Pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại tòa án nhân dân từ thực tiễn thành phố hồ chí minh ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Nguyễn Thị Thúy An

PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG
CÁ NHÂN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN
TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Nguyễn Thị Thúy An

PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG
CÁ NHÂN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN
TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 8.38.01.07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. PHẠM THỊ THÚY NGA

HÀ NỘI - 2018


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được Luận văn thạc sỹ, đề tài “Pháp luật về giải
quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân từ thực tiễn thành phố
Hồ Chí Minh”, tơi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ của các tổ chức và cá nhân.
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS.Phạm Thị Thúy Nga,
người thầy đã hướng dẫn và chỉ bảo tơi trong suốt q trình hồn thành luận văn.
Tơi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Quý Thầy giáo, Cô giáo của Học viện Khoa học xã
hội Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy và truyền đạt kiến thức cho tôi
trong thời gian qua. Sau cùng, tôi cũng xin cảm ơn các anh chị là cán bộ cơng tác tại
Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ tôi các số liệu thống kê, báo cáo
của Tịa án để luận văn được hồn thành.
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi
dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Thị Thúy Nga. Tơi xin chịu trách nhiệm về tính
chính xác và trung thực của Luận văn này.
Mặc dù bản thân có nhiều cố gắng để hồn thành luận văn một cách
hồn chỉnh, nhưng khơng tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Kính mong Q
Thầy, Cơ đóng góp ý kiến để luận văn của tơi được hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thúy An


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP

LAO ĐỘNG CÁ NHÂN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN ............................................7
1.1. Một số vấn đề chung về tranh chấp lao động cá nhân và giải quyết tranh chấp
lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân......................................................................7
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của tranh chấp lao động cá nhân.............................7
1.1.2. Giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân ................15
1.2. Nội dung pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án .....19
1.2.1. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án .......19
1.2.2. Thẩm quyền về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án ........21
1.2.3. Trình tự, thủ tục đối với vấn đề giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
tại Tòa án ............................................................................................................23
1.2.4. Thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyết các vụ án tranh chấp lao động cá
nhân tại Tòa án ...................................................................................................25
Chương 2: THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN TẠI TÒA ÁN VÀ THỰC
TIỄN THI HÀNH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................27
2.1. Thực trạng quy định pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp lao động cá
nhân tại Tòa án nhân dân .......................................................................................27
2.1.1. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân
dân ......................................................................................................................27
2.1.2. Thẩm quyền về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân của Tịa án nhân
dân ......................................................................................................................31
2.1.3. Trình tự, thủ tục đối với vấn đề giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
tại Tòa án nhân dân câp sơ thẩm .......................................................................38
2.1.4. Thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyêt các vụ án tranh chấp lao động cá
nhân ....................................................................................................................52


2.2. Thực tiễn giải quyết các vụ án tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân
dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ..............................................................54
2.2.1. Đặc điểm tình hình tranh chấp lao động cá nhân trên địa bàn thành phố

Hồ Chí Minh .......................................................................................................54
2.2.2. Những kết quả đạt được trong giải quyết chấp lao động cá nhân tại Tòa
án nhân dân ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ................................................56
2.2.3. Một số tồn tại vướng mắc trong giải quyết chấp lao động cá nhân tại Tòa
án nhân dân ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ................................................65
Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG CÁ NHÂN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN
Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..........................................................................70
3.1. Định hướng hồn thiện hệ thống pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động
cá nhân tại Tòa án nhân dân ..................................................................................70
3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp lao
động cá nhân tại Tòa án nhân dân .........................................................................72
3.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về giải quyết
tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân trên địa bàn thành phố Hồ Chí
Minh .......................................................................................................................76
KẾT LUẬN ..............................................................................................................79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLTTDS:

Bộ luật Tố tụng Dân sự

BLLĐ:

Bộ luật Lao động

NLĐ:

Người lao động

NSDLĐ:

Người sử dụng lao động

TAND:

Tòa án nhân dân

TCLĐ:

