thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn của huyện bình liêu, tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

ĐÀM CẢNH DƢƠNG

̀

THƢCC̣ THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TAỌ NGHÊCHO
LAO ĐỘNG NÔNG THÔN CỦA HUYỆN BÌNH LIÊU ,
TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

ĐÀM CẢNH DƢƠNG

̀

THƢCC̣ THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TAỌ NGHÊCHO
LAO ĐỘNG NÔNG THÔN CỦA HUYỆN BÌNH LIÊU ,
TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.PHAN KIM CHIẾN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

PGS.TS. PHAN KIM CHIẾN

PGS.TS. PHẠM VĂN DŨNG

Hà Nội – 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân và đảm bảo
tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được quy định tại Luật sở hữu
trí tuệ. Những số liệu, tư liệu đưa ra trong luận án là trung thực và nội dung của
Luận án chưa từng được ai công bố trong các công trình nghiên cứu khoa học khác.
Tác giả luận văn

Đàm Cảnh Dƣơng


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý kinh tế tại trường Đại
học kinh tế, được sự đồng ý của Khoa Kinh tế chính trị, Trường Đại học kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội và sự nhất trí của giảng viên hướng dẫn PGS.TS. Phan
Kim Chiến, tôi đã tiến hành thực hiện luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế với đề tài:

“Thưcc̣ thi chính sách đào taọ nghề cho lao đôngc̣ nông thôn của huyêṇ Bin
̀ h Liêu,
tỉnh Quảng Ninh”.
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cám ơn các thầy cô đã tận
tình hướng dẫn, giảng dạy, trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện tại
Khoa kinh tế-chính trị, Trường ĐH Kinh Tế - ĐH QG Hà Nội.
Xin chân thành cám ơn PGS.TS.Phan Kim Chiến, người thầy đã hết lòng
giúp đỡ, hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này;
Xin gửi lời cảm ơn tới những ý kiến đóng góp và sự động viên của gia đình,
bạn bè, các anh chị em trong lớp cao học QLKT3-K23 trong suốt quá trình học tập
và nghiên cứu luận văn thạc sĩ;
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong hội đồng chấm luận văn đã cho tôi
những đóng góp quý báu để hoàn thiện bài luận văn này.
Cuối cùng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tất cả các tác giả của những cuốn
sách, bài viết và website hữu ích được đề cập trong danh mục tài liệu tham khảo của
luận văn này.

Hà Nội, tháng năm 2016

Đàm Cảnh Dương


MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................i
DANH MỤC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ............................................................................. ii
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................ 3
3. Đối tƣợng nghiên cứu.......................................................................................... 4

4. Nội dung thực hiện............................................................................................... 4
5. Cấu trúc của luâṇ văn.......................................................................................... 4
CHƢƠNG 1.............................................................................................................. 5
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC
THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔNCỦA
CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN............................................................................... 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu...................................................................... 5
1.2. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách đào tạo nghề cho LĐNT........................9
1.2.1. Một số khái niệm......................................................................................... 9
1.2.2. Chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn.................................... 11
1.3. Thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn của chính quyền
cấp huyện................................................................................................................. 13
1.3.1. Khái niệm vàmục tiêu đánh giá của thực thi chính sách ĐTN cho LĐNT
của chính quyền cấp huyện.................................................................................. 13
1.3.2. Quá trình thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn của
chính quyền cấp huyện........................................................................................ 14
1.3.3. Các điều kiện để thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông
thôn cho chính quyền cấp huyện thành công...................................................... 25
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong việc thực thi chính sách đào tạo
nghề cho lao động nông thôn và bài học rút ra cho huyện Bình Liêu.................28
1.4.1. Kinh nghiệm một số địa phương................................................................ 28


1.4.2. Bài học cho huyện Bình Liêu..................................................................... 33
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN. 35
2.1. Phƣơng pháp luận............................................................................................ 35
2.1.1. Phương pháp duy vật biện chứng.............................................................. 35
2.1.2. Phương pháp duy vật lịch sử...................................................................... 37
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể của luận văn............................................... 37
2.2.1. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học.................................................... 37

2.2.2. Phương pháp phân tích và tổng hợp.......................................................... 38
2.2.3. Phương pháp logic - lịch sử....................................................................... 39
2.2.4. Phương pháp thu thập, xử lý dữ liệu thứ cấp............................................ 41
2.2.5. Phương pháp so sánh................................................................................. 42
2.2.6. Phương pháp nghiệp vụ xử lý số liệu........................................................ 42
CHƢƠNG 3............................................................................................................ 43
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO

LAO ĐỘNG NÔNG THÔN CỦA HUYỆN BÌNH LIÊU, TỈNH QUẢNG NINH
.................................................................................................................................. 43
3.1. Lao động nông thôn tại huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.........................43
3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Bình Liêu........................43
3.1.2. Thực trạng lao động nông thôn của huyện Bình Liêu năm 2010 (trước
thời điểm triển khai chính sách).......................................................................... 46
3.2. Chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn đƣợc triển khai trên địa
bàn huyện Bình Liêu giai đoạn 2011 – 2015.......................................................... 47
3.2.1. Mục tiêu của chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn được
triển khai trên địa bàn huyện Bình Liêu............................................................. 48
3.2.2. Nội dung chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn.....................48
3.3. Thực trạng thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn của
huyện Bình Liêu giai đoạn 2011 – 2015.................................................................. 51
3.3.1. Về thực trạng triển khai chính sách.......................................................... 51
3.3.2. Về thực trạng chỉ đạo triển khai chính sách.............................................. 62
3.3.3. Thực trạng kiểm soát việcthực hiện chính sách........................................ 72


3.4. Đánh giá thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn của
chính quyền huyện Bình Liêu................................................................................. 75
3.4.1. Đánh giá việc thực hiện mục tiêu.............................................................. 75
3.4.2. Điểm mạnh của thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông

thôn của huyện Bình Liêu.................................................................................... 77
3.4.3. Điểm yếu tổ chức thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông
thôn của chính quyền huyện Bình Liêu.............................................................. 79
3.4.4. Nguyên nhân của những điểm yếu............................................................ 81
3.4.5. Một số kết quả đạt được trong quá trình đảo tạo nghề cho lao động nông
thôn huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2011-2015..........................82
CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆNVIỆC THỰC THI CHÍNH SÁCH
ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN CỦA HUYỆN BÌNH
LIÊU, TỈNH QUẢNG NINH.................................................................................. 84
4.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động
nông thôn củahuyện Bình Liêu............................................................................... 84
4.1.1. Mục tiêu của thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn
của huyện Bình Liêu đến năm 2020.................................................................... 84
4.1.2. Phương hướng hoàn thiện thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao
động nông thôn của huyện Bình Liêu đén năm 2020......................................... 86
4.2. Một số giải pháp hoàn thiện thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động
nông thôn của huyện Bình Liêu đến năm 2020..................................................... 88
4.2.1. Hoàn thiện bộ máy tổ chức thực thi chính sách........................................ 88
4.2.2. Hoàn thiện chỉ đạo và tổ chức triển khai chính sách................................ 90
4.2.3. Hoàn thiện kiểm soát sự thực hiện chính sách.........................................94
4.3. Một số kiến nghị............................................................................................... 97
4.3.1. Kiến nghị với chính quyền huyện Bình Liêu............................................. 97
4.3.2. Kiến nghị với chính quyền tỉnh Quảng Ninh............................................ 97
KẾT LUẬN.............................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................101


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Viết tắt

1. ĐTN
2. HĐND
3. LĐNT
4. LĐ,TB&XH
5. NHCSXH
6. NSNN
7. TTDN
8. TTDN>VL
9. UBND

i


DANH MỤC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ

STT

Bảng

1. Bảng 2.1
2. Bảng 2.2
3. Bảng 2.3
4. Bảng 2.4
5. Bảng 2.5
6. Bảng 2.6
7. Bảng 2.7

8. Bảng 2.8
9. Bảng 2.9

Sơ đồ

ii

1.

Sơ đồ 1

2.

Sơ đồ 2

3.

Sơ đồ 2


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Huyêṇ Binhh̀ Liêu , tỉnh Quảng Ninh có diện tích tự nhiên 471,4 km2 . Dân số
30.000 người. Thành phần dân tộc có Tày , Dao, Sán Chỉ , Kinh, Hoa. Huyện được
thành lập ngày 16 tháng 12 năm 1919, có 8 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 Thị
trấn Bình Liêu và 7 xã (trong đó có 6 xã biên giới): Đồng Tâm, Đồng Văn, Hoành
Mô (Cửa khẩu Hoành Mô), Húc Động, Lục Hồn, Tình Húc, Vô Ngại. Toàn huyện
có 104 thôn, bản, khu phố. Đảng bộ huyện có 29 chi, đảng bộ cơ sở với hơn 1.800
đảng viên.
Thưcc̣ trangc̣ chất lươngc̣ LĐNT trên điạ bàn huyêṇ còn haṇ chếvềnhiều măt

