ĐÁNH GIÁ HIỆU LỰC CỦA MỘT SỐ LOẠI THUỐC HÓA HỌC VÀ SINHHỌC ĐỐI VỚI NẤM PHYTOPHTHORA PALMIVORA GÂY BỆNH TRÊN CÂY CA CAO TẠI BÀ RỊA – VŨNG TÀU
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.85 MB, 76 trang )
1
ĐÁNH GIÁ HIỆU LỰC CỦA MỘT SỐ LOẠI THUỐC HÓA HỌC VÀ SINH
HỌC ĐỐI VỚI NẤM PHYTOPHTHORA PALMIVORA GÂY BỆNH TRÊN
CÂY CA CAO
TẠI BÀ RỊA – VŨNG TÀU
Tác giả
NGUYỄN VĂN Ý
Khóa luận được đệ trình đề hoàn thành yêu cầu cấp bằng kỹ sư nông nghiệp
ngành Bảo Vệ Thực Vật
Giáo viên hướng dẫn:
TS. Lê Đình Đôn
TP. Hồ Chí Minh
Tháng 07 năm 2011
2
LỜI CẢM TẠ
Con xin khắc ghi công ơn sinh thành, dưỡng dục của ba mẹ đã giúp con đạt kết quả
ngày hôm nay, và những người thân yêu quý là nguồn động viên tinh thần bên con.
Chân thành cảm ơn đến:
Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh và ban
chủ nhiệm khoa Nông học đã tạo điều kiện cho em học tập và trao dồi kiến thức.
Quý thầy cô khoa Nông học, khoa Khoa học và các khoa khác đã tận tình
giảng dạy, truyền đạt cho em vốn kiến thức quý báu trong quá trình học tập.
Thầy Lê Đình Đôn và thầy Đặng Hồng Hải đã tận tình hướng dẫn, giúp
đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Kỹ sư Ngô Thành Khôn Nguyên, kỹ sư Phạm Thị Thanh Vân đã nhiệt tình
chỉ bảo em trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Các bạn trong và ngoài lớp đã giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình
học tập và thực hiện đề tài.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 07 năm 2011
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Văn Ý
3
TÓM TẮT
Đề tài nghiên cứu “Đánh giá hiệu lực của một số loại thuốc hóa học và sinh
học đối với nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao tại Bà Rịa – Vũng
Tàu” được tiến hành tại xã Bình Giã, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và
phòng thí nghiệm của viện Nghiên Cứu Công Nghệ Sinh Học và Môi Trường, trường
Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh. Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 02 đến
tháng 06 năm 2011. Đề tài được thực hiện với mục đích đánh giá hiệu lực của một số
loại thuốc: Norshield 86.2WG; Phytocide 50WP; Nordox 86WP; NLU – Tri đối với nấm
Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao. Kết quả thu được:
Thí nghiệm 1: Kết quả khảo nghiệm hiệu lực thuốc trên môi trường nhân tạo
cho thấy, các loại thuốc thí nghiệm đều có khả năng ức chế sự phát triển của nấm
Phytophthora palmivora: thuốc Phytocide 50WP và Nordox 86WP có hiệu lực cao
nhất, kế đến là thuốc Norshield 86.2WG.
Thí nghiệm 2: Kết quả đánh giá tính đối kháng của nấm Trichoderma virens
(T41) với nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trên đĩa petri cho
thấy: nấm Trichoderma virens (T.41) có khả năng đối kháng mạnh với nấm
Phytophthora palmivora tại 7 ngày sau khi cấy đối kháng trên môi trường PGA.
Thí nghiệm 3: Trên môi trường dung dịch nước, các loại thuốc Norshield
86.2WG, Phytocide 50WP, Nordox 86WP (ở nồng độ 1000 ppm) tác động làm biến
dạng túi bào tử và phân hủy đầu mút sợi nấm của Phytophthora palmivora.
Thí nghiệm 4: Tại thời điểm 15 ngày sau khi xử lý thuốc, các loại thuốc hóa học:
Norshield 86.2WG, Phytocide 50WP, Nordox 86WP đều có khả năng hạn chế mật số
và sự phân bố của nấm Phytophthora palmivora trong đất. Đối với chế phẩm NL – Tri,
thể hiện sự hạn chế mật số nấm Phytophthora palmivora trong đất ở 30 ngày sau xử
lý.
4
MỤC LỤC
Trang
Trang tựa ....................................................................................................................... i
Cảm tạ .......................................................................................................................... ii
Tóm tắt ........................................................................................................................ iii
Mục lục ........................................................................................................................ iv
Danh sách các chữ viết tắt .......................................................................................... vii
Danh sách các bảng ................................................................................................... viii
Danh sách các hình và đồ thị ....................................................................................... ix
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU
1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................. 1
1.2. Mục đích đề tài ..................................................................................................... 2
1.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................. 2
1.4. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 2
5
1.5. Giới hạn đề tài ...................................................................................................... 3
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Giới thiệu chung về cây ca cao .............................................................................. 4
2.1.1. Nguồn gốc, vị trí phân loại và công dụng của cây ca cao ................................... 4
2.1.2. Yêu cầu ngoại cảnh ............................................................................................. 5
2.1.3. Đặc điểm thực vật học ....................................................................................... 5
2.1.3.1. Thân ................................................................................................................. 5
2.1.3.2. Lá .................................................................................................................... 5
2.1.3.3. Rễ .................................................................................................................... 6
2.1.3.4. Hoa .................................................................................................................. 6
2.1.3.5. Sự thụ phấn .................................................................................................... 6
2.1.3.6. Trái và hạt ....................................................................................................... 7
2.1.4. Giá trị dinh dưỡng ............................................................................................... 7
2.1.5. Giá trị kinh tế ...................................................................................................... 8
2.1.5.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ ca cao trên thế giới .......................................... 8
2.1.5.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ ca cao tại Việt Nam .......................................... 9
2.1.5.2. Tình hình phát triển ca cao tỉnh Bà Rịa ‐ Vũng Tàu ........................................ 10
