các thí nghiệm nghiên cứu để tìm kiếm và thu đƣợc những kiến
thức cơ bản giúp hiểu biết giới tự nhiên.
+ Mơ tả chính xác, đầy đủ các hiện tƣợng thí nghiệm, giải thích khoa học các
hiện tƣợng đã xảy ra, viết đƣợc các PTHH và rút ra đƣợc kết luận cần thiết.
1.3.2. Phát triển năng lực thực hành thí nghiệm
Năng lực thực hành thí nghiệm đƣợc hình thành và phát triển thơng qua quá
trình hoạt động. Sự hình thành và phát triển năng lực phụ thuộc vào vốn tri thức và
kỹ năng thu nhận những tri thức đó. HS phải đƣợc tự tay làm ThN thì kĩ năng mới
đƣợc rèn luyện dần để trở thành năng lực. Tuy nhiên chúng ta cũng có thể rèn luyện
cho HS các kiến thức về kĩ năng thực hành thí nghiệm hóa học thơng qua thí

nghiệm, những bài tập thực nghiệm, sơ đồ về cách tiến hành ThN, những bài tập mô
tả về hiện tƣợng ThN, về lựa chọn dụng cụ hóa chất để tiến hành ThN, các dạng bài
tập hóa học thực nghiệm...
Để phát triển NLTH cho HS trong quá trình DHHH ở trƣờng THPT thì GV
cần sử dụng có hiệu quả các PPDH tích cực phối hợp với sử dụng thí nghiệm hóa
học phát triển NLTH cho HS nhƣ: PPDH theo góc, PPDH hợp tác, PP bàn tay nặn
bột, sử dụng BTHH định hƣớng phát triển năng lực. Các PPDH tích cực kết hợp với


10
các TNHH đƣợc sử dụng trong các dạng bài nghiên cứu tài liệu mới, thực hành, ôn
tập, luyện tập và kiểm tra đánh giá.
Vì vậy việc lựa chọn, xây dựng hệ thống ThN cần phải đƣợc chú ý và việc sử
dụng hệ thống ThN thƣờng xuyên trong dạy học hóa học sẽ góp phần phát triển
NLTH cho HS.
1.3.3. Đánh giá sự phát triển năng lực thực hành hóa học cho học sinh trung học
phổ thông
1.3.3.1. Nguyên tắc đánh giá sự phát tri n năng lực thực hành hóa học cho học sinh
trung học phổ thông [17]
Nguyên tắc đánh giá sự phát triển NLTH hóa học cho HS cần:
a. Phải đánh giá được các năng lực khác nhau của học sinh
- Mỗi cá nhân để thành công trong học tập, thành đạt trong cuộc sống cần
phải có nhiều loại năng lực khác nhau. Nên GV cần nhiều công cụ khác nhau nhằm
KTĐG đƣợc các loại năng lực đó của ngƣời học một cách kịp thời từ đó điều ch nh
hoạt động dạy học và giáo dục.
- Có thể quan sát, đo lƣờng, đánh giá đƣợc năng lực của mỗi ngƣời thể hiện
qua các hoạt động. Phải thu thập đƣợc các bằng chứng cốt lõi về các kiến thức, kỹ
năng, thái độ… của ngƣời học những tình huống, ngữ cảnh thực tế để có kế hoạch
KTĐG cụ thể.
- KTĐG phải bao quát đƣợc cả hai loại mức độ khác nhau của năng lực từ

năng lực bậc thấp nhƣ tìm kiếm thơng tin, nhận biết tới năng lực bậc cao nhƣ khái
quát hoặc phản ánh.
- Mỗi kết quả KTĐG về HS phải sử dụng nhiều nguồn thông tin từ các kết
quả KTĐG khác nhau do năng lực và các thành tố của nó đƣợc hình thành và ln
biến đổi trong cuộc sống của mỗi ngƣời.
b. Đảm bảo t nh khách quan
Sau đây là một số yêu cầu khi thực hiện nguyên tắc khách quan:
- Mỗi loại hình, cơng cụ đánh giá đều có những hạn chế do đó phải kết hợp
một cách hợp lý các loại hình, cơng cụ khác nhau đó nhằm giảm tối đa các hạn chế.


