Giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện mỹ đức, thành phố hà nội hiện nay

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chương 1. GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN........................................................................8
1.1............................................................................................................................. Qu
an niệm về giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên...........................................8
1.2.

Những yếu tố cơ bản tác động đến giáo dục ý thức chính trị cho thanh

niên ................................................................................................................... 21

Chương 2. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO
THANH NIÊN HUYỆN MỸ ĐỨC - THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY 32
2.1.

Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và đặc điểm thanh niên

của huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội................................................................32
2.2.

Những ưu điểm trong giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện

Mỹ Đức, thành phố Hà Nội và nguyên nhân.......................................................40
2.3.

Những hạn chế trong giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện

Mỹ Đức, thành phố Hà Nội và nguyên nhân.......................................................51

Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG GIÁO

DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN Ở HUYỆN MỸ ĐỨC,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI..................................57
3.1.

Phương hướng tăng cường giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên

huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.........................................57
3.2.

Giải pháp tăng cường giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên ở huyện

Mỹ đức, thành phố Hà Nội..................................................................................62

KẾT LUẬN....................................................................................................75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................77


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CĐ

Cao đẳng

CNH

Công nghiệp hóa

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CSVN
CTQG :

Cộng sản Việt Nam
Chính trị quốc gia

ĐH

Đại học

GDĐT

Giáo dục đào tạo

HĐH

Hiện đại hóa

LLCT
Nxb

Lý luận chính trị
Nhà xuất bản

PGS
TCT

Phó giáo sư
Ý thức chính trị

TNCS
TS

Thanh niên cộng sản
Tiến sĩ

UBND

Ủy ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thanh niên Việt Nam là lực lượng hùng hậu, có tiềm năng to lớn, có đóng góp quan
trọng trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng
sản Việt Nam luôn đánh giá cao vai trò của thế hệ trẻ; quan tâm giáo dục, động viên, phát
huy mọi khả năng của thế hệ trẻ phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Trong
bản “Di chúc” để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn
dặn về trách nhiệm của Đảng đối với thanh niên là: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo
đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội
vừa “hồng” vừa “chuyên”; bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan
trọng và rất cần thiết” [29, tr.489].
Kế thừa quan điểm của Người, trong gần 90 năm qua, Đảng ta luôn đánh giá cao vai
trò của thanh niên. Nghị quyết Trung ương 7, khóa X của Đảng tiếp tục khẳng định vai trò
to lớn đó: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết
định tương lai, vận mệnh dân tộc... công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc”
[33]. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến giáo dục YTCT cho thanh niên nhằm giáo
dục lý tưởng cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị, xây dựng những lớp người kế tục trung
thành với lý tưởng của Đảng và của cách mạng Việt Nam “Độc lập dân tộc gắn liền với
CNXH”.

Phần lớn thanh niên nước ta đều có có lòng yêu nước nồng nàn, có lý tưởng cách
mạng, luôn phát huy truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, khẳng định niềm tin vào
mục tiêu, lý tưởng cách mạng và sự lãnh đạo của Đảng. Đa số thanh niên ý thức rõ trách
nhiệm của mình đối với Tổ quốc và nhân dân, ra sức phấn đấu lao động, học tập, rèn luyện
về mọi mặt với khát vọng cống hiến hết mình vì tương lai tươi sáng của dân tộc.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường, do yêu cầu cần phải hội nhập
quốc tế, do sự bùng phát của lối sống thực dụng chạy theo danh lợi bất chấp đạo lý đã dẫn
đến những tiêu cực trong xã hội ngày càng phổ biến. Những biểu hiện xa rời mục tiêu của
chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục, sự chống phá của các thế lực phản động quốc tế
nhằm thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” đã tác động không nhỏ đến đời sống đạo đức
công dân, ảnh hưởng lớn đến tâm tư, tình cảm, ý chí phấn đấu của thanh niên. Hậu quả là đã
có một bộ phận thanh niên phai nhạt niềm tin, lý tưởng, mất phương hướng phấn đấu; sống
dựa dẫm, thiếu trách nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội, sa vào tệ nạn xã hội... Trước thực
trạng trên, việc giáo dục YTCT cho thanh niên là một trong những việc làm cần thiết và có ý

1


nghĩa quan trọng hiện nay nhằm từng bước khắc phục những hạn chế về tư tưởng chính trị,
YTCT, đạo đức, lối sống của thanh niên Việt Nam.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của thanh niên và công tác giáo dục ý thức chính trị,
cũng như trước những đòi hỏi của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong
những năm qua, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội không ngừng chú trọng, tăng cường
công tác thanh niên, đặc biệt là công tác giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên. Huyện ủy
Mỹ Đức định hướng các cấp chính quyền xây dựng cơ chế, chính sách thanh niên; bằng
những nội dung, biện pháp, cách thức cụ thể đã thu hút, động viên, tập hợp thanh niên tham
gia vào sự nghiệp cách mạng, xây dựng đất nước. Thanh niên trở thành lực lượng to lớn góp
phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng địa phương vững mạnh, phát triển; có
năng lực và trình độ, tự giác chấp hành chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; tích
cực học tập, phát triển kinh tế, giữ vững an ninh, trật tự và an toàn xã hội...

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên công tác giáo dục ý thức chính trị cho thanh
niên trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng nhu cầu của thực tế
cách mạng đang đặt ra. Đứng trước tình hình suy thoái tư tưởng, chủ nghĩa cá nhân, không
giữ vững lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị trong một bộ phận không nhỏ thanh niên đã
làm cho vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên trên địa bàn huyện càng trở nên bức
thiết hơn bao giờ hết.
Từ việc nhận thức tầm quan trọng của công tác giáo dục ý thức chính trị nói chung
trong tình hình đổi mới đất nước hiện nay đồng thời đánh giá đúng điều kiện cụ thể của
huyện Mỹ Đức thì công tác giáo dục ý thức chính trị đối với thanh niên trên địa bàn huyện
càng trở nên bức thiết và quan trọng hơn. Vì vậy tác giả chọn và nghiên cứu đề tài “Giáo
dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội hiện nay” làm
luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Liên quan đến vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên đến nay đã có nhiều
công trình khoa học, các công trình tiêu biểu như:
Thứ nhất, các sách chuyên khảo:
- Cuốn sách “Những vấn đề giáo dục hiện nay quan điểm và giải pháp ” do nhiều tác
giả viết, Nxb. Tri Thức, Hà Nội, 2008. Nội dung cuốn sách gồm các bài quan trọng về các
vấn đề mấu chốt và cấp bách của giáo dục do các tác giả trong và ngoài nước viết. Các tác
giả đưa ra những phương hướng và giải pháp đối với giáo dục Việt Nam.