2.2.Giới thiệu chung về nấm Phytophthora palmivora ............................................... 11
2.2.1. Vị trí phân loại và phổ ký chủ ........................................................................... 11
2.2.2. Phân biệt nấm Phytophthora palmivora với nấm Pythium sp............................11
2.2.3. Đặc điểm phát sinh và phát triển của nấm Phytophthora palmivora ............... 11
6
2.2.4. Chu kỳ sống của nấm Phytophthora palmivora ............................................... 12
2.2.5. Khả năng gây bệnh của nấm Phytophthora palmivora .................................... 14
2.3. Sơ lược về bệnh thối trái loét thân trên cây ca cao ............................................. 14
2.3.1. Tác nhân gây bệnh và sự phân bố của bệnh ..................................................... 14
2.3.2. Triệu chứng bệnh thối trái, loét thân ca cao do Phytophthora palmivora ........ 14
2.3.3. Biện pháp phòng trừ ......................................................................................... 15
2.3.4. Một số nghiên cứu về bệnh hại do nấm Phytophthora palmivora gây ra ........ 16
2.4. Đặc tính của các loại thuốc sử dụng trong thí nghiệm ......................................... 18
2.4.1. Norshield 86.2WG ............................................................................................. 18
2.4.2. Phytocide 50WP ................................................................................................ 18
2.4.3. Nordox 86WP .................................................................................................... 18
2.4.4. NLU – Tri ........................................................................................................... 18
CHƯƠNG 3. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CÚU
3.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ....................................................................... 19
3.1.1. Thời gian nghiên cứu ....................................................................................... 19
3.1.2. Địa điểm nghiên cứu ........................................................................................ 19
3.2. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................................. 19
3.2.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 19
3.2.2. Trang thiết bị, dụng cụ và vật liệu trong thí nghiệm ........................................ 19
3.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 19
3.3.1. Phân lập nấm Phytophthora palmivora ............................................................ 19
7
3.3.2. Mô tả hình thái nấm Phytophthora palmivora trên môi trường CRA ...............19
3.3.3. Nhân sinh khối nấm Phytophthora palmivora ..................................................20
3.3.4. Phương pháp tạo động bào tử của nấm Phytophthora palmivora ..................... 21
3.4. Khảo sát hiệu lực phòng trừ của một số loại thuốc trừ bệnh để phòng trị nấm
Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao ......................................................21
3.4.1. Thí nghiệm 1: Khảo nghiệm hiệu lực của một số loại thuốc trừ nấm đến khả
năng sinh trưởng của nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trong
điều kiện in vitro ......................................................................................................... 21
3.4.2. Thí nghiệm 2: Khảo nghiệm tính đối kháng của nấm Trichoderma viren (T41) với
nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trên đĩa petri....................... 22
3.4.3. Thí nghiệm 3: Khảo nghiệm sự ảnh hưởng của một số loại thuốc đối với
Phytophthora palmivora trong môi trường nước trong điều kiện in vitro ................. 24
3.4.4. Thí nghiệm 4: Khảo sát sự tác động của một số loại thuốc đến mật số và sự
phân bố trong đất của nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao ngoài
đồng ruộng. ................................................................................................................ 26
3.5. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................... 30
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
4.1. Thí nghiệm 1: Khảo nghiệm hiệu lực của một số loại thuốc trừ nấm đến khả năng
sinh trưởng của nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trong điều
kiện in vitro ................................................................................................................. 31
4.2. Thí nghiệm 2: Khảo nghiệm tính đối kháng của nấm Trichoderma virens (T41) với
nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trên đĩa petri....................... 33
4.3. Thí nghiệm 3: Khảo nghiệm sự ảnh hưởng của một số loại thuốc đối với
Phytophthora palmivora trong môi trường nước trong điều kiện in vitro ................. 35
8
4.4. Thí nghiệm 4: Khảo sát sự tác động của một số loại thuốc đến mật số và sự phân
bố trong đất của nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao ngoài đồng
ruộng .......................................................................................................................... 38
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
5.1. Kết luận ................................................................................................................ 46
5.2. Đề nghị ................................................................................................................. 46
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 47
PHỤ LỤC 1 .................................................................................................................. 50
PHỤ LỤC 2 .................................................................................................................. 53
PHỤ LỤC 3 .................................................................................................................. 63
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
NN và PTNT: Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
NT: Nghiệm thức
NSC: Ngày sau cấy
NSXL: Ngày sau xử lý
Tp.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh
9
DANH SÁCH CÁC BẢNG
10
Nội dung
Trang
Bảng 4.1: Ảnh hưởng của 3 loại thuốc trừ nấm đến khả năng sinh trưởng của nấm
Phytophthora palmivora trên môi trường nhân tạo ................................................... 31
Bảng 4.2: Mức độ kháng của nấm Trichoderma virens với nấm Phytophthora
palmivora tại các thời theo dõi, được nuôi cấy trên môi trường PGA ........................ 33
Bảng 4.3: Tỷ lệ mẫu lỗ nhiễm bệnh trên trái ca cao bẫy nấm từ đất gần gốc và giữa
hàng cây ca cao của các nghiệm thức ......................................................................... 40