nhất làđồng bào dân tôcc̣ thiểu sốtaịchỗ : thiếu kiến thức nghềnghiêpc̣ , thiếu tư c̣tin ,
kỹ năng tự tổ chức sản xuất , kinh doanh haṇ chế, chưa thich cưcc̣ tham gia thi tc̣ rương
lao đôngc̣ ngoaịtinh,ngoài ra con thiếu đấ,thiếu vốn san xuất va đông ngươi ăn theo.
̉̉
Thưcc̣ hiêṇ nhiêṃ vu đc̣ ao taọ nghềcho LĐNT theo
TTg cua Thu tư ớng Chinh phu v à Quyết định số
̉̉
̉̉
của UBND tỉnh Quảng Ninh về vi ệc ban hành Kếhoacḥ triển khai Quyết đinḥ 1956
trên điạbàn tinh̉ , chính quyền huyện Bình Liêu tăng cường tuyên truyền để nâng cao
nhâṇ thức cho cán bô c̣và nhân dân vềvai trò , ý nghĩa của công tác dạy nghề , học nghề
nhiều đơn vị huyện Đoàn , Phòng LĐTBXH , NHCSXH huyêṇ, Đảng ủy ,

UBND môtsốxã, thị trấn, các trung tâm tư vấn cho thanh niên tham gia học nghề
để lập nghiệp tại ch ỗ và xuất khẩu lao động , tỉ lệ thanh niên học nghề hàng năm
tăng từ 64-78% sau hocc̣ nghềnhiều thanh niên tư c̣taọ viêcc̣ làm , xây dưngc̣ các mô
hình, trồng Dong ri ềng, Chăn nuôi – Thú y , sửa chữa xe máy , xây dưngc̣ dân dungc̣
đathiêụ quả cao.

,


Tuy nhiên, viêcc̣ tổchức thưcc̣ hiêṇ chinh́ sách đào taọ nghềtaịchinh́ quyền
huyêṇ Binhh̀ Liêu , Tỉnh Quảng Ninh vẫn còn một số tồn tại , hạn chế cả về khách
quan vàchủquan như: cơ sởvâtchất, chất lươngc̣ đào taọ môt sốnghềchưa đáp ứng
1


đươcc̣ nhu cầu thi trượh̀ng ; điều kiêṇ gắn kết giữa doanh nghiêpc̣ với cơ sởdaỵ nghề
hạn chế. Tỉ lệ qua đào tạo nghề chưa cao , giải quyết việc làm sau đào tạo còn khó

khăn (người hocc̣ thiếu vốn hành ng hề, năng lưcc̣ tổchức sản xuất haṇ chế ). Môtsố xã
còn lúng túng trong xác định ngành nghề đào tạo , chưa quan tâm tư vấn , khuyến
khích lao động tham gia học nghề có việc làm , tăng thu nhâpc̣ phùhơpc̣ . Đời sống đa
sốlao đôngc̣ nông thôn còn khókhăn , sản xuất phụ thuộc vào mùa vụ , thu nhâpc̣ không
ổn đinḥ, phải lo mưu sinh hàng ngày .. tham gia hocc̣ nghềchưa cao . Sư c̣ quan tâm của
các cấp , các ngành chưa đồng bộ , các chính sách nhiều song phân tán , dàn trải gây
lãng phí hoặc hiệu quả không cao . Tiền lương, tiền công của thi trượh̀ng lao

đôngc̣ thấp, nếp sống con anh hương tâpc̣ quan tiểu nông cua nhiều thanh niên nông
̉h̀
thôn chưa đap ưng đươcc̣ đoi hoi cua tac phong công nghiêpc̣… an
̉́ ́
quả đào tạo . Chưa cóchinh́ sách cu c̣thểkhich́ lê c̣sốthanh niên cóýthức vươn lên

thoát nghèo bền vững . Công tác hướng nghiêpc̣ ởbâcc̣ phổthông vàtrung hocc̣ cơ sở
còn hạn chế , giáo viên hướng nghiệp ở các cấp hocc̣ it́ cóthông tin vềtrường nghề .

Biên chếcủa Trung tâm daỵ nghềquáthiếu , chếđô cc̣ hinh́ sách đối với cán bô c̣, giáo

viên của Trung tâm chưa đầy đủ. Các mô hình sản xuất tính bền vững chưa cao ,
đầu vào, đầu ra sản phẩm chưa đươcc̣ quan tâm từ các doanh nghiêpc̣ . Khả năng hình


thành, phát triển gia trại , trang traịhaṇ chế. Điạ bàn rôngc̣ nhưng các chinh ́ sách đầu
tư theo Quyết đinḥ 1956 thưcc̣ hiêṇ chưa đầy đủdo đókhókhăn vàtốn kém trong
công tac đao taọ . Môtsốhocc̣ viên sau khi đao taọ không chiụ kho hanh nghềhoăcc̣
̉́

