Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc, qua thực tiễn tại tỉnh quảng trị (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT

NGUYỄN THỊ HƢƠNG

PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC
QUA THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 838 01 07

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

THỪA THIÊN HUẾ, năm 2018


Công trình đƣợc hoàn thành tại:
Trƣờng Đại học Luật, Đại học Huế

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đào Mộng Điệp

Phản biện 1: ........................................:..........................
Phản biện 2: ...................................................................

Luận văn sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp
tại: Trƣờng Đại học Luật
Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng .......... năm...........


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài ................................................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài........................................................4
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................5
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu .................................5
6. Những đóng góp mới của đề tài .........................................................6
7. Kết cấu của luận văn...........................................................................6
CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BẢO
HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC................................................................7
1.1. Khái quát về bảo hiểm xã hội bắt buộc ...........................................7
1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội bắt buộc .............................................7
1.1.2 Đặc trƣng cơ bản của bảo hiểm xã hội bắt buộc ...........................7
1.2. Khái quát pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ...........................7
1.2.1. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc...8
1.2.2 Nguyên tắc của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ................8
1.2.3 Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ..........................8
1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội
bắt buộc ...................................................................................................8
1.3.1 Yếu tố pháp luật ............................................................................8
1.3.2 Yếu tố kinh tế xã hội .....................................................................9
1.3.3 Ý thức pháp luật của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động 9
1.3.4 Cơ quan quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội bắt buộc ..............9
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .......................................................................9
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ
HỘI BẮT BUỘC.................................................................................10
VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ ....................10
2.1 Quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ...........................10
2.1.1 Đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc ............................10
2.1.2 Chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................10
2.1.2.1 Chế độ ốm đau ..........................................................................10

2.1.2.2 Chế độ thai sản ......................................................................... 10
2.1.2.3 Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp................. 11
2.1.2.4 Chế độ hƣu trí ........................................................................... 11
2.1.2.5 Chế độ tử tuất ........................................................................... 11
2.2 Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ......... 11
2.2.1 Những kết quả đạt đƣợc .............................................................. 11
2.2.2 Những hạn chế tồn tại ................................................................. 12
2.3 Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng
Trị.......................................................................................................... 12
2.3.1 Những kết quả đạt đƣợc .............................................................. 12
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế tồn tại ......................... 12
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..................................................................... 14
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU
QUẢ THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT
BUỘC................................................................................................... 15
3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc...15
3.2. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ......... 15
3.3 Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ........ 15
3.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội
bắt buộc ................................................................................................ 16
3.4.1 Giải pháp chung .......................................................................... 16
3.4.2 Giải pháp tại địa bàn tỉnh Quảng Trị .......................................... 16
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..................................................................... 17
KẾT LUẬN ......................................................................................... 19
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Bảo hiểm xã hội là trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội. Bảo hiểm xã
hội có vai trò quan trọng đối với ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động
và Nhà nƣớc. Khi đánh giá tốc độ phát triển của một quốc gia, một trong
các tiêu chí đó chính thống an sinh xã hội mà trong đó bảo hiểm xã hội
giữ vai trò nòng cốt.
Nhận thức đƣợc vai trò của bảo hiểm xã hội, Đảng Nhà nƣớc ta đã rất
chú trọng trong việc thiết lập hành lang pháp lý điều chỉnh về bảo hiểm
xã hội. Đặc biệt là bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giai đoạn hiện nay.
Nhà nƣớc đã ban hành Bộ luật Lao động và Luật bảo hiểm xã hội
cũng nhƣ các văn bản pháp luật hƣớng dẫn thi hành Bộ luật Lao động về
bảo hiểm xã hội và Luật bảo hiểm xã hội. Có thể nói, pháp luật về bảo
hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng đã bƣớc
đầu tạo lập hành lang pháp lý để bảo vệ tốt hơn quyền lợi của ngƣời lao
động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, góp phần cho sự phát triển
chính sách an sinh xã hội của Nhà nƣớc. Hiện nay, Nhà nƣớc ta đã có
khung pháp lý cao nhất để điều chỉnh các quan hệ trong hoạt động bảo
hiểm xã hội bắt buộc, tạo cơ sở mới cho việc mở rộng mạng lƣới an sinh
xã hội, ngày một đáp ứng nhu cầu của ngƣời lao động nói riêng và của
toàn dân nói chung. Hành lang pháp lý hiện hành đã phát huy tác dụng
với vai trò điều chỉnh các quan hệ trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội bắt
buộc, góp phần xây dựng hệ thống an sinh xã hội của Nhà nƣớc ta ngày
một phát triển bền vững.
Tuy nhiên, pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn những
hạn chế, bất cập. Nhiều quy định chƣa đƣợc hƣớng dẫn cụ thể, vẫn còn
khoảng cách giữa văn bản pháp luật và thực tiễn thực hiện. Nhiều qui
định trong không phát huy tác dụng trong thực tế.
Trên địa bàn cả nƣớc nói chung cũng nhƣ tại tỉnh Quảng Trị nói
riêng, việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc còn nhiều hạn
chế, vƣớng mắc và khó khăn nhất định. Tình trạng ngƣời lao động có
hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn xảy ra.