2


-

Cuốn sách “Đảng lãnh đạo công tác tư tưởng trong thời kì đổi mới” do TS. Nguyễn

Danh Tiên (chủ biên), Nxb. CTQG, Hà Nội, 2010. Cuốn sách đã đề cập đến vai trò của
Đảng trong lãnh đạo công tác tư tưởng trước sự phức tạp của tình hình quốc tế và trong

nước; tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống trong bộ phận không
nhỏ cán bộ, đảng viên và nhân dân. Các tác giả cũng nêu lên những phương hướng, nhiệm
vụ và các giải pháp nhằm nâng cao sự lãnh đạo của Đảng trong tình hình hiện nay.
-

Năm 2004, tác giả Phạm Đình Nghiệp với cuốn sách “Giáo dục lý tưởng cách

mạng cho thanh niên hiện nay”, NXB Thanh Niên, Hà Nội, 2004 đã cung cấp thông tin về
thực trạng của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ, và một số giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ý thức chính trị cho thế hệ trẻ Việt Nam trong
tình hình mới.
-

Trong cuốn “Về giáo dục và tổ chức thanh niên”, Hồ Chí Minh, Nxb. Thanh niên,

Hà nội, 1980. Nội dung cuốn sách khái quát tư tưởng của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của
thanh niên và sự cần thiết phải chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên và công tác vận
động thanh niên trong sự nghiệp cách mạng.
-

Năm 2011, tác giả Phạm Hồng Tung trong đề tài “Thực trạng và xu thế biển đổi lối

sống của thanh niên Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế” đã làm sáng tỏ
các vấn đề lý luận và cách tiếp cận khi nghiên cứu về thanh niên và lối sống của thanh niên;
khảo sát và phân tích tình hình thanh niên, lối sống của thanh niên trong hơn hai thập kỷ đổi
mới đất nước thông qua đỏ chỉ ra những đặc trưng cơ bản của thanh niên và đặc trưng lối
sống của thanh niên trong quá trình đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế, chỉ ra những yếu
tố tác động cơ bản, có tính chất định hướng trong quá trình biến đổi lối sống của thanh niên.
Trên cơ sở những nghiên cứu, với những luận chứng có tính thuyết phục cao, tác giả đã đưa
ra những khuyến nghị khoa học và đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng lối sống của thanh

niên Việt Nam phù hợp với tiến trình đổi mới đất nước hiện.
-

PGS.TS.Trần Thị Anh Đào tác giả cuốn sách: “Công tác giáo dục lý luận chính trị

cho sinh viên Việt Nam hiện nay”, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2013. Trên cơ sở
nghiên cứu lý luận và thực tiễn cần tìm ra những giải pháp khả thi để góp phần hữu hiệu vào
việc nâng cao chất lượng giáo lý luận chính trị cho sinh viên, nhằm đáp ứng ngày càng tốt
hơn yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa.
Thứ hai, các đề tài, luận án, luận văn:

3


Đề tài “Giáo dục chính trị tư tưởng cho Thanh niên trong giai đoạn hiện nay ”

-

(2005) của tác giải Nguyễn Đức Quyền, Đại học Hà Nội nghiên cứu về lĩnh vực giáo dục
chính trị, tư tưởng và lối sống của thanh niên đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng
cao chất lượng công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
“Định hướng giá trị của thanh niên sinh viên hiện nay”, Đỗ Ngọc Hà, luận án tiến

-

sĩ tâm lý học, trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 2002. Đề tài đã khái quát và hệ thống hóa
cơ sở lý luận tâm lý học về giá trị, định hướng giá trị của thanh niên sinh viên. Theo tác giả,
trong những công trình bàn về dịnh hướng giá trị trên thế giới, có 7 hướng nghiên cứu chính
và phạm trù giá trị được khai thác dưới góc độ tâm lý học và xã hội học có điều ch nh cho

phù hợp tình hình thực tiễn ở Việt Nam.
Đề tài “Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay” của tác giải Phạm

-

Đình Nghiệp, Học viện Thanh Thiếu niên Việt Nam (2004). Đề tài nghiên cứu làm rõ cơ sở
lý luận và phân tích thực trạng công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong
những năm qua; dự báo về xu hướng phát triển của đất nước và của tuổi trẻ, trên cơ sở đó đề
xuất những kiến nghị và giải pháp của Đoàn về công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
thế hệ trẻ.
Đề tài “Tình hình tư tưởng thanh niên và công tác giáo dục của Đoàn giai đoạn

-

hiện nay” của tác giải Trần Văn Miền (2002, đề tài nghiên cứu cấp Bộ) làm rõ các khái
niệm công cụ, quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, của Đảng về
giáo dục thanh niên; đánh giá thực trạng tình hình tư tưởng thanh niên và công tác giáo dục
chính trị, tư tưởng của Đoàn thời gian qua; dự báo và đề xuất khuyến nghị các giải pháp
nhằm tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị tư tưởng của Đoàn trong
thời kỳ mới.
Đề tài khoa học cấp bộ “Giải pháp của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh về giáo dục đạo

-

đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay ” của tác giả Trần Thanh Giang
(2013). Đề tài đã làm rõ môt số vấn đề lý luận về giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên,
vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên;
về thực trạng xây dựng và việc thực hiện các giải pháp giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh
niên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và những yêu cầu đạt ra.
-

Luận án tiến sĩ của Trần Hùng (2000) về “Hiệu quả giáo dục lý luân chính trị cho

sinh viên các trường đại học tại thành phổ Hồ Chí Minh: Thực trạng và giải pháp ”. Luận
án đã xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho sinh

4


viên. Việc nâng cao chất lượng đào tạo giảng viên lý luận chính trị luôn phải gắn với yêu
cầu nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên.
-

Tác giả Phùng Quang Thắng với đề tài “Giáo dục chính trị tư tưởng cho đoàn viên

thanh niên từ thực tiễn văn phòng trung ương Đảng” (2016, luận văn thạc sỹ) đã nêu ra
được một số khái niệm cơ bản về đoàn viên, thanh niên; những chủ trương chính sách của
Nhà nước về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên thanh niên.
Thứ ba, các bài báo khoa học, tạp chí:
Bài viết “Mấy vấn đề về xây dựng lý tưởng cho thanh niên hiện nay” của tác giả Vũ
Oanh đăng trên Tạp chí cộng sản, số 11, tháng 6 năm 1996. Tác giả Trần Sỹ Phán với bài
viết: “Giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lổi sổng cho sinh viên Việt Nam hiện nay”, Tạp
chí lý luận chính trị, số tháng 7. “Đổi mới toàn diện, nâng cao chất lượng hiệu quả công
tác giáo dục lý luân chính trị trong tình hình mới ” của tác giả Đào Duy Quát, Tạp chí Tư
tưởng - Văn hóa, số 6, năm 2006; “Phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về lý luân
chính trị theo quan điểm của Hồ Chí Minh ” (Mạch Quang Thắng, 2008, Tạp chí Tuyên
giáo, số 11). Vũ Hữu Ngoạn với bài viết “Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư
tưởng trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí lý luận chính trị , số 12.
Tất cả các công trình khoa học, sách, luận án trên đều có liên quan đến đề tài trên các
khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một

cách có hệ thống hoạt động giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên ở huyện Mỹ Đức, thành
phố Hà Nội. Do đó, đề tài “Giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành
phố Hà Nội” là vấn đề mới, mang ý nghĩa thực tiễn cao, không trùng lặp các công trình
khoa học, các luận văn đã công bố.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên,
đề tài đánh giá thực trạng và đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường
giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ
Để thực hiện mục tiêu trên, đề tài giải quyết những nhiệm vụ cụ thể sau:
-

Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên.

5


-

Đánh giá thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành

phố Hà Nội để làm sáng tỏ những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong giáo dục ý thức
chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.
-

Đề xuất phương hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường giáo dục ý

thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

-

Đối tượng

Đề tài nghiên cứu về giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành
phố Hà Nội.
-

Phạm vi nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu công tác giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức,
thành phố Hà Nội; giới hạn phạm vi nghiên cứu từ năm 2008 đến nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
-

Đề tài được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa duy vật biện

chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử; chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp
luật của Nhà nước về thanh niên, công tác giáo dục và giáo dục ý thức chính trị cho thanh
niên.
-

Đề tài kết hợp sử dụng phương pháp nghiên cứu như: phân tích - tổng hợp; đánh

giá, quy nạp; diễn dịch; đối chiếu; so sánh...
Đề tài góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về công tác giáo dục ý thức
chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên; đi sâu nghiên cứu thực trạng công tác
giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội nhằm ch ra
những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề xuất giải pháp góp phần tăng cường công tác
giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
-

Ý nghĩa lý luận:

Đề tài đưa ra những nghiên cứu về thanh niên và công tác giáo dục ý thức chính trị
cho thanh niên trong huyện. Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm sâu sắc thêm
những vấn đề lý luận về giáo dục YTCT cho thanh niên nói chung và cho thanh niên huyện
Mỹ Đức nói riêng.
-

Ý nghĩa thực tiễn:

6


Việc thực hiện đề tài “ Giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên huyện Mỹ Đức, thành
phố Hà Nội hiện nay” từ thực tiễn ở huyện sẽ chỉ ra được những ưu điểm, những tồn tại, hạn
chế và nguyên nhân của nó trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng đối với đoàn viên
thanh niên huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội. Ở mức độ nhất định, kết quả nghiên cứu làm
tài liệu tham khảo cho việc lãnh đạo và chỉ đạo công tác thanh niên trong huyện; làm tài liệu
cho những sinh viên, học viên và những người muốn tìm hiểu về vấn đề thanh niên, công
tác giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận
văn được kết cấu thành 3 chương và 7 tiết.