không co điều kiêṇ đểhanh nghềvi thiếu vốn gây lang phi công tac đao taọ

̉h̀

̉́

ngành công nghiệp , thương maị, dịch vụ ở khu vực này chưa phá
môi trương công nghiêpc̣ đểlao đôngc̣ hanh nghềthuâṇ lơị.
̉h̀
Những tồn taị, yếu kém , khó khăn trên cần phải nghiên cứu , tìm ra cá biện
pháp, giải pháp để tháo gỡ ; vì vậy tôi mạnh dạn chọn đ ề tài “Thưcc̣ thi chí nh sách
đào taọ nghề cho lao đôngc̣ nông thôn của huyêṇ Bin
̀ h Liêu , tỉnh Quảng Ninh”là
đề tài luận văn thạc sĩ của mình nhằm tìm ra các giải pháp thực hiện có hiệu quả
chính sách về đào tạo nghề cho LĐNT trên địa bàn được l ựa chọn , đồng thời áp
dụng cho các địa phương khác trong tỉnh.
2

̉h̀


Đao taọ nghềcho LĐNT la sư nc̣ ghiêpc̣ cua Đang , Nhà nước, của các cấp , các
̉h̀
ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng LĐNT
hóa, hiêṇ đaịhoa nông nghiêpc̣
công nghiêpc̣ hoa diêñ ra vơi tốc đô nc̣ hanh trên môtsốvung cua đất nươc khiến số
̉́
lươngc̣ binh quân trên môtdiêṇ tich canh tac tăng lên
̉h̀

cung, cầu lao đôngc̣ giưa nông thôn va thanh thi c̣diêñ ra khắp nơi
nghiêpc̣ công nghiêpc̣ hoa , hiêṇ đaịhoa đa thuc đẩy sư pc̣ hat triển kinh tế – xã hội và

quá trình đô thị hóa ở nước ta diễn ra nhanh , cơ cấu kinh tếcósư cc̣ huyển dicḥ manḥ
mẽ. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều hộ nông nghiệp bị mất đất sản xuất , phải
chuyển đổi lao đôngc̣ sang linhh̃ vưcc̣ phi nông nghiêpc̣ nên rất cần đươcc̣ hưởng chinh ́
sách ưu đaĩ vềđào taọ nghề . Chất lươ nc̣ g LĐNT thấp đa lh̃ àm cho thu nhâpc̣ của
người lao đôngc̣ không thểtăng nhanh ; gây ra chênh lêcḥ khoảng cách giữa giàu
nghèo giữa thành thị và nông thôn ngày càng tăng . Chính vì vậy , đào taọ nghềcho
LĐNT ở ViêtNam đang làyêu cầu cấp bách.
Luận văn nhằm trả lời câu hỏi nghiên cứu là:Cần phải làm gì (cần có
những giải pháp gì?) để đẩy mạnh việc thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao
động nông thôn huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới?
2.

Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của luận văn là:
-

Xây dưngc̣ đươcc̣ khung nghiên cứu vềthưcc̣ thi chinh́ sách đào taọ nghềcho

LĐNT của chinh́ quyền cấp huyêṇ.
Phản ánh thực trạng thực thi chính sách đào tạo nghề cho LĐNT của
chính
quyền huyện Bình Liêu, từ đóxác đinḥ đươcc̣ những điểm manḥ , điểm yếu viêcc̣ thưcc̣ thi
chinh́ sách đào taọ nghềcho LĐNT huyêṇ Binhh̀ Liêu vànguyên nhân của điểm. yếu

-

Đềxuất đươcc̣ các giải pháp hoàn thiêṇ thưcc̣ thi chinh́ sách đào taọ nghềcho

LĐNT của chinh́ quyền huyêṇ Binhh̀ Liêu đến năm 2020.

3


3.
-

Đối tƣợng nghiên cứu

Vềđối tươngc̣: Nghiên cứu thưcc̣ thi chinh́ sách đào taọ nghềcho LĐNT của

huyêṇ Binhh̀ Liêu, tỉnh Quảng Ninh.
-

Vềnôịdung luâṇ văn : Luâṇ văn tâpc̣ trung nghiên cứu thưcc̣ thi chinh́ sách

đào taọ nghềcho LĐNT của huyêṇ Binhh̀ Liêu theo 3 giai đoaṇ đólà: chuẩn bi triệ̉n
khai chinh́ sách, chỉ đạo triển khai chính sách, kiểm tra sư tc̣ hưcc̣ hiêṇ chinh́ sách.
-

Vềkhông gian: Nghiên cứu trên điạ bàn huyêṇ Binhh̀ Liêu.