Doanh nghiệp vẫn xâm phạm quyền lợi của ngƣời lao động khi ngƣời
lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
1


Do đó việc hoàn thiện pháp luật và thực hiện các quy định về bảo
hiểm xã hội bắt buộc nói riêng, bảo hiểm xã hội nói chung có hiệu quả
thì hệ thống an sinh xã hội ở nƣớc ta mới có thể phát triển thực sự vững
chắc. Vì vậy việc ban hành và thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội
bắt buộc là một vấn đề cấp thiết và phù hợp với nguyện vọng của nhiều
đối tƣợng trong xã hội. Đây là nhu cầu chính đáng và thiết thực cần
đƣợc Nhà nƣớc và xã hội quan tâm thực hiện.
Việc nghiên cứu đề tài về pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc để
từ đó hoàn thiện các chính sách pháp luật có liên quan đến bảo hiểm xã
hội bắt buộc là hết sức thiết thực và cần thiết.
Từ cơ sở đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Pháp luật về bảo hiểm xã hội
bắt buộc qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Quảng Trị” để làm luận văn
thạc sĩ luật học nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội
bắt buộc và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc tại tỉnh Quảng Trị.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng
không phải là vấn đề mới nhƣng nó trở thành mối quan tâm của các nhà
nghiên cứu và hoạt động thực tiễn.
Trong thời gian gần đây, nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu và
những ngƣời quan tâm đến bảo hiểm xã hội đã có nhiều bài viết, công
trình khoa học nhằm đóng góp ý kiến xây dựng hệ thống bảo hiểm xã
hội ở nƣớc ta nhƣ:
Thứ nhất, các bài báo, các sách, các công trình, các đề tài nghiên
cứu những vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm

xã hội bắt buộc nói riêng nhƣ:: “Một số vấn đề lý luận về pháp luật bảo
đảm xã hội và thực tiễn áp dụng ở tỉnh Thừa Thiên Huế”, (2002). Đề tài
khoa học cơ sở, Đại học Huế, Đào Mộng Điệp; Đề tài nghiên cứu những
vấn đề về bảo đảm xã hội và pháp luật về bảo đảm xã hội, thực trạng
pháp luật về bảo đảm xã hội trong đó có bảo hiểm xã hội.
“Những vấn đề lớn của bảo hiểm xã hội” (2010), Phạm Nhẫn, Cộng
sản (132); Bài viết nêu lên các nội dung cơ bản của bảo hiểm xã hội và
những giải pháp đẩy mạnh hoạt động bảo hiểm xã hội.

2


Thứ hai, các luận văn, luận án nghiên cứu về thực trạng và giải pháp
góp phần hoàn thiện bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt
buộc nói riêng nhƣ:
Luận văn “Góp phần hoàn thiện chế độ hưu trí trong pháp luật về
bảo hiểm xã hội ở Việt Nam”, (2002), Trần Công Dũng; Luận văn đánh
giá pháp luật về chế độ hƣu trí và các giải pháp đặt ra để nâng cao hiệu
quả áp dụng chế độ hƣu trí.
Luận án “Hoàn thiện pháp luật bảo hiểm xã hội ở Việt Nam - Lý
luận và thực tiễn” (1995), tác giả Nguyễn Huy Ban, luận án đã cho thấy
một thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội và những giải pháp hoàn
thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam.
Giải pháp nhằm tăng cường quản lý tài chính bảo hiểm xã hội tại
cơ quan bảo hiểm xã hội Hà Nội của ThS. Tô Thị Thiên Hƣơng, năm
2003; Luận văn chỉ nghiên cứu vấn đè tài chính của bảo hiểm xã hội và
giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng tài chính bảo hiểm xã hội.
Tổ chức chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội Việt Nam - Thực trạng
và giải pháp của ThS. Nguyễn Thị Chính, năm 2013; Luận văn nghiên
cứu việc chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội và giải pháp nâng cao hiệu

quả việc chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội.
Nghiên cứu thống kê bảo hiểm xã hội hưu trí ở Việt Nam của ThS.
Đào Hồng Lan, H.2013; Luận văn nghiên cứu bảo hiểm xã hội dƣới góc
độ thống kê xã hội học.
Giải pháp tăng trưởng nguồn thu quỹ bảo hiểm xã hội ở Việt Nam
của Th.s Lê Thị Quế, năm 2014;
Nguyễn Thị Kim Phụng (2006), Hoàn thiện về pháp luật BHXH ở
Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trƣờng, Trƣờng Đại học Luật
Hà Nội.
Vụ Bảo hiểm xã hội (2010), Cơ sở lý luận và thực tiễn hoàn thiện
chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc giai đoạn đến 2020, Đề tài nghiên cứu
cấp Bộ; Nghiên cứu chỉ ra những vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội bắt
buộc, các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc, thực trạng
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và giải pháp hoàn thiện pháp luật
về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Một số bài viết đăng trên tạp chí nhƣ: TS. Lê Thị Hoài Thu (2009),
“Luật BHXH từ quy định đến thực tiến áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã
3


hội, kỳ 02, tháng 10/2009; TS. Bùi Thị Lâm Hà ( 2012), “Chế độ tai nạn
lao động ở Việt Nam – Những khó khăn, vƣớng mắc”, Tạp chí Bảo hiểm
xã hội, Kỳ 01, Tháng 6/2012; Hồ Thị Kim Ngân ( 2014), “Một số vƣớng
mắc khi thực hiện các chế độ BHXH ngắn hạn”, Tạp chí Bảo hiểm xã
hội, Kỳ 02, Tháng 4/2014…Các bài viết, công trình nghiên cứu đề cập
đến một hoặc một số vấn đề lý luận và quy định pháp luật về bảo hiểm
xã hội.
Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn
đề cụ thể sau:
Một là, nghiên cứu những vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội nói