Bảng 4.1: Tỷ lệ mẫu lỗ nhiễm bệnh (%) trên trái ca cao bẫy nấm từ đất của các nghiệm
thức qua các thời điểm theo dõi ................................................................................ 41
Bảng 4.5: Bảng định mức chi phí cho 1 lần sử dụng các loại thuốc cho 1000 m2 ....... 43
11
DANH SÁCH CÁC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ
Nội dung
Trang
Hình 2.1: Túi bào tử dạng hình cầu của nấm Pythium sp.và túi bào tử dạng hình trứng
của nấm Phytophthora palmivora ............................................................................. 12
Hình 2.2: Cách phóng động bào tử của nấm Pythium sp. và cách phóng động bào tử
của nấm Phytophthora palmivora ............................................................................. 12
Hình 2.3: Chu kỳ sống của nấm Phytophthora palmivora ........................................... 13
Hình 3.1: Phương pháp cấy nấm Trichoderma virens và nấm Phytophthora palmivora
đối xứng trên cùng một đĩa petri ............................................................................... 23
Hình 3.2: Hình thái của tản nấm Phytophthora palmivora và tản nấm nấm
Trichoderma virens .................................................................................................... 24
Hình 3.3: Các bước chính trong phương pháp tạo động bào tử của Phytophthora
palmivora .................................................................................................................... 25
Hình 3.4: Phương pháp lấy mẫu đất ở gần gốc và giữa hàng cây ca cao .................... 29
12
Hình 3.5: Các bước chính trong phương pháp bẫy nấm trong đất bằng trái ca cao ... 29
Hình 3.6: Một số sâu, bệnh hại chính trong vườn ca cao làm thí nghiệm .................. 30
Hình 3.7: Một số hình ảnh về vườn ca cao làm thí nghiệm ........................................ 30
Hình 4.1: Khuẩn lạc của nấm Phytophthora palmivora trên môi trường CRA có nhiễm
độc thuốc Norshield 86.2WG sau 6 ngày nuôi cấy ...................................................... 32
Hình 4.2: Khuẩn lạc của nấm Phytophthora palmivora trên môi trường CRA có nhiễm
độc thuốc sau 6 ngày nuôi cấy .................................................................................... 33
Hình 4.3: Kiểu tương tác và mức độ kháng mạnh của của Trichoderma virens (T.41)
với nấm Phytophthora palmivora gây bệnh trên ca cao (A+++). ................................ 34
Hình 4.4: Một số kiểu biến dạng của túi bào tử của Phytophthora palmivora trong dung dịch thuốc 35
Hình 4.5: Một số kiểu biến dạng của bào tử chống chịu của Phytophthora palmivora trong dung dịch
thuốc .................................................................................................................................................... 36
Hình 4.6: Bào tử chống chịu của Phytophthora palmivora hình thành trong môi trường thuốc (A), (B)
túi bào tử của Phytophthora palmivora trong dung dịch nước (không có thuốc), (C) sự phóng thích
bào tử động của túi bào tử trong môi trường không có thuốc. .......................................................... 37
Hình 4.7: Sự biến dạng phình to của sợi nấm của Phytophthora palmivora trong môi trường thuốc 37
Hình 4.8: Sự phân hủy đầu mút sợi nấm sợi nấm của Phytophthora palmivora trong môi trường dung
dịch thuốc ............................................................................................................................................. 37
Hình 4.9: Nấm Phytophthora palmivora được phân lập từ mẫu lỗ nhiễm bệnh trên
trái ca cao khi bẫy nấm từ đất .................................................................................... 39
Hình 4.10: Kết quả phản ứng trên trái của giống ca cao TD1 đối với nấm Phytophthora
palmivora được phân lập từ trái ca cao bẫy nấm từ mẫu đất tại 4 ngày sau chủng ... 39
Hình 4.11: Một số hình ảnh về nấm Phytophthora palmivora.................................... 44
Hình 4.12: Một số hình ảnh về nấm Trichoderma virens ............................................ 44
13
Hình 4.13: Triệu chứng do Phytophthora palmivora gây hại trên trái ở NT5 tại thời
điểm 15 ngày sau xử lý thuốc lần 2 (khi vào đầu mùa mưa). ...................................... 45
Hình 4.14: Kết quả bẫy nấm Trichoderma virens từ mẫu đất của NT4 (Xử lý chế phẩm
NLU – Tri) .................................................................................................................... 45
Hình 4.15: Một số hình ảnh bẫy nấm từ đất trên trái ca cao của các NT ở 15 ngày sau
xử lý thuốc lần 1. ....................................................................................................... 45
Đồ thị 1: Ảnh hưởng của các loại thuốc trừ nấm đến khả năng sinh trưởng của nấm
Phytophthora palmivora sau 6 ngày nuôi cấy. ............................................................ 63
Đồ thị 2: Diễn biến tỷ lệ mẫu lỗ nhiễm bệnh (%) trên trái ca cao bẫy nấm từ đất của
các nghiệm thức qua các thời điểm theo dõi. ............................................................ 63
Chương 1
GIỚI THIỆU
1.1. Đặt vấn đề
Cây ca cao (Theobroma cacao L.) là một loài cây công nghiệp dài ngày có giá
trị dinh dưỡng và kinh tế khá cao. Trên thế giới tổng sản lượng ca cao hằng năm trên
3,5 triệu tấn với giá trị khoảng 5,1 tỷ USD. Hiện nay trên thế giới, nhu cầu tiêu thụ hạt
14
ca cao để phục vụ cho ngành công nghiệp thực phẩm là rất lớn trong khi nguồn cung
ca cao chưa đáp ứng đủ. Các tổ chức nhập khẩu ca cao đang rất quan tâm đến việc phát
triển vùng nguyên liệu mới để bù đắp cho tình trạng ngày càng thiếu nguyên liệu. Vì
nguồn sản xuất ca cao chính ở hai nước Tây Phi là Bờ Biển Ngà và Ghana. Nếu có sự
bất ổn về chính trị hoặc thiên tai dịch bệnh xảy ra ở Tây Phi sẽ dẫn đến nguồn nguyên
liệu trên thế giới bị thiếu hụt nặng.
Hiện nay, trên thế giới vẫn đang thiếu từ 60.000 đến 120.000 tấn ca cao. Do
vậy, việc phát triển cây ca cao ở Việt Nam trong vòng 10 năm tới rất được khuyến
khích. Bộ NN và PTNT, các địa phương rất quan tâm chỉ đạo và tạo điều kiện cho
ngành ca cao phát triển trong 5 năm qua. Bộ đã thành lập ban điều phối phát triển ca
cao Việt Nam (2005), và phê duyệt “Đề án phát triển cây ca cao đến 2015 và định
hướng đến 2020” (2007). Tuy nhiên, Phytophthora palmivora luôn là vấn đề nan giải
đối với người trồng ca cao vì Phytophthora palmivora là tác nhân gây hại chính và
nghiêm trọng trên cây ca cao ở hầu hết các nước trồng ca cao trên thế giới cũng như ở
Việt Nam. Loài Phytophthora palmivora gây ra bệnh thối đen trái trên cây ca cao đã
làm thiệt hại lớn đến năng suất: tại Mexico là 80 %; tại Papua New Guinea là 5 – 39
%. Tại Indonesia, Phytophthora palmivora đã làm giảm 26 – 56 % năng suất ca cao.
Phytophthora palmivora có nguồn gốc từ đất, có khả năng lưu tồn lâu trong đất
và trên trái bệnh. Vì vậy nấm bệnh phát tán mạnh từ hai nguồn chính là từ đất và từ
trái bệnh. Đặc biệt, bệnh phát triển rất mạnh trong điều kiện mùa mưa, ẩm độ cao, gây
thiệt hại nghiêm trọng về năng suất và rất khó kiểm soát được bệnh. Hiện nay, chưa có
loại thuốc nào đặc trị được Phytophthora palmivora. Để hạn chế những thiệt hại do
Phytophthora palmivora gây ra thì việc nghiên cứu ra các loại thuốc có khả năng
phòng trừ Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao là rất thiết thực và cấp
bách.
Xuất phát từ thực tiễn trên, chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “ĐÁNH
GIÁ HIỆU LỰC CỦA MỘT SỐ LOẠI THUỐC HÓA HỌC VÀ SINH HỌC ĐỐI
VỚI Phytophthora palmivora GÂY BỆNH TRÊN CÂY CA CAO TẠI BÀ RỊA –
VŨNG TÀU”.
1.2. Mục đích đề tài
15
Đánh giá hiệu lực của một số loại thuốc: Norshield 86.2WG; Phytocide 50WP;
Nordox 86WP; NLU – Tri đối với Phytophthora palmivora gây bệnh trên ca cao.
1.3. Nội dung nghiên cứu
Khảo sát hiệu lực của các loại thuốc: Norshield 86.2WG; Phytocide 50WP;
Nordox 86WP đối với Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trong điều
kiện in vitro.
Khảo sát khả năng đối kháng của nấm Trichoderma virens đối với
Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao trong điều kiện in vitro.
Khảo sát sự ảnh hưởng của một số loại thuốc đối với Phytophthora palmivora
trong môi trường nước ở điều kiện in vitro.
Khảo sát sự tác động của một số loại thuốc: Norshield 86.2WG; Phytocide
50WP; Nordox 86WP; NLU – Tri đến mật số và sự phân bố trong đất của
Phytophthora palmivora gây bệnh trên cây ca cao ngoài đồng ruộng.
1.4. Tính cấp thiết của đề tài
Bệnh do Phytophthora palmivora gây hại trên cây ca cao là loại bệnh nghiêm
trọng và phổ biến nhất ở tất cả các vùng trồng ca cao trên thế giới cũng như ở Việt
Nam. Bệnh phát triển và lây lan rất mạnh trong mùa mưa, làm giảm năng suất và gây
thiệt hại lớn về kinh tế. Việc phòng trừ bệnh hại do Phytophthora palmivora luôn là
vấn đề nan giải đối với những người nông dân trồng ca cao. Hiện nay, bên cạnh những
biện pháp phòng trừ truyền thống, vẫn chưa có giải pháp nào có thể ngăn chăn được sự
phát triển và gây hại của bệnh. Vì vậy, việc nghiên cứu và đưa ra thử nghiệm các loại
thuốc có khả năng phòng trừ được bệnh do Phytophthora palmivora gây hại trên cây
ca cao là rất thiết thực và cấp bách.
1.5. Giới hạn đề tài
Chỉ sử dụng 4 loại thuốc trừ bệnh để làm thí nghiệm.
Đề tài được thực hiện từ tháng 02 đến tháng 06 năm 2011 tại xã Bình giã,
huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
16
Chương 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Giới thiệu chung về cây ca cao
2.1.1. Nguồn gốc, vị trí phân loại và công dụng của cây ca cao
Theo Peterson (2002), vị trí phân loại của cây ca cao như sau:
Giới: Plantae
Bộ: Malvales
17
Họ: Sterculiaceae
Giống: Theobroma
Loài: Theobroma cacao
Tên khoa học của cây ca cao là Theobroma cacao L., từ “Theobroma” là do
Lìnne - một nhà thực vật học của Thụy Điển đặt tên và từ “cacao” xuất phát từ tiếng
Mayas. Cây ca cao có nguồn gốc từ lưu vực sông Amazon nằm ở Nam Trung Mỹ và
cũng được trồng rộng rãi ở đây từ hơn 500 năm trước. Thổ dân Aztec ở Mexico đã chế
biến hạt ca cao thành một thực phẩm thiêng liêng dùng để dâng cúng thần linh.
Theobroma cacao L. gồm 3 nhóm chính là: Criollo, Forastero và Trinitario.
Nhóm Criollo có vỏ trái màu đỏ, cấu trúc vỏ mềm; mỗi trái có 20 - 30 hạt, hạt có chất
lượng rất cao do có hương ca cao đặc trưng; tử diệp có màu trắng ngà hoặc tím rất
nhạt; cây phát triển kém, lá nhỏ, rất mẫn cảm với sâu bệnh. Nhóm Forestero có vỏ trái
màu xanh, cấu trúc vỏ mềm, mỗi trái có từ 30 hạt trở lên, tử diệp có màu tím.
Forestero được trồng rộng rãi trên thế giới vì nhóm này cho năng suất cao. Nhóm
Trinitario có màu sắc vỏ thay đổi, cấu trúc vỏ trái cứng, mỗi trái có từ 30 hạt trở lên, tử
diệp có màu thay đổi. Trinitario có nguồn gốc từ Trinidad là con lai của nhóm Criollo
và nhóm Forastero.
Bộ phận chính được sử dụng là hạt, hạt ca cao được chế biến thủ công hoặc chế
biến công nghiệp thành các sản phẩm bột, bơ, chocolate và dầu tươi ca cao. Ngoài ra,
vỏ và lá ca cao còn có thể làm thức ăn cho gia súc, phân bón. Mặt khác, ca cao là loại
cây ưa bóng râm nên có thể trồng xen với các cây trồng khác. Hằng năm, lá ca cao
rụng tạo nên một lớp thảm mục bảo vệ tầng đất mặt và trả lại chất hữu cơ cho đất.
Đồng thời, cây ca cao còn được xem là một loài cây lâm nghiệp dùng để phủ kín đồi
trọc và bảo vệ đất chống xói mòn (Phạm Hồng Đức Phước, 2009).
2.1.2. Yêu cầu ngoại cảnh
Khí hậu: Cây ca cao thích hợp với khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, nhiệt độ trung
bình 20 – 30 oC, độ ẩm 70 – 80 %, lượng mưa trung bình hằng năm 1.500 - 2.000 mm.
Cây ca cao thích hợp với khí hậu có mùa khô kéo dài không quá 3 tháng, không có gió
mạnh thường xuyên.
18
Ánh sáng: Cây ca cao thích hợp với ánh sáng tán xạ (50 – 60 % cường độ ánh
sáng tự nhiên) nên có thể trồng xen ca cao vào trong vườn dừa, cà phê, điều, tiêu hay
vườn cây ăn trái có tán thưa như sầu riêng, nhãn, cam, chuối.
Đất đai: Cây ca cao trồng được với nhiều loại đất khác nhau (đất đỏ, đất xám,
đất phù sa cổ). Nhưng cây ca cao thích hợp nhất với đất có thành phần cơ giới nhẹ đến
trung bình, pH từ 5 – 7, tầng canh tác dày trên 1 m, dễ thoát nước, giàu chất hữu cơ
(Nguyễn Mạnh Hùng và Phạm Anh Cường, 2007).
2.1.3. Đặc điểm thực vật học
2.1.3.1. Thân
Sự sinh trưởng của thân mọc từ hạt gồm có 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 bắt đầu từ
khi hạt ca cao nẩy mầm, rễ mọc ra trước, sau đó 2 lá mầm được đẩy lên khỏi mặt đất 3
– 4 cm. Giai đoạn 2 được tính từ lúc các lá mầm mở ra, sau đó 4 lá đầu tiên xuất hiện,
cây sinh trưởng tiếp tục trong 6 – 7 tuần và chiều cao có thể đạt 0,5 – 2 m. Giai đoạn 3
được tính từ lúc chiều cao cây bắt đầu sinh trưởng chậm lại và 5 chồi bên phát triển
đồng thời tạo thành một tầng lá. Sau một số năm, cây ca cao có thể đạt chiều cao 4 –
10 m tùy theo mật độ trồng và độ che sáng, các chồi vượt thường hình thành từ thân
chính và cũng tạo ra các tầng lá làm cho cây ca cao tạo tán rõ rệt. Tán cây ca cao có
liên quan nhiều đến sản lượng nên việc tạo tán cho cây là một kỹ thuật quan trọng
trong nghề trồng ca cao (Nguyễn Văn Uyển và Nguyễn Tài Sum, 1996).
2.1.3.2. Lá
Lá ca cao phát triển thành từng đợt. Ở mỗi đợt, các chồi đỉnh phát triển nhanh
tạo ra từ 3 đến 6 cặp lá mới, các lá mới đều có màu xanh nhạt hoặc hơi đỏ nhưng khi
thành thục hoàn toàn sẽ có màu xanh đậm của lá trưởng thành. Sau mỗi đợt lá mới, các
chồi đỉnh lại đi vào tình trạng ngủ một thời gian dài hay ngắn tùy vào một số điều kiện
ngoại cảnh. Ở một đợt ra lá mới, chất dinh dưỡng được chuyển một phần từ các lá già
về các lá mới, về sau các lá già này rụng đi nên có người gọi mỗi đợt lá mới ở ca cao là
thay áo. Các yếu tố ngoại cảnh dẫn đến đợt lá mới chủ yếu là nhiệt độ và độ ẩm, mưa
giúp các đợt ra lá mới dày hơn và ở các cây ca cao không được che nắng thì lá mới
cũng ra nhiều hơn các cây ca cao được che nắng (Nguyễn Văn Uyển và Nguyễn Tài
Sum, 1996).
2.1.3.3. Rễ
19
Bộ rễ của cây ca cao gồm một rễ trụ chính có thể dài tới 2 m và hệ thống rễ phụ
nằm chủ yếu ở tầng đất mặt khoảng 20 cm. Hệ thống rễ phụ đan nhau dày đặc có chức
năng hút chất dinh dưỡng, nước ở tầng mặt và rễ trụ chính có nhiệm vụ hút nước, chất
dinh dưỡng ở tầng sâu. Biện pháp tủ gốc để giữ và kéo dài ẩm độ đất vào mùa khô rất
quan trọng cho việc duy trì hoạt động của hệ thống rễ phụ này trong quá trình hấp thu
nước và dinh dưỡng (Nguyễn Mạnh Hùng và Phạm Anh Cường, 2007).
2.1.3.4. Hoa
Đợt hoa đầu tiên trên cây trồng từ hạt có thể nở vào khoảng 14 - 20 tháng sau
khi trồng. Hoa ra tập trung vào mùa mưa, những nơi có đủ nước cây ra hoa quanh năm
nhưng vẫn có cao điểm ra hoa rộ. Hoa ca cao xuất hiện trên sẹo lá ở thân, cành. Do
hàng năm hoa xuất hiện cùng một chỗ nên lâu ngày phình to gọi là đệm hoa, thường
mỗi đệm hoa mang rất nhiều hoa, nếu đệm hoa bị tổn thương thì lượng hoa giảm hoặc
không ra nữa. Hoa nhỏ, màu hồng, có 5 cánh, hoa bắt đầu nở từ khoảng 3 giờ chiều
hôm trước cho đến 9 giờ sáng hôm sau. Sau khoảng thời gian đó thì các túi phấn bắt
đầu tung phấn và sự thụ phấn xảy ra trong ngày, các hoa không được thụ phấn sẽ rụng.
Trên mỗi cây ca cao trưởng thành có thể thấy rất nhiều hoa hình thành nhưng thông
thường chỉ 1 – 5 % được thụ tinh và kết trái (Phạm Hồng Đức Phước, 2009).