- Vềthời gian : Sốliêụ thứ cấp thu thâpc̣ từ năm 2011-2015, ước thực hiện
2016 và các giải pháp đề xuất cho giai đoạn đến năm 2020.
4. Nội dung thực hiện
Nghiên cứu cơ sở lý thuyết vềthực thi chính sách đào tạo nghề cho LĐNT để
thấy được vai trò của nó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội;
Phân tích thực trạng thực thi chính sách ĐTN cho LĐNT huyện Bình Liêu,
phân tích những hạn chế cần khắc phục, tìm ra nguyên nhân của những hạn chế đó;
Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm đẩy mạnh thực thi chính sách

đào tạo nghề cho LĐNT trên địa bàn huyện Bình Liêu.
5.

Cấu trúc của luâṇ văn

Ngoài phần mở đầu , kết luâṇ vàdanh mucc̣ tài liêụ tham khảo , luâṇ văn gồm
4 chương:
Chƣơng 1 – Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận về thực thi chính
sách ĐTN cho LĐNT của chính quyền cấp huyện.
Chƣơng 2 – Phương pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn
Chƣơng 3 – Phân tích thực trạng thực thi chính sách đào tạo nghề cho
LĐNT của huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.
Chƣơng 4–Giải pháp hoàn thiện thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao
động nông thôn của huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.
4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI
CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔNCỦA
CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn là vấn đề có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nhiều quốc gia, được Đảng và Nhà nước ta quan
tâm và cũng là đề tài được nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Có một số công
trình tiêu biểu về lĩnh vực này như sau:
Những giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm ở nông thôn Hà Tĩnh,
2003. Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Thái Ngọc Thịnh, Trường Đại học Nông
nghiệp I Hà Nội. Trong luận án tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn
đào tạo nghề và giải quyết việc làm, thực trạng đào tạo nghề và giải quyết việc làm

ở nông thôn Hà Tĩnh đồng thời đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm giải quyết
việc làm cho LĐNT Hà Tĩnh.
Tác động của đô thị hóa đối với lao động việc làm ở nông thôn ngoại thành
Hà Nội, 2012. Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Thị Hải Vân, trong đó tác giả tập
trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn tác động của quá trình đô thị hóa tới lao
động, việc làm nông thôn nói chung, phân tích và đánh giá thực trạng tác động của
đô thị hóa tới lao động, việc làm nông thôn ngoại thành Hà Nội và các giải pháp cho
vấn đề này.
Quản lý Nhà nước về giải quyết việc làm ở Hà Nội, 1995. Luận án phó tiến sĩ
của tác giả Trần Văn Tuấn. Tác giả đã nghiên cứu về lý luận và chính sách giải
quyết việc làm trong quá trình chuyến sang kinh tế thị trường; thực trạng nguồn lao
động, tình hình và kinh nghiệm bước đầu về giải quyết việc làm ở Hà Nội.
Giải quyết việc làm cho LĐNT trên địa bàn huyện Hòa Vang thành phố Đà
Nẵng, 2012. Luận văn thạc sĩ kinh tế của tác giả Hoàng Tú Anh, trường Đại học Đà
5


Nẵng. Trong luận văn tác giả đã hệ thống hóa các khái niệm việc làm, giải quyết
việc làm cho LĐNT, đồng thời đưa ra các chỉ tiêu nhằm đánh giá vấn đề giải quyết
việc làm có hiệu quả và đề xuất một số giải pháp chủ yếu cho vấn đề này.
Nghiên cứu một số giải pháp giải quyết việc làm cho LĐNT huyện Gia Lâm,
thành phố Hà Nội, 2013. Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Kim Hồng,
trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội. Tác giả đã làm rõ cơ sở lý luận về vấn đề
việc làm và đưa ra những kinh nghiệm giải quyết việc làm của một số nước trên thế
giới cũng như một vài địa phương ở Việt Nam. Ưu điểm của luận văn là tác giả đã
đi sâu vào nghiên cứu thực tế bằng phương pháp điều tra, phỏng vấn tại 3 xã trên
địa bàn huyện, từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp giải quyết việc làm cho lao
động nông thôn một cách phù hợp nhất đối với địa phương.
Giải quyết việc làm ở tình Thái Bình – Thực trạng và giải pháp, 2008. Luận văn
thạc sĩ của tác giả Bùi Xuân An, Học viện hành chính Quốc Gia Hà Nội. Tác giả đã

nghiên cứu thực trạng giải quyết việc làm ở tỉnh Thái Bình, đồng thời đưa ra những
phương hướng cơ bản và những giải pháp chủ yếu để giải quyết việc làm ở tỉnh Thái
Bình. Một số giải pháp chủ yếu được tác giả đưa ra nhằm giải quyết việc làm như đẩy
mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông
nghiệp, nông thôn trên cơ sở đó tạo ra nhiều việc làm cho người lao động, xây dựng và
phát triển kinh tế mũi nhọn gắn với giải quyết việc làm cho người lao động.