chung trong đó bao gồm bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội
bắt buộc. Làm rõ những vấn đề cơ bản về khái niệm và các đặc trƣng cơ
bản của bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, nghiên cứu cũng làm rõ những vấn
đề lí luận của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Lịch sử hình thành và phát
triển của bảo hiểm xã hội.
Hai là, nghiên cứu những quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội nói
chung, thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội nói chung trong đó có
bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Ba là, nghiên cứu những giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm
xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội bắt buộc, các giải pháp nâng cao hiệu
quả áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội.
Tuy nhiên, có thể nhận thấy rằng, các công trình nghiên cứu trên
chƣa có công trình nào đề cập đến thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị và đặc biệt chƣa có công trình
nào nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc khi Luật bảo hiểm
xã hội 2014 đƣợc ban hành.
Nhìn nhận một cách chung nhất, các công trình nghiên cứu trên đã
đề cập một số vấn đề cơ bản về pháp luật bảo hiểm xã hội nói chung
trong đó có bảo hiểm xã hội bắt buộc. Luận văn kế thừa các nội dung
nghiên cứu đó, đồng thời làm rõ và nghiên cứu cụ thể các vấn đề còn bỏ
ngỏ về bảo hiểm xã hội bắt buộc và đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật
về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị.
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
Mục đích nghiên cứu: Đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp
luật và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy định của pháp luật về bảo
4


hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị.
Nhiệm vụ nghiên cứu:

Để giải quyết tốt mục đích nghiên cứu, đề tài tập trung làm rõ các
nhiệm vụ sau:
- Làm rõ một số vấn đề về lý luận pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc nhƣ khái niệm, vai trò của bảo hiểm xã hội bắt buộc, nội dung pháp
luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc...
- Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực
tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị.
- Làm rõ cơ sở khoa học và luận giải các giải pháp góp phần hoàn
thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và nâng cao hiệu quả thực
hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn
thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị hiện
nay. Trên cơ sở đó, đề tài đƣa ra những giải pháp xây dựng, hoàn thiện
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và tổ chức thực hiện các quy định
về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trong
giới hạn nghiên cứu của đề tài. Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý
luận về bảo hiểm xã hội bắt buộc, thực trạng áp dụng pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay.
Về mặt không gian: Luận văn nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã
hội bắt buộc tại địa bàn tỉnh Quảng Trị trên cơ sở các văn bản pháp luật
nhƣ: Bộ luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản pháp luật
khác điều chỉnh về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Về mặt thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu các quy định của
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn
hiện nay từ năm 2016-2018.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở của phƣơng pháp luận là phép
biện chứng duy vật; cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh và các quan điểm, đƣờng lối của Đảng, các văn bản pháp
5


luật của Nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội bắt buộc và quan điểm của Tổ
chức Lao Động Quốc tế (ILO) về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua một số
Công ƣớc quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết.
Để triển khai luận văn, tác giả đã sử dụng đồng bộ một số các
phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
Phƣơng pháp lịch sử khảo cứu các nguồn tƣ liệu, đặc biệt là các tƣ
liệu về pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc; các báo cáo của cơ quan bảo
hiểm xã hội Quảng Trị, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Trị…
Phƣơng pháp phân tích các quy phạm của luật thực định có liên
quan đến tên đề tài của luận văn.
Phƣơng pháp tổng hợp các quan điểm khác nhau về nhận thức khoa
học xung quanh các khái niệm, các quy phạm pháp luật có liên quan đến
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Phƣơng pháp thống kê các số liệu thực tiễn trong quá trình áp dụng
các quy phạm có liên quan đến tên đề tài của luận văn.
Phƣơng pháp so sánh luật học nhằm đối chiếu với các quy định
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua các giai đoạn thay đổi và phát
triển kinh tế - xã hội.
6. Những đóng góp mới của đề tài
- Luận văn đã phân tích đƣợc những vấn đề lý luận cơ bản về bảo
hiểm xã hội bắt buộc nhƣ khái niệm, đặc điểm, vai trò, sự điều
chỉnh của pháp luật đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc.
- Luận văn cũng đã phân tích và đánh giá đƣợc thực trạng pháp luật
về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thực hiện tại Quảng Trị

hiện nay.
- Luận văn cũng đã đƣa ra những giải pháp quan trọng nhằm hoàn
thiện các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đồng thời
nâng cao hiệu quả việc thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc tại Quảng Trị.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung của luận văn bao gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Một số vấn đề lí luận pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc
6


Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và
thực tiễn thi hành tại tỉnh Quảng Trị
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
CHƢƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ
BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC
1.1. Khái quát về bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu
nhập của ngƣời lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau,
thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết,
trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội1.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nƣớc
tổ chức mà ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động phải tham gia2.
1.1.2 Đặc trưng cơ bản của bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ nhất, bảo hiểm xã hội bắt buộc là sự bù đắp một phần thu nhập

cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất khả năng
lao động dẫn đến bị suy giảm hay mất thu nhập. Bảo hiểm xã hội bắt
buộc sẽ bù đắp thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động đang
tham gia vào quan hệ lao động hoặc kể cả khi chấm dứt quan hệ lao
động hay khi ngƣời lao động chết.
Thứ hai, bảo hiểm xã hội bắt buộc quy định trách nhiệm của ngƣời
lao động và ngƣời sử dụng lao động cùng tham gia đóng bảo hiểm xã
hội.
Thứ ba, ngƣời lao động đƣợc chi trả các chế độ thông qua quỹ bảo
hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ tư, Nhà nƣớc quản lý hoạt động bảo hiểm xã hội bắt buộc.
1.2. Khái quát pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
1
2

Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội
Điều 3 Luật bảo hiểm xã hội

7


1.2.1. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc
Thứ nhất, pháp luật điều chỉnh về bảo hiểm xã hội bắt buộc mang
tính tất yếu khách quan.
Thứ hai, pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc bù đắp một phần
thu nhập cho ngƣời lao động khi họ bị suy giảm hoặc mất khả năng lao
động dẫn đến bị suy giảm hoặc mất thu nhập.
1.2.2 Nguyên tắc của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ nhất, pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc thực hiện trên

cơ sở ngƣời lao động phải đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc
theo quy định của Nhà nƣớc.
Thứ hai, Nhà nƣớc tham gia quản lý hoạt động bảo hiểm xã hội bắt
buộc
Thứ ba, thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc cho mọi ngƣời lao động
khi họ bị suy giảm hay mất khả năng lao động dẫn đến bị suy giảm hay
mất thu nhập.
Thứ tư, mức hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc tính trên cơ sở
mức đóng, thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và có chia sẻ giữa
những ngƣời tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ năm, quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc quản lý thống nhất,
dân chủ, công khai, minh bạch, đƣợc sử dụng đúng mục đích, đƣợc hạch
toán độc lập theo các quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ sáu, bảo hiểm xã hội bắt buộc phát triển phù hợp với điều kiện
kinh tế- xã hội.
1.2.3 Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ nhất, nhóm các quy định về chủ thể tham gia bảo hiểm xã hội
bắt buộc.
Thứ hai, nhóm các quy định về chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực thi pháp luật về bảo hiểm
xã hội bắt buộc
1.3.1 Yếu tố pháp luật
Các quy định của pháp luật về đối tƣợng, điều kiện tham gia bảo
hiểm xã hội bắt buộc và chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc là một bộ phận
quan trọng nhằm đảm bảo cho ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động,
các cơ quan bảo hiểm xã hội bắt buộc tuân thủ các chuẩn mực cơ bản
8


nhất về tính công bằng, minh bạch trong hoạt động quản lý bảo hiểm xã

hội bắt buộc.
1.3.2 Yếu tố kinh tế xã hội
Yếu tố này bao gồm tổng thể các điều kiện, hoàn cảnh về kinh tế- xã
hội, hệ thống các chính sách xã hội và việc triển khai thực hiện, áp dụng
chúng trong thực tế xã hội. Nền kinh tế- xã hội phát triển năng động, bền
vững sẽ là điều kiện thuận lợi cho hoạt động thực hiện pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc, tác động tích cực tới việc nâng cao hiểu biết pháp
luật, ý thức pháp luật của các tầng lớp xã hội, ngƣời lao động, ngƣời sử
dụng lao động.
1.3.3 Ý thức pháp luật của người lao động và người sử dụng lao
động
Ý thức pháp luật của chủ thể tham gia quan hệ pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc giữ vai trò quan trọng. Ngƣời lao động và ngƣời sử
dụng lao động nếu hiểu đƣợc vai trò và tầm quan trọng của bảo hiểm xã
hội bắt buộc để thực hiện tốt pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ
tác động đến tƣ tƣởng và hành vi của những ngƣời lao động khác trong
xã hội.
1.3.4 Cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc
Khi tham gia quan hệ pháp luật lao động, ngoài việc chấp hành pháp
luật của ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động thì vai trò của các cơ
quan quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội có vị trí quan trọng.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là sự bù đắp một phần thu nhập cho ngƣời
lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất khả năng lao động dẫn
đến bị suy giảm hay mất thu nhập.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc giữ vai trò quan trọng đối với ngƣời lao
động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là
trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã hội.
Dƣới góc độ pháp lý, bảo hiểm xã hội bắt buộc là các quy phạm
pháp luật quy định về việc thu quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc và chi trả

các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy có sự khác nhau quy định về
bảo hiểm xã hội bắt buộc của các nƣớc, song nhìn chung, bảo hiểm xã
hội bắt buộc bao gồm những nội dung chính đó là: quy định các đối
9


tƣợng, điều kiện đƣợc hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc, các chế độ bảo
hiểm xã hội bắt buộc, việc đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm nhóm các
quy phạm pháp luật về đối tƣợng bảo hiểm xã hội bắt buộc, điều kiện
hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc và các chế độ chi trả về bảo hiểm xã
hội bắt buộc. Trong quá trình áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt
buộc, các yếu tố tác động đến hiệu quả áp dụng pháp luật bảo hiểm xã
hội bắt buộc bao gồm các yếu tố nhƣ: pháp luật, yếu tố về kinh tế xã
hội, yếu tố ý thức pháp luật của ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao
động và việc thực thi pháp luật của các cơ quan quản lý nhà nƣớc về
bảo hiểm xã hội bắt buộc.
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC
VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ
2.1 Quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
2.1.1 Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc xem là một chủ
thể bắt buộc trong quan hệ pháp luật về bảo hiểm xã hội. Các quốc gia
căn cứ vào điều kiện kinh tế xã hội và chính trị để quy định đối tƣợng
tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Có những quốc gia mở rộng đối
tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhƣng cũng có những quốc gia
thu hẹp đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
2.1.2 Chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc
2.1.2.1 Chế độ ốm đau

Pháp luật hiện hành quy định đối tƣợng hƣởng chế độ ốm đau theo
Điều 24 Luật BHXH 2014.
2.1.2.2 Chế độ thai sản
Chế độ thai sản là một trong các chế độ bảo hiểm xã hội, bao gồm
các quy định của Nhà nƣớc nhằm bảo hiểm thu nhập và đảm bảo sức
khỏe cho lao động nữ và ngƣời lao động nhận nuôi con nuôi. Chế độ thai
sản bù đắp một phần thu nhập và sức khỏe cho ngƣời lao động khi có
thai, mang thai, sinh con, sẩy thay hay áp dụng các biện pháp sinh sản.
10


Ngoài ra chế độ thai sản còn có ý nghĩa đảm bảo phần nào thu nhập cho
ngƣời lao động khi nhận con nuôi. Thông qua chế định này, Nhà nƣớc
và xã hội thể hiện rõ sự quan tâm đối với nhóm lao động đặc thù. Pháp
luật quy định các đối tƣợng và điều kiện đƣợc hƣởng chế độ thai sản.
2.1.2.3 Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 142, Bộ Luật lao động (BLLĐ)
2012: “ Tai nạn lao động là tai nạn gây tổn thƣơng cho bất kỳ bộ phận,
chức năng nào của cơ thể hoặc gây tử vong cho ngƣời lao động, xảy ra
trong quá trình lao động, gắn liền với việc thực hiện công việc, nhiệm vụ
lao động”. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 143, BLLĐ 2012: “Bệnh
nghề nghiệp là bệnh phát sinh do điều kiện lao động có hại của nghề
nghiệp tác động đối với ngƣời lao động”.
2.1.2.4 Chế độ hưu trí
Bất cứ ngƣời lao động nào rồi cũng tới lúc già yếu, hết tuổi lao động
nhƣng vẫn có nhu cầu đảm bảo cuộc sống và lƣơng hƣu sẽ là nguồn thu
nhập chính của họ trong lúc này. Đƣợc hƣởng trợ cấp khi về hƣu là một
trong những mục đích, động lực cơ bản để ngƣời lao động tham gia quan
hệ bảo hiểm xã hội. Chế độ hƣu trí đƣợc hiểu là chế độ bảo hiểm xã hội
đảm bảo thu nhập cho ngƣời hết tuổi lao động hoặc không còn tham gia

quan hệ lao động nữa. Pháp luật quy định các đối tƣợng và điều kiện để
ngƣời lao động đƣợc hƣởng chế độ hƣu trí.
2.1.2.5 Chế độ tử tuất
Chế độ tử tuất là sự bù đắp một phần thu nhập cho thành viên gia
đình ngƣời lao động khi ngƣời lao động chết dẫn đến mất nguồn thu
nhập. Chế độ tử tuất bao gồm tổng hợp các quy định của pháp luật về
đối tƣợng, điều kiện hƣởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng hoặc một lần khi
ngƣời lao động bị chết.
2.1.3 Quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc
Quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc do ngƣời lao động, ngƣời sử dụng
lao động đóng góp theo tỷ lệ pháp luật quy định.
2.2 Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
2.2.1 Những kết quả đạt được
Thứ nhất, về đối tƣợng tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH)
Thứ hai, về các chế độ BHXH
11


Thứ ba, tăng quyền, trách nhiệm của ngƣời lao động và cơ quan Bảo
hiểm xã hội
Thứ tư, giảm nửa mức đóng bảo hiểm
2.2.2 Những hạn chế tồn tại
Thứ nhất, bàn về đối tƣợng đƣợc tham gia bảo hiểm xã hội
Thứ hai, bàn về phạm vi tham gia bảo hiểm xã hội của lao động
nƣớc ngoài làm việc tại Việt Nam
Thứ ba, bàn về các chế độ bảo hiểm xã hội mà lao động là công dân
nƣớc ngoài tại Việt Nam đƣợc tham gia
Thứ tư, pháp luật chƣa quy định bảo hiểm xã hội bắt buộc áp dụng đối
với trƣờng hợp lao động giúp việc gia đình làm việc theo hợp đồng.
Thứ năm, về quản lý nhà nƣớc tại Trung ƣơng

Thứ sáu, Luật BHXH quy định mức hƣởng chế độ ốm đau .
Thứ bảy, việc quy định điều kiện đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu,
quy định lao động nữ sinh con đƣợc hƣởng chế độ thai sản.
Thứ tám, mức hƣởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
hàng tháng hoặc một lần .
Thứ chín, quy định tuổi nghỉ hƣu nhƣ hiện hành là thấp so với xu
hƣớng tuổi thọ ngày càng tăng và nguy cơ mất khả năng cân đối quỹ hƣu
trí và tử tuất.
Thứ mười, về các trƣờng hợp giải quyết chế độ tử tuất.
Thứ mười một, Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành quy định cho phép
tạm dừng đóng vào quỹ hƣu trí và tử tuất.
2.3 Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại
Quảng Trị
2.3.1 Những kết quả đạt được
Về đối tƣợng tham gia BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm
thất nghiệp (BHTN)
Về chế độ bảo hiểm xã hội
Về quỹ bảo hiểm xã hội
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế tồn tại
Thứ nhất, về đối tƣợng tham gia, hiện nay chƣa có cơ chế phối hợp
giữa các ngành, các cơ quan có thẩm quyền để xác định đối tƣợng thuộc
diện đóng BHXH bắt buộc (nhất là khu vực ngoài Nhà nƣớc) nên việc
phát triển, mở rộng đối tƣợng tham gia BHXH còn gặp nhiều khó khăn.
12


Thứ hai, về công tác chi trả lƣơng hƣu, trợ cấp BHXH.
Thứ ba, nhận thức của một số chủ sử dụng lao động, một số bộ
phận ngƣời lao động và nhân dân về chính sách BHXH, BHYT chƣa đầy
đủ.

Thứ tư, theo quy định của Luật BHXH 2014, công tác khởi kiện
các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN chuyển giao cho tổ chức
Công đoàn. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện gặp không ít
khó khăn, vƣớng mắc, do đó công tác khởi kiện để thu hồi nợ đọng
BHXH, BHTN, BHYT chƣa thể thực hiện.
Thứ năm, việc phối hợp thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, Luật
BHXH sửa đổi, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT giữa
các cấp ủy Đảng, chính quyền, các Sở, Ban, Ngành, đoàn thể vẫn chƣa
đƣợc quan tâm đúng mức, thiếu đồng bộ đã gây khó khăn chung trong
việc triển khai thực hiện.
Thứ sáu, ngƣời dân vẫn chƣa ý thức đầy đủ về lợi ích của chính
sách BHYT cho nên chƣa tích cực, chủ động tham gia BHYT.
Thứ bảy, công tác phát triển đối tƣợng cùng tham gia BHXH,
BHYT, BHTN bắt buộc trong các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn
còn hạn chế, các đơn vị doanh nghiệp có quy mô hoạt động nhỏ và siêu
nhỏ, lao động thiếu việc làm thƣờng xuyên, thu nhập thấp; nhiều đơn vị
gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, thậm chí phải thu hẹp hoặc ngừng
hoạt động nên nhiều đơn vị trốn tham gia BHXH cho ngƣời lao động hoặc
tham gia không đầy đủ theo quy định.
Thứ tám, một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phƣơng chƣa quyết
liệt trong việc chỉ đạo tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW
của Bộ Chính trị nói chung và việc thực hiện chính sách BHXH.
Thứ chín, việc ban hành cơ chế, chính sách về BHXH, BHYT
nhiều lúc còn chậm, bất cập ảnh hƣởng không nhỏ đến công tác thông
tin, truyền thông về BHXH, BHYT.
Thứ mười, mạng lƣới Đại lý thu BHXH, BHYT đƣợc mở rộng,
ngoài Đại lý thu các UBND xã, phƣờng, thị trấn còn có thêm các tổ chức
chính trị xã hội, đơn vị sự nghiệp và tổ chức kinh tế nên tạo điều kiện
thuận lợi cho ngƣời dân khi tham gia BHYT. Tuy nhiên trong quá trình
thực hiện vẫn còn gặp phải một số vƣớng mắc.

13


Thứ mười một, việc giải quyết chế độ, chính sách BHXH, BHYT,
BHTN cho ngƣời lao động và nhân dân tại một số địa phƣơng vẫn còn
thiếu sót và chƣa kịp thời;
Thứ mười hai, việc phổ biến, quán triệt các quan điểm, chủ trƣơng
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về BHXH, BHYT ở một
số cấp ủy đảng, chính quyền chƣa sâu rộng.
Thứ mười ba, chế tài xử lý vi phạm chƣa đủ mạnh, sự phối hợp của
các ngành vẫn còn hạn chế.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đã đƣợc quy định khá chi
tiết và đầy đủ tạo hành lang pháp lý để bảo vệ cho ngƣời lao động.
Pháp luật đã tạo hành lang pháp lý trong việc quy định các điều kiện
hƣởng chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, đối tƣợng hƣởng chế độ, quỹ
bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, thực trạng pháp luật về bảo hiểm
xã hội bắt buộc vẫn còn những hạn chế tồn tại.
Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Tỉnh
Quảng Trị đã có những kết quả đáng khích lệ. Bên cạnh đó, thực tiễn
thi hành vẫn còn nhiều khó khăn vƣớng mắc nhất định. Điều này đặt
ra cho tỉnh Quảng Trị cần phải có nhiều giải pháp thúc đẩy việc thực
thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc.

14


CHƢƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC

3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội
bắt buộc
Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc điều chỉnh để đáp ứng
với những đòi hỏi về điều kiện kinh tế xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Tuy nhiên, các quy định hiện hành về bảo hiểm xã hội bắt buộc chƣa
theo kịp đƣợc sự tƣơng thích trong các quy định của công ƣớc quốc tế và
pháp luật của một số quốc gia trên thế giới.
3.2. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ nhất, phù hợp với định hƣớng đổi mới bảo hiểm xã hội bắt
buộc và chủ trƣơng đƣờng lối chính sách của Đảng và Nhà nƣớc.
Thứ hai, bảo đảm sự phát triển của quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ ba, đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền lợi ngƣời thụ hƣởng bảo
hiểm xã hội bắt buộc
Thứ tư, đáp ứng tiến trình hội nhập quốc tế
3.3 Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ nhất, về đối tƣợng, phạm vi, chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc
của lao động nƣớc ngoài làm việc tại Việt Nam
Thứ hai, mở rộng đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ ba, cần nghiên cứu quy định cụ thể trách nhiệm của các Bộ,
ngành trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã
hội để tránh sự chồng chéo và tổ chức thực hiện đƣợc đảm bảo thống
nhất.
Thứ tư, Luật BHXH cần sửa đổi quy định mức hƣởng chế độ ốm
đau.
Thứ năm, pháp luật cần quy định điều kiện đóng bảo hiểm xã hội
với các trƣờng hợp ngƣời lao động đã có quá trình đóng BHXH dài,
song vì lý do khó mang thai, thai bệnh lý
Thứ sáu, cần tăng tuổi nghỉ hƣu cho lao động nữ.
Thứ bảy, pháp luật cần bổ sung quy định về các trƣờng hợp đối
với ngƣời đang bị dừng hƣởng lƣơng hƣu, trợ cấp tai nạn lao động, bệnh

15


nghề nghiệp hàng tháng do phải chấp hành hình phạt tù nhƣng không
đƣợc hƣởng án treo mà bị chết trong tù.
Thứ tám, Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản hƣớng dẫn cần có
quy định cụ thể việc có thực hiện đóng bù BHXH.
3.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc
3.4.1 Giải pháp chung
Thứ nhất, thực hiện tốt hoạt động tuyên truyền, thông tin các quy
định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ hai, tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện bảo
hiểm xã hội bắt buộc của các doanh nghiệp
Thứ ba, tăng cƣờng các biện pháp giảm nợ đọng, trốn đóng bảo
hiểm xã hội bắt buộc.
3.4.2 Giải pháp tại địa bàn tỉnh Quảng Trị
Thứ nhất, triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ đẩy mạnh
công tác thu, phát triển đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền cả về nội dung và hình
thức theo hƣớng chuyên nghiệp.
Thứ ba, tăng cƣờng mở rộng và nâng cao chất lƣợng hệ thống Đại
lý thu
Thứ tư, xây dựng kế hoạch thu cụ thể, rõ ràng, sát với tình hình thực
tế của địa phƣơng.
Thứ năm, tăng cƣờng công tác thanh tra chuyên ngành về đóng bảo
hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ sáu, thƣờng xuyên báo cáo, tham mƣu với các cấp ủy Đảng,
chính quyền địa phƣơng, phối hợp chặt chẽ với các Sở, Ban, Ngành và
các tổ chức đoàn thể liên quan trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm

xã hội.
Thứ bảy, tăng cƣờng công tác giám định trên Hệ thống thông tin
giám định BHYT điện tử.
Thứ tám, giải quyết đầy đủ, kịp thời các quyền lợi của ngƣời tham
gia bảo hiểm xã hội.
Thứ chín, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng CNTT,
nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động BHXH.
16


Thứ mười, phát động phong trào thi đua sáng kiến cải tiến có hiệu
quả trong công việc.
Thứ mười một, tiếp tục quán triệt mục tiêu, quan điểm, chủ trƣơng,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc về chính sách BHXH
Thứ mười hai, xây dựng đội ngũ cán bộ ngành bảo hiểm xã hội
phải hết lòng phục vụ lợi ích của nhân dân.
Thứ mười ba, Thƣờng trực Tỉnh ủy tiếp tục có sự chỉ đạo các các
cấp ủy Đảng thực hiện tốt Quyết định số 1584/QĐ-TTg ngày 14/9/2015
về việc giao chỉ tiêu thực hiện BHYT giai đoạn 2015-2020.
Thứ mười bốn, triển khai thực hiện tốt Kế hoạch số 3491/KHUBND ngày 21/10/2013 của UBND tỉnh về thực hiện Chƣơng trình
hành động số 70-CTHĐ/TU ngày 02/7/2013 của Tỉnh ủy và Công văn số
1061/UBND-VX ngày 22/3/2017 của UBND tỉnh Quảng Trị.
Thứ mười lăm, tăng cƣờng công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra, thu
hồi nợ đọng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ mười sáu, hàng năm, tổ chức điều tra, khảo sát, nắm cụ thể số
doanh nghiệp, hộ kinh doanh, số lao động làm việc chƣa thực hiện chính
sách bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Thứ mười bảy, Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam tỉnh chỉ đạo các
tổ chức đoàn thể, tổ chức Chính trị - xã hội và UBMTTQVN các cấp
trong việc đƣa chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc đến với mọi tầng lớp

nhân dân và ngƣời lao động;
Thứ mười tám, cấp ủy, chính quyền địa phƣơng và các Sở, Ban,
Ngành có liên quan cần quan tâm, tăng cƣờng công tác tuyên truyền,
phổ biến sâu, rộng chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Qua nghiên cứu chƣơng 3, chúng tôi rút ra một số kết luận nhƣ sau:
1. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, luận văn đƣa ra một số định
hƣớng hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về
bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện nay, theo đó
định hƣớng hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp
luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc phải dựa trên đƣờng lối, quan điểm
của Đảng trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội; hoàn thiện pháp luật và
nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đặt
trong bối cảnh hội nhập khu vực và quốc tế.
17


2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi
pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đều
được xây dựng và bám sát vào những định hướng đã được đề ra.
3. Hiệu quả của việc thực hiện pháp luật vể bảo hiểm xã hội bắt
buộc không chỉ phụ thuộc vào việc quy định đầy đủ các đối tƣợng hƣởng
bảo hiểm xã hội bắt buộc, điều kiện hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc,
các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, quản lý quỹ bảo hiểm xã hội bắt
buộc mà nó còn phụ thuộc vào khả năng tổ chức thực thi một cách
nghiêm túc trong thực tiễn và ngƣời lao động phải biết tự bảo vệ mình
để tránh những thiệt hại có thể xảy ra.

18

KẾT LUẬN
1. Trong giai đoạn hiện nay, bảo hiểm xã hội bắt buộc giữa vai trò
quan trọng đối với ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà
nƣớc. Bảo hiểm xã hội bắt buộc có một vị trí đặc biệt quan trọng đối với
việc phát triển chính sách an sinh xã hội. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là trụ
cột của hệ thống an sinh xã hội. Trong mối quan hệ lao động, để bù đắp
thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất
khả năng lao động thì ngƣời lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt
buộc. Đồng thời, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc cũng góp phần
tham gia vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc.
2. Nội dung của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc không chỉ
bao hàm trong việc quy định các đối tƣợng hƣởng bảo hiểm xã hội bắt
buộc, điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, các chế độ bảo hiểm
xã hội bắt buộc, quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc, mà nội dung pháp luật về
bảo hiểm xã hội bắt buộc còn tạo lập hành lang pháp lý để bảo vệ ngƣời
lao động thụ hƣởng các chế độ về bảo hiểm xã hội bắt buộc.
3. Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc phản ánh thực trạng hiện
nay còn nhiều hạn chế, bất cập trong các chế độ về ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hƣu trí và tử tuất. Ngoài ra, trong quá
trình triển khai vào thực tiễn đời sống tại tỉnh Quảng Trị, thực tế áp dụng
pháp luật vẫn còn nhiều khó khăn, vƣớng mắc cần phải khắc phục.
4. Để tạo hành lang pháp lý về bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giai
đoạn hiện nay, cần phải khắc phục những hạn chế của pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc hiện hành. Đồng thời, khi hoàn thiện pháp luật về
bảo hiểm xã hội bắt buộc nhất định phải tuân theo những yêu cầu khách
quan của điều kiện kinh tế xã hội và những nội dung khác kèm theo.
Hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc cần chú trọng đến việc
hoàn thiện các chế độ về ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp, hƣu trí và tử tuất. Đồng thời, sửa đổi các quy định về quỹ bảo

hiểm xã hội bắt buộc cũng cần đặt ra trong giai đoạn hiện nay.
5. Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc chỉ đạt hiệu quả khi triển
kahi trong thực tiễn nếu nhƣ Nhà nƣớc hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm
xã hội bắt buộc đồng bộ, toàn diện và mang tính khả thi. Đồng thời, kết
hợp hài hòa các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo
hiểm xã hội bắt buộc trong giai đoạn hiện nay.
19



DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết
công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.3, Hà Nội.
2. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết
công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.3, Hà Nội.
3. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết
công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.4, Hà Nội.
4. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết
công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr. 4,Hà Nội.
5. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Số liệu báo cáo công
tác thu BHXH của BHXH thành phố Hà Nội, tr.1, Hà Nội.
6. BHXH trên toàn thế giới, ILO-1999 và 2006, tr.6
7. Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội (2012), Báo cáo tình hình
thực hiện BHXH, tr. 2, Hà Nội.
8. Mai Đức Chính (2014), “Một số ý kiến và phƣơng án cải cách
bảo hiểm hƣu trí từ quan điểm đại diện ngƣời lao động”, Tạp chí Bảo
hiểm xã hội, Kỳ 02 tháng 01/2014, tr.13
9. TS. Phạm Thị Định (2013), “An sinh xã hội và xu hƣớng phát
triển trên thế giới”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01, tháng 10/2013, tr.
20

10. TS. Bùi Thị Lâm Hà (2012), “Chế độ tai nạn lao động ở Việt
Nam – Những khó khăn, vƣớng mắc”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01
tháng 6/2012, tr. 19.
11. Bùi Đức Hiên (2011), “Một số bất cập trong thi hành phát luật
về BHTN”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, Số (20), tháng 4/2011, tr. 22.
12. ThS. Mai Thị Hƣờng (2014), “Quản lý đầu tƣ quỹ BHXH ở
Trung Quốc và Chilê”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01, Tháng 4/2014,
tr. 23-25.
13. Hồ Thị Kim Ngân (2014), “Một số vƣớng mắc khi thực hiện các
chế độ BHXH ngắn hạn”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng
4/2014, tr. 22.
14. TS. Lê Thị Hoài Thu (2009), “Luật BHXH từ quy định đến thực
tiễn áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 10/2009, tr. 13.