MỘT VÀI BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC THEO MÔ HÌNH VNEN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC VŨ HÒA 2

Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

GIẢI PHÁP HỮU ÍCH
ĐỀ TÀI:
MỘT VÀI BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC
THEO MÔ HÌNH VNEN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC VŨ HÒA 2
I. Đặt vấn đề (lí do chọn đề tài):
Được quan tâm của lãnh đạo Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Đức
Linh, từ năm học 2012 - 2013, Trường Tiểu học Vũ Hòa 2 được chọn đưa vào
thực hiện giảng dạy theo Mô hình Trường học mới tại Việt Nam (VNEN). Đây
là cơ hội tốt để trường thực hiện quá trình đổi mới phương pháp dạy học, nâng
cao chất lượng giáo dục. Và là lần đầu tiên, đơn vị như được chắp thêm cánh,
tiếp thêm sức, được tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình thực hiện đổi mới
phương pháp dạy học (PPDH). Kể từ khi thực hiện mô hình này, toàn bộ đội
ngũ trong trường đều nhận thấy việc đổi mới PPDH là rõ ràng nhất, thực tế
nhất. Bước đầu đã đem lại những kết quả khả quan, nhưng quá trình vận hành
cũng gặp không ít khó khăn, trở ngại. Mô hình vẫn còn quá mới mẻ với đội
ngũ, với học sinh cũng như thói quen của nhân dân trong địa bàn. Việc đổi mới
gần như toàn diện. Khác từ tên gọi cơ cấu cán sự trong lớp (Hội đồng tự quản,
các ban), tổ chức lớp học hoàn toàn theo nhóm, trang bị các góc công cụ trong
lớp sao cho thuận lợi nhất để phục vụ cho quá trình học tập của học sinh, việc
trang trí trong lớp, đến việc sử dụng tài liệu "ba trong một", phát huy vai trò
của cha mẹ học sinh cũng như cộng đồng trong việc phối hợp giáo dục học
sinh, nhất là việc đánh giá học sinh cơ bản bằng nhận xét. Chính vì Mô hình
đang thực nghiệm nên ngoài các đợt tập huấn, các văn bản chỉ đạo của các cấp,
đơn vị vừa làm, vừa trao đổi với đơn vị bạn, vừa rút kinh nghiệm.
Trước khi thực nghiệm giáo dục theo Mô hình VNEN, Bộ Giáo dục &
Đào tạo cũng đã từng chỉ đạo thực hiện đổi mới PPDH. Vấn đề định hướng đổi
mới PPDH đã được khẳng định trong Nghị quyết TW 4 khoá VII, Nghị quyết
TW 2 khoá VIII, gần đây nhất là Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội
nghị Trung ương 8 khóa XI về "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào

tạo". Chúng ta rất quen thuộc với các cụm từ "Lấy học sinh làm trung tâm",
"Phương pháp học tập chủ động" hay "Phương pháp dạy học tích cực". Mục
đích là hướng tập trung vào người học, giáo viên không còn giữ vai trò trung
1


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

tâm nữa. Người thầy đóng vai trò là người tổ chức, giúp học sinh chủ động
trong các hoạt động để tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức. Tuy nhiên, do
nhiều điều kiện khác nhau, nên trong thực tế việc đổi mới đó phần lớn nằm trên
giấy tờ, văn bản còn việc thực hành hằng ngày chưa đáng kể, chưa thật sự đi
vào từng tiết học cụ thể cho đúng nghĩa.
Với vai trò là người đứng đầu đơn vị, bản thân tôi luôn băn khoăn, trăn
trở cho sự thành công của Mô hình VNEN. Bao nhiêu câu hỏi luôn đặt ra trong
suy nghĩ của một người quản lí. Liệu đã đủ sức làm cho đội ngũ cũng như cha
mẹ học sinh yên tâm chưa? Có bao nhiêu người đồng tình thực hiện? Làm sao
tránh khỏi sự so sánh giữa cũ và mới?... Nhất là về kết quả giáo dục: có thuyết
phục không? Chính sự lo âu đó, để quyết tâm làm tốt hơn, tôi đã chọn viết đề
tài "Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại
Trường Tiểu học Vũ Hòa 2".
II. Khảo sát thực trạng.
Để thực hiện đề tài này, năm học 2013 - 2014, tôi đã triển khai thực hiện
một số nội dung liên quan để làm tiền đề chính thức thực hiện trong năm học
2014 - 2015 và 2015 - 2016. Sau khi rà soát lại kết quả năm học 2013 - 2014 tôi
tiến hành khảo sát một số vấn đề liên quan đến công tác nâng cao chất lượng
giáo dục theo Mô hình VNEN như sau:
1. Chất lượng giáo dục và tay nghề giáo viên cuối năm học 2013 - 2014
a. Chất lượng học sinh
Năm học 2013 - 2014 học sinh không đánh giá theo quy định hiện hành

như các trường khác mà trường đánh giá học sinh theo Công văn
5737/BGDĐT-GDTH của Bộ Giáo dục & Đào tạo ngày 21 tháng 8 năm 2013
về Hướng dẫn thí điểm đánh giá học sinh tiểu học Mô hình Trường học mới tại
Việt Nam.
Tổng số học sinh được đánh giá: 309.
1

Học sinh lên lớp thẳng

2

Hoàn thành chương trình tiểu học

3

Học sinh được bình chọn khen thưởng

244/250

98,1%

65/65

100%

235/315

74,6%

b. Chất lượng tay nghề giáo viên

Dạy giỏi cấp trường

Dạy giỏi cấp huyện
2

Dạy giỏi cấp tỉnh


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

Năm học

Số lượng

Tỉ lệ %

Số lượng

Tỉ lệ %

Số lượng

Tỉ lệ %

2013 - 2014

15/23

65,2%

5

21,7

0

0

2. Về cha mẹ học sinh và cộng đồng
- Cha mẹ học sinh đa số đã đồng tình việc cho con em học theo Mô hình
VNEN. Do quy định lúc đầu, không cho học sinh đem tài liệu hướng dẫn học
về nhà nên nhiều phụ huynh học sinh khó khăn trong việc chia sẻ việc học tập
cũng như phương pháp giúp con em mình học tại nhà và ứng dụng bài học,
chưa phát huy hết tác dụng của tài liệu "Ba trong một", thường áp đặt khi giúp
con em học tập. Cha mẹ học sinh thường “ trăm sự nhờ thầy cô”.
- Trong huyện chỉ có 2 trường chính thức thực hiện theo Mô hình VNEN
nên thông tin về Mô hình chưa rộng rãi. Ở địa phương thông tin tuyên truyền
chưa thường xuyên, sâu rộng, các tầng lớp nhân dân chưa rõ hoặc chưa biết.
Trong dư luận cộng đồng có những ý kiến trái chiều nhau.
3. Về chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn
Các buổi sinh hoạt chuyên môn tại đơn vị đảm bảo thời lượng quy định.
Nội dung chủ yếu là thao giảng dự giờ, triển khai giải quyết một vài khó khăn
trong dạy và học, triển khai nội dung công việc, các văn bản, kiểm tra dân chủ.
Tuy nhiên chưa đi sâu, chi tiết vào những khó khăn cơ bản nhất của công tác
dạy và học theo Mô hình VNEN, cách đánh giá học sinh, xây dựng và sử dụng
các góc công cụ như thế nào, cách phối hợp với cha mẹ học sinh; chưa chú ý
nhiều đến việc đầu tư nâng cao chất lượng, số lượng đội ngũ nhóm trưởng và
hội đồng tự quản.
4. Kết luận về khảo sát
a. Thuận lợi