2.1.3.5. Sự thụ phấn
Việc thụ phấn chủ yếu do côn trùng thuộc họ Ceratopogonidae; loại côn trùng
này rất nhỏ nên khó quan sát thấy, chúng sống ở những nơi mát, tối, ẩm và sinh sản
trên các tàn dư thực vật, kể cả trên các vỏ quả ca cao. Vòng đời của loài côn trùng này
khoảng 28 ngày và quần thể chúng tăng rõ rệt vào mùa mưa. Cả côn trùng đực và cái
đều làm nhiệm vụ thụ phấn nhưng những con cái tích cực hơn, chúng hoạt động thụ
phấn chủ yếu vào chiều tối, bay từ cây nọ qua cây kia ở một khoảng cách nhỏ. Việc
phun thuốc sâu chỉ ảnh hưởng một vài ngày tới mật độ quần thể côn trùng vì chúng
phục hồi rất nhanh nên chưa có bằng chứng rõ rệt về ảnh hưởng xấu của việc phun
thuốc sâu lúc ra hoa đến sản lượng quả. Cây ca cao có mức độ thụ phấn chéo cao vì
phần lớn các giống trồng hiện nay đều tự bất thụ, mức độ tự bất thụ cũng không giống
nhau ở các loài phụ khác nhau (Nguyễn Mạnh Hùng và Phạm Anh Cường, 2007).
2.1.3.6. Trái và hạt
20
Sau khi thụ phấn, trái ca cao phát triển chậm trong 40 ngày đầu nhưng sau đó
nhanh dần, trái đạt kích thước lớn nhất sau thụ phấn khoảng 75 ngày. Sau khi thụ phấn
khoảng 85 ngày, sự tăng trưởng của trái chậm lại, trong khi hạt bên trong trái bắt đầu
tăng trưởng nhanh, đây cũng là thời kỳ hạt tích lũy chất béo. Lớp cơm nhầy hình thành
khoảng 140 ngày sau khi thụ phấn. Khi hạt tăng trưởng đạt kích thước tối đa, trái sẽ
vào giai đoạn chín. Như vậy, thời gian từ khi thụ phấn đến khi trái chín kéo dài từ 5 - 6
tháng tùy theo giống. Số lượng hoa thụ tinh mặc dù nhỏ so với tổng số hoa nhưng cây
ca cao thường không duy trì được hết số trái đã hình thành. Trong vòng 100 ngày sau
khi thụ tinh, chủ yếu vào các thời điểm sau 50 và 70 ngày, trái non có thể trở nên vàng
và ngừng sinh trưởng sau đó đen lại nhưng vẫn dính trên cây. Tỷ lệ trái không đi đến
được giai đoạn chín tùy thuộc rất nhiều vào giống và điều kiện ngoại cảnh.
Mỗi trái ca cao thường chứa 30 - 40 hạt, chung quanh hạt có lớp cơm nhầy bao
bọc, lớp cơm nhầy có vị hơi ngọt và là cơ chất cho quá trình lên men khi ủ hạt sau này.
Trái ca cao có kích thước, hình dáng và màu sắc khá đa dạng, kích thước có thể từ 10 30 cm theo chiều dài, hình dáng có thể từ gần tròn đến dài dạng ống, vỏ ngoài có thể
tương đối nhẵn hoặc xù xì, màu sắc có thể từ xanh vàng đến tím sẫm hoặc hơi đỏ.
Hình thức thụ phấn của cây ca cao là thụ phấn chéo nhờ côn trùng, vì vậy sự phân ly
tính trạng rất rõ rệt, các trái trên cùng một cây có thể giống nhau nhưng trong cùng
một vườn có thể gặp nhiều dạng trái khác nhau rõ rệt (Nguyễn Văn Uyển và Nguyễn
Tài Sum, 1996).
2.1.4. Giá trị dinh dưỡng
Ca cao thô và một số thành phẩm sô cô la chứa rất nhiều nhóm chất chống oxy
hóa, cụ thể như nhóm chất flavanol (epicatechin, catechin, procyanidin). Các nghiên
cứu cho thấy nhóm chất flavanol có vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ thống tim
mạch hoạt động tốt, ngăn ngừa bệnh tim.
Trong bơ ca cao giàu acid béo không no và acid béo no. Trong đó, acid béo
không no (acid oleic và acid linoleic) chiếm một phần ba của tổng lượng chất béo, chất
này được cho là làm giảm lượng cholesterol trong máu. Acid béo no (acid stearic)
cũng chiếm một phần ba của tổng lượng chất béo và acid stearic không có ảnh hưởng
gì đến lượng cholesterol trong máu mặc dù theo các nghiên cứu khoa học thì acid béo
21
no thường có hại cho sức khỏe vì làm tăng lượng cholesterol trong máu gây tắc nghẽn
các mạch máu về sau.
Bột ca cao giàu các thành phần dinh dưỡng như: Carbonhydrate, protein, chất
béo cùng một số vitamin và khoáng chất. Trong 100 g bột ca cao chứa 115 mg
carbonhydrate, 185 mg protein, 217 mg chất béo, 950 mg Na, 1.500 mg K, 130 mg Ca,
520 mg Mg, 660 mg P, 460 mg Cl (Phạm Hồng Đức Phước, 2009).
2.1.5. Giá trị kinh tế
2.1.5.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ ca cao trên thế giới
Hiện nay trên thế giới có 3 vùng trồng ca cao chủ lực là Tây Phi, Nam Mỹ và
Đông Nam Á . Năm 2008, Tây Phi được xếp thứ nhất về sản xuất ca cao chiếm khoảng
70 % tổng sản lượng ca cao của thế giới với các nước sản xuất chính là Bờ Biển Ngà
(1.370.000 tấn), Ghana (675.000 tấn), Nigeria (210.000 tấn) và Cameroon (185.000
tấn). Đứng thứ hai là khu vực Đông Nam Á chiếm khoảng 18 % tổng sản lượng ca cao
của thế giới với nước sản xuất chính là Indonesia (580.000 tấn). Cuối cùng là Nam Mỹ
chiếm khoảng 12 % tổng sản lượng ca cao của thế giới với hai nước sản xuất chính là
Brazil (160.000 tấn) và Ecuador (115.000 tấn). Tổng sản lượng ca cao của thế giới đạt
khoảng 3.700.000 tấn vào năm 2008 (Vietnam - WTO, 2009).
Nếu chỉ xét riêng trong vùng Đông Nam Á thì nhu cầu về hạt ca cao rất lớn.
Hiện nay các nhà máy chế biến trong vùng Đông Nam Á chỉ mới họat động 61 % công
suất. Năm 2007, lượng tiêu thụ ca cao của Malaysia rất lớn (306.000 tấn) trong khi
lượng sản xuất trong nước rất thấp (35.000 tấn) nên Malaysia phải nhập khẩu ca cao từ
Indonesia nhưng do hạt ca cao của Indonesia chất lượng kém nên phải nhập thêm từ
Tây Phi để pha trộn (Vietnam - WTO, 2009).
