Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin báo cáo tài chính phường xã trên địa bàn huyện châu thành tỉnh bến tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN MỸ NGỌC

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHƯỜNG/XÃ TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN MỸ NGỌC

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHƯỜNG/XÃ TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH BẾN TRE

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS MAI THỊ HOÀNG MINH

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
thông tin BCTC phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre”
là công trình của việc học tập và nghiên cứu một cách thật sự nghiêm túc của bản
thân. Những kết quả nêu ra trong nghiên cứu này là trung thực và chưa từng được
công bố trước đây. Các số liệu trong nghiên cứu có nguồn gốc rõ ràng, được tổng
hợp từ những nguồn thông tin đáng tin cậy.
TP.Hồ Chí Minh, tháng 3 năm 2017
Tác giả

Trần Mỹ Ngọc


MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC HÌNH VẼ
PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ..........................................................................1
1.2 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ..................................................................................2
1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...............................................................................2
1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .................................................3
1.4.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .................................................................................3

1.4.2 PHẠM VI NGHIÊN CỨU......................................................................................3
1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................3
1.6 ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI VỀ MẶT KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN .........4
1.6.1 Ý NGHĨA KHOA HỌC .........................................................................................4
1.6.2 Ý NGHĨA THỰC TIỄN ........................................................................................4
1.7 KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI ....................................................................................4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ....................................6
1.1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU NƯỚC NGOÀI ..................6
1.1.1 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN ................................6
1.1.1.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai hệ thống thông tin kế toán và
chất lượng thông tin kế toán. Khảo sát tại đại học Utara Malaysia (Factors that
Affect Accounting Infomation System Implementation and Accounting
Information Quality: A Survey in University Utara Malaysia) ...........................6
1.1.1.2 Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về các nhân tố ảnh hưởng đến
sự phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin báo cáo tài
chính .....................................................................................................................7


1.1.1.3 Đổi mới mở trong khu vực công(Open innovation in the public sector: A
research agenda) ..................................................................................................8
1.2 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC...............10
1.2.1 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN ..............................10
1.2.1.1 Bài báo khoa học của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Nga (2014) “Tiêu chí
đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán”............10
1.2.2 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH KHU VỰC CÔNG...........................11
1.2.2.1 Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hiền (2014) “Hoàn thiện báo cáo tài
chính khu vực công – nghiên cứu cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt
Nam.....................................................................................................................11
1.3 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ NHỮNG NGHIÊN CỨU ĐÃ THỰC HIỆN VÀ
ĐỊNH HƯỚNG CỦA TÁC GIẢ VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............................12

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ......................................................................15
2.1 TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN ......................15
2.1.1 KHÁI NIỆM THÔNG TIN...................................................................................15
2.1.2 KHÁI NIỆM CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN TRÌNH BÀY TRÊN BCTC ......................16
2.1.3 KHÁI NIỆM CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN.............................................................16
2.1.4 CÁC THUỘC TÍNH CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN TRÌNH BÀY TRÊN BCTC ............19
2.1.4.1 Quan điểm chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS .......................................19
2.1.4.2 Theo tiêu chuẩn của COBiT ...................................................................19
2.1.4.3 Theo tiêu chuẩn của hội đồng chuẩn mực kế toán công Quốc tế-IPSAS
............................................................................................................................21
2.2 TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH PHƯỜNG/XÃ .....25
2.2.1 ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH PHƯỜNG/XÃ .........................................25
2.3 PHÁP LUẬT VÀ CƠ CHẾ TÀI CHÍNH ÁP DỤNG CHO ĐƠN VỊ HÀNH
CHÍNH SỰ NGHIỆP ..............................................................................................28
2.3.1 LUẬT NGÂN SÁCH 2015 .................................................................................28
2.3.2 LUẬT KẾ TOÁN...............................................................................................28
2.3.3 CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN ÁP DỤNG CHO ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH PHƯỜNG/XÃ ...............28
2.4 KHẢO SÁT THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ KHÁI QUÁT VỀ CÁC
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BCTC
PHƯỜNG/XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH BẾN TRE ..30
2.4.1 KHẢO SÁT THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BCTC TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH BẾN TRE .....................................................................30


2.4.2 KHÁI QUÁT CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BCTC
PHƯỜNG/XÃ ............................................................................................................30
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................36
3.1 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................36
3.2 QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU...........................................................................38
3.2.1 THIẾT KẾ BẢNG CÂU HỎI ...............................................................................38