11
- Việc thực hiện các bài tập đánh giá của HS thì mơi trƣờng, cơ sở vật chất
khơng gây ảnh hƣởng đến.
- Kiểm soát các yếu tố khác nhƣ là: ngôn ngữ diễn đạt trong bài kiểm tra; độ
dài của bài kiểm tra; sự quen thuộc với bài kiểm tra; trạng thái sức khỏe, tâm lý lúc
làm bài hay thực hiện các hoạt động; nhiệm vụ hay bài tập vừa sức có thể ảnh
hƣởng đến kết quả bài làm hay thực hiện hoạt động của HS.
- HS có khả năng áp dụng những kiến thức, năng lực đƣợc học vào đời sống
hằng ngày thông qua đề bài kiểm tra.
- Những bài kiểm tra nhằm đánh giá xếp loại HS thì hình thức bài kiểm tra
quen thuộc đối với mọi HS, các câu hỏi khơng hàm ý đánh đố HS. Ngồi ra, cách
trình bày và ngơn ngữ đƣợc sử dụng trong bài kiểm tra phải rõ ràng, đơn giản.
- Với các bài kiểm tra theo hình thức trắc nghiệm khách quan hay tự luận đều
cần xây dựng thang đánh giá sao cho phản ánh đúng khả năng làm bài của ngƣời học
qua việc chấm điểm hay xếp loại cũng nhƣ ghi nhận xét kết quả.
c. Đảm bảo t nh toàn diện
Trong việc đánh giá kết quả học tập của HS cần một số yêu cầu sau:
- Mục tiêu đánh giá: bao quát kết quả học tập của HS với những mức độ
nhận thức từ thấp đến cao.

- Nội dung KTĐG: bao quát đƣợc trọng tâm của chƣơng trình, chủ đề, bài
học.
- Công cụ đánh giá cần đa dạng.
- Qua các bài tập hoặc hoạt động đánh giá thì nên đánh giá toàn diện về mọi
mặt kiến thức, kỹ năng, phẩm chất trí tuệ, tình cảm và những kỹ năng xã hội.
d. Đảm bảo t nh công khai
Công khai các yêu cầu hoặc tiêu chí đánh giá các nhiệm vụ hay bài tập giúp
học sinh chủ động biết cách tiến hành các nhiệm vụ để đạt đƣợc tốt nhất các tiêu chí
và yêu cầu đã định. Điều này là cơ sở giúp HS xem xét tính chính xác, tính thích
hợp các đánh giá của GV, tham gia đánh giá kết quả học tập của bạn học và của bản
thân. Đảm bảo tính cơng khai sẽ góp phần làm cho hoạt động KTĐG trong nhà
trƣờng khách quan và công bằng hơn.


12
e. Đảm bảo t nh giáo dục
Từ những đánh giá của GV thì HS có thể tự điều ch nh việc học về sau của
mình. Do vậy khi chấm bài kiểm tra thì GV nên ghi chú về:
- HS làm đƣợc những gì;
- HS có thể làm đƣợc gì tốt hơn;
- HS cần đƣợc hỗ trợ thêm về vấn đề gì;
- HS cần tìm hiểu thêm những gì.
Nhìn vào đó HS nhận thấy những việc làm đƣợc và chƣa làm đƣợc của bản
thân cũng nhƣ nhận thấy nhận xét của GV về khả năng của mình.
f. Đảm bảo t nh phát tri n
Một số yêu cầu trong dạy học, để giúp cho việc KTĐG có tác dụng phát triển
các năng lực của ngƣời học:
- HS khai thác, vận dụng đƣợc các kiến thức, kỹ năng liên môn và xuyên
môn qua công cụ đánh giá.
- Phát huy tinh thần chủ động và sáng tạo của HS trong học tập, chú trọng

thực hành, rèn luyện kỹ năng qua phƣơng pháp và công cụ đánh giá.
- Đánh giá hƣớng đến việc tiến bộ của ngƣời học.
- Ngƣời GV nhất thiết phải giúp các em nhận ra chiều hƣớng phát triển trong
tƣơng lai của bản thân, nhận ra tiềm năng của mình.
1.3.3.2. Các phương pháp đánh giá năng lực thực hành hóa học của học sinh
a. Đánh giá thơng qua bài ki m tra
Hình thức đánh giá này hiện đang đƣợc áp dụng phổ biến ở các trƣờng trung
học phổ thơng. Ngƣời dạy có thể đánh giá ngƣời học thông qua các bài kiểm tra 15
phút, 45 phút. Có thể sử dụng hình thức tự luận hoặc trắc nghiệm khách quan hoặc
kết hợp cả hai để đánh giá. Khi đánh giá dựa vào các bài kiểm tra, ngƣời dạy không
ch căn cứ vào nội dung khoa học mà còn phải đánh giá về cách trình bày, diễn đạt,
bố cục.
b. Đánh giá thơng qua quan sát
Đánh giá thông qua quan sát trong giờ học là một hình thức đánh giá quan
trọng, nó giúp ngƣời dạy có cái nhìn tổng quan về thái độ, hành vi, sự phát triển của