Giá ca cao trên thị trường thế giới vừa lập kỷ lục cao chưa từng có trong vòng
32 năm qua, do tình hình bất ổn chính trị gia tăng ở Bắc Phi và Trung Đông. Theo
Bloomberg, ca cao kỳ hạn tháng 5 tại thị trường New York phiên giao dịch cuối tuần
qua, 4/3/2011, vọt lên mức 3.775 đô la/tấn, mức cao chưa từng có kể từ tháng 1/1979,
sau khi bạo lực gia tăng tại Bờ Biển Ngà - nước sản xuất ca cao lớn nhất thế giới. Tại
London, giá ca cao cũng vọt lên 2.425 bảng Anh/tấn, mức cao nhất kể từ ngày
19/7/2010. Theo Rabobank: “bất ổn nghiêm trọng ở Bờ Biển Ngà sẽ không chỉ làm
22
giảm cung ca cao ngắn hạn mà có thể tiếp tục ảnh hưởng tới nguồn cung trong cả vụ
mùa tới” (Hải Hà, 2011).
2.1.5.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ ca cao tại Việt Nam
Cây ca cao đã được người Pháp du nhập vào Việt Nam từ năm 1878 và chỉ
trồng thử nghiệm trên diện tích nhỏ. Năm 1956, chính quyền miền Nam đã đưa cây ca
cao vào trồng chính thức tại một số tỉnh ở miền Nam nhưng do không có thị trường
tiêu thụ, lại trồng rải rác không tập trung, gây khó khăn trong việc chế biến và tiêu thụ
nên khó có thể khuyến khích việc trồng phổ biến cây ca cao (Nguyễn Văn Uyển và
Nguyễn Tài Sum, 1996).
Năm 1980, với chương trình khuyến khích trồng ca cao của nhà nước, ca cao
được trồng rộng rãi ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Tuy nhiên, các doanh nghiệp
nhà nước hỗ trợ cho chương trình này không xây dựng được thị trường tiêu thụ các sản
phẩm của ca cao nên toàn bộ ngành sản xuất ca cao đã sụp đổ. Năm 1990, công ty
Mars và hiệp hội ca cao thế giới đã đề nghị Việt Nam nên trồng phổ biến cây ca cao do
tình hình trong nước cũng như trên thế giới thay đổi theo chiều hướng thuận lợi để
phát triển cây công nghiệp này. Năm 1993, Việt Nam đã bình thường hóa quan hệ với
Mỹ là nước tiêu thụ ca cao chủ yếu trên thế giới. Nhu cầu tiêu thụ ca cao trên thế giới
tăng nhanh trong khi vùng sản xuất ca cao chủ lực là Nam Mỹ và Tây Phi lại có nhiều
biến động về chính trị, thời tiết và dịch bệnh, làm giới hạn nguồn cung cấp ca cao.
Năm 2005, ban điều phối ca cao Việt Nam được bộ Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn thành lập nhằm giúp bộ định hướng phát triển cho ngành ca cao Việt Nam.
Cũng trong năm 2005, bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã ban hành tiêu chuẩn hạt ca
cao Việt Nam nhằm giúp người sản xuất có cơ sở để sản xuất hạt ca cao chất lượng
cao. Năm 2006, lần đầu tiên 8 dòng ca cao thương mại trong bộ giống do trường Đại
học Nông Lâm Tp. HCM khảo nghiệm được bộ NN và PTNT công nhận và cho phép
trồng rộng rãi trên toàn quốc. Đây là 2 sự kiện có ý nghĩa lớn góp phần giúp cây ca cao
trở thành cây trồng chính trong hệ thống canh tác ở Việt Nam.
Năm 2007, các tỉnh có diện tích trồng ca cao lớn trong nước ta bao gồm: Bến
Tre (2.922 ha), Tiền Giang (1.300 ha), Bình Phước (1.200 ha), Bà Rịa – Vũng Tàu
(1.119 ha) và Đắk Lắk (1.111 ha). Sản lượng ca cao của Việt Nam đạt khoảng 300 tấn
trong năm 2007 (Vietnam – WTO, 2009).
23
Theo báo cáo của Ban Điều phối Phát Triển Ca Cao Việt Nam, tính đến cuối
năm 2010, diện tích trồng ca cao ở Việt Nam là 16.725 ha, tăng 3.580 ha so với năm
2009, thấp hơn 1.775 ha so với kế hoạch các tỉnh dự kiến trong năm 2010, do trong
năm qua điều kiện thời tiết diễn biến bất thường. Tổng số có 2.100 ha ca cao trồng
thuần, số còn lại là diện tích trồng xen với một số cây công nghiệp (dừa, điều, cà phê)
và cây ăn quả. Diện tích ca cao thu hoạch đến nay khoảng 7.300 ha, chiếm 43,6 %
tổng diện tích trồng. Năng suất ca cao bình quân cả nước còn thấp (khoảng 3,5 tạ/ha),
chênh lệch khá lớn giữa các vùng trồng. Ước tính, nếu được thâm canh tốt thì nhiều
diện tích có thể cho năng suất từ 1 – 2 tấn/ha. Về sản lượng, đến hết năm 2010, sản
lượng ca cao Việt Nam ước đạt 2.500 tấn hạt khô/năm (Chu Văn, 2011).
2.1.5.2. Tình hình phát triển ca cao tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Toàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hiện có khoảng 1.200 ha đất trồng ca cao, là một
trong 7 địa phương có diện tích trồng ca cao lớn trong cả nước. Trong đó, diện tích
đang cho thu hoạch là 250 ha, sản lượng hàng năm đạt hơn 200 tấn. Từ đầu năm đến
nay, toàn tỉnh đã xuất được gần 50 tấn ca cao với giá bán hơn 65 triệu đồng/tấn tăng 30
% so với năm ngoái. Trong năm 2010, ngành nông nghiệp đã tổ chức khảo sát, đánh
giá tổng thể về các loại cây trồng trên địa bàn tỉnh. Theo đó, sẽ phát triển hơn 1.500 ha
cây ca cao xen canh với các loại cây công nghiệp khác. Vừa qua, gần 122 ha ca cao
của huyện Châu Đức (Bà Rịa – Vũng Tàu) đã được Tổ chức chứng nhận ca cao toàn
cầu Solidaridad cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế. Đây là tin vui cho những người
trồng ca cao, cũng là bước khởi đầu thuận lợi để xây dựng thương hiệu cho cây ca cao
Bà Rịa – Vũng Tàu trong thời gian tới. Bà Rịa – Vũng Tàu cùng với Đắc Lắc, Tiền
Giang là 3 tỉnh đầu tiên của cả nước được chọn tham gia chương trình của bộ tiêu
chuẩn quốc tế và được cấp giấy chứng nhận sớm nhất. Theo ông Trịnh Văn Thành,
Giám đốc Công ty TNHH Thành Đạt, hiện nay, nhu cầu tiêu thụ ca cao rất lớn, trong
khi nguồn cung khan hiếm. Trong xu thế phát triển hiện nay, việc xây dựng chứng chỉ
quốc tế cho cây ca cao là điều kiện tốt để xây dựng một thương hiệu ca cao uy tín về
chất lượng trên thị trường. Chất lượng ca cao canh tác theo tiêu chuẩn quốc tế của bà
con nông dân được đánh giá cao, chinh phục được những thị trường khó tính như Nhật
Bản, Pháp... Vì vậy, đây chính là cơ hội cho cây ca cao Bà Rịa – Vũng Tàu “lên ngôi”
(Báo Bà Rịa – Vũng Tàu, 2011).
24
2.2. Giới thiệu chung về Phytophthora palmivora
2.2.1. Vị trí phân loại và phổ ký chủ
Theo Trịnh Đình Hưng (2008), vị trí phân loại của Phytophthora palmivora như
sau:
Ngành : Chomista
Lớp: Oomycetes
Bộ: Peronosporales
Họ: Pythiaceae
Giống: Phytophthora
Loài: Palmivora
Bốn loài Phytophthora được biết là tác nhân gây bệnh trên cây ca cao bao
gồm Phytophthora palmivora, Phytophthora megakarya, Phytophthora capsici,
Phytophthora citrophthora. Trong đó, Phytophthora palmivora là loài gây hại chủ yếu
ở nhiều nước trồng ca cao trên thế giới. Không chỉ gây hại trên cây ca cao,
Phytophthora palmivora còn gây ra rất nhiều bệnh trên nhiều loại cây trồng khác nhau
như bệnh loét sọc mặt cạo trên cao su, bệnh thối rễ và thân trên đu đủ, bệnh thối rễ và
loét thân trên sầu riêng, bệnh thối rễ và xì mủ thân trên cam quýt (George, 1983).
2.2.2. Phân biệt Phytophthora palmivora với Pythium sp.
Khi phân lập Phytophthora palmivora, chúng ta thường phân lập nhầm với
Pythium sp. bởi vì Phytophthora palmivora và Pythium sp. đều thuộc họ Pythiaceae
nên chúng có mối quan hệ di truyền rất gần nhau. Tuy nhiên, giữa Phytophthora
palmivora với Pythium sp. vẫn có nhiều đặc điểm đặc trưng để phân biệt, cụ thể là
hình dạng túi bào tử của chúng khác nhau và cách phóng động bào tử cũng khác nhau.
Hình 2.1: Túi bào tử dạng hình cầu của Pythium sp. (A, B) và túi bào tử dạng hình trứng của
Phytophthora palmivora (C, D) (Jason, 2009).
25
(A)
(B)
Hình 2.2: Cách phóng động bào tử của Pythium sp. (A) và cách phóng động
bào tử của Phytophthora palmivora (B) (Theo Erwin và Riberio, 1996).
Hình 2.2 (A) cho thấy một ống tháo được hình thành từ túi bào tử của Pythium
sp. và một túi giả có thành rất mỏng hình thành ở cuối ống tháo, các động bào tử sau
đó phát triển bên trong túi giả và được tung ra khi màng túi giả bị vỡ. Ngược lại, ở
hình 2.2 (B) cho thấy các động bào tử của Phytophthora palmivra được hình thành
trong túi bào tử và được giải phóng trực tiếp từ túi bào tử.
2.2.3. Đặc điểm phát sinh và phát triển của Phytophthora palmivora
Theo Tarjot (1974), điều kiện thời tiết thuận lợi cho việc sản xuất túi bào tử là
ở ẩm độ khoảng 80 % và nhiệt độ khoảng 25 – 30 0C, túi bào tử có thể sản xuất hệ sợi
mới và động bào tử khi ở trong nước. Sự phóng thích động bào tử tốt nhất khi nhiệt độ
của nước vào khoảng 15 – 18 0C và ẩm độ từ 70 – 80 %; sau khi phóng thích, động
bào tử bơi trong nước bằng 2 lông roi, cuối cùng không di chuyển nữa khi được bao
vào nang và sau đó bắt đầu nẩy mầm khi nhiệt độ từ 28 – 30 0C và có đủ oxy.
2.2.4. Chu kỳ sống của nấm Phytophthora palmivora
Theo Trịnh Đình Hưng (2008), bào tử Phytophthora palmivora không nhìn thấy
được bằng mắt thường. Bào tử của Phytophthora palmivora gồm 3 dạng vô tính là: túi
bào tử, động bào tử, bào tử chống chịu và 1 dạng hữu tính là bào tử noãn.
Túi bào tử (Sporangium) được tạo ra trên những sợi nấm (Mycelium) trong điều
kiện ẩm ướt và nhiệt độ thích hợp 22 – 28 oC. Trong mỗi túi bào tử chứa 30 – 40 động
bào tử (Zoospore), động bào tử có hình dạng xác định và được giải phóng khi có điều
kiện thích hợp. Các động bào tử có thể di chuyển được nhờ 2 lông roi và chúng bơi lội
hàng giờ liền, cuối cùng ngừng bơi lội và cuộn tròn để kết kén, về sau hình thành vách
tế bào tạo nên thể nang (Cyst). Nếu gặp điều kiện thuận lợi thì các thể nang này sẽ nảy
mầm thành sợi nấm.