3.2.2 XÁC ĐỊNH KÍCH THƯỚC MẪU .........................................................................38
3.2.3 XÂY DỰNG THANG ĐO ...................................................................................39
3.2.4 KIỂM ĐỊNH THANG ĐO ...................................................................................41
3.2.5 KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH, GIẢ THUYẾT.................................................................41
3.3 CÁC GIẢ THIẾT NGHIÊN CỨU .............................................................................42
3.4 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ...............................................................................44
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIẾN CỨU VÀ BÀN LUẬN .................................46
4.1 ĐÁNH GIÁ THANG ĐO (KIỂM ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY CRONBACH
ALPHA)....................................................................................................................46
4.1.1 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO ĐẶC TÍNH CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN BÁO
CÁO TÀI CHÍNH .......................................................................................................47
4.1.2 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ ...........49
4.1.3 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG CHÍNH TRỊ ........49
4.1.4 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG KINH TẾ (KT)...50
4.1.5 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA .........51
4.1.6 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC (GD)
...............................................................................................................................51
4.1.7 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ ĐÀO TẠO BỒI DƯỠNG NHÂN
VIÊN (ĐTBD) .........................................................................................................52
4.1.8 CRONBACH ALPHA CỦA THANG ĐO NHÂN TỐ HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN
(HTTT)...................................................................................................................54
4.2 KIỂM ĐỊNH GIÁ TRỊ THANG ĐO ...............................................................54
4.2.1 PHÂN TÍCH KHÁM PHÁ NHÂN TỐ ....................................................................55
4.2.2 PHÂN TÍCH NHÂN TỐ NHÓM BIẾN PHỤ THUỘC ...............................................57
4.2.3 KẾT LUẬN PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁM PHÁ EFA ..........................................58
4.3. HỒI QUY TUYẾN TÍNH ................................................................................60
4.3.1 XÂY DỰNG PHƯƠNG TRÌNH HỒI QUY TUYẾN TÍNH TỪ DỮ LIỆU CỦA MẪU......60
4.3.2 KIỂM ĐỊNH HỆ SỐ TƯƠNG QUAN ....................................................................61

4.4 PHÂN TÍCH HỒI QUY TUYẾN TÍNH ĐA BIẾN ........................................62
4.5 KIỂM ĐỊNH CÁC GIẢ ĐỊNH MÔ HÌNH HỒI QUY ĐA BIẾN.................66
4.5.1 KIỂM ĐỊNH GIẢ ĐỊNH LIÊN HỆ TUYẾN TÍNH VÀ PHƯƠNG SAI CỦA SAI SỐ
KHÔNG ĐỔI .............................................................................................................66
4.5.2 KIỂM ĐỊNH GIẢ ĐỊNH CÁC SAI SỐ CÓ PHÂN PHỐI CHUẨN ...............................68
4.5.3 KIỂM ĐỊNH HIỆN TƯỢNG TỰ TƯƠNG QUAN ....................................................69
4.5.4 KIỂM ĐỊNH HIỆN TƯỢNG ĐA CỘNG TUYẾN( MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA CÁC BIẾN
ĐỘC LẬP) ................................................................................................................69
4.6 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT
LƯỢNG THÔNG TIN BCTC PHƯỜNG/XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU
THÀNH TỈNH BẾN TRE ......................................................................................70
4.7 BÀN LUẬN VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ..........................70
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................73
5.1 KẾT LUẬN ........................................................................................................73
5.2 DỰA VÀO CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG
TIN KẾ TOÁN ĐƯA RA CÁC KIẾN NGHỊ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
THÔNG TIN BCTC TẠI CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH PHƯỜNG/XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH BẾN TRE ........................................74
5.2.1 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ ..............................................74
5.2.2 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG CHÍNH TRỊ............................................75
5.2.3 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG KINH TẾ ...............................................76
5.2.4 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC ............................................76
5.2.5 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA .............................................77
5.2.6 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ ĐÀO TẠO BỒI DƯỠNG NHÂN VIÊN .............................78
5.2.7 HOÀN THIỆN NHÂN TỐ HỆ THỐNG TTKT CỦA ĐƠN VỊ ..................................79
5.2.8 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .....................................................................................79
5.2.9 HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ....................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................1
PHỤ LỤC ...................................................................................................................1

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

HCSN: Hành chính sự nghiệp
BCTC: Báo cáo tài chính
CNTT: Công nghệ thông tin
COBIT - Control Objective for Information and related Technolog: Kiểm soát
các vấn đề đối với thông tin và kỹ thuật liên quan
CT: Chính trị
ĐTBD: Đào tạo bồi dưỡng
HT: Hệ thống
IPSAS - International Public Sector Accounting Standards : Chuẩn mực kế toán
công quốc tế
KT: Kinh tế
NQL: Nhà quản lý
NSNN: Ngân sách nhà nước
PL: Pháp lý
GD: Giáo dục
TTKT: Thông tin kế toán
VH: Văn hóa
CL HTTT KT: Chất lượng hệ thống thông tin kế toán
HTTT KT: Hệ thống thông tin kế toán