13
các kĩ năng học tập của ngƣời học trong quá trình dạy học. Các quan sát có thể là:
quan sát thái độ trong giờ học, quan sát tinh thần xây dựng bài, quan sát thái độ
trong họat động nhóm, quan sát kĩ năng trình bày của HS, quan sát HS thực hiện các
dự án trong lớp học. Muốn đánh giá HS thông qua quan sát GV cần thiết phải lập
phiếu quan sát hoặc quan sát tự do và ghi chép lại bằng nhật kí dạy học.
HS sẽ có ý thức hơn trong các giờ học khi giáo viên thông báo nhận xét sau
mỗi buổi học, thể hiện qua việc viết nhật kí giảng dạy theo từng ngày, theo từng lớp,
ghi lại các hoạt động xảy ra trong mỗi tiết học của giáo viên.
c. Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận nhóm
Vào đầu giờ học GV có thể kiểm tra bài cũ để kiểm tra việc học bài ở nhà
hoặc có thể đặt những câu hỏi cho HS trả lời cá nhân hay hoạt động nhóm trong q
trình dạy bài mới nhằm đánh giá mức độ đạt đƣợc mục tiêu bài học hoặc đốn đƣợc

những khó khăn mà ngƣời học mắc phải nhằm cải thiện quá trình dạy và ngƣời học
cải thiện q trình học. GV có thể sử dụng các kĩ thuật dạy học nhƣ kĩ thuật tia
chớp, kĩ thuật công não để thu đƣợc nhiều thông tin phản hồi từ HS.
d. Học sinh tự đánh giá
Là hình thức HS tự đánh giá kiến thức, kĩ năng và mục tiêu học tập của chính
mình trƣớc, trong hoặc sau các giờ học. HS có thể đánh giá kiến thức thơng qua báo
cáo, bài tập hoặc dự án mà GV yêu cầu. Sau đó HS tự đánh giá bài làm của mình
thơng qua bảng kiểm. Một bảng kiểm đơn giản có thể đƣợc thiết kế theo các cấp độ
khác nhau phù hợp với năng lực của HS đƣợc thể hiện từ rất tốt, tốt, đạt yêu cầu,
cần cố gắng thêm, chƣa hài lòng.
e. Đánh giá đồng đẳng đ phát tri n năng lực hợp tác
GV hƣớng dẫn HS trong lớp tự đánh giá kết quả học tập của mình, đánh giá
kết quả học tập của nhau trƣớc và trong quá trình hoạt động nhóm dựa theo những
tiêu chí đƣợc định sẵn từ đó phát triển năng lực hợp tác cho các em.
f. Đánh giá dựa vào một số kĩ thuật thu nhận thông tin phản hồi khác
Sau khi dạy xong một bài hoặc một nội dung cụ thể, đề nghị HS trả lời vào
giấy hai câu hỏi: Nội dung (kĩ năng) quan trọng nhất bạn đã học đƣợc là gì? Nội
dung kiến thức nào bạn chƣa hiểu trong bài?


14
+ Yêu cầu HS thiết kế lƣợc đồ tƣ duy hoặc bản đồ khái niệm về nội dung bài
học trƣớc khi học hoặc sau khi học.
+ Yêu cầu HS tóm tắt các kiến thức vừa học bằng một số ít câu hỏi giới hạn.
+ Yêu cầu mỗi HS viết câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi: Kiến thức bạn vừa
học đƣợc ứng dụng vào thực tiễn nhƣ thế nào?
+ Yêu cầu HS đặt câu hỏi về một nội dung trong kiến thức đã đƣợc học và
đƣa ra câu trả lời ngắn gọn cho nội dung đó.
1.4. Thí nghiệm hóa học trong dạy học ở trƣờng trung học phổ thông
1.4.1. Vai trị và tầm quan trọng của thí nghiệm hóa học trong q trình dạy học hố

học ở trường THPT
Với mơn Hóa học thì thí nghiệm hố học có vai trị to lớn, là bộ phận khơng
thể tách rời trong dạy học hố học. Thí nghiệm là cơ sở của việc dạy học và rèn các
kĩ năng thực hành hóa học. Thơng qua thí nghiệm giúp HS hiểu bài sâu sắc hơn, nắm
kiến thức một cách hứng thú. Đồng thời thí nghiệm giúp nâng cao lịng tin của HS
vào khoa học và phát triển tƣ duy của HS.
Thí nghiệm là cầu nối giữa lí thuyết và thực tiễn, là tiêu chuẩn đánh giá tính
chân thực của kiến thức, hỗ trợ đắc lực cho tƣ duy sáng tạo.
Để đi đến lí thuyết thì thí nghiệm đƣợc sử dụng là nguồn gốc, là xuất xứ của
kiến thức hoặc kiểm tra các giả thuyết.
Thí nghiệm cịn giúp hình thành những đức tính tốt cho ngƣời làm nhƣ thận
trọng, nghiêm túc, ngăn nắp, trật tự trong cơng việc.
Thí nghiệm hố học là phƣơng tiện trực quan có vai trị quyết định trong q
trình dạy học hố học.
1.4.2. Phân loại thí nghiệm trong dạy học hố học ở trường THPT
Theo [19] trong dạy học hóa học ở trƣờng phổ thơng sử dụng các hình thức
ThN sau đây:
1.4.2.1. Th nghiệm bi u diễn của giáo viên
Thí nghiệm biểu diễn của GV là thí nghiệm do GV tự tay trình bày trƣớc
HS. Khi sử dụng thí nghiệm biểu diễn cần đảm các nguyên tắc sau:
a) Đảm bảo an toàn cho giáo viên và học sinh


15
- GV nhất thiết phải tuân theo tất cả những qui định về bảo hiểm an tồn
trong phịng thực hành thí nghiệm.
- GV phải giữ hố chất, dụng cụ thí nghiệm sạch sẽ theo đúng nơi quy định.
- GV cần nắm vững kĩ thuật, thành thạo kĩ năng làm thí nghiệm. Mặt khác,
GV cần nắm vững nguyên nhân của những hiện tƣợng thí nghiệm khơng may có
thể xảy ra họăc những TNHH khơng thành cơng để từ đó đƣa ra đƣợc những lƣu

ý cần thiết cho HS trƣớc khi làm thí nghiệm góp phần làm cho thí nghiệm an
tồn, thành cơng .
- GV khơng đƣợc cƣờng điệu hóa sự nguy hiểm của các TNHH và tính độc
của các hố chất làm cho HS sợ hãi.
b) Đảm bảo thành công của thí nghiệm hóa học
Thí nghiệm hóa học muốn thành cơng thì phải có sự chuẩn bị chu đáo của
GV GV làm thử nhiều lần thí nghiệm trƣớc khi biểu diễn trên lớp. Khi làm cần lƣu
ý những điểm sau:
- Những yếu tố quyết định khi làm TNHH nhƣ: lƣợng hoá chất, nồng độ, nhiệt
độ.
- Kiểm tra kĩ chất lƣợng và số lƣợng của hoá chất và dụng cụ.
Muốn TNHH đạt kết quả tốt nhƣ mong muốn thì GV phải có kĩ năng làm thí
nghiệm thành thạo, phải tuân theo đầy đủ và chính xác chuẩn về kĩ thuật khi lắp
dụng cụ và khi tiến hành thí nghiệm. Do đó ngƣời GV ngoài việc đọc sách, học hỏi
ở đồng nghiệp, phải làm thí nghiệm nhiều lần, rút kinh nghiệm, có cải tiến sáng tạo.
c) Thí nghiệm phải rõ, HS phải đƣợc quan sát đầy đủ
Khi biểu diễn thí nghiệm thì GV phải lƣu ý kích thƣớc dụng cụ và lƣợng hố
chất phải đủ lớn, bàn để biểu diễn thí nghiệm cao vừa phải, bố trí thiết bị, ánh sáng,
phơng nền thích hợp để cả lớp quan sát đƣợc rõ hiện tƣợng xảy ra của thí nghiệm.
d) Thí nghiệm phải đơn giản, dụng cụ thí nghiệm gọn gàng mĩ thuật, đồng
thời phải đảm bảo tính khoa học
- Các TNHH khó, phức tạp thì nên biểu diễn vào giờ thực hành.
- GV nên chú trọng hơn công tác nghiên cứu và phát huy sáng kiến cải tiến
dụng cụ thí nghiệm cho đơn giản, dùng hoá chất dễ kiếm và rẻ tiền lại phù hợp để