Tranh chấp lao động


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường, sức lao động là hàng hoá, quan hệ giữa NLĐ và
NSDLĐ là quan hệ trao đổi sử dụng giá trị sức lao động. Trong mối quan hệ này,
NLĐ đem sức lao động của mình làm việc cho NSDLĐ và phải tuân theo sự quản
lý, điều hành của NSDLĐ thông qua việc thuê mướn, sử dụng lao động nhằm thu
được những giá trị mới lớn hơn – lợi nhuận. Do vậy, mục tiêu đạt được lợi ích tối đa
luôn là động lực trực tiếp của các bên nên giữa họ khó có thể thống nhất được các
quyền và nghĩa vụ trong quá trình thực hiện quan hệ lao động. Những lợi ích đối lập
này giữa NLĐ và NSDLĐ sẽ trở thành mâu thuẫn, bất đồng nếu hai bên khơng dung
hồ được quyền lợi của nhau. Do vậy, TCLĐ xảy ra là điều dễ nhận thấy, để duy trì
hài hịa quan hệ lao động, cân bằng lợi ích giữa các bên từ đó bảo đảm ổn định sản
xuất kinh doanh, ổn định nền kinh tế, trật tự xã hội thì yêu cầu được đặt ra là giải
quyết TCLĐ phải có hiệu quả.

Để giải quyết TCLĐ nói chung và TCLĐ cá nhân nói riêng, pháp luật Việt
Nam quy định nhiều phương thức khác nhau như: thương lượng, hòa giải và xét xử
tại Tòa án. Giải quyết TCLĐ cá nhân tại Tòa án là việc các cơ quan, tổ chức nhà
nước có thẩm quyền tiến hành những trình tự, thủ tục theo luật định nhằm giải quyết
những mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh giữa cá nhân NLĐ hoặc một nhóm NLĐ với
NSDLĐ về thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích giữa hai bên trong quan hệ lao
động, xóa bỏ tình trạng mâu thuẫn, bất bình giữa NLĐ và NSDLĐ, khơi phục các
quyền và lợi ích bị xâm phạm, duy trì và củng cố quan hệ lao động, bảo đảm sự ổn
định cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Để giải quyết TCLĐ phù hợp với tình hình
thực tiễn, các quy định về giải quyết TCLĐ ở nước ta đã nhiều lần sửa đổi, bổ sung,
trong đó phải kể đến BLLĐ năm 2012 sửa đổi chương về TCLĐ; BLTTDS năm
2015 quy định đầy đủ hơn về trình tự, thủ tục giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND
góp phần hồn thiện cơ chế giải quyết TCLĐ cá nhân tại Tòa án. Bên cạnh những
thành tựu đã đạt được thì việc giải quyết TCLĐ cá nhân hiện nay vẫn còn một số
tồn tại, yếu kém không chỉ hành lang pháp lý liên quan đến giải quyết TCLĐ cá
1


nhân còn nhiều bất cập, vướng mắc một số quy định chưa khả thi, mà còn xuất phát
từ việc các cơ quan có thẩm quyền giải quyết đơi khi cịn lúng túng, sai sót trong
việc giải quyết dẫn đến một số trường hợp quyền và lợi ích hợp pháp của các bên
trong TCLĐ chưa được đảm bảo, gây ra những tiêu cực ảnh hưởng đến sản xuất và
phát triển của quan hệ lao động.
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm về nhiều mặt của cả nước nói chung và
của Nam bộ nói riêng. Với vai trị, vị trí trung tâm, thành phố Hồ Chí Minh là đầu
mối giao thơng lớn nối liền các tỉnh trong vùng và là cửa ngỏ lớn nhất của cả nước,
Thành phố có những điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư trong và ngoài nước, nhiều
khu cơng nghiệp hình thành, nền kinh tế thành phố nhiều thành phần trong những
năm qua không ngừng tăng trưởng ảnh hưởng lớn đến thị trường lao động, góp phần
thu hút nguồn lao động từ khắp nơi trên cả nước đến làm việc từ lao động phổ thông

đến lao động có trình độ chun mơn cao. Theo Niên giám Cục Thống kê thành phố
năm 2016 thì năm 2017 ước tính lực lượng lao động thành phố có 4.513.193 người
(chiếm 52,71% tổng dân số). Trong bối cảnh hiện nay khi các tranh chấp phát triển
cả về số lượng, quy mô, hình thức và ngày càng trở thành vấn đề phức tạp của cả
nước và đặc biệt tại thành phố Hồ Chí Minh với lực lượng lao động lớn với nhiều
thành phần kinh tế. Mối quan hệ giữa NLĐ và NSDLĐ trở nên phức tạp hơn rất
nhiều một phần do sự có mặt của các nhà đầu tư nước ngồi vốn quen với quan hệ
lao động có nhiều khác biệt tại chính quốc gia họ, một phần từ ý thức ngày càng
nâng cao của NLĐ về các quyền và lợi ích chính đáng của mình. Mặc dù TCLĐ cá
nhân là loại tranh chấp mang tính chất đơn giản, quy mơ nhỏ, nhưng thực tế đây là
loại tranh chấp phổ biến, dễ xảy ra và chiếm đa số trong các vụ TCLĐ gây ảnh
hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh , đời sống kinh tế và trật tự an
ninh xã hội.
Xuất phát vì những lý do trên, tác giả đã lựa chọn vấn đề “ Pháp luật về giải
quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân từ thực tiễn thành phố
Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ.
2. Tình hình nghiên cứu
2


Giải quyết TCLĐ cá nhân là một trong những vấn đề cơ bản của pháp luật
lao động nói chung. Đã có nhiều cơng trình, bài viết khoa học về TCLĐ đã được
các nhà khoa học, luật gia, tác giả quan tâm nghiên cứu ở các mức độ khác nhau, cụ
thể như:
Giáo trình, sách tham khảo: Giáo trình Luật lao động Việt Nam của Khoa
Luật, Đại học Xã hội và nhân văn quốc gia, năm 2000; Giáo trình Luật lao động
Việt Nam, của trường Đại học Luật Hà Nội, năm 2015;
Luận án, luận văn: Luận án Tiến sĩ luật học năm 2011 của nghiên cứu sinh
Phạm Công Bảy về vấn đề: “Pháp luật về thủ tục giải quyết tranh chấp lao động cá
nhân tại tòa án ở Việt Nam”. Luận án Tiến sĩ luật học “Tài phán lao động theo quy

định của pháp luật Việt Nam” của tác giả Lưu Bình Nhưỡng, thực hiện năm 2002.
Luận văn thạc sỹ Luật học: “Giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án theo pháp
luật Việt Nam” của tác giả Lê Thị Hường được thực hiện năm 2012; “ Pháp luật
giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân và tình hình thực hiện
trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” của tác giả Hà Thị Thanh Nga thực hiện năm
2014; “ Pháp luật giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân và
thực tiễn xét xử tại Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” của tác giả Phạm Thị
Hồng Hạnh thực hiện năm 2016; “ Pháp luật giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
tại Tòa án nhân dân và thực tiễn áp dụng tại Tỉnh Yên Bái” do Phạm Hồng Quân
thực hiện năm 2017; “ Pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa
án từ thực tiễn Tỉnh Quãng Ninh” của tác giả Phạm Thị Thu Huyền, năm 2017;
Các bài viết đăng trên các tạp chí , cơng trình nghiên cứu khoa học: “Áp
dụng các nguyên tắc của tố tụng dân sự trong giải quyết tranh chấp lao động và một
số vấn đề đặt ra” của tác giả Phạm Cơng Bảy, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật số 7
(55) năm 2010; “Thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động trong Luật tố tụng lao
động: một số vấn đề pháp lý và thực tiễn” của Tòa án nhân dân tối cao năm 20122013; “ Bình luận các quy định về giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án nhân
dân trong Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015” của tác giả Nguyễn Hữu Chí, Tạp chí
Luật học số 12 năm 2015; “ Hoàn thiện giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại
3


Việt Nam” của tác giả Đồn Xn Trường, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số
3(276)/2015.
Có thể thấy rằng, các cơng trình nghiên cứu trong giai đoạn này đã nghiên
cứu dưới nhiều góc độ khác nhau về giải quyết TCLĐ tại TAND, có những đóng
góp quan trọng về mặt thực tiễn và khoa học như:
- Khái quát được những nội dung cơ bản của pháp luật về vấn đề giải quyết
TCLĐ tại TAND và thực tiễn áp dụng pháp luật về giải quyết TCLĐ tại Tòa án.
- Đánh giá trên một số khía cạnh về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng
các quy định về trình tự thủ tục giải quyết pháp luật về vấn đề giải quyết TCLĐ tại

TAND.
- Những hạn chế, bất cập và góp phần định hướng hoàn thiện pháp luật về
giải quyết TCLĐ tại TAND để pháp luật đi vào đời sống người dân.
Tại thành phố Hồ Chí Minh với đặc điểm địa bàn là một thành phố lớn nhất
của cả nước, tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, nền kinh tế nhiều thành phần, có
nhiều khu cơng nghiệp, khu chế xuất với lực lượng lao động lớn thì các vụ TCLĐ
cá nhân xuất hiện là một điều không thể tránh khỏi và hiện chưa có cơng trình khoa
học nghiên cứu nào về thực tiễn giải quyết TCLĐ cá nhân bằng TAND tại thành
phố Hồ Chí Minh. Tác giả hy vọng qua cơng trình nghiên cứu này sẽ đóng góp một
phần vào việc nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật giải quyết TCLĐ cá nhân tại
TAND, phù hợp với tình hình phát triển của thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả
nước nói chung trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục đích nghiên cứu của đề tài là làm rõ một số vấn đề lý luận về TCLĐ cá
nhân và giải quyết TCLĐ cá nhân tại Tòa án, đánh giá thực trạng quy định pháp luật
và thực tiễn áp dụng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đưa ra những
phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết TCLĐ cá nhân tại
TAND nói chung và tịa án thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn tập trung nghiên cứu và giải quyết
các nhiệm vụ chính sau đây:
4


- Tổng hợp, phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về giải quyết TCLĐ cá
nhân tại TAND: khái niệm, đặc điểm tranh chấp lao động cá nhân; đặc điểm giải
quyết TCLĐ cá nhân tại tịa án.
-Phân tích, đánh giá thực trạng quy định pháp luật hiện hành về thủ tục giải
quyết TCLĐ cá nhân tại Tòa án, luận văn chỉ ra những thành tựu, hạn chế và các
nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế đó.
-Làm rõ các đặc điểm cụ thể của thành phố Hồ Chí Minh có ảnh hưởng đến

việc giải quyết TCLĐ cá nhân. Trên cơ sở đó luận văn nghiên cứu, đánh giá thực
tiễn, những bất cập trong giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND trên địa bàn thành
phố Hồ Chí Minh trong 5 năm qua.
-Đề xuất một số phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng
cao hiệu quả giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND ở thành phố Hồ Chí Minh.
4. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu quy định pháp luật hiện hành về giải quyết TCLĐ cá
nhân tại Tòa án.
Luận văn tập trung đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật về giải quyết
TCLĐ cá nhân tại Tòa án trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong khoảng thời
gian từ năm 2013 đến nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận là quan điểm của chủ nghĩa Mác
– Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh với phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử;
Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu như: phương pháp biện chứng khoa học, phân tích, đánh giá , tổng hợp,
thống kê, so sánh , và một số phương pháp bổ trợ khác,… Đồng thời kết hợp giữa
các nhóm phương pháp để nghiên cứu, giải quyết nội dung của đề tài.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Với những mục đích nghiên cứu đã đề ra, luận văn đưa ra những vấn đề mới
và có ý nghĩa thực tiễn sau đây:

5


- Luận văn tổng hợp và làm rõ hơn một số vấn đề lý luận về TCLĐ cá nhân
và giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND.
- Phân tích, đánh giá một cách tương đối toàn diện và chỉ ra những tồn tại
của hệ thống các quy định của pháp luật về giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND.
- Luận văn đã phân tích được thực tiễn thực hiện giải quyết TCLĐ cá nhân

tại TAND ở thành phố Hồ Chí Minh.
- Đưa ra kiến nghị về một số biện pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật,
nâng cao hiệu quả về giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND nói chung và trên địa bàn
thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.
Với những vấn đề nêu trên, tác giả hy vọng luận văn đóng góp một phần nhỏ
vào việc hồn thiện hệ thống pháp luật, đảm bảo các quy phạm pháp luật được áp
dụng một cách thống nhất và đúng đắn. Đồng thời luận văn là tài liệu tham khảo,
học tập hữu ích cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân có tham gia giải quyết TCLĐ cá
nhân cũng như những người nghiên cứu, học tập pháp luật về giải quyết TCLĐ cá
nhân bằng TAND. Thực hiện có hiệu quả giải quyết TCLĐ cá nhân tại TAND giúp
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong quan hệ lao động, qua đó tạo
điều kiện thuận lợi cho NLĐ làm việc nhiều hơn, kết quả lao động tốt hơn, trật tự xã
hội được ổn định, động viên khuyến khích sản xuất phát triển.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận pháp luật giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại
Tòa án.
Chương 2: Thực trạng quy định pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp
lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân và thực tiễn thi hành trên địa bàn thành phố
Hồ Chí Minh.
Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng
cao hiệu quả giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Tòa án nhân dân ở thành
phố Hồ Chí Minh
6


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full