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1 Tổng hợp các công trình nghiên cứu
Bảng 2.1: Tổng hợp các đặc tính chất lượng thông tin của Knight và Burn (2005)
Bảng 4.1 Thống kê giá trị trung bình và phương sai của thang đo
Bảng 4.2 : Cronbach Alpha của thang đo đặc tính chất lượng thông tin báo cáo tài

chính
Bảng 4.3 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường pháp lý (PL)
Bảng 4.4 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường chính trị (CT)
Bảng 4.5 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường kinh tế (KT)
Bảng 4.6 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường văn hóa (VH)
Bảng 4.7 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường giáo dục (GD)
Bảng 4.8 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố đào tạo bồi dưỡng nhân viên
(ĐTBD)
Bảng 4.9 : Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Hệ thống thông tin kế toán
(HTTT)
Bảng 4.10: Phân tích nhân tố nhóm biến độc lập
Bảng 4.11 Phân tích nhân tố nhóm biến phụ thuộc
Bảng 4.12 : Kết luận các nhân tố còn lại trong mô hình nghiên cứu
Bảng 4.13: Ma trận tương quan giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc
Bảng 4.14: Hệ số R-Square từ kết quả phân tích hồi quy
Bảng 4.15: Kết quả ANOVA từ kết quả phân tích hồi quy
Bảng 4.16: Bảng kết quả trọng số hồi quy


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Mô hình các nhân tố tác động tới chất lượng TTKT Alnnad Al-Hiyari &
ctg (2013).
Hình 2.1: Các thuộc tính CLTT theo chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS.
Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất
Hình 4.1 Mô hình nghiên cứu chính thức
Hình 4.2: Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi quy
Hình 4.3 Đồ thị Histogram của sai số đã chuẩn hóa
Hình 4.4 Đồ thị P-P Plot của phần dư – đã chuẩn hóa

1

PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Sự cần thiết của đề tài
Đất nước ta đang trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ với diện mạo mới. Trong nền
kinh tế thị trường ngày càng biến động và không ngừng phát triển như hiện nay
thì hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp cũng ngày một phát triển và
đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước.
Xuất phát từ thực trạng chế độ kế toán khu vực công Việt Nam hiện nay còn
nhiều cách biệt so với kế toán khu vực công trên thế giới. Kế toán khu vực công
Việt Nam chưa cung cấp thông tin hữu ích cho trách nhiệm giải trình và ra quyết
định.Vì vậy, kế toán khu vực công chưa là công cụ hữu ích để quản lý, kiểm soát
nguồn tài chính công. Phường, xã là đơn vị thuộc khu vực công. Do đó, việc
nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC Phường
Xã nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng và qua đó tác động vào các nhân tố này
để nâng cao chất lượng thông tin trên BCTC Phường Xã, qua đó nâng cao tính
minh bạch, hữu ích của BCTC, theo tôi rất hữu ích cho Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay.
Tuy nhiên, việc thực hiện công tác kế toán và chất lượng thông tin kế toán tại các
Doanh nghiệp nói chung và các đơn vị hành chính sự nghiệp còn nhiều hạn chế.
Chất lượng thông tin kế toán còn chưa minh bạch, rõ ràng dẫn đến có nhiều gian
lận trên BCTC đã xảy ra.
Chính vì vậy mà chất lượng thông tin kế toán là một yếu tố rất quan trọng cần
được tìm hiểu và hoàn thiện nhằm phát huy tốt nhất vai trò của kế toán hành
chính sự nghiệp.
Để thực hiện được mục tiêu này, chúng ta cần phải nghiên cứu và tìm hiểu các
nhân tố cũng như mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó đến chất lượng thông tin
kế toán; từ đó có hướng tác động, điều chỉnh tích cực, phù hợp đến các nhân tố
trọng yếu giúp cải thiện chất lượng thông tin kế toán theo mong muốn.

2

Bến Tre là tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, được chia thành 9 đơn vị
hành chính gồm: thành phố Bến Tre và 8 huyện: Mỏ Cày Bắc, Mỏ Cày Nam,
Châu Thành, Giồng Trôm, Ba Tri, Bình Đại, Chợ Lách, Thạnh Phú, với 164 xã,
phường và thị trấn. Châu Thành là một huyện nằm ở phần phía Bắc tỉnh Bến Tre
và được xem là huyện cửa ngõ của tỉnh Bến Tre.
Châu Thành đang trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp và
nông thôn, nền kinh tế có sự phát triển đa dạng, tốc độ tăng trưởng khá, cơ cấu
kinh tế có sự chuyển dịch phù hợp với xu hướng chung. Trong bối cảnh chung
của đất nước hiện nay, Châu Thành đang đứng trước những vận hội lớn, nhưng
cũng có nhiều thách thức không nhỏ. Chính vì vậy mà nhu cầu nâng cao chất
lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính sự nghiệp (các cơ quan quản lý
nhà nước cấp xã, phường và thị trấn) đang trở thành nhu cầu bức thiết của huyện
và của tỉnh để có được thông tin hữu ích, thiết thực phục vụ tốt cho công tác quản
lý hoạch định của các cơ quan quản lý cấp trên. Câu hỏi được đặt ra là chất lượng
thông tin kế toán tại các đơn vị này cung cấp như thế nào và các nhân tố nào ảnh
hưởng đến chất lượng thông tin kế toán đó?
Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
thông tin BCTC phường/ xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre”
được lựa chọn để nghiên cứu.
1.2 Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi được đặt ra là chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị này cung cấp
như thế nào và các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán đó?
1.3 Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu này có 04 mục tiêu :
- Tìm hiểu thực trạng các đối tượng sử dụng, trình bày TTKT tại các đơn vị
hành chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre, cụ thể tại 22

xã: Phú An Hòa, Tiên Long, Tiên Thủy, Tân Phú, Quới Thành, An Hiệp, Thành
Triệu, Phú Túc, Tường Đa, Sơn Hòa, Phú Đức, Mỹ Thành, Tam Phước, An
Khánh, Tân Thạch, Hữu Định, Phước Thạnh, Quới Sơn, An Phước, Giao Long,


3

Giao Hòa, An Hóa trên địa bàn huyện.
- Nhận diện và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT tại
các đơn vị hành chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre.
- Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này đến chất lượng TTKT
tại các đơn vị hành chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến
Tre.
1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.4.1 Đối tượng nghiên cứu
- BCTC các đơn vị hành chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành
tỉnh Bến Tre.
1.4.2 Phạm vi nghiên cứu
-

Không gian nghiên cứu: đề tài tập trung vào việc tìm hiểu, xác định các

nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT và mức độ tác động của các nhân tố
này đến chất lượng TTKT được công bố trên báo cáo tài chính tại các đơn vị
hành chính phường/xã (gồm 22 xã) trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre.
1.5 Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng đồng thời hai phương pháp nghiên cứu: định tính và định
lượng.
Phương pháp nghiên cứu định tính: được dùng để khái quát hóa, mô tả các lý
thuyết về thông tin kế toán, chất lượng thông tin kế toán, các nhân tố ảnh hưởng

đến chất lượng thông tin kế toán. Trên cơ sở tham khảo các bài báo, nghiên cứu,
bài viết có liên quan đến đề tài, từ đó tổng hợp, phân tích và so sánh nhằm tìm ra
các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin BCTC tại các đơn vị hành chính
phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre.
Phương pháp nghiên cứu định lượng: được sử dụng để xác định, kiểm chứng các
nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính sự
phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre, trên cơ sở đó đề xuất các
giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành
chính phường/xã trên địa bàn tỉnh Bến Tre nói riêng và cả nước nói chung.


4

1.6 Đóng góp của đề tài về mặt khoa học và thực tiễn
1.6.1 Ý nghĩa khoa học
Luận văn đã phân tích, đúc kết các khái niệm, vận dụng được các lý thuyết nền
về thông tin kế toán để đề xuất các mô hình và kết quả khảo sát để phát triển mô
hình đánh giá các nhân tố ảnh hưởng chất lượng thông tin kế toán, vận dụng
được phương pháp kiểm định mô hình hồi quy tuyến tính bội để đo lường mức
độ ảnh hưởng các nhân tố của chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành
chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre. Kết quả này là
nền tảng giúp phát triển các nhân tố mới và các mô hình nghiên cứu, tác động
qua lại giữa các nhân tố cho các bài nghiên cứu sau này.
1.6.2 Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là đóng góp hữu ích cho các đơn vị hành
chính nhà nước trong việc nhận diện và kiểm soát các nhân tố ảnh hưởng đến
chất lượng thông tin kế toán. Từ đó có những giải pháp tích cực, hiệu quả nhằm
cải thiện và nâng cao chất lượng thông tin kế toán tại đơn vị mình.
Kết quả nghiên cứu cũng có thể mở rộng và làm tài liệu tham khảo, ứng dụng
trong đánh giá chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính khác ngoài

tỉnh Bến Tre.
1.7 Kết cấu của đề tài
Đề tài bao gồm 05 chương:
Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu
Chương 5: Kết luận và kiến nghị
Và phần phụ lục đính kèm
Phần mở đầu đã trình bày các vấn đề tổng quan về đề tài nghiên cứu, bao gồm :
Tính cấp thiết và lý do đề tài nghiên cứu được lựa chọn xuất phát từ tầm quan
trọng của chất lượng thông tin kế toán trong tất cả các lại hình doanh nghiệp nói


5

chung và trong lĩnh vực hành chính công tỉnh Bến Tre nói riêng, nhằm ngày càng
nâng cao hiệu quả hoạt động tại các đơn vị này, từ đó đưa ra các mục tiêu, nội
dung và phương pháp nghiên cứu để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất
lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính phường/xã trên địa bàn huyện
Châu Thành tỉnh Bến Tre. Phần này cũng đã trình bày được các phương pháp
nghiên cứu, nêu ra ý nghĩa và điểm đóng góp mới của đề tài luận văn cho nghiên
cứu khoa học và thực tiễn. Chương 1 sau đây sẽ trình bày và đánh giá về tình hình
nghiên cứu của đề tài.


6

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu nước ngoài

1.1.1 Các nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán
1.1.1.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai hệ thống thông tin kế toán và
chất lượng thông tin kế toán. Khảo sát tại đại học Utara Malaysia (Factors that
Affect Accounting Infomation System Implementation and Accounting
Information Quality: A Survey in University Utara Malaysia)
Nghiên cứu của Ahmad Al-Hiyari & ctg (2013) trong nghiên cứu hướng đến mục
tiêu tìm hiểu các nhân tố tác động đến C'LTT KT tại Malaysia đã dựa vào mô
hình nghiên cứu trước đó của các tác giả nghiên cứu về CLTT trong lĩnh vực KT
lẫn thông tin quản lý như Hongjian Xu & ctg (2003); Zhou (2010),... để xây dựng
mô hình các nhân tố tác động đến CLTT KT bao gồm; Nguồn lực con người, Sự
cam kết từ phía các nhà quản lý, Vận hành HTTT KT và CL dữ liệu. CLTT KT
được xác định dựa trên các thuộc tính về CLTT BCTC, cụ thể: Chính xác, Kịp
thời, Đầy đủ và Nhất quán. Nghiên cứu định lượng bằng sử dụng phương pháp
khảo sát, đối tượng thu thập dữ liệu là các học viên của trường Đại học Utara
Malaysia, đang công tác tại các DN và có kinh nghiệm nghề nghiệp từ 1 đến 5
năm (72,2%); từ 5 đến 10 năm (17,4%) và trên 10 năm (10,4%). Số lượng mẫu
thu thập là 119.
Mô hình nghiên cứu của Alnnad Al-Hiyari & ctg (2013) gồm 3 biến độc lập, 1
biến trung gian và 1 biến phụ thuộc (Hình 1.1). Kết quả phân tích hồi quy cho thấy
có mối quan hệ có ý nghĩa giữa nhân tố nguồn lực con người, CL HHTT KT với
CL TTKT.


7

(Nguồn: Alnnad Al-Hiyari & ctg (2013) )
Hình 1.1: Mô hình các nhân tố tác động tới chất lượng TTKT Alnnad AlHiyari & ctg (2013)
1.1.1.2 Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về các nhân tố ảnh hưởng đến sự
phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin báo cáo tài chính
Năm 1984, Choi và Mueller đã đưa ra danh sách chi tiết các nhân tố ảnh hưởng

trực tiếp đến sự phát triển hệ thống kế toán bao gồm các nhân tố sau:
- Hệ thống pháp luật
- Hệ thống chính trị
- Nguồn gốc sở hữu vốn
- Cỡ và độ phức tạp của đơn vị
- Đặc điểm xã hội
- Mức độ tinh tế, nhạy cảm của môi trường kinh doanh
- Mức độ suy luận pháp lý
- Chính sách kế toán hiện tại
- Tốc độ đổi mới kinh doanh
- Bối cảnh phát triển kinh tế
- Phát triển của các thành phần kinh tế
- Phát triển giáo dục nghề nghiệp và tổ chức nghề nghiệp
Sau đó 12 nhân tố này đã được phân loại thành 5 nhóm thích hợp như sau:
- Môi trường pháp lý


8

- Môi trường chính trị
- Môi trường kinh tế
- Môi trường văn hoá
- Môi trường giáo dục, nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp (Zhang, 2005)
1.1.1.3 Đổi mới mở trong khu vực công(Open innovation in the public sector: A
research agenda)
- Báo cáo đưa ra những thách thức khác nhau cho sự đổi mới trong khu vực công
- Nhấn mạnh vai trò của CNTT trong việc thúc đẩy đổi mới đó
- Cung cấp sự so sánh về đổi mới trong khu vực công và khu vực tư nhân
Vai trò của CNTT trong cải cách mở trong khu vực công
Trong hai thập kỷ qua, các cơ quan nhà nước và các sở ngành ở tất cả các cấp đã

tận dụng những tiến bộ của CNTT để xây dựng các sáng kiến chính phủ điện tử:
1) Phát triển các trang web chính thức để phổ biến thông tin chính phủ cho các
công dân và các bên liên quan khác, ) cải thiện dòng chảy thông tin trong và
xung quanh chính phủ, và 3) nâng cao hiệu quả của việc cung cấp dịch vụ cho
công dân. Những sáng kiến này được thực hiện với quan điểm đẩy nhanh quá
trình cung cấp thông tin, chính nó là chính phủ "mở cửa" ( Chadwick & May,
2003). Tuy nhiên, những nỗ lực này chủ yếu tập trung vào xử lý dữ liệu thô và
trình bày thông tin thụ động cho người dân và doanh nghiệp. Chúng được thiết kế
mà không có kiến thức về cách sử dụng các dữ liệu được trình bày và vì thế hình
thức và sự đa dạng của dữ liệu được trình bày trong hầu hết các trường hợp được
cho là có giá trị thấp. Hơn nữa, nhiều nhóm công dân có thể muốn truy cập dữ
liệu gốc do các cơ quan chính phủ nắm bắt để họ có thể phân tích và giải thích nó
một mình và rút ra kết luận để hỗ trợ cho các mục tiêu của họ ( Janssen,
Charalabidis, & Zuiderwijk, 2012). Ngoài ra, cộng đồng ngành công nghiệp và
internet, với khả năng quản lý và công nghệ thông tin tiên tiến, có tiềm năng sáng
tạo hơn các cơ quan nhà nước trong việc phát triển các ứng dụng quảng cáo và
phúc lợi công cộng sáng tạo bằng cách sử dụng các dữ liệu thô sẵn có trong các


9

kho của chính phủ. Vì vậy, trong vài năm qua, các tổ chức khu vực công đã bắt
đầu nỗ lực để thúc đẩy CNTT để tạo ra các dữ liệu thô và hồ sơ có sẵn, chủ yếu
là với các giao diện có thể đọc máy, để tạo điều kiện cho sự đổi mới mở thông
qua các sáng kiến dữ liệu mở ( Zuiderwijk & Janssen, 2014 ).
Khi các chính phủ các cấp chuyển sang thời đại kỹ thuật số, những sáng kiến này
của các tổ chức khu vực công để thúc đẩy và cho phép đổi mới mở mang ra một
số thách thức ( Attard, Orlandi, Scerri & Auer, 2015; Pardo & Tayi, 2007). Trước
hết, các cơ quan phải xác định bộ dữ liệu có thể có giá trị tiềm năng cho cộng
đồng người dùng. Điều này đòi hỏi phải phát triển các cơ chế nội bộ có thể được

sử dụng để kiểm tra và xử lý bộ dữ liệu của tất cả các bên liên quan trong cơ
quan trước khi phát hành. Tiếp theo, phải thực hiện các bước để đảm bảo rằng
các bộ dữ liệu được phát hành có tính chính xác về mặt kỹ thuật cũng như có thể
hiểu được ( Ham và cộng sự, 2015). Bộ dữ liệu có thể được che đậy (trong một
số trường hợp) để đảm bảo yêu cầu về sự riêng tư được thỏa mãn, trong khi các
vấn đề liên quan đến trách nhiệm pháp lý được bảo hiểm. Để có hiệu quả liên tục
của các sáng kiến dữ liệu mở của họ, các cơ quan có thể cần phải phát triển các
cơ chế phản hồi và các biện pháp để đánh giá dữ liệu được phát hành như thế nào
của các bên liên quan khác nhau và giá trị cả về kinh tế và xã hội đều đã tạo ra
( Zuiderwijk & Janssen, 2014 ) . Thực tế, trong khi việc sử dụng CNTT đã giúp
hỗ trợ chuyển đổi sang các hoạt động đổi mới mở và hợp tác trong khu vực công.


10

1.2 Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong nước
1.2.1 Các nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán
1.2.1.1 Bài báo khoa học của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Nga (2014) “Tiêu chí
đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán”
Bài báo khoa học của Tiến Sĩ Nguyễn Thị Hồng Nga (2014) “Tiêu chí đánh giá
và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán”
Trong nghiên cứu trên, tác giả đã đề cập đến các quan điểm, các nghiên cứu có
liên quan đến đề tài về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT:
- Nghiên cứu của Rapina (2014): đã cho ra kết quả các nhân tố: cam kết quản lý,
văn hóa tổ chức và cơ cấu tổ chức có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của
TTKT.
- Nghiên cứu của Heidi Vander Bauwhede (2001): nhân tố tiềm năng ảnh hưởng
đến báo cáo tài chính (BCTC) bao gồm:
+ Quyết định của nhà quản lý (như quyết định về chính sách kế toán áp dụng, xử
lý công nợ, quản trị hàng tồn kho, thanh lý tài sản,…).

+ Cơ chế quản lý bên ngoài (như chất lượng kiểm toán)
+ Cơ chế quản trị nội bộ.
+ Các quy định về BCTC
+ Hệ thống pháp luật
+ Cấu trúc tài chính
+ Sự phân tán giữa quyền sở hữu và quyền kiểm soát
+ Nhu cầu và mục tiêu của BCTC
Từ những nghiên cứu nêu trên tác giả bài báo đã đưa ra những nhân tố chung ảnh
hưởng đến chất lượng TTKT, bao gồm:
- Nguồn nhân lực kế toán và nhà quản lý: Năng lực, trình độ chuyên môn, trách
nhiệm nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp, ý thức tuân thủ pháp luật của các
nhà quản lý doanh nghiệp (DN) và nhân lực kế toán.


11

-

Hệ

thống TTKT (IT): Hệ

thống thiết bị công nghệ

thông tin truyền

thông,phần mềm quản lý, phần mềm kế toán,... ảnh hưởng đến tính kịp thời, tính
chính xác, tính đầy đủ của TTKT cung cấp.
- Môi trường DN: Tổng hòa các yếu tố bên trong và bên ngoài DN có ảnh hưởng
trực tiếp hoặc gián tiếp đến các hoạt độngcủa DN bao gồm: Văn hóa DN, cơ cấu

tổ chức, chính sách đãi ngộ, áp lực công việc, ngành nghề kinh doanh, sự cạnh
tranh,... đều có thể có những ảnh hưởng nhất định đến chất lượng TTKT.
- Hệ thống văn bản pháp quy (Luật, chuẩn mực,...) và sự quản lý, giám sát việc
tuân thủ các quy định về kế toán của Nhà nước.
Từ đó tác giả khái quát lại theo ba nhóm nhân tố là: Nhân sự kế toán và các nhà
quản lý; môi trường DN; Hệ thống văn bản pháp quy và quản lý, giám sát của
Nhà nước.
Sau quá trình phân tích, nghiên cứu, chạy mô hình hồi quy, tác giả đã chứng
minh và đi đến kết luận về việc: có 02 nhân tố ảnh hưởng ảnh hưởng đáng kể đến
chất lượng TTKT của các doanh nghiệp ở Việt Nam là Nhân sự kế toán và các
nhà quản lý; Hệ thống văn bản pháp quy, quản lý, giám sát của Nhà nước.
1.2.2 Các nghiên cứu về Báo cáo tài chính khu vực công
1.2.2.1 Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hiền (2014) “Hoàn thiện báo cáo tài
chính khu vực công – nghiên cứu cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt
Nam
Trong luận án tiến sĩ kinh tế về Hoàn thiện BCTC khu vực công – nghiên cứu
cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam, dựa trên nền tảng nghiên cứu
của Choi và Mueller (1984), của tác giả đã đưa ra các nhân tố tác động đến chất
lượng TTKT trên BCTC khu vực công bao gồm:
- Môi trường pháp lý: gồm các yếu tố: (1) Luật ngân sách và các chính sách
quản lý tài chính khu vực công; (2) Chuẩn mực, chế độ kế toán khu vực công; (3)
Cơ quan ban hành chuẩn mực, chế độ kế toán khu vực công; (4) Mục tiêu báo
cáo tài chính rõ ràng.


12

- Môi trường chính trị:bao gồm các yếu tố: (1) Sự dân chủ; (2) Sự giám sát chặt
chẽ của cơ quan, đơn vị giám sát; (3) Áp lực từ việc bắt buộc phải cung cấp
thông tin BCTC đã kiểm toán độc lập của các đơn vị thuộc khu vực công;

(4) Quyền hạn của đối tượng sử dụng thông tin.
- Môi trường kinh tế: bao gồm các yếu tố: (1) Tốc độ tăng trưởng của nên kinh tế
khu vực công; (2) Nợ công; (3) Qui mô của các đơn vị công.
- Môi trường giáo dục nghề nghiệp: bao gồm các yếu tố: (1) Trình độ của chuyên
gia, chuyên viên kế toán; (2) Mức độ tiếp cận với sự phát triển kế toán khu vực
công trên thế giới; (3) Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin.
- Môi trường văn hoá: bao gồm các yếu tố: (1) Chủ nghĩa cá nhân và tham
nhũng; (2) Sự đấu tranh đòi hỏi quyền lợi sử dụng thông tin của công chúng; (3)
Quan điểm công khai của cơ quan quản lý nhà nước; (4) Sự nghiêm túc thực thi
chuẩn mực và đạo đức nghề nghiệp.
Sau quá trình tác giả nghiên cứu và kiểm định đã đưa ra kết quả về các nhân tố
tác động đến chất lượng thông tin trên báo cáo tài chính khu vực công theo thứ tự
như sau: (1) Môi trường pháp lý; (2) Môi trường chính trị; (3) Môi trường văn
hoá; (4) Môi trường giáo dục, nghề nghiệp, sự chuyên nghiệp.
1.3 Đánh giá chung về những nghiên cứu đã thực hiện và định hướng của
tác giả về đề tài nghiên cứu
Bảng 1.1 : Tổng hợp các công trình nghiên cứu
ST

TÁC GIẢ

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

T
1

KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU

Ahmad Al-Hiyari Các yếu tố ảnh hưởng đến

Các nhân tố tác

& ctg (2013)

việc triển khai hệ thống thông

động đến CLTT

tin kế toán và chất lượng thông

KT

tin kế toán. Khảo sát tại đại

Nguồn

học Utara Malaysia.

người, Sự cam kết

bao
lực

gồm;
con

từ phía các nhà
quản lý, Vận hành

13

HTTT KT và CL
dữ liệu.
2

Choi & Muller Nghiên cứu các nhân tố ảnh Kết quả có 5 nhân
hưởng đến sự phát triển của kế tố:

(1984)

Môi

trường

toán và sự liên hệ với chất lượng pháp lý, chính trị,
thông tin BCTC.

kinh tế, văn hóa,
giáo dục.

Đổi mới mở trong khu vực công

3 1. Atreyi
Kankanhalli,

Nhấn mạnh tầm
quan trọng của

2. Anneke

công nghệ thông
tin (IT) để tạo ra và

Zuiderwijk,
3. Giri Kumar Tay

cung cấp các dịch

4. (2017)

vụ công cộng, đồng
thời nhấn mạnh
đến nhu cầu đổi
mới mở trong khu
vực công

4

Tiến sĩ Nguyễn Bài báo khoa học nghiên cứu về Kết quả cho ra có 4
Thị

Hồng

(2014)

Nga tiêu chí đánh giá và các nhân tố yếu tố ảnh hưởng:
ảnh hưởng đến chất lượng thông Môi trường doanh
tin kế toán.

nghiệp, nhân sự kế
toán và nhà quản
lý, hệ thống văn
bản pháp lý, sự
giám sát của nhà
nước.

5

Nguyễn Thị Thu Luận văn Tiến sĩ Kinh tế: Kết quả có 4 nhóm
Hiền (2014)

Nghiên cứu hoàn thiện BCTC nhân tố ảnh hưởng


14

khu vực công.

đến

chất

BCTC

lượng

khu

vực

công: Môi trường
pháp lý, Chính trị,
Văn hoá, giáo dục
nghề

nghiệp

sự

chuyên nghiệp.
(Nguồn: Tác giả tự tổng hợp)
Các nghiên cứu trước đây đã giải quyết các vấn đề liên quan đến sự phát triển
của hệ thống kế toán và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin
kế toán. Tuy nhiên các nghiên cứu này chỉ mới nêu khái quát chung mà chưa đi
sâu chi tiết áp dụng tại các đơn vi, loại hình doanh nghiệp cụ thể và các nhân tố
này chỉ là các nhân tố thuộc về môi trường và chưa đề cập đến các nhân tố bên
trong cũng có tầm quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán.
Xuất phát từ quan điểm trên, khi xác định các nhân tố tác động đến chất lượng
thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính phường/xã trên địa bàn huyện Châu
Thành tỉnh Bến Tre tác giả vẫn dựa trên nền tảng là các nhân tố mà Choi và
Mueller đã xác định, nghiên cứu của Nguyễn Thu Hiền (2014), kết hợp với việc
khảo sát, thăm dò ý kiến của các chuyên gia để xác định và bổ sung thêm những
nhân tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị hành chính
phường/xã trên địa bàn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Chương 1 đã trình bày các nghiên cứu có liên quan đến đề tài, từ đó đánh giá
được đâu là lỗ hổng trong nghiên cứu và nêu ra định hướng nghiên cứu của tác
giả. Chương 2 sẽ tiếp tục bằng việc trình bày cơ sở lý thuyết của đề tài.

15

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1 Tổng quan về chất lượng thông tin kế toán
2.1.1 Khái niệm thông tin
- Thông tin kế toán: Trong lĩnh vực KT, thông tin được xác định rõ trong các
khái niệm về KT. Một cách tồng quát, thông tin KT bao hàm những thông tin tài
chính nhằm đảm bảo cung cấp một cách thường xuyên và kịp thời tình hình tài
chính của DN
- Thông tin tài chính: theo AICPA (1970), thông tin KT là những thông tin định
lượng, căn bản là những thông tin tài chính, có liên quan đến các thực thể kinh tế
hướng đến việc sử dụng cho việc ra các quyết định kinh tế ; Luật KT Việt Nam
(2003; 2015) cho rằng thông tin KT bao hàm những thông tin kinh tế, tải chính
dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động.
- Thông tin BCTC: Trên góc độ KTTC, thông tin KT bao hàm những thông tin
kinh tế, tài chính bằng BCTC cho đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin của
đơn vị KT (Luật KT Việt Nam, (2003; 2015).
Trên góc độ KTQT, thông tin KT bao hàm những thông tin kinh tế, tài chính theo
yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị KT (Luật KT
Việt Nam, (2003; 2015).
Trong nghiên cứu này, khi sử dụng định nghĩa khái niệm thông tin, tác giả đứng
trên khía cạnh của KTTC. Thông tin trình bày trên BCTC thuộc thông tin BCTC.
Từ đó, tác giả sử dụng khái niệm thông tin trên góc độ KTTC của Luật KT Việt
Nam (2003,2015).