Các công trình trên đã quân tâm đến việc thực thi chính sách cũng như quan
tâm đến vấn đề việc làm cho lao động nói chung và cho lao động nông thôn nói
riêng, coi đó là một vấn đề có tính toàn cầu; đưa ra cách tiếp cận về chính sách việc
làm, chính sách đào tạo nghề, hệ thống hóa những khái niệm học nghề, lao động,
việc làm, thu nhập đánh giá thực trạng vấn đề học nghề, việc làm ở Việt Nam nói
chung; đề xuất quan điểm và phương hướng giải quyết vấn đề việc làm và khuyến
nghị, định hướng một số chính sách cụ thể về đào tạo nghề và việc làm trong quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đát nước.

6


Bên cạnh những công trình nghiên cứu mang tính chuyên khảo, cũng đã có
nhiều cuốn sách hay các bài báo, tạp chí nghiên cứu viết về thực trạng lao động, vấn
đề việc làm và giải quyết việc làm của người dân nông thôn nước ta như:
Việc làm ở nông thôn - Thực trạng và giải pháp, 2001. Tác giả Chu Tiến
Quang đã nghiên cứu về vấn đề việc làm ở nông thôn. Hà Nội: Nhà xuất bản nông
nghiệp đã đưa ra một số giải pháp giải quyết việc làm cho lao động nông thôn như:
thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thực hiện chăn nuôi theo hướng sản xuất
hàng hóa, phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp, hỗ trợ.
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông
thôn tỉnh Nam Định, 2015. Tác giả Bùi Hồng Đăng và cộng sự. Hà Nội: Tạp chí
khoa học và phát triển tập 13, số 7 đã nghiên cứu, tập trung đánh giá chất lượng đào

tạo nghề cho lao động nông thôn thời gian qua, tìm ra những yếu tố ảnh hưởng đến
nâng cao chất lượng chất lượng đào tạo nghề cho LĐNT tỉnh Nam Định. Từ đó đề
ra một số giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho LĐNT
tỉnh trong thời gian tới.
Tác giả Nguyễn Hữu Dũng và Trần Hữu Trung, 1997. Chính sách giải quyết
việc làm ở Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản chính trị quốc gia.
Tác giả Lê Văn Bảnh, 1998. Kinh nghiệm đào tạo nghề cho lao động nông
thôn. Hà Nội: Nhà xuất bản Lao động và Xã hội.
Tác giả Vũ Tiến Quang, 2001. Việc làm ở nông thôn, thực trạng và giải pháp.
Hà Nội: Nhà xuất bản nông nghiệp.
Tác giả Nguyễn Thị Hằng, 2003. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động ở nông thôn,
góp phần xóa đói giảm nghèo. Hà nội: Tạp chí Cộng Sản.
Tác giả Nguyễn Thị Hằng và Phí Thị Thơm, 2009. Giải quyết việc làm cho
lao động nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa. Hà Nội: Nhà xuất bản chính trị
quốc gia.

7


Viện nghiên cứu khoa học dạy nghề, 2011. Mô hình dạy nghề và giải quyết
việc làm cho lao động ở khu vực chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Hà Nội: Nhà
xuất bản Lao động và Xã hội.
Ở
công trình trên các tác giả bằng cơ sở lý luận và thực tiễn đã trình
bày các
khái niệm, vai trò, đặc điểm, thực trạng về chính sách lao động và việc làm ở nông
thôn. Qua đó, khẳng định vai trò quan trọng của việc làm để đảm bảo an sinh xã hội
nông thôn. Tuy nhiên, các số liệu được thống kê nhiều năm nên chưa sát với tình hình
hiện nay. Gần đây, các luận văn thạc sĩ cũng nghiên cứu vấn đề giải quyết việc làm cho
LĐNT ở các địa phương trong nước đây là nguồn tư liệu thiết thực bổ ích như:

-

Tác giả Hoàng Tú Anh, Giải quyết việc làm cho lao động nông thôn huyện

Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng,Luận văn thạc sĩ: Đại học Đà Nẵng.
-

Tác giả Đồng Văn Tuấn, 2011 có công trình nghiên cứu: Giải pháp giải

quyết việc làm tăng và tăng thu nhập cho người lao động ở khu vực nông thôn
tỉnh Thái Nguyên, đề tài cấp bộ trường đại học Thái Nguyên.
-

Tác giả Hoàng Văn Lưu, 2006. Giải quyết việc làm cho lao động nông thôn

tỉnh Ninh Bình, Luận văn thạc sĩ: trường đại học Kinh Tế Quốc Dân.
-

Tác giả Lê Thanh Hải, 2013. Tổ chức thực thi chính sách đào tạo nghề cho

lao động nông thôn tỉnh Lai Châu. Luận văn thạc sỹ kinh tế
-

Tác giả Nguyễn Thị Huệ, 2014. Việc làm cho lao động nông nghiệp trong

quá trìnhxây dựng nông thôn mới ở thủ đô Hà Nội. Luận án Tiến sỹ, Học viện
chính trịquốc gia Hồ Chí Minh.
Tác giả Hoàng Nguyễn Hưng, 2013. Biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nghề
cholao

động nông thôn tỉnh Hưng Yên. Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học kinh tế.
Tác giả Dương Thùy Trang, 2013. Biến đổi cơ cấu lao động, việc làm của
hộ gia
đìnhnông thôn trong qua quá trinh đô thị hóa. Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc
gia Hà Nội.
-

Tác giả Nguyễn Thị Hồng Ninh, 2007. Việc làm cho người lao động ở

nông thôn tỉnh Hà Tĩnh, Học viện chính trị.


8


Nhóm tác giả này cho rằng: thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động
nông thôn đồng nghĩa với việc giải quyết việc làm kết hợp tổng thể những biện
pháp, chính sách kinh tế xã hội của nhà nước, cộng đồng và bản thân người lao
động tác động đến mọi mặt đời sống xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để đảm bảo
người lao động có khả năng lao động có việc làm. Theo nghĩa hẹp, giải quyết việc
làm là các biện pháp chủ yếu hướng vào đối tượng thất nghiệp, thiếu việc làm,
nhằm tạo ra việc làm cho người lao động, duy trì tỉ lệ thất nghiệp ở mức thấp nhất.
Vậy thực thi chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn gồm các nội
dung: hướng nghiệp, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm và xuất khẩu lao động. Tuy
nhiên, ngoài các nội dung trên, tác giả còn có các nội dung khác: chính sách tín
dụng, phát triển sản xuất, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ... mà thực chất là nhân tố
ảnh hưởng đến giải quyết việc làm cho lao động nông thôn. Đây là hạn chế của các
công tình trên.
Do đó, đề tài “Thưcc̣ thi chính sách đào taọ ngh ề cho lao đôngc̣ nông thôn

của huyện Bình Liêu , tỉnh Quảng Ninh” cần phải nghiên cứu sâu hơn để phù hợp
với đối tượng đề tài.
1.2. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách đào tạo nghề cho LĐNT
1.2.1. Một số khái niệm
1.2.1.1. Lao động nông thôn
Khái niệm: LĐNT là lao động ở khu vực nông thôn và lao động nông nghiệp,
kể cả người tàn tật có khả năng lao động có độ tuổi từ 16-55 đối với nữ và từ 16-60
đối với nam, gồm những người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, đang
có việc làm và những người thất nghiệp có nhu cầu tìm việc làm.
Đắc điểm của lao động nông thôn:
-

LĐNT mang tính thời vụ. Sản xuất nông nghiệp luôn chịu tác động và chi

phối mạnh mẽ bởi các quy luật sinh học và điều kiện tự nhiên của vùng (khí hậu,
đất đai...). Do đó quá trình sản xuất mang tính chất thời vụ cao, thu hút lao động

9


không đều. Chính vì tính chất này đã làm cho việc sử dụng lao động ở các vùng
nông thôn trở nên phức tạp.
đó,

LĐNT rất dồi dào và đa dạng về độ tuổi và có tính thích ứng lớn. Do

việc huy động và sử dụng đầy đủ nguồn lực lao động có ý nghĩa rất quan trọng và
phức tạp, đòi hỏi phải có biện pháp quản lý tổ chức lao động tốt để tăng cường lực
lượng lao động cho sản xuất nông nghiệp.
-

LĐNT đa dạng, ít chuyên sâu, trình độ thấp. Sản xuất nông nghiệp có nhiều

việc gồm các khâu với tính chất khác nhau. Mức độ áp dụng máy móc, thiết bị vào
sản xuất còn thấp vì thế mà sản xuất nông nghiệp đòi hỏi về sức khỏe, sự lành nghề
và kinh nghệm. Mỗi lao động có thể đảm nhiệm nhiều công việc khác nhau nên lao
động nông thôn ít chuyên sâu hơn các lao động trong các ngành công nghiệp và một
số ngành đặc thù khác. Bên cạnh đó, phần lớn lao động nông nghiệp mang tính phổ
thông, ít được đào tạo nên hiệu suất lao động thấp, khó khăn trong việc tiếp thu tiến
bộ khoa học và công nghệ.
Từ những đặc điểm trên đây có thể thấy vấn đề ĐTN cho LĐNT là một trong
những biện pháp cấp bách hiện nay nhằm khắc phục những yếu điểm, hạn chế của
LĐNT, phát triển sản xuất, tăng trưởng kinh tế và góp phần xóa đói, giảm nghèo.
1.2.1.2. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn
Khái niệm: Đào tạo nghề cho LĐNT chính là: (i) trang bị các kiến thức lý
thuyết cho học viên một cách có hệ thống; (ii) rèn luyện các kỹ năng thực hành nghề
nghiệp; (iii) rèn luyện thái độ, tác phong làm việc cho học viên trong phạm vi ngành
nghề họ theo học nhằm giúp họ có thể làm một nghề nhất định. Đào tạo nghề không
chỉ gắn với lý thuyết mà cần đảm bảo cho lao động có đầy đủ kỹ năng để tìm được
một việc làm gắn liền với nghề nghiệp.
Đào tạo nghề cho LĐNT không chỉ liên quan đến dạy nghề mà liên quan cả
đến sự phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên và mạng lưới các cơ sở đào tạo nghề

10


1.2.2. Chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn
1.2.2.1. Khái niệm và mục tiêu của chính sách đào tạo nghề cho lao động
nông thôn
Khái niệm: Chính sách đào tạo nghề cho LĐNT là một trong những chính

sách xã hội do Nhà nước ban hành, bao gồm tổng thể các quan điểm, tư tưởng, các
mục tiêu, giải pháp và công cụ mà Nhà nước sử dụng để tác động lên hoạt động đào
tạo nghề cho lao động nông thôn nhằm thúc đẩy toàn diện công tác dạy nghề và học
nghề cho lao động nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hóa nông
nghiệp, nông thôn.
Mục tiêu: Nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề, nhằm tạo ra việc
làm, tăng thu nhập của lao động nông thôn; góp phần dịch chuyển cơ cấu lao động
và cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp,
nông thôn.
1.2.2.2. Chính sách đối với người học
Mục tiêu: đảm bảo cho LĐNT được ĐTN và được hỗ trợ để đào tạo
nghề .


Giải pháp:

Hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ chi phí học nghề ngắn hạn cho lao động

nông thôn thuộc diện được hưởng chính sách ưu đãi, như: người có công với cách
mạng, hộ nghèo, hộ cận nghèo, người tàn tật, đồng bào dân tộc thiểu số, người bị
thu hồi đất canh tác và các lao động nông thôn khác.

Hỗ trợ tiền ăn và tiền đi lại cho học viên học nghề ngắn hạn thuộc
diện
được hưởng chính sách ưu đãi, như: người có công với cách mạng, hộ nghèo, hộ cận
nghèo, người tàn tật, đồng bào dân tộc thiểu số, người bị thu hồi đất canh tác và các
lao động nông thôn khác.


Hỗ trợ lãi xuất cho vay học nghề đối với lao động nông thôn.



Hỗ trợ cho vay lao động nông thôn sau học nghề để tạo việc làm.


11


1.2.2.3. Chính sách phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên
-

Mục tiêu: pháttriển xây dựng đội ngũ giáo viên, giảng viên và cán bộ quản

lý dạy nghề đáp ứng về số lượng, chất lượng và cơ cấu đào tạo nghề.
-

Giải pháp:


Hỗ trợ về phụ cấp giảng dạy và nhà ở công vụ cho các giáo viên và
cán bộ
quản lý dạy nghề ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;


Quy định mức tiền công giảng dạy tối thiểu một giờ cho những người dạy

nghề từ các cơ sở thực tiễn;


Xây dựng các tiêu chuẩn, chế độ, cơ chế đãi ngộ phù hợp với địa phương

để thu hút giáo viên, giảng viên và cán bộ quản lý có năng lực đến làm việc tại các
cơ sở dạy nghề;

Có kế hoạch tuyển dụng và đào tạo đội ngũ giáo viên, giảng viên và
cán bộ
quản lý dạy nghề;


Huy động các nghệ nhân, cán bộ kỹ thuật, kỹ sư, người lao động có tay

nghề cao tại các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất kinh doanh, các trung tâm khuyến
nông – lâm – ngư, nông dân sản xuất giỏi tham gia dạy nghề cho lao động nông
thôn;

Đào tạo nghiệp vụ sư phạm và bồi dưỡng nâng cao kỹ năng dạy
nghề để bổ
sung giáo viên cho các trung tâm dạy nghề chưa đủ giáo viên cơ hữu;


Bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và cán bộ tư vấn chọn nghề, tìm

và tạo việc làm cho lao động nông thôn.
1.2.2.4. Chính sách phát triển cơ sở đào tạo nghề cho lao động nông thôn
-

Mục tiêu: phát triển mạng lưới cơ sở dạy nghề.

-

Giải pháp:


Thành lập mới các trung tâm dạy nghề tại các huyện chưa có trung tâm
dạy nghề;