- Bước đầu từ đội ngũ giáo viên, học sinh, đến cha mẹ học sinh đã quen
dần với việc đổi mới, so với năm đầu bớt bỡ ngỡ hơn với Mô hình VNEN.
Được sự đồng tình ủng hộ của đội ngũ cán bộ viên chức, một số cha mẹ học
sinh trong đơn vị cũng như chính quyền địa phương về nâng cao chất lượng
giáo dục tiểu học theo Mô hình VNEN. Học sinh tỏ rõ tinh thần, thần thái độ
học tập tích cực. Các em cảm thấy thoải mái hơn so với cách học trước đây.
- Thí điểm đánh giá học sinh tiểu học Mô hình VNEN theo Công văn
5737/BGDĐT-GDTH ngày 21 tháng 8 năm 2013 của Bộ Giáo dục & Đào tạo là
3


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

tiền đề thuận lợi cho việc đánh giá học sinh bằng nhận xét theo Thông tư
30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ Giáo dục & Đào tạo về
Quy định đánh giá học sinh tiểu học.
- Những kết quả đạt được trước đó là nền tảng để kế thừa phát triển.
b. Khó khăn và nguyên nhân
- Các buổi sinh hoạt chuyên môn chưa thật sự đi sâu vào giải quyết tận
gốc rễ của những khó khăn về dạy học theo Mô hình VNEN. Chưa trang bị đầy
đủ các góc công cụ, khai thác còn hạn chế. Đánh giá tiết dạy còn vướng mắc,
chưa hoàn thiện. Tài liệu hướng dẫn học còn nhiều điểm bất cập cần phải tiếp
tục điều chỉnh, bổ sung. Tư liệu giới thiệu làm minh chứng để rõ thêm một số
nội dung các tiết học còn hạn chế. Một số đồ dùng dạy học, tranh ảnh không
còn phù hợp với tài liệu hướng dẫn học của Mô hình VNEN.
- Lực lượng nhóm trưởng đủ năng lực để thực hiện nhiệm vụ còn ít. Đầu
năm học, các lớp 2 hoạt động theo nhóm còn chậm, do nhóm trưởng chưa được
đào tạo rèn luyện cơ bản. Chưa thật sự đi sâu vào công tác bồi dưỡng, phát triển
lực lượng nhóm trưởng và hội đồng tự quản.
- Đánh giá học sinh theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục

& Đào tạo còn nhiều phức tạp trong khâu tập hợp thông tin, nhất là từ cha mẹ
học sinh. Đánh giá phải gắn liền với phương pháp tổ chức các hoạt động liên
quan đến giáo dục học sinh. Chưa đạt được sự đồng tình của tất cả cha mẹ học
sinh.
- Do Mô hình VNEN chưa được quảng bá rộng rãi, kinh tế địa phương
khó khăn nên cha mẹ học sinh ít có điều kiện, còn thiếu kinh nghiệm hoặc ít
quan tâm chia sẻ, chưa thật sự là "bạn" của con em mình, ít giúp con em học
tập, thực hành ứng dụng kiến thức vào cuộc sống. Phần lớn cha mẹ học sinh
đều có thói quen "trăm sự nhờ thầy cô".
III. Nội dung và các biện pháp tiến hành
Để thực hiện nâng cao chất lượng giáo dục theo Mô hình VNEN, ngoài
việc thực hiện cơ cấu tổ chức bộ máy tự quản mỗi lớp, tổ chức sinh hoạt
chuyên môn như thường lệ, chuẩn bị các điều kiện thuận lợi nhất (có thể) về cơ
sở vật chất, bố trí đội ngũ phù hợp cho các khối lớp, triển khai tập huấn đến đội

4


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

ngũ, với vai trò là người đứng đầu đơn vị, tôi đã chỉ đạo triển khai thực hiện
chuyên sâu qua một số nội dung và biện pháp sau:
1. Đổi mới nội dung sinh hoạt chuyên môn
Trong trường học, sinh hoạt chuyên môn là hoạt động bắt buộc, được
thực hiện thường xuyên trong năm. Qua sinh hoạt chuyên môn nhằm mục đích
bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên và cán bộ
quản lý, góp phần giải quyết những khó khăn vướng mắc trong quá trình giảng
dạy và quản lí. Thông thường một số nội dung cơ bản trong các buổi sinh hoạt
chuyên môn tổ, trường là dự giờ thao giảng, nhận xét đánh giá góp ý rút kinh
nghiệm tiết dạy, thảo luận chuyên đề giải quyết khó khăn, đánh giá công tác

tuần tháng, triển khai công việc mới, kiểm tra chéo hồ sơ, phân công công việc
tiếp theo. Tuy nhiên sau năm học 2013-2014, tôi nhận thấy rằng cần thiết phải
nhanh chóng đổi mới nội dung sinh hoạt chuyên môn để phù hợp với yêu cầu
trong việc tổ chức các tiết học theo Mô hình VNEN. Các nội dung sinh hoạt
phải tập trung xoay quanh những vấn đề liên quan tới hoạt động học tập chủ
động của học sinh. Các thành viên trong buổi sinh hoạt cần phân tích để có cái
nhìn đầy đủ về học sinh học tập như thế nào? Tích cực hay chưa tích cực? Sự
cộng tác, tương tác, chia sẻ của các bạn trong nhóm, ngoài nhóm như thế nào?
Những tâm tư, tình cảm, sự lắng nghe của học sinh ra sao? Vì sao các em lại
học như vậy?,... Sau đây là một số nội dung chính cần thực hiện trong các buổi
sinh hoạt mà nhà trường đã triển khai:
1.1. Bàn bạc cách đánh gía học sinh theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT
Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT về Quy định đánh giá học sinh tiểu học đã
được Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành ngày 28 tháng 8 năm 2014. Nội dung
của Thông tư này được hiểu rằng: Tất cả học sinh tiểu học đến lớp đều có
quyền học tập như nhau và đều phải được đánh giá. Chính vì vậy yêu cầu đặt ra
cho giáo viên là phải đổi mới phương pháp dạy học sao cho phù hợp với cách
đánh giá học sinh. Để thực hiện vấn đề này giáo viên trong đơn vị đã tiếp tục
nghiên cứu thực hiện triệt để việc dạy học theo Mô hình VNEN. Đây là lợi thế
của giáo viên, vì năm học 2013 - 2014 đã đánh giá học sinh theo Công văn
5737/BGDĐT-GDTH của Bộ Giáo dục & Đào tạo.
Vấn đề cơ bản là hằng ngày giáo viên luôn đổi mới cách tổ chức tiết học theo
các căn cứ dự giờ (sẽ nêu rõ ở mục 1.2). Tất cả học sinh trong giờ học đều phải
5


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

được giáo viên tạo điều kiện, cơ hội tham gia tích cực vào việc học tập. Việc trao cơ
hội cho học sinh như thế nào, mỗi giáo viên phải có phương án dạy học thích hợp.