7

Chương 1
GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1.

Quan niệm về giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên

1.1.1. Ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị
Ý thức chính trị
Khái niệm ý thức chính trị được tạo thành từ hai khái niệm là ý thức và chính trị. Ý
thức theo triết học Mác - Lênin là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ óc của con
người, là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Sự phản ánh ý thức không phải là sự
phản ánh thụ động giản đơn, mà là sự phản ánh chủ động, sáng tạo hiện thực khách quan.
Theo Phạm Minh Hạc thì ở một con người, ý thức là năng lực hiểu biết được các tri
thức về thực tại khách quan nói riêng mà người đó tiếp thu được và năng lực hiểu được thế
giới chủ quan trong chính bản thân người đó.
về bản chất, ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Điều đó thể hiện
rằng nội dung của ý thức do thế giới khách quan quy định. Ý thức là hình ảnh của thế giới
khách quan vì nó nằm trong bộ não con người. Ý thức là cái phản ánh thế giới khách quan
nhưng nó là cái thuộc phạm vi chủ quan, là thực tại chủ quan.
Ý thức là sự phản ánh thế giới một cách sáng tạo. Tính sáng tạo của ý thức được thể
hiện ra rất phong phú. Trên cơ sở những cái đã có, ý thức có thể tạo ra tri thức mới về sự
vật. Ý thức là sự phản ánh sáng tạo vì sự phản ánh đó dù trực tiếp hay gián tiếp, dù dưới
dạng ý tưởng thì bao giờ cũng phải dựa vào những tiền đề vật chất, dựa trên hoạt động thực
tiễn nhất định. Sự sáng tạo của ý thức không đối lập, loại trừ, tách rời sự phản ánh mà
ngược lại thống nhất với phản ánh, trên cơ sở phản ánh.
Nguồn gốc của ý thức bao gồm: nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc xã hội. Nguồn gốc
tự nhiên: Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, ý thức là một thuộc tính của vật chất, nhưng
không phải là của mọi dạng vật chất, mà chỉ là thuộc tính của một dạng vật chất có tổ chức
cao là bộ óc con người. Ý thức là sự phản ánh thế giới bên ngoài vào đầu óc con người. Bộ
óc con người là cơ quan phản ánh, song chỉ có bộ óc thôi thì chưa thể có ý thức; không có

sự tác động của thế giới bên ngoài lên các giác quan và qua đó đến bộ óc thì hoạt động ý
thức không thể xảy ra. Như vậy, nguồn gốc tự nhiên của ý thức là: bộ óc người cùng với thế
giới bên ngoài tác động lên bộ óc.


Nguồn gốc xã hội: Điều kiện tự nhiên của ý thức là rất quan trọng, song, điều kiện
quyết định cho sự ra đời của ý thức là nguồn gốc xã hội. Ý thức ra đời cùng với quá trình
hình thành bộ óc con người nhờ lao động, ngôn ngữ và những quan hệ xã hội. Nguồn gốc
trực tiếp quan trọng nhất quyết định sự ra đời và phát triển của ý thức là lao động, là thực
tiễn xã hội. Ý thức phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc con người thông qua lao động,
ngôn ngữ và các quan hệ xã hội. Ý thức là một sản phẩm của xã hội.
Chức năng của ý thức có 3 chức năng cơ bản sau: Chức năng nhận thức - sự chiếm
lĩnh tri thức có tính tích cực và có tính chủ định, được thực hiện trong các quá trình hoạt
động nhận thức. Chức năng điều chỉnh trên cơ sở cá nhân gia nhập vào các quan hệ xã hội.
Chức năng thông tin - được thực hiện hoá trong quá trình giao tiếp, trao đổi tri thức và điều
hoà lẫn nhau bởi hành vi con người.
Ý thức là một hiện tượng tâm lý - xã hội có kết cấu phức tạp. Theo các yếu tố hợp
thành, ý thức bao gồm các yếu tố cấu thành như tri thức, tình cảm, niềm tin, lý trí, ý chí...
trong đó tri thức là yếu tố cơ bản, cốt lõi. Theo chiều sâu của nội tâm, ý thức bao gồm tự ý
thức, tiềm thức, vô thức.
Chính trị từ khi xuất hiện đã có ảnh hưởng to lớn tới quá trình tồn tại và phát triển
của mỗi cộng đồng, mỗi quốc gia, dân tộc và toàn nhân loại.
Theo Từ điển Triết học: “Chính trị là sự tham gia vào các công việc nhà nước, việc
qui định những hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước. Lĩnh vực chính trị
bao gồm các vấn đề chế độ nhà nước, quản lý đất nước, lãnh đạo các giai cấp, vấn đề đấu
tranh đảng phái, v.v. Những lợi ích căn bản của các giai cấp và những quan hệ qua lại của
các giai cấp biểu hiện trong chính trị. Chính trị cũng biểu hiện những quan hệ giữa các dân
tộc và giữa các quốc gia (chính sách đối ngoại). Các quan hệ giữa các giai cấp và do đó, cả
chính trị của họ nữa bắt nguồn từ địa vị kinh tế của họ. Những tư tưởng chính trị và những
thể chế tương ứng với chúng là kiến trúc thượng tầng bên trên cơ sở hạ tầng kinh tế. Tuy

nhiên, điều đó hoàn toàn không có nghĩa rằng chính trị là hệ quả thụ động của kinh tế...”
[49, tr.85, 86]
V.I. Lênin cho rằng, “chính trị là sự tham gia vào công việc nhà nước, là việc vạch
hướng đi cho nhà nước, là việc xác định hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà
nước” [55, tr.404]. Trong chính trị, yếu tố quan trọng nhất là “tổ chức chính quyền nhà
nước”. Do vậy, “Chính trị là quan hệ giữa các giai cấp, các quốc gia, các dân tộc, các lực
lượng xã hội trong việc giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước” [56, tr.403]. Chính trị là
tổng hợp những phương hướng, những mục tiêu quy định bởi giai cấp, dân tộc, là hoạt động


thực tiễn của các giai cấp, các đảng phái, nhà nước để thực hiện con đường phát triển đã
chọn nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, bản chất của chính trị suy cho cùng là sự
biểu hiện tập trung của kinh tế. Lênin chỉ rõ: “Chính trị là sự biểu hiện tập trung của kinh
tế... chính trị không thể không chiếm địa vị hàng đầu so với kinh tế ” [54, tr.121].
Như vậy, có thể hiểu chính trị là toàn bộ những hoạt động có liên quan đến những
quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp xã hội, giữa các dân tộc, trong đó chủ yếu nhất là vấn đề
giành, giữ chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực của nhà nước.
Ý thức chính trị là hình thái ý thức xã hội xuất hiện khi xã hội có giai cấp và nhà
nước, nó phản ánh đời sống chính trị của xã hội, trong đó cốt lõi là mối quan hệ giữa các
giai cấp. Cụ thể hơn, ý thức chính trị là sự phản ánh các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội
giữa các giai cấp, các dân tộc, các quốc gia, cũng như thái độ của các giai cấp đối với quyền
lực nhà nước. Ý thức chính trị là một lĩnh vực rộng lớn, phức tạp, nhạy cảm và có vai trò
quan trọng trong đời sống xã hội có giai cấp. V.I.Lênin cho rằng: ý thức chính trị bao gồm
những mối quan hệ giữa tất cả các giai cấp, tầng lớp với Nhà nước và Chính phủ.
Với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, ý thức chính trị cũng bao gồm những nét
đặc trưng của ý thức xã hội nói chung. Bởi vậy, có thể hiểu ý thức chính trị là những tình
cảm, thái độ chính trị, quan điểm, tư tưởng chính trị hay lý luận chính trị của cộng đồng xã
hội, hoặc của các tầng lớp, giai cấp trong xã hội, phản ánh mọi mặt của đời sống chính trị.
Như vậy, ta thấy, ý thức chính trị là những tình cảm, thái độ chính trị, quan điểm, tư tưởng

chính trị, phản ánh vị trí, vai trò của các chủ thể trong đời sống chính trị, kinh tế, xã hội.
Các cấp độ của ý thức chính trị:
Thứ nhất, ý thức chính trị ở cấp độ phản ánh trực tiếp:
Trường hợp này ý thức chính trị biểu hiện là tâm lý, mong ước, cảm xúc, nguyện
vọng... của quần chúng về những vấn đề chính trị trong thực tiễn đời sống. Ở cấp độ này, ý
thức chính trị biểu hiện một cách trực quan, chưa có tính khái quát, tính hệ thống và tính lý
luận chưa cao và không ổn định, do đó nó phản ánh còn thiếu đầy đủ, thiếu toàn diện về bản
chất các vấn đề chính trị. Tuy vậy, ý thức chính trị ở cấp độ này có nội dung rất phong phú,
là cơ sở dữ liệu để ý thức chính trị ở cấp độ lý luận khai thác, đúc kết, khái quát hóa, phản
ánh nội dung bản chất các vấn đề chính trị.
Thứ hai, ý thức chính trị ở cấp độ lý luận: nó biểu hiện là những quan điểm chính trị
đã được khái quát, hệ thống hóa thành một chỉnh thể mang tính hợp lý, tính khoa học, phản
ánh được mối quan hệ bản chất, tất yếu, phổ biến của các hiện tượng trong đời sống chính


trị. Ý thức chính trị ở cấp độ này được diễn tả dưới dạng các phạm trù, khái niệm, luận
điểm khoa học và thể hiện ở trình độ cao nhất đó là các học thuyết chính trị và hệ tư tưởng
chính trị. Hệ tư tưởng chính trị thường gắn với các tổ chức chính trị mà thông quá đó một
giai cấp trong xã hội có thể tiến hành đấu tranh về ý thức hệ vì lợi ích của giai cấp mình và
vì lợi ích cho các chủ thể xã hội mà nó làm đại diện. Hệ tư tưởng chính trị của giai cấp phản
ánh trực tiếp và tập trung nhất lợi ích của giai cấp đó, nó được hình thành một cách tự giác,
được các nhà tư tưởng của giai cấp xây dựng và truyền bá.
Ý thức chính trị có vai trò hết sức to lớn đối với sự phát triển xã hội. Thông qua tổ
chức nhà nước nó tác động trở lại cơ sở kinh tế và có thể, trong những giới hạn nhất định
thay đổi cơ sở kinh tế. Hệ tư tưởng chính trị cũng giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh
thần của xã hội.
Tác động tích cực hoặc tiêu cực của hệ tư tưởng chính trị phụ thuộc vào tính chất tiến
bộ, cách mạng hoặc phản tiến bộ, phản cách mạng của giai cấp mang hệ tư tưởng đó. Giai
cấp khi còn tiến bộ, cách mạng, tiêu biểu cho xu thế phát triển đi lên của lịch sử thì hệ tư
tưởng chính trị của nó có tác dụng tích cực đến sự phát triển xã hội. Ngược lại, khi giai cấp

đó trở thành lạc hậu, phản động, thì hệ tư tưởng chính trị của nó tác động tiêu cực, kìm hãm
sự phát triển của xã hội.
Từ những phân tích trên cho thấy, ý thức chính trị là một lĩnh vực rộng lớn, phức tạp,
nhạy cảm và đóng vai trò quan trọng trong đời sống của xã hội có giai cấp. Ý thức chính trị
được biểu hiện qua hai cấp độ là tâm lý chính trị và hệ tư tưởng chính trị. Trên thực tế ý
thức chính trị bao giờ cũng gắn với một chủ thể nào đó, sẽ không có ý thức chính trị chung
chung cho mọi thời đại, vì đời sống tinh thần của xã hội nói chung và ý thức chính trị nói
riêng được hình thành và phát triển trên cơ sở đời sống vật chất trong một giai đoạn cụ thể
nhất định. Với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, ý thức chính trị cũng bao gồm những
nét đặc trưng của ý thức xã hội nói chung. Bởi vậy, có thể thiểu ý thức chính trị là những
tình cảm, thái độ chính trị, quan điểm, tư tưởng chính trị của cộng đồng xã hội, hoặc của
các tầng lớp, giai cấp trong xã hội, phản ánh mọi mặt của đời sống chính trị.
Giáo dục YTCT
Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt, khi tìm hiểu khái niệm giáo dục có nhiều cách
hiểu khác nhau do xuất phát từ các cách tiếp cận khác nhau. Trong tiếng anh giáo dục là
“education” có nghĩa là dẫn dắt con người vươn tới sự hoàn thiện hơn, tốt đẹp hơn cái đang
có ở hiện tại.


Theo giáo trình Giáo dục học thì định nghĩa: “giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt,
bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội của các thế hệ loài
người”. Theo định nghĩa này nhấn mạnh đến vấn đề truyền đạt của người dạy và việc lĩnh
hội của người học, nhấn mạnh đến yếu tố dạy học.
Kế thừa các quan niệm của các nhà nghiên cứu, theo tác giả giáo dục là một trong
những hoạt động của cá nhân hoặc tổ chức tác động đến đối tượng bằng các hình thức và
phương pháp khác nhau nhằm đi đến mục đích cuối cùng là làm thay đổi sự phát triển theo
chiều hướng tích cực của cá nhân hoặc đối tượng theo ý muốn của chủ thể.
Theo các quan niệm, giáo dục là quá trình được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác
thông qua quá trình giảng dạy; là sự tác động có hệ thống, có chủ đích của chủ thể giáo dục
và được sắp xếp, tổ chức một cách khoa học nhằm chuyển biến đối tượng giáo dục theo

những mong muốn, mục tiêu xác định.
Giáo dục có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách của con người.
Giáo dục vạch ra phương hướng phát triển nhân cách thông qua những hình mẫu nhân cách
theo một yêu cầu nhất định; thông qua giáo dục nhằm truyền thụ các tri thức, các kỹ năng
để góp phần hình thành nhân cách và qua đó giáo dục hướng tới một tương lai tốt đẹp.
Trước những đòi hỏi của xã hội, giáo dục có khả năng uốn nắn những hành vi lệch chuẩn
trong hình thành và phát triển nhân cách, tạo nên những hình mẫu nhân cách mới.
Hoạt động giáo dục chính quy liên quan đến việc dạy và học trong môi trường học và
theo một chương trình học nhất định. Giáo dục gắn với hệ thống nhà trường (giáo dục nhà
trường), đó là các hoạt động giáo dục được tổ chức một cách khoa học, quy củ, bài bản, có
chủ đích dựa trên nội dung, chương trình, phương thức đào tạo được áp dụng thống nhất,
phù hợp đối với từng cấp học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục cũng được hiểu là
hoạt động có mục đích của xã hội với nhiều lực lượng tham gia, tác động để hình thành nên
những giá trị nhân cách, những năng lực phẩm chất cần thiết nào đó (giáo dục xã hội).
Ngoài giáo dục nhà trường và xã hội thì mỗi gia đình cũng có những ảnh hưởng, tác động
quan trọng đến việc hình thành, phát triển nhân cách của con em mình (giáo dục gia đình).
Đồng thời, giáo dục cũng bao hàm cả những hoạt động tự thân của mỗi cá nhân trong việc
tìm tòi, học hỏi, nghiên cứu để chiếm lĩnh tri thức (tự giáo dục).
Giáo dục có vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia,
dân tộc. Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn thế hệ trẻ “Non sông Việt Nam có
trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang sánh vai cùng các
cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các


em” [29, tr.35]. Ngày 3/9/1945, trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ, chủ tịch
Hồ Chí Minh đã đề ra những nhiệm vụ cấp bách của đất nước lúc bấy giờ, trong đó có
nhiệm vụ về giáo dục. Đảng và Nhà nước ta trong suốt tiến trình cách mạng đã luôn coi
trọng giáo dục, xem đó là quốc sách hàng đầu, được ưu tiên trước nhất, thậm chí đi trước
một bước so với các chính sách phát triển kinh tế - xã hội khác. Nghị Quyết TW 3, khoá 7
năm 1993 khẳng định: “Khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu;

đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”. Nghị quyết TW 2, khoá VIII: “Phát triển giáo
dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Nghị quyết TW 8, khoá XI: “Giáo dục và đào tạo là
quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục
là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội”.
Giáo dục ý thức chính trị là một quá trình có chủ đích của chủ thể giáo dục đến đối
tượng giáo dục và phù hợp với sự phát triển và tiến bộ của xã hội. Giáo dục YTCT là hoạt
động giáo dục trên lĩnh vực tư tưởng. “Bản chất của công tác giáo dục chính trị-tư tưởng là
quá trình tác động có mục đích, có hệ thống của một Đảng, một giai cấp, một tổ chức vào
quần chúng nhằm giác ngộ, nâng cao nhận thức tư tưởng của họ về quan điểm, đường lối
chính trị để quy tụ, tập hợp quần chúng tham gia vào quá trình đấu tranh giành và bảo vệ
thực thi quyền lực chính trị, bảo vệ lợi ích của giai cấp” [24, tr.18]. Giữ vị trí là một bộ
phận của công tác tư tưởng, giáo dục YTCT là hoạt động có mục đích của Đảng Cộng sản,
Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội nhằm hình thành ở cán bộ, đảng viên, quần
chúng nhân dân về thế giới quan khoa học, rèn luyện bản lĩnh chính trị vừng vàng, niềm tin
vào sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo, khắc phục thói thụ động và thờ ơ chính trị,
hình thành thái độ đấu tranh đối với các tư tưởng phản tiến bộ, thúc đẩy tính tích tự giác,
tích cực, sáng tạo tham gia vào các phong trào cách mạng.
Đất nước ta đang trong thời kỳ hội nhập, đổi mới, đẩy mạnh quá trình công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. “Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước
Việt Nam theo con đường XHCN trên nền tảng chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh” [25, tr.83]. Giáo dục YTCT là một bộ phận trong công tác tư tưởng của Đảng. Nội
dung trọng tâm của giáo dục YTCT là tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Bên
cạnh những nội dung trọng tâm đó, giáo dục YTCT còn bao gồm: giáo dục lý tưởng cách
mạng - xã hội chủ nghĩa, giáo dục niềm tin vào sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo,
tính tích cực chính trị-xã hội, đấu tranh khắc phục sự mơ hồ về chính trị, phai nhạt lý


tưởng... xây dựng con người Việt Nam mới có nhân cách cao đẹp, sống nhân văn, nhân ái,

có ý thức xây dựng và bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ chính trị, đấu tranh cho lợi ích của
dân tộc.
Như vậy, giáo dục YTCT là hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến các tầng
lớp, giai cấp trong xã hội; định hướng giá trị, lý tưởng cách mạng, cung cấp thông tin về
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trong quần chúng nhằm nâng cao nhận thức chính trị,
củng cố niềm tin và bản lĩnh chính trị, hình thành con người mới với khả năng nhạy bén,
chủ động, tích cực tự giác, sáng tạo góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Công tác giáo dục ý thức chính trị là các hoạt động giáo dục một cách khoa học, quy
củ, bài bản, có chủ đích dựa trên nội dung, chương trình, phương thức đào tạo tư tưởng Hồ
Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng; chính sách pháp luật của Nhà nước đến với
thanh niên, giúp họ có niềm tin, tri thức, lý tưởng chính trị đúng đắn, góp phần hình thành
thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng; đồng thời, phát huy tính tích cực của
thanh niên trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.1.2. Thanh niên và giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên
1.1.2.1. Thanh niên
Thứ nhất, về độ tuổi của thanh niên: Theo Điều lệ của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh, thanh niên Việt Nam là những người có tuổi từ 16 đến 30. Từ góc độ pháp luật,
theo điều 1, Luật Thanh niên năm 2005 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam thông qua tại kì họp thứ XI thì “Thanh niên quy định trong Luật này là công dân
Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi”. Là thời kì sung sức nhất của mỗi con người về thể
chất, có sự phát triển mạnh về trí tuệ, nhạy bén, năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài
bão. Từ góc độ xã hội học, thanh niên được xem là một nhóm xã hội của những người “mới
lớn”, “Tuổi thanh niên là độ tuổi quá độ từ trẻ con sang người lớn trong cuộc đời mỗi
người”. Đây là một nhóm động, không ổn định, nó như một dòng chảy, thường xuyên đón
nhận những thành viên mới và chia tay những người đã trưởng thành, vượt quá phạm vi lứa
tuổi của nhóm.
Từ góc độ tâm lý học, thanh niên là một độ tuổi, ở giữa lứa tuổi trẻ em và tuổi trưởng
thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh cao, tuy nhiên, các yếu tố tâm
lý mới được định hình và ổn định một cách tương đối. Thanh niên có sự khác biệt lớn về

nhiều mặt (tuổi, nơi sinh sống, nghề nghiệp...) do đó, các đặc điểm tâm lý của thanh niên rất
phong phú, đa dạng, tuy nhiên, họ có một tính chất chung, đó là tính trẻ. Tính trẻ được thể


hiện ở sự năng động, nhiệt huyết, chấp nhận mạo hiểm, giàu ước mơ và hoài bão lớn, thích
cái mới, thích giao lưu, học hỏi và mong muốn có những đóng góp cho xã hội để khẳng
định bản thân.
Phạm vi tuổi của thanh niên khá rộng (từ 16 tuổi đến 30 tuổi). Vì vậy, xét từ góc độ
nghề nghiệp của họ, trong thanh niên có nhiều nhóm nhỏ khác nhau. Nhóm trẻ tuổi nhất
đang chuẩn bị kết thúc những năm học phổ thông, mối quan tâm lớn nhất của họ là lựa chọn
nghề, chọn trường để tiếp tục học cao hơn, hoặc bước vào nghề; một bộ phận khác đang học
tập tại các trường cao đẳng, đại học, tiếp thu kiến thức và kỹ năng chuyên môn ở trình độ
cao để trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước; có một bộ phận mới bước
vào hoạt động nghề nghiệp, đang đối mặt với những khó khăn, thử thách ban đầu; bên cạnh
đó, một bộ phận thanh niên đã khẳng định được vị trí nghề nghiệp của mình, có những cống
hiến nhất định cho xã hội. Ngày nay, nhờ sự phát triển của khoa học - công nghệ, một
lĩnh vực có rất nhiều đặc điểm phù hợp với tâm lý thanh niên, được thanh niên ưa thích và
tích cực vận dụng vào chuyên môn, không ít thanh niên đã sớm đạt được thành tích lớn,
nhanh chóng khẳng định được bản thân. Với sự nhanh nhạy, nhiệt huyết của tính trẻ, dám
nghĩ, dám làm và sức khỏe tốt, thanh niên được xem là lực lượng chủ chốt của xã hội.
Thứ hai, thanh niên là một nhóm xã hội - dân cư bao gồm những thành viên trong
một xã hội cụ thể đang trong độ tuổi thanh niên. Với ý nghĩa nhóm xã hội - dân cư, thanh
niên có vai trò và ý nghĩa vô cùng quan trọng trong đời sống của mỗi cộng đồng, mỗi quốc
gia - dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Một năm bắt đầu bằng mùa xuân, cuộc đời
bắt đầu bằng tuổi trẻ; tuổi trẻ là mùa xuân của dân tộc. Có thể nói, thanh niên chính là
tương lai của toàn cộng đồng, dân tộc. Do đó, “Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi
nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà! Mình phải
làm thế nào cho ích nước lợi nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn
đấu chừng nào”, “Thanh niên phải có tinh thần gan dạ và sáng tạo, cần phải có chí khí hăng
hái và tinh thần tiến lên vượt mọi khó khăn gian khổ để tiến mãi không ngừng” [31, tr.455].

Đó là những lời căn dặn quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với tầng lớp thanh niên,
trong đó có đội ngũ sinh viên có tri thức.
Ở nước ta, thanh niên được xem là rường cột của nước nhà, lực lượng xung kích
trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự
thành bại của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây
dựng chủ nghĩa xã hội. Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với công tác thanh niên thời kì đẩy


mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã khẳng định: “Thanh niên là lực lượng xã hội to
lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực
lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ,
sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ,
luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình” [24, tr.35].
Như vậy, thanh niên được đánh giá là lực lượng dân số quan trọng của mỗi quốc gia
không chỉ bởi họ là lực lượng dân số đông đảo đang góp phần quan trọng vào mọi hoạt
động của đời sống xã hội, mà họ còn là một lực lượng mới đang lớn lên, đang trưởng
thành và có khả năng thích ứng nhanh nhạy trước những biến động của xã hội.
Thanh niên có khả năng tiếp thu cái mới, cái tiến bộ, những kiến thức khoa học kỹ thuật
và công nghệ hiện đại, tiên tiến làm phong phú thêm những khả năng của bản thân để
vươn lên làm chủ và cải tạo tự nhiên và xã hội.
Từ những cơ sở trên, có thể đưa ra định nghĩa thanh niên Việt Nam như sau: thanh
niên Việt Nam là một nhóm xã hội - dân cư, những người từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi, thuộc
mọi giai cấp, tầng lớp xã hội; gồm những người có sức khỏe thể chất đạt đến đỉnh cao;
năng động, nhiệt huyết, dám nghĩ, dám làm, thích giao lưu, học hỏi để nâng cao trình độ
về mọi mặt, mong muốn được đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân. Họ là một lực
lượng quan trọng của xã hội hiện tại cũng như trong tương lai. Để có thể phát triển một
cách toàn diện, bên cạnh việc được trang bị kiến thức chuyên môn, thanh niên Việt Nam
hiện nay cần được trang bị cả tri thức về lý luận chính trị, YTCT, đạo đức, phong cách,
trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành pháp luật...

1.1.2.2. Giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên
Những chuyển biến mau lẹ của đời sống xã hội đã và đang có những ảnh hưởng
không nhỏ đến tâm lý, niềm tin, lý tưởng chính trị của một bộ phận không nhỏ tầng lớp
thanh niên, sinh viên. Theo số liệu điều tra, khảo sát trong Đề tài khoa học cấp bộ của
PGS,TS. Nguyễn Tuấn Hùng, trong tổng số 851 sinh viên được hỏi về vấn đề con đường đi
lên của đất nước, có 71,8% sinh viên cho rằng đất nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa là sự lựa chọn đúng đắn, 26,4% cho rằng chưa hiểu hoặc chưa quan
tâm và 4,1% cho rằng nên lựa chọn con đường khác; hỏi về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam, có 81,8% sinh viên thừa nhận Đảng Cộng sản Việt Nam xứng đáng là người
duy nhất lãnh đạo Nhà nước và xã hội, 14,5% cho rằng chưa hiểu hoặc chưa quan tâm và
4.5% cho rằng nước ta cần theo chế độ đa đảng,.. [50, tr.109].


Một trong những đặc điểm nổi bật của thanh niên là họ luôn hướng đến những tìm tòi
mới, sáng tạo, háo hức với những thay đổi, phát triển của đời sống xã hội. Trong quá trình
đó, một mặt, họ tiếp thu những cái mới thật sự và tốt đẹp, nhưng mặt khác do nhận thức hạn
chế, cũng có thể tiếp nhận những yếu tố lỗi thời, không phù hợp. Thanh niên cũng hết sức
nhạy cảm về các vấn đề chính trị - xã hội, họ luôn tích cực gia nhập vào các hoạt động cộng
đồng, là lực lượng đi đầu trong các hoạt động chính trị - xã hội của đất nước. Mỗi một thay
đổi trong đời sống hàng ngày đều có tác động nhanh, mạnh mẽ đến tầng lớp thanh niên. Vì
vậy, sự nhạy cảm của thanh niên nếu không được định hướng đúng thì rất dễ bị kích động,
lôi kéo, dẫn đến những hành động nông nổi. Một bộ phận thanh niên nhận thức về chính trị
còn kém, ít quan tâm đến tình hình đất nước, bàng quang với thời cuộc, lập trường tư tưởng
không vững vàng,... Vì vậy việc giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên là điều cần thiết và
cấp bách.
Giáo dục YTCT cho thanh niên có thể hiểu là những hoạt động chủ động, tự giác, tích
cực của các chủ thể đối với thanh niên nhằm giúp cho họ có niềm tin, tri thức, lý tưởng
chính trị đúng đắn; góp phần hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng,
đồng thời phát huy tính tích cực của thanh niên trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.

1.1.3. Mục đích, nội dung, phương thức giáo dục ý thức chính trị cho thanh
niên
1.1.3.1. Mục đích giáo dục YTCT cho thanh niên :
Giáo dục YTCT cho thanh niên là quá trình truyền đạt chủ nghĩa Mác - lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước
cho thanh niên; cung cấp thông tin trong lĩnh vực chính trị nhằm nâng cao nhận thức chính
trị, củng cố niềm tin và bản lĩnh chính trị để góp phần chủ yếu vào việc hình thành thế giới
quan và phương pháp luận khoa học cho thanh niên. Giáo dục YTCT cùng với các hoạt
động giáo dục khác tác động trực tiếp đến tư tưởng, tình cảm, đạo đức, lối sống của mỗi
thanh niên; bồi dưỡng nhân sinh quan cộng sản, lý tưởng cách mạng và niềm tin đối với các
giá trị của chủ nghĩa xã hội, khắc phục thói thụ động, thờ ở chính trị, hình thành thái độ đấu
tranh không khoan nhượng đối với các tư tưởng phản tiến bộ; thúc đẩy tính tích cực, tự
giác, sáng tạo tham gia vào các phong trào cách mạng.
1.1.3.2. Nội dung giáo dục YTCT cho thanh niên :
Giáo dục YTCT cho thanh niên là quá trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng
cách giải thích, tuyên truyền những những tri thức khoa học, tư tưởng trong lĩnh vực chính


trị để góp phần chủ yếu vào việc hình thành thế giới quan và phương pháp luận khoa học
cho thanh niên. Nhằm bồi dưỡng lý tưởng cách mạng và niềm tin vào các giá trị của chủ
nghĩa xã hội để thanh niên có thái độ và hành động chính trị tích cực. Giáo dục YTCT biểu
hiện tập trung nhất ở những nội dung sau:
Một là, giáo dục ý thức chính trị là giáo dục thế giới quan khoa học, nhân sinh quan
cách mạng cho thanh niên, những tri thức về lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ đó, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của
Đảng, kiên định đi theo con đường mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn là độc lập
dân tộc gắn liền với CNXH
Hai là, giáo dục cho thanh niên có lòng tự hào dân tộc, niềm tin, ý chí bản lĩnh kiên
cường và tầm nhận thức sâu rộng trước những âm mưu phá hoại của kẻ thù. Qua đó, nâng
cao tinh thần cách mạng, phát huy cao độ vai trò của thanh niên trong quá trình đấu tranh

làm thất bại các âm mưu của thế lực thù địch, bồi đắp bản lĩnh cách mạng và rèn luyện ý chí
kiên cường đấu tranh, vượt mọi khó khăn, thử thách.
Ba là, giáo dục các giá trị đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng cho thanh niên, góp
phần hình thành và hoàn thiện nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa, con người phát
triển toàn diện.
Bổn là, giáo dục cho thanh niên tinh thần tập thể, tinh thần đoàn kết dân tộc và đoàn
kết quốc tế. Giáo dục lớp người trẻ có tinh thần yêu lao động, chuyên cần, sáng tạo. Qua đó,
nhằm xây dựng lớp người mới cần cù trong lao động và rèn luyện, dám nghĩ, dám làm, có
tinh thần kỷ luật và trách nhiệm với bản thân và xã hội.
Năm là, ý thức và trách nhiệm đối với tập thể, nghĩa vụ công dân đối với sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Sáu là, giáo dục cho thanh niên những hiểu biết về những giá trị văn hóa truyền thống
tốt đẹp của dân tộc, để từ đó hình thành cho họ ý thức giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa
truyền thông ấy.
1.1.3.3. Phương thức giáo dục YTCT cho thanh niên:
Giáo dục YTCT cho thanh niên có những phương thức chủ yếu như sau:
Một là, giáo dục thông qua việc tuyên truyền cho thanh niên. Đây là phương thức
giáo dục quan trọng trong giáo dục YTCT cho thanh niên. Phương thức này được thực hiện
thông qua vai trò và hoạt động của các cán bộ đoàn cũng như các tình nguyện viên. Quán
triệt quan điểm, chủ trương của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, các cán bộ đoàn và các tình
nguyện viên lĩnh hội những tri thức về lý luận chính trị; tuyên truyền, phổ biến cho các


đoàn viên thông qua các buổi sinh hoạt Đoàn thường kỳ, các buổi sinh hoạt chuyên đề, các
diễn đàn khoa học... nhằm trang bị cho thanh niên những tri thức về lý luận chính trị, củng
cố lập trường quan điểm, xây dựng thái độ chính trị đúng đắn, định hướng dư luận cho
thanh niên trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị trong nước và quốc tế. Có
thể nói, tuyên truyền là chìa khóa để thu hút sự quan tâm, hiểu biết của thanh niên về những
vấn đề chính trị, giúp họ nâng cao YTCT.
Hai là, giáo dục YTCT thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng và mạng

xã hội; thông qua các kênh thông tin như website, bảng tin, hệ thống loa phát thanh, pa nô,
áp phích, băng zôn,..., các nội dung về giáo dục YTCT được các chủ thể giáo dục chuyển tải
tới thanh niên. Qua các phương tiện này, các cơ quan chức năng có cơ hội nắm bắt, tìm hiểu
quan điểm, thái độ, tri thức của thanh niên đối với các vấn đề chính trị; kịp thời có những
định hướng đúng đắn cho sinh viên, có những biện pháp để tăng cường hiệu quả công tác
giáo dục YTCT cho sinh viên.
Ba là, tổ chức các phong trào thi đua, sự kiện, hoạt động tập thể: Những sự kiện, hoạt
động này do các tổ chức như Đoàn Thanh niên phát động nhằm giáo dục, định hướng chính
trị cho thanh niên.
Bổn là, giáo dục YTCT thông qua các tấm gương điển hình, nhân vật lịch sử... Đây
cũng là một phương thức giáo dục tích cực nhằm nêu gương, biểu dương những nhân vật
lịch sử có nhiều đóng góp cho dân tộc; những chính trị gia, những nhân vật kiệt xuất đã làm
thay đổi lịch sử của một dân tộc hay cả nhân loại. Đây là phương thức giáo dục “nêu
gương” đã từng được Chủ tịch Hồ Chí Minh rất đề cao vì nó góp phần bồi đắp niềm tự hào,
tiếp thêm động lực, ý chí phấn đấu cho thanh niên với mong muốn được cống hiến, được
khẳng định bản thân và đóng góp cho xã hội.
Năm là, giáo dục thông qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao. Thể
dục thể thao không chỉ giúp cho thanh niên rèn luyện thể chất, giữ gìn sức khỏe, tăng sức đề
kháng của cơ thể, tránh được bệnh tật mà còn giúp thanh niên hiểu được tinh thần đồng đội,
sức mạnh của sự đoàn kết và k luật. Các hoạt động văn nghệ như liên hoan văn nghệ, văn
nghệ xung kích, thi đấu giao lưu thể dục thể thao... giúp mang lại sự vui vẻ, lạc quan, tinh
thần nhân văn, cách mạng cho thanh niên. Đây cũng là động lực tinh thần to lớn giúp cho
thanh niên có thêm niềm phấn khởi, yêu đời, mong muốn được hòa nhập, sống có trách
nhiệm với bản thân và những người xung quanh.
Sáu là, giáo dục YTCT thông qua việc phát động các phong trào tình nguyện, xung
kích cho thanh niên. Thông qua phong trào thanh niên tình nguyện, phong trào hiến máu


nhân đạo vì cộng đồng, ủng hộ đồng bào bị lũ lụt, thiên tai, hoạt động hướng nghiệp, trang
bị tri thức khoa học, tri thức về cuộc sống,v.v. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tạo điều kiện cho

mỗi thanh niên có thêm cơ hội thể hiện tình cảm và trách nhiệm của bản thân đối với cộng
đồng xã hội; được khẳng định mình, được cống hiến cho xã hội. Các hoạt động về nguồn
nhằm ôn lại truyền thống lịch sử hào hung của dân tộc, đồng thời đánh thức trách nhiệm của
tuổi trẻ đối với vận mệnh của đất nước.
Những phương thức giáo dục YTCT nêu trên sẽ góp phần truyền tải những nội dung
giáo dục YTCT, làm cho thanh niên có thế giới quan chính trị đúng đắn và biết vận dụng thế
giới quan đó của mình vào hoạt động thực tiễn.
1.2. Những yếu tố cơ bản tác động đến giáo dục ý thức chính trị cho thanh niên
1.2.1. Các quan điểm chủ trương và đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật
của Nhà nước về giáo dục thanh niên nói chung, giáo dục ý thức chính trị cho thanh
niên nói riêng
Trong đời sống xã hội, giáo dục và đào tạo là lĩnh vực có vai trò quan trọng đối với
mọi quốc gia, dân tộc ở mọi thời đại. Với xu thế phát triền của xã hội đề cao vai trò của tri
thức thì giáo dục - đào tạo được xem là chính sách, biện pháp quan trọng hàng đầu để phát
triển ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nhận thức rõ vai trò của giáo dục - đào tạo đối với sự
phát triển Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định giáo dục là quốc sách hàng đầu, là một
trong những động lực đưa đất nước thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu, vươn lên trình độ tiên tiến
của thế giới. Quan điểm của Đảng về phát triển giáo dục, về mối quan hệ giữa phát triển
giáo dục với sự phát triển quốc gia đã thực sự là một động lực cho giáo dục Việt Nam phát
triển. Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng ch rõ định hướng phát triển GDĐT là phải đào tạo ra
những con người “có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”
[25, tr.29]. Để đào tạo ra những con người toàn diện, được trang bị vũ khí lý luận sắc bén,
thiết tha gắn bó với độc lập dân tộc và CNXH, Đảng CSVN yêu cầu phải tăng cường “giáo
dục tư tưởng đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác-Lênin” [25, tr.40].
Trải qua gần 90 năm từ khi ra đời cho đến nay, Đảng ta đã thể hiện rõ vai trò to lớn và
cao cả của mình, từ việc tổ chức và lãnh đạo mọi thắng lợi trong cách mạng giải phóng dân
tộc và đi lên xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Các chủ trương, đường lối của
Đảng chính là “kim ch nam” cho hành động của các chủ thể trong xã hội. Đối với công tác
giáo dục YTCT cho thanh niên, chủ trương, đường lối của Đảng sẽ là cơ sở lý luận để các
cơ sở Đoàn phát huy vai trò của mình trong giáo dục thanh niên nói chung và giáo dục

YTCT nói riêng.


Trong thời gian qua, những chủ trương, đường lối của Đảng về công tác thanh niên
đã tác động trực tiếp đến công tác giáo dục YTCT cho thanh niên như Nghị quyết số 25 NQ/TW về “Đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên”
(tháng 2/1991), Nghị quyết số 25 - NQ/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” (tháng
7/2008)... Theo nội dung các Nghị quyết này, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh với tư cách là nơi
tập hợp sức mạnh của thanh niên phải tích cực phát huy vai trò của mình trong việc giáo
dục, rèn luyện thanh niên cả về ý thức chính trị, bản lĩnh cách mạng, tri thức, đạo đức, tác
phong. Những chủ trương này đặt ra yêu cầu cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phải có chương
trình, kế hoạch trong giáo dục thanh niên nói chung và giáo dục YTCT nói riêng.
Đặc biệt, ngày 4/11/2013, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành
Nghị quyết sổ: 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu
cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế”.
Để góp phần phát triển toàn diện cho học sinh, sinh viên, thanh niên; Nghị quyết đã nhấn
mạnh cần phải chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức
công dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc,
tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh. Đây là những định hướng rất quan trọng trong giáo dục cho thanh niên nói
chung và giáo dục YTCT nói riêng.
1.2.2. Các hoạt động giáo dục lý luận chính trị trong các nhà trường
Ngoài môi trường giáo dục gia đình, môi trường giáo dục nhà trường cũng có tác
động đáng kể đến việc giáo dục YTCT cho thanh niên. Môi trường giáo dục nhà trường
mang tính trường quy, cung cấp cho thanh niên những tri thức, phương pháp học tập có tính
hệ thống.
Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, tình hình giảng dạy,
học tập các môn lý luận chính trị trong các trường ĐH, CĐ ở nước ta đã có những chuyển
biến nhất định, tuy nhiên, vẫn không tránh khỏi còn nhiều hạn chế chậm được khắc phục.
Trong Báo cáo của Chính phủ về tình hình giáo dục tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khoá IX đã

chỉ rõ: “Chất lượng giảng dạy, học tập các môn học chính trị còn thấp, hiệu quả chưa cao”.
Vì thế, sau 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương hai khóa VIII, Bộ Chính trị
vẫn tiếp tục nhắc nhở ngành giáo dục phải “ngăn chặn xu hướng coi nhẹ giáo dục chính trị,
tư tưởng, xa rời định hướng xã hội chủ nghĩa, các biểu hiện tiêu cực trong hoạt động giáo
dục ”. Báo cáo Chính trị tại Đại hội lần thứ X của Đảng (2006) khẳng định lại một lần nữa:


“Đối với thế hệ trẻ, thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối
sống; tạo môi trường thuận lợi để phát triển toàn diện”. Đại hội Đảng lần thứ XI tiếp tục đặt
vấn đề: “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo
dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực
hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về
số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng” [25, tr.216].
Như vậy, nhất quán trong quan điểm, chủ trương của Đảng là nội dung tăng cường và
nâng cao chất lượng giảng dạy các môn khoa học lý luận chính trị trong các trường phổ
thông, ĐH, CĐ coi đó là một biện pháp quan trọng để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng
cao, vừa có đức, vừa có tài, phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng đất nước, xây dựng CNXH.
Đây là một yếu quan trọng tác động đến giáo dục YTCT cho bộ phận thanh niên trong các
trường.
1.2.3. Hoạt động giáo dục của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên do Đảng Cộng
sản Việt Nam và chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Tính chất chính trị xã hội của Đoàn thể hiện trên hai mặt là tính tiên phong và tính quần chúng. Đoàn không
phải là tổ chức quần chúng phổ thông mà là tổ chức chính trị của những thanh niên tiên
tiến, những thanh niên giác ngộ lý tưởng của Đảng, đồng thời là tổ chức mang tính xã hội
và đó là tổ chức của quần chúng thanh niên và vì thanh niên.
Với chức năng là trường học xã hội của thanh niên, việc giáo dục lý tưởng cách
mạng, YTCT cho thanh niên là công tác quan trọng, thường xuyên, liên tục của Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác giáo dục YTCT cho thanh niên,
trong những năm qua, Đảng ta luôn đặt ra nhiệm vụ cho Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cần phải
tích cực đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục này. Đoàn tạo ra nhiều

phong trào hoạt động, hành động sôi nổi nhằm thu hút tập hợp thanh niên, qua đó dẫn dắt,
định hướng thanh niên, giúp đỡ họ rèn luyện góp phần phát phát triển về nhân cách của con
người mới XHCN.
Quán triệt sự chỉ đạo đó của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh lần thứ X (tháng 12-2012) đề ra mục tiêu: “Xây dựng lớp thanh niên giàu lòng
yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo
đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên, có
tri thức, sức khỏe, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học công nghệ hiện


đại... góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào
năm 2020” [54, tr.2].
Nội dung giáo dục YTCT của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho thanh niên được thể
hiện trên những mặt cơ bản như sau:
Một là, giáo dục tri thức lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh cho thanh niên.
Với mục đích nâng cao tri thức lý luận về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, Trung ương Đoàn đã biên soạn tài liệu học tập “Sáu bài học Lý luận chính trị dành
cho đoàn viên”. Tài liệu học tập này đã được các cơ sở Đoàn trong các huyện triển khai
thông qua các lớp học tập lý luận chính trị và nghiệp vụ Đoàn, Hội mang lại kết quả tích
cực; góp phần trau dồi, củng cố, nâng cao tri thức lý luận chính trị cho thanh niên, từng
bước xóa bỏ tâm lý nặng nề khi học tập lý luận chính trị.
Thông qua các hoạt động tuyên truyền đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, tấm
gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được các cấp Đoàn thực hiện một cách khá sáng
tạo. Đoàn Thanh niên các cấp tổ chức các chương trình, cuộc thi tìm hiểu về tư tưởng Hồ
Chí Minh nhằm góp phần củng cố tri thức lý luận, nâng cao nhận thức chính trị, bồi dưỡng
lý tưởng cách mạng cho đoàn viên thanh niên.
Hai là, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tuyên truyền đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật cho thanh niên.
Tổ chức Đoàn chịu sự quản lý chung của Nhà nước đối với toàn xã hội, mọi hoạt

động của Đoàn nằm trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật. Nhà nước ban hành các
cơ chế, chính sách liên quan đến thanh niên, tạo điều kiện cho các tổ chức của thanh niên
phát huy hết khả năng, năng lực của tuổi trẻ để cống hiến, xây dựng đất nước.
Đoàn là chỗ dựa vững chắc, tham gia đóng góp xây dựng và bảo vệ chính quyền. Bên
cạnh đó, Đoàn tuyên truyền, vận động nhân dân (trong đó lực lượng thanh niên là chủ chốt)
thực hiện đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước; vận động đoàn viên thanh niên xung
phong, tình nguyện đi đầu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trực tiếp tham gia
có hiệu quả vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đoàn vận động, tuyên
truyền, giáo dục đoàn viên trở thành những công dân tốt, gương mẫu, có ích cho xã hội; tích
cực, tự giác thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ công dân; sống và làm việc theo Hiến pháp và
pháp luật.
Đoàn xây dựng các mô hình tuyên truyền, phổ biến pháp luật tiếp tục duy trì, nhân
rộng và xây dựng mới. Thông qua công tác tuyên truyền đó thanh niên hiểu rõ hơn về chủ