Phương án đó phải được chuẩn bị từ trước, được bàn bạc thống nhất trước. Mọi tiết
học đều phải giúp học sinh tự động não suy nghĩ, tự tìm tòi, được tương tác với
nhau, với tài liệu, với thầy cô dưới sự điều hành của nhóm trưởng. Tất cả học sinh
đều phải tham gia tích cực vào quá trình học. Các em khi có cơ hội hoạt động thì
mới bộc lộ được khả năng của mình. Từ việc tự học, tự giải quyết vấn đề, tự đánh
giá bản thân, tham gia nhận xét bạn, được bạn hay nhóm nhận xét, từ đó giúp học
sinh nhận biết về mình và bạn nhiều hơn. Qua quá trình đó, giáo viên theo dõi, đánh
giá và ghi lại kết quả của học sinh, có thể tốc kí ngay những ý chính vào nhật kí
theo dõi của mình (cách này giáo viên làm nhiều). Trong tháng, giáo viên tự
sắp xếp cập nhật vào sổ theo dõi hay phần mềm để báo cáo, sổ chia sẻ để liên
hệ với cha mẹ học sinh.
1.2. Trao đổi về cách đánh giá tiết dạy hướng tập trung vào học sinh
a. Các căn cứ cơ bản giúp đánh giá tiết dạy
Để có kết quả bổ ích sau khi dự giờ, góp ý, mỗi giáo viên cần thay đổi tư
duy trong cách đánh giá tiết dạy của đồng nghiệp. Nội dung, tiêu chí đánh giá
không thực hiện hoàn toàn theo cách đánh giá như hiện hành (hoạt động của
giáo viên là chủ yếu, “diễn” có hay không; đối với học sinh thì giáo viên chỉ
cần biết các em nắm được bài hay không, ít chú ý tới hoạt động của học sinh)
mà phải tập trung chủ yếu vào hoạt động học của học sinh. Ngoài việc xem xét
người dạy đã sử dụng các nhóm phương pháp ra sao, thể hiện các kĩ năng, thái
độ sư phạm như thế nào, người dự giờ cần phải xem xét kĩ đồng nghiệp đã giúp
học sinh thực hiện tiết học như thế nào qua các căn cứ cơ bản sau đây:
- Giáo viên có tổ chức tốt, giúp học sinh chủ động hoàn toàn trong các
hoạt động học tập không, hay giáo viên còn làm thay, nói hộ? Cách giao nhiệm
vụ cho nhóm, quan sát quy trình làm việc của nhóm, cá nhân?
- Các hoạt động có giúp học sinh tự giác, tích cực, tự học theo cá nhân,
cặp đôi, nhóm không? Tổ chức các hoạt động trong tiết học có đảm bảo gắn kết
với mục tiêu của bài học không? Giao việc phù hợp với đời sống, tâm lí lứa
tuổi, của đối tượng học sinh không? Phát triển được các năng lực, phẩm chất
của học sinh không?

- Có tạo được sự tương tác thường xuyên giữa học sinh với học sinh hay
không? Có tạo điều kiện tốt nhất để học sinh chia sẻ ý kiến của mình với các
6


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

bạn trong nhóm, với giáo viên để giải quyết vướng mắc không? Thái độ tình
cảm của học sinh ra sao, có em nào bị bỏ rơi, không tham gia?
- Chuẩn bị đồ dùng phục vụ tiết học, điều chỉnh tài liệu hướng dẫn học
có phù hợp đối tượng học sinh không? Dự kiến và giải quyết các tình huống
khó khăn của học sinh hiệu quả không?
- Các nhóm trưởng điều hành có tốt không? Các nhóm hoạt động có tích
cực không? Sự tham gia của hội đồng tự quản vào tiết học như thế nào? Sử
dụng các góc công cụ trong lớp học vào giờ học hiệu quả không?
- Có chỉ dẫn để học sinh tự đánh giá, đánh giá bạn, giúp giáo viên đánh
giá bạn không? Học sinh có nắm bài, hiểu bài, hoàn thành mục tiêu bài học
không?
Sau tiết dự giờ, người dạy lẫn người dự giờ được trao đổi, thảo luận,
phân tích theo các căn cứ trên để biết được mức độ chiếm lĩnh kiến thức, hiệu
quả tiếp thu và áp dụng bài học của học sinh đến đâu. Từ đó mỗi giáo viên tự
rút cho mình những bài học bổ ích về sử dụng phương pháp, cách thức tổ chức
lớp học sao cho phù hợp từng đơn vị bài học, có những linh hoạt trong điều
chỉnh việc dạy sao cho phù hợp việc học của học sinh. Qua đó, mỗi giáo viên
góp phần nâng cao chất lượng dạy và học nói chung.
b. Các vấn đề cần chú ý đối với giáo viên tham gia dự giờ
Để có cơ
sở góp ý một tiết
lên lớp của đồng
nghiệp có hiệu

quả nhất, mỗi
giáo viên khi dự
giờ không ngồi
thụ động một
chỗ như trước
đây mà phải chú
ý chọn cho mình

Chọn cho mình một vị trí để có thể
quan sát được bao quát nhất

một vị trí thuận lợi để có thể quan sát được bao quát tốt nhất về lớp học, từng
nhóm, từng em cụ thể. Người dự giờ quan sát được càng nhiều hoạt động học
của học sinh càng tốt. Có thể tiếp cận một vài học sinh hay nhóm học sinh một
7


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

cách khéo léo trong khi các em đang học để nắm rõ hơn về mức độ khám phá
tiếp thu bài của các em như thế nào.
1.3. Điều chỉnh tài liệu hướng dẫn học
Thực hiện theo Mô hình VNEN, học sinh được học trên bộ tài liệu
hướng dẫn học thay cho sách giáo khoa hiện hành. Tài liệu hướng dẫn học giữ
nguyên nội dung và chuẩn kiến thức kĩ năng của chương trình các môn học ở
tiểu học do Bộ GD-ĐT ban hành. Đây là tài liệu đươc coi là "Ba trong một".
Đặc điểm của tài hướng dẫn học theo Mô hình VNEN mang tính mở. Tuy nhiên
trong thực tế sử dụng có một số bài nội dung và lô gô tổ chức lớp học chưa phù
hợp, hoặc nội dung chưa chính xác. Điều chỉnh tài liệu hướng dẫn học được coi
là một trong những nội dung chính bắt buộc trong một buổi sinh hoạt chuyên

môn. Việc thảo luận trong sinh hoạt chuyên môn để đi tới thống nhất lựa chọn
phương án phù hợp khi sử dụng tài liệu sẽ giúp giáo viên có kế hoạch lên lớp
tốt nhất. Vì vậy, trong quá trình chuẩn bị bài, giáo viên luôn có sự điều chỉnh
tài liệu nhằm đảm bảo nội dung chương trình và chuẩn kiến thức kĩ năng, hình
thức tổ chức tiết dạy cho hợp lí để góp phần nâng cao chất lượng học tập của
học sinh.
Những nội dung thống nhất ở tổ chuyên môn được thông qua ban giám
hiệu trước khi thực hiện. Nội dung tài liệu hướng dẫn học được bàn bạc thống
nhất điều chỉnh xuyên suốt từ đợt sinh hoạt này cho đến đợt sinh hoạt sau. Sau
khi thực hiện trên lớp, giáo viên ghi chép lại những vấn đề nảy sinh mới trong
tiết học đó vào sổ nhật kí giảng dạy (thay cho giáo án) của mình để tiếp tục chia
sẻ rút kinh nghiệm trong các buổi sinh hoạt chuyên môn tiếp theo.
Dưới đây là một vài ví dụ về các dạng điều chỉnh, bổ sung:
- Dạng bổ sung về lô gô và phương tiện làm bài:
Tài liệu hướng dẫn học tiếng Việt lớp 2
Tên
bài,
trang
Bài
1A,
trang

Nội dung cũ

Nhận xét về nội dung cũ

Phương án điều
chỉnh lại

Viết các từ ngữ sau Để học sinh chép lại toàn Làm vào phiếu

vào ô trống thích bộ đề bài và điền vào chỗ học tập cá nhân
hợp (trong vở): bút, trống thì sẽ chiếm nhiều hoặc bảng nhóm.
8


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

7

đọc, ngoan ngoãn, thời gian, trong khi các
cặp sách, hát vở viết, nhiệm vụ khác còn nhiều.
bản, vẽ, mực, chăm
chỉ, múa, dịu hiền,
tinh nghịch, hỏi,
thông minh.

Bài
1C,
trang
14

Thảo luận nhóm.

Lệnh thảo luận nhưng Bổ sung lô gô
thiếu lô gô
hoạt động nhóm.

Bài
3C,
trang

40

Đọc từ và lời giải Không có lệnh về tổ chức
nghĩa (nhiệm vụ 3).

Bổ sung lô gô
theo nhóm đôi.

- Dạng bổ sung thêm thông tin cho bài học:
Tài liệu hướng dẫn học Lịch sử và Địa lý lớp 5 (tập 2)
Tên
bài,
trang

Nội dung cũ

Nhận xét về
nội dung cũ

Phương án điều chỉnh lại

Bài
12,
trang
41

- Hoạt động cơ
bản:
Nhiệm vụ 3:
Tìm

hiểu
những quyết
định của Quốc
hội khóa VI..

- Nội dung tuân
thủ theo văn
bản chính trị
nhiều nên khô
khan, hạn chế
về thực tế.

- Sau hoạt động cơ bản, dùng
đèn chiếu cung cấp thêm một số
thông tin về đất nước thống nhất
và một số nhà máy thủy điện ở
nước ta. Kết hợp giáo dục tình
hữu nghị của hai nước Việt - Xô
(nay là Liên bang Nga và một số
nước thuộc Liên bang Xô Viết
cũ)
- Bổ sung: hoạt động cả lớp. Cho
học sinh xem hình ảnh đổi mới
của đất nước ta sau ngày giải
phóng qua đèn chiếu, để học
sinh cảm nhận được sự đổi mới
của đất nước.

(Lịch
sử)

- Hoạt động - Hình
ứng dụng
chứng minh
đất nước
mới còn
chế.

ảnh
cho
đổi
hạn

9


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

- Dạng điều chỉnh về hình ảnh:
Tài liệu hướng dẫn học Khoa học lớp 5
Tên bài,
trang

Nội dung cũ

Nhận xét về nội
dung cũ

Phương án điều
chỉnh lại

Bài 27:
Sinh sản
của thực
vật có
hoa (tập
2, trang
55)

A.Hoạt động cơ Lấy hình hoa râm
bản:
bụt làm minh họa là
2. Đọc và chỉ chưa phù hợp. Vì
thông tin trang 59
trên hình...
kết quả của thụ tinh
Hình là hoa râm
tạo thành hợp tử, hợp
bụt có nhị (cơ
tử thành phôi, noãn
quan sinh sản
thành hạt, hạt nảy
đực); có nhụy
mầm,... mà hoa râm
(cơ quan sinh sản
bụt thì không rõ
cái).
ràng, thiếu thực tế.

Lấy hình ảnh loài hoa

khác có nhị, nhụy, quả,
hạt rõ ràng để minh
họa cho phù hợp với
bài học như hoa bí, hoa
mướp gần gũi, rõ ràng
hơn, đồng thời chuẩn
bị vật thật. Tùy mỗi
lớp giáo viên có thể có
sự chuẩn bị thay thế
khác nhau cho phù
hợp.

Bài 32 :
Sinh sản
và nuôi
dạy con
của chim
và
thú
( Tập 2,
trang 79)

A. Hoạt động cơ Hình ảnh và thông Thay đổi lại vị trí của
bản:
tin chưa phù hợp:
hình b và hình c.
1. a) Hình 1:

Hình b, trứng đã ấp
- Hình b (Trứng 10 ngày nhưng hình

ảnh con gà lại lớn
đã ấp 10 ngày
hơn, đã đầy đủ các
- Hình c (Trứng
bộ phận hơn hình c
đã ấp khoảng 15
là trứng đã ấp
ngày).
khoảng 15 ngày.

- Dạng thay đổi lô gô và bổ sung phương tiện làm bài:
Tài liệu hướng dẫn học toán lớp 5 (tập 2B)
Tên
bài,
trang
Bài
83,
Bảng

Nội dung cũ

Nhận xét về nội dung cũ

Phương án điều
chỉnh lại

- Hoạt động cơ - Ngữ liệu nằm hoàn toàn trên Giáo
viên
bản: Nhiệm vụ tài liệu; tổ chức chơi sẽ đơn chuẩn bị cho mỗi
1: Chơi đố bạn. điệu, khó khăn, không tạo được nhóm 1 số thẻ từ.

10


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

hoạt động sôi nổi
đơn vị
- Việc liệt kê khá lâu, nếu làm
đo
- Hoạt động cá nhân sẽ mất thời gian nhiều.
thời
thực hành:
gian,
Nhiệm vụ 1:
trang
Liệt kê tính
3
toán.

- Lô gô cá nhân
thay bằng lô gô
nhóm, có thể
nhóm lớn hoặc
nhóm đôi.

1.4. Làm, sưu tầm đồ dùng dạy và học
Yêu
cầu
trong các tiết dạy
là giáo viên cần sử

dụng đồ dùng dạy
học và các thiết bị
dạy học có sẵn.
Học theo Mô hình
VNEN, học sinh
làm việc với tài
liệu hướng dẫn học
đồng thời thao tác
với đồ dùng được

Đồ dùng học tập: Bánh xe quay số sử dụng trong môn toán
(Giáo viên và học sinh làm)

chuẩn bị sẵn. Vì thế đồ dùng phục vụ dạy và học không còn đơn thuần sử
dụng trước lớp như phương pháp hiện hành mà phải được tăng cường đến
từng nhóm. Do vậy số lượng đồ dùng, các thiết bị cần được tăng thêm về số
lượng. Ngoài việc đầu tư mua sắm hằng năm, việc tự làm thêm đồ dùng
phục vụ tiết dạy là yêu cầu không thể thiếu đối với giáo viên. Trong các
buổi sinh hoạt chuyên môn, nhất là cấp tổ, thông qua việc rà soát tài liệu
hướng dẫn học để điều chỉnh về nội dung và hình thức tổ chức tiết học,
giáo viên cũng thống nhất chung về việc làm đồ dùng phục vụ các tiết học.
Giáo viên làm đồ dùng gì, như thế nào? Học sinh sưu tầm và làm đồ dùng
học tập gì? Các tổ lên kế hoạch và tiến hành làm, sưu tầm. Xem đây là một
trong những tiêu chí thi đua trong năm học.

11


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

Ngoài các thiết bị
có sẵn, thông thường các
đồ dùng của mỗi giáo viên
tự làm không gây tốn kém
nhiều, chủ yếu là các bảng
biểu, phiếu bài tập trên
giấy A4, giấy A3, hoặc lớn
hơn, các thẻ số, thẻ từ,...;
sưu tầm các tranh ảnh, vật
thật. Tất cả được giáo viên
chuẩn bị trước khi lên lớp.
Những đồ dùng gì khó làm
thì cả tổ cùng làm. Ngoài
những đồ dùng tự làm,
giáo viên còn chuẩn bị các
tài liệu, hình ảnh, video để
đưa vào trình chiếu cho
học sinh xem.

Đồ dùng học tập: Vòng quay số đa năng
(Giáo viên và học sinh làm)

Một số ví dụ minh họa:
- Toán lớp 5 (tập 1A)
Tên bài
Bài 12: Bảng đơn
vị đo độ dài.

Nội dung

Đồ dùng dạy học bổ sung

Hoạt động cơ bản:
Nhiệm vụ 2,3:

Chuẩn bị phiếu học tập cho từng
nhóm đôi.

(trang 49)
Bài 22: Hàng của
số thập phân. Đọc
viết số thập phân
(trang 82)

Hoạt động cơ bản:
Nhiệm vụ 1

- Giáo viên chuẩn bị thẻ từ cho
học sinh chơi trò chơi

Nhiệm vụ 2,5

- Giáo viên chuẩn bị phiếu học
tập

- Hoạt động cơ bản:
Bài 23: Số thập
phân bằng nhau

Nhiệm vụ 1: Chơi - Giáo viên chuẩn bị mỗi nhóm 6

trò chơi ghép thẻ
cặp thẻ viết phân số bằng nhau.
12


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

(trang 87)

- Hoạt đông ứng
dụng

Bài 26: Viết các số Hoạt động cơ bản:
đo độ dài dưới
Nhiệm vụ 1:
dạng số thập phân
(trang 99)

- Giáo viên chuẩn bị phiếu học
tập cho học sinh về nhà.
- Giáo viên chuẩn bị thẻ từ cho
các nhóm
- Làm phiếu học tập cho cặp đôi
thực hành

Nhiệm vụ 3,4

- Lịch sử và Đia lý lớp 5 (tập 2)
Tên bài
Bài 12, trang 41

(Lịch sử)

Bài 14
Trang 95

Nội dung
Hoạt động cơ bản:
Nhiệm vụ 2,3: tìm
hiểu những quyết
định của Quốc Hội
khóa VI

Hoạt động cơ bản:
- Nhiệm vụ 1: Cá
nhân

(Địa lí )
- Thực hiện các
hoạt động

Đồ dùng dạy học bổ sung
- Sưu tầm một số thông tin về đất
nước thống nhất và một số nhà
máy thủy điện ở nước ta. Dùng
đèn chiếu cho học sinh xem.
- Sưu tầm một số hình ảnh đổi
mới của đất nước ta sau ngày giải
phóng. Dùng đèn chiếu cho học
sinh xem.
-Sau hoạt động cơ bản giáo viên

cung cấp thêm một số thông tin
bằng tranh ảnh hoặc dùng đèn
chiếu cho học sinh xem đặc điểm
tự nhiên của châu Đại Dương .
- Học sinh đem theo tranh ảnh
thiên nhiên, con người đã sưu
tầm.

2. Tuyển chọn, rèn luyện và tổ chức thi nhóm trưởng giỏi
Nhóm học tập là một thành tố đặc trưng, quan trọng trong dạy học theo
Mô hình VNEN. Có thể nói, mọi hoạt động của học sinh đều diễn ra ở nhóm
học tập. Học sinh chủ yếu làm việc với nhóm, đôi khi cần thiết, có thể làm việc
với giáo viên và làm việc chung cả lớp. Nhóm có nhiệm vụ thảo luận, giải
quyết các vấn đề được giáo viên giao, tài liệu hướng dẫn học yêu cầu. Mỗi
thành viên không chỉ có trách nhiệm thực hiện các hoạt động của nhóm mà còn
phải có trách nhiệm hợp tác, giúp đỡ các thành viên khác trong nhóm hoàn
13


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

thành các nhiệm vụ được giao. Như vậy, nếu tổ chức học tập theo nhóm không
đúng cách, đúng nghĩa thì sẽ trở thành hình thức, mất thời gian, hiệu quả mang
lại thấp. Đôi khi có những cá nhân thiếu tích cực sẽ ỷ lại, đùn đẩy trách nhiệm
cho những em nhiệt tình, năng nổ. Chính vì vậy, trong mỗi nhóm, ngoài việc
phân chia hợp lí về sức học cần có một nhóm trưởng biết điều hành, quản lí
hoạt động của nhóm mình. Có thể nói nhóm trưởng chính là linh hồn của nhóm
học tập. Trong sự thành công của mỗi nhóm, vai trò của nhóm trưởng mang
tính quyết định.
Như vậy, vấn đề đặt ra là cần có những tiêu chuẩn cho một nhóm trưởng

sao cho phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của nhóm học tập. Qua thực tế đã triển
khai Mô hình VNEN tại đơn vị, tôi nhận thấy rằng: một nhóm trưởng làm việc
tốt cơ bản cần đảm bảo các tiêu chuẩn sau:
- Nhiệt tình, gương mẫu, có uy tín, được các thành viên tin tưởng, yêu
mến.
- Có năng lực về học tập, điều hành nhóm hoạt động, giúp nhóm có sự
tương tác đa dạng, thực hiện công việc đảm bảo tiến độ và đúng hướng.
- Có khả năng giao tiếp tốt, thân thiện, gần gũi, biết hỗ trợ, động viên,
chia sẻ, đôn đốc mọi thành viên vượt khó khăn hăng say hoàn thành nhiệm vụ.
- Thu hút, huy động được sự tham gia của các thành viên cùng giải quyết
công việc. Giúp giáo viên trong việc kiểm tra, đánh giá, báo cáo kết quả của
nhóm.
Căn cứ vào các tiêu chuẩn trên, ngay đầu năm học, trong buổi họp cha
mẹ học sinh đầu năm, tôi đã chỉ đạo cho giáo viên chủ nhiệm cùng với lớp và
cha mẹ học sinh tuyển chọn các nhóm trưởng. Để có một nhóm trưởng làm việc
tốt không phải là việc làm ngày một ngày hai, đó là một quá trình mà giáo viên
phải kiên trì, đầu tư công sức giúp các em phát triển các kĩ năng, phẩm chất và
năng lực để thực hiện nhiệm vụ của nhóm.
Chẳng hạn, đối với học sinh lớp 1 mới lên lớp 2, vì các em chỉ mới vừa
chính thức học theo Mô hình VNEN nên ngay từ đầu năm học, cứ mỗi ngày
học trong tuần, giáo viên chọn thời điểm thích hợp để ngồi lại cùng với các
nhóm trưởng và hội đồng tự quản của lớp, nghe các em trình bày, qua đó rút
kinh nghiệm về công việc đã làm và giáo viên tư vấn, bồi dưỡng thêm những
kiến thức, kĩ năng điều hành nhóm cho các em. Để phát huy tính tích cực, sự
14


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

chủ động, sáng tạo của các nhóm trưởng, giáo viên khuyến khích những nhóm

trưởng làm tốt xung phong trình bày cách làm của mình cho các bạn cùng nghe,
sau đó nghe bạn góp ý rồi cùng tham khảo, học tập lẫn nhau. Cách làm này duy
trì cho đến lớp 3,4,5. Tuy nhiên lên lớp 3,4,5 tùy theo kết quả hoạt động của
từng lớp, từng nhóm mà giáo viên làm như ở lớp 2, hoặc giảm bớt số lần gặp
gỡ các em, để các em chủ động trao đổi kinh nghiệm qua sự điều hành của hội
đồng tự quản của lớp.
Sau
mỗi
tháng, học kì, giáo
viên chủ nhiệm tổ
chức cho lớp bình
bầu nhóm trưởng
giỏi của lớp mình.
Cuối năm học tổ
chuyên môn tổ
chức thi các nhóm
trưởng giỏi trong

Một nhóm trưởng trình bày công việc của mình

khối lớp để chọn ra các nhóm trưởng xuất sắc nhất. Thành phần tham dự ngoài
học sinh ra còn mời cha mẹ các em, giáo viên trong khối lớp đó. Trong buổi
bình bầu hoặc thi nhóm trưởng giỏi, nhóm trưởng phải trải qua ba bài thi. Một
là trình bày những việc nhóm trưởng cần làm, kết quả hoạt động của nhóm
mình. Hai là xử lí một tình huống do giáo viên đặt ra. Ba là thực hiện một nội
dung thực hành, yêu cầu nhóm trưởng điều hành nhóm làm việc. Các nhóm còn
lại theo dõi nhận xét, đánh giá. Qua đó đối chiếu với các tiêu chuẩn của nhóm
trưởng, giáo viên nhận xét cho lớp và cha mẹ học sinh cùng nghe và quyết định
số phiếu bình bầu bằng số bông hoa được các nhóm cắm vào bảng bình chọn
trên bảng lớp. Hội đồng tự quản tổng hợp số bông hoa thành phần và công bố.

Tương tự, cấp tổ chuyên môn cũng tổ chức như vậy.

15


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

Ngoài ra, việc
tuyển chọn nhóm phó,
hoặc những em có tiềm
năng để phát triển để trở
thành nhóm trưởng, nhóm
phó cũng được quan tâm
ngay từ đầu mỗi năm học,
nhất là bắt đầu từ lớp 2.
Nhóm phó để thay thế khi
vắng nhóm trưởng, hỗ trợ
nhóm trưởng trong khi
làm việc.

Một buổi tổ chức bình bầu
nhóm trưởng giỏi khối lớp 4

Việc sử dụng nhóm trưởng cũng không cố định một em. Tùy từng môn
học, giáo viên có thể linh hoạt thay đổi nhóm trưởng để phát huy năng lực, sở
trường của từng em, giúp các em ngày càng hoàn thiện hơn.
3. Phát huy vai trò và năng lực các nhóm của hội đồng tự quản cấp trường
Nhằm đẩy mạnh sự hình thành và phát triển về đạo đức, tình cảm, phát
huy năng lực, phẩm chất, phát triển tính cách cho các em phù hợp với đặc điểm
tự quản trong Mô hình VNEN và các mục tiêu giáo dục toàn diện, năm học

2014 - 2015, tôi đã tiến hành cho thành lập thành lập hội đồng tự quản cấp
trường. Hội đồng tự quản cấp trường hoạt động dưới sự quản lí của ban phụ
trách hội đồng tự quản cấp trường. Ban này gồm phó hiệu trưởng phụ trách
chuyên môn làm trưởng ban, hai thành viên là giáo viên tổng phụ trách Đội và
giáo viên kiêm nhiệm công tác văn thể của nhà trường. Trong hội động tự quản
cấp trường cũng được chia thành các ban, nhóm giống như ở lớp. Đó là nhóm
thư viện, nhóm học tập, nhóm văn thể, nhóm lao động, nhóm an toàn giao
thông, nhóm vệ sinh, nhóm đối ngoại. Các nhóm này hoạt động chủ yếu theo
nguyên tắc của hội đồng tự quản các lớp nhưng mở rộng trong phạm vi toàn
trường, theo dõi bao quát các hoạt động chung của các lớp theo từng mặt trong
nhà trường, giúp cho hoạt động các lớp đồng bộ hơn, chất lượng hơn.
Đến năm học 2015 - 2016, xuất phát từ ý tưởng để nâng cao chất lượng
giáo dục thì học sinh cần nhiều hơn về sự giúp đỡ lẫn nhau để tiến bộ, trên tinh
thần tự nguyện, mang tính nhân văn qua đó phát triển các mối quan hệ của học
sinh giúp nâng cao hiệu quả giáo dục và một số hoạt động ngoài giờ, tôi đã tập
16


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

trung chỉ đạo củng cố lại hội đồng tự quản cấp trường. Tôi thiết nghĩ, để nâng
cao hiệu quả trong giáo dục phải cần nhiều biện pháp, cách làm khác nhau. Tuy
nhiên từ thực tế của trường, tôi đã chỉ đạo tập trung chuyên sâu vào hai vấn đề,
đó là: giúp các em nắm chắc kiến thức và kĩ năng cần đạt, khai thác tốt công tác
thư viện. Vì thế trường đã tập trung vào việc thay thế, bổ sung một số thành
viên trong nhóm học tập, nhóm thư viện và nâng cao chất lượng hoạt động của
hai nhóm này. Lực lượng cơ bản là những em có năng lực, nhiệt tình, năng nổ
trong các hoạt động thuộc hai lĩnh vực trên. Để có được lực lượng này, nhà
trường kêu gọi sự xung phong của các em, tham khảo ý kiến của cha mẹ học
sinh, kết hợp với việc các lớp bình chọn giới thiệu đại diện lớp mình trên tinh

thần tình nguyện, tham gia dân chủ và tôn trọng lẫn nhau. Các em làm việc chỉ
vì lợi ích chung, không chê bai, phê bình mà chủ yếu là tư vấn, giúp đỡ. Sau
khi các thầy cô trong ban phụ trách hội đồng tự quản cấp trường cung cấp
thông tin, bằng sự hợp tác, phân chia công việc, các thành viên các nhóm này
đã sắp xếp thời gian thuận lợi nhất như đầu các buổi học, giờ ra chơi,...để
thường xuyên đến các lớp giúp đỡ cho các bạn theo nhiệm vụ của nhóm mình.
Cụ thể nhiệm vụ của hai nhóm trên trong năm học 2015 - 2016 như sau:
a) Nhóm học tập
Khi có danh sách những bạn cần giúp đỡ, nhóm học tập tự phân công
nhau đến một số lớp giúp đỡ cho những bạn năng lực học tập còn yếu và ưu
tiên các em học sinh lớp 1 và lớp 2. Trong đó lớp 1 được quan tâm giúp đỡ
nhiều hơn. Vì đây là lớp đầu cấp, giai đoạn đầu các em rất cần học tốt môn
tiếng Việt để làm nền tảng học các môn khác. Do vậy nhóm học tập phối hợp
với giáo viên dạy lớp 1 để giúp các em lớp 1 rèn luyện đọc, viết theo yêu cầu
từng giai đoạn học tiếng Việt lớp 1. Ngoài ra, khi có lớp hay bạn nào trong
trường yêu cầu thì các bạn trong nhóm sắp xếp đến giúp đỡ. Sau mỗi tuần các
em tự nhận xét đánh giá lại kết quả hoạt động của nhóm mình rồi trao đổi với
hội đồng tự quản cấp trường và báo cáo cho thầy cô trong ban phụ trách. Qua
một năm thực hiện chuyên sâu vào việc giúp đỡ nhau trong học tập, đã đem lại
kết quả rất khả quan, mặt bằng chất lượng học tập được nâng lên. Đây là năm
học mà hạn chế được thấp nhất số lượng học sinh lớp 1 chưa hoàn thành về học
tập (chỉ có 1em).
b) Nhóm thư viện

17


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

Nhà triết học và Toán học người Đức G.V.Leibniz đã từng nói: “Thư

viện là kho tàng chứa tất cả của cải tinh thần của loài người”. Chúng ta đều
biết thư viện không chỉ là nơi đọc sách để giải trí mà chính là nơi lưu trữ những
điều hiểu biết của con người, nguồn tri thức vô giá, là nguồn kiến thức vô tận
của nhân loại, cũng chính là nơi chia sẻ những thông tin, những suy nghĩ giữa
con người với con người, tha hồ cho chúng ta tìm tòi. Như vậy thư viện cũng là
nơi giúp chúng ta bổ sung thêm những gì còn thiếu mà những môi trường khác
chưa cung cấp hết. Sinh thời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng là nhà giáo
và đã có câu nói có giá trị để đời: “Người giáo viên giỏi là không chỉ dạy cho
học sinh điều hay mà quan trọng hơn là phải biết hướng dẫn học sinh đọc
những quyển sách tốt”.
Trong thực tế, không phải học sinh nào cũng đến thư viện để đọc sách.
Với học sinh lớp 1 lại càng khó khăn hơn. Vì vậy nhóm thư viện có nhệm vụ
giúp các ban thư
viện lớp nắm thông
tin về nguồn tư liệu
này để từ đó chuyển
tải các loại sách về
từng lớp, thường
xuyên xoay vòng
sách để tất cả đều
được đọc. Bên cạnh
đó nhóm thư viện
còn cộng tác với
Sách báo được đưa đến tận lớp học
nhân viên thư viện
thực hiện các chương trình như giới thiệu sách mới, sách theo chủ điểm, mỗi
tuần một quyển sách, kể chuyện theo sách, bài phát thanh, chương trình đọc
sách dùm bạn, tổ chức thi các ban thư viện lớp,... Qua đó làm phong phú hơn
hoạt động thư viện, giúp bạn đọc đến với thư viện nhiều hơn và góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục học sinh.

Đặc biệt là với học sinh lớp 1, nhóm thư viện đã giúp các em xem truyện
tranh, thông qua hiểu tranh giúp các em tìm tòi khám phá. Đối với sách có
nhiều kênh chữ thì nhóm thư viện đọc sách cho các em lớp 1 nghe để hiểu. Qua
đó giúp các em lớp 1 thấy được ích lợi của việc đọc sách từ đó có thói quen

18


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

thường xuyên đọc sách. Kết quả sau một năm các em lớp 1 ngày càng đọc tốt
hơn, giúp nâng cao chất lượng các môn học nhất là tiếng Việt.
4. Xây dựng nền tảng từ lớp 1:
Cách tổ chức lớp học theo Mô hình VNEN hiện nay được áp dụng với
học sinh từ lớp 2 trở lên. Tức là phù hợp với điều kiện học sinh đã biết đọc, viết
thành thạo. Có đọc viết tốt thì các em mới thực hiện tốt các bước học tập, đọc
tài liệu hướng dẫn học, phiếu bài tập, câu hỏi, câu lệnh... nhanh để thực hiện
thảo luận, ghi chép, trình bày đúng tiến độ được.
Do ở lớp 1, các em còn nhỏ, kĩ năng đọc, viết còn hạn chế, chưa được tổ
chức học theo nhóm thường xuyên nên khi bắt đầu vào học lớp 2 các em rất
khó khăn trong học nhóm. Vì vậy thời gian vài tháng đầu học kì I của lớp 2,
giáo viên rất vất vả trong quá trình tổ chức cho học sinh học theo nhóm đúng
nghĩa. Vì vậy thời gian này, giáo viên dạy lớp 2, mà chủ yếu là giáo viên chủ
nhiệm phải dành nhiều thời gian, công sức trong việc xây dựng cơ cấu tổ chức
lớp học, rèn luyện các kĩ năng làm việc theo nhóm, nề nếp học tập theo Mô
hình VNEN cho các em. Sau năm đầu tiên thực hiện Mô hình VNEN (năm học
2012 - 2013), với trách nhiệm là người quản lí đơn vị, tôi đã rút ra bài học kinh
nghiệm trong công tác tổ chức. Đó là, để thành công trong việc thực hiện mô
hình này, ngay từ lớp 1 cần phải có sự đầu tư sớm, đi vào chiều sâu, có chất
lượng cho công tác tổ chức, rèn luyện kĩ năng làm việc theo nhóm cho các em,

mặc dù chưa phải ngồi học theo nhóm thường xuyên như lớp 2 trở lên.
Để thực hiện vấn đề này, trong học kì I, giáo viên chủ nhiệm lớp 1 phải
hoàn chỉnh cơ cấu cán sự lớp. Trong đó đặc biệt chú ý tuyển chọn xây dựng đội
ngũ tổ trưởng linh hoạt (dựa theo tiêu chuẩn nhóm trưởng như mục 2). Đây
chính là lực lượng nòng cốt làm nhóm trưởng trong học kì II và cho sau này.
Ngoài việc rèn luyện khả năng nhận thức cho học sinh và các kĩ năng thông
thường giúp học sinh lớp 1 tự phục vụ bản thân, tự quản lí thời gian, giáo viên
dạy lớp 1 mà đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm tập trung rèn cho các em một số
kĩ năng sau:
- Kĩ năng giao tiếp, ứng xử:
Để hình thành kĩ năng giao tiếp, ứng xử cho học sinh lớp 1, thông qua
các tiết học, các hoạt động, giáo viên cần giúp các em rèn luyện kĩ năng trình
bày, kĩ năng nói, biết nhận xét bạn hay một vấn đề nào đó trong học tập, sinh
19


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

hoạt. Giáo viên chú ý khuyến khích các em biết bày tỏ ý kiến, ý tưởng của
mình, không những ở lớp mà còn ở nhà, ngoài xã hội. Qua đó rèn luyện cho các
em sự mạnh dạn, tự tin khi đứng trước tập thể lớp để trình bày một suy nghĩ
nào đó của mình. Giáo viên cũng cần giúp các em biết lắng nghe, tôn trọng,
tiếp thu ý kiến của người khác, rèn thói quen biết cảm ơn cảm ơn, xin lỗi.
Khi các em đã có được khả năng giao tiếp tốt, luôn biết cởi mở, bày tỏ
suy nghĩ của mình sẽ tạo được các mối quan hệ tích cực với bạn bè và luôn
được bạn bè đồng tình, ủng hộ. Qua đó tạo cho các em nền tảng ban đầu để
phát triển các kĩ năng khác như: kĩ năng chia sẻ, cảm thông, thương lượng, giúp
đỡ, kiểm soát cảm xúc, giải quyết khó khăn,... nhằm đạt được mục đích giao
tiếp.
- Hình thành kĩ năng hợp tác, chia sẻ

Hiện tại, trong đơn vị, các giáo viên dạy lớp 1 đã hết sức chú ý việc giúp
các em biết giúp đỡ và hỗ trợ lẫn nhau, chung sức và chia sẻ trong học tập cũng
như một số hoạt động để hoàn thành nhiệm vụ. Trong giai đoạn đầu lớp 1,
ngoài việc cơ cấu học sinh theo tổ như Điều lệ trường tiểu học, giáo viên đã
hình thành các nhóm nhỏ để bước đầu giúp các em làm quen dần với việc trao
đổi, hợp tác, chia sẻ với nhau với nhau trong một số hoạt động học tập.
Trong mỗi nhóm nhỏ thường có học sinh có năng lực, để tạo cho các em
có cơ hội giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, sinh hoạt vui chơi. Giáo viên khuyến
khích và giúp học sinh biết chung sức làm việc, biết giúp đỡ và hỗ trợ lẫn nhau
trong mọi hoạt động, biết chia sẻ và sẵn sàng gánh vác trách nhiệm cùng với
nhóm, với tập thể lớp.
Qua các hoạt động như học tập, vui chơi, kể chuyện, ca hát,... giáo viên
giúp học sinh thấy được giá trị không hề nhỏ và lợi ích của sinh hoạt, làm việc,
học tập theo tập thể. Có những việc phải cần có sự hợp tác của bạn, giúp đỡ của
tập thể mới đem lại thành công. Khả năng hợp tác sẽ giúp các em biết cảm
thông, chia sẻ cùng bạn.
Cơ cấu tổ chức lớp cũng nên có sự thay đổi. Đội ngũ cán sự trong lớp
cũng cần luân phiên thay đổi theo từng tháng, học kì để từng học sinh biết được
các công việc của người cán sự lớp, tổ, biết được những khó khăn gặp phải
trong công việc phải xử lý ra sao và cũng là cơ hội để các em rèn các kĩ năng

20


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

chỉ huy. Qua đó các em sẽ biết thông cảm, chia sẻ trong công việc của người
chỉ huy và sẽ có thái độ hợp tác tốt nhất.
- Kĩ năng tự quyết định và giải quyết vấn đề:
Kĩ năng tự quyết định và giải quyết vấn đề là những kĩ năng rất cần thiết

cho mọi người. Đối với học sinh lớp 1 cũng rất quan trọng trong việc học tập
và trong cuộc sống hằng ngày của các em. Giáo viên giảng dạy ở lớp 1 đã
thường xuyên giúp các em rèn luyện biết lựa chọn và đưa ra các quyết định phù
hợp với tình huống nảy sinh, đúng nội dung và kịp thời để có được kết quả tốt
nhất. Điều đó cũng cho thấy rằng, nếu học sinh nào còn thiếu tự tin, rụt rè,
quyết định chậm trễ hay không đúng sẽ ảnh hưởng tới kết quả học tập của cá
nhân, sau đó là của tổ, nhóm và xa hơn là trong cuộc sống của mình sau này.
Vì vậy, tùy theo từng giờ học, môn học để giáo viên tạo điều kiện thuận
lợi nhất để các em phát triển. Chẳng hạn trong các giờ học môn Đạo đức, nhất
là tiết thực hành, giáo viên cần tăng cường sử dụng các bài tập tình huống, bài
tập thực hành cụ thể, gắn liền với thực tế để khuyến khích học sinh suy nghĩ và
lựa chọn các phương án tốt nhất hay các lệnh ngắn gọn như "nên hay không
nên làm", hơn thế nữa là là "vì sao?", " làm như thế nào?"... để xử lí yêu cầu
của tình huống, bài tập. Hoặc qua môn Tự nhiên và Xã hội, tổ chức một số trò
chơi học tập để giúp các em rèn luyện thói quen có những quyết định nhanh
chóng trong việc xác định những thông tin mà trong thực tế các em đã từng biết
hoặc biết nhưng chưa chắc chắn để khẳng định một kiến thức, hay chuỗi kiến
thức nào đó, từ đó tự giải quyết vấn đề trong học tập. Qua các giờ sinh hoạt,
giáo viên cũng cần tổng hợp đưa ra một số tình huống như "đi học đúng giờ",
"bỏ quên dụng cụ học tập", "đi bộ qua đường khi không có người lớn dẫn", "bị
đau bụng sau ăn sáng",... để thử xem học sinh ứng xử như thế nào.
Tương tự như vậy, giáo viên hết sức linh hoạt trong các môn học hay
hoạt động tập thể để giúp học sinh lớp 1 tự liên hệ bản thân mình đã thực hiện
tới đâu. Dần dần các em mạnh dạn, tự tin, đưa ra quyết định, ý tưởng của mình,
từ đó giáo viên định hướng cho các em có cách xử lí và giải quyết vấn đề phù
hợp, đúng nhất, nhanh nhất.
Qua học kì II của năm học, sau khi kết thúc kết thúc phần học âm vần,
chuyển sang giai đoạn tập đọc, tuy đọc còn chậm nhưng phần lớn các em đã

21

Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

đọc khá hơn, giáo
viên chủ nhiệm tiến
hành tập cho các em
làm việc theo nhóm
nhiều hơn, và tổ chức
một số tiết học theo
nhóm theo Mô hình
VNEN. Qua đó giúp
các em làm quen dần
với phương pháp học
theo nhóm, tạo nền
tảng cho lớp 2.

Cuối học kì II, lớp 1 làm quen với Mô hình VNEN

Lúc này, nhờ các em đã có được những kĩ năng cần thiết đã được rèn
luyện trong thời gian trước đó như tự học, giao tiếp ứng xử, ra quyết định,... sẽ
giúp các em thích nghi tốt hơn với cách làm việc và học theo nhóm, học sinh sẽ
có thói quen chủ động trong công việc và sẽ dần tiến bộ trong việc cùng nhau
tìm tòi, khám phá chiếm lĩnh kiến thức dưới sự tổ chức của giáo viên.
Tuy trong thời gian ngắn (10 tuần) cuối học kì II, nhưng đó là khoảng
thời gian quý giá giúp hình thành rất nhiều thói quen học theo nhóm cũng như
củng cố và phát triển nhiều kĩ năng cho các em để sau này lên lớp 2 sẽ vững
vàng hơn.
5. Phát huy vai trò, trách nhiệm của cha mẹ học sinh và cộng đồng
Cha mẹ là người hiểu rõ nhất về sự phát triển và trưởng thành của con

em mình. Do đó cha mẹ học sinh cần phải biết con em mình đã học được những
gì ở trường. Để từ đó giúp các em liên hệ, áp dụng kiến thức đã học ngay vào
cuộc sống tại gia đình, qua đó củng cố được kiến thức. Tuy nhiên, trong điều
kiện thực tế tại địa phương, không phải phụ huynh nào cũng thường xuyên và
biết cách quan tâm đến việc học tập của con em mình có hiệu quả nhất. Qua
thông từ các buổi họp, từ mối quan hệ thường ngày, sự phản ảnh từ giáo viên về
tình hình giữa cha mẹ và học sinh ở nhà, tôi đã đưa ra một số gợi ý giúp cha mẹ
học sinh thực hiện tốt việc tâm sự, chia sẻ với con em mình ở nhà và cộng đồng
qua đó nắm bắt tình hình học tập và rèn luyện của các em. Đồng thời cũng để
thể hiện mối quan tâm của cha mẹ học sinh, cộng đồng đến việc cùng tham gia
22


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

đánh giá quá trình học tập, rèn luyện, quá trình hình thành, phát triển phẩm
chất, năng lực của con em mình từ đó tích cực hợp tác với nhà trường trong các
hoạt động giáo dục.
Cụ thể một vài nội dung đã triển khai nhằm chia sẻ, gợi ý để cha mẹ học
sinh thực hiện:
a) Làm thế nào để trẻ thích thú, tự nguyện chia sẻ những điều mới
mẻ, những vui buồn và kiến thức, kĩ năng trẻ học được ở trường với gia
đình?
Cha mẹ cần giúp trẻ thích thú, tự nguyện chia sẻ những điều mới, điều
hay về kiến thức, kĩ năng đã học được, hay những niềm vui nỗi buồn ở trường
với gia đình. Sau khi trẻ đi học về, bố mẹ hay những người thân trong gia đình
cần chào đón các em bằng ánh mắt thân thiện. Cha mẹ và người lớn cần tạo
điều kiện để trẻ tâm sự, chia sẻ chân thật nhất về những gì diễn ra ở lớp học,
những kiến thức, kĩ năng học được từ các bài học ở trường. Khích lệ, gợi mở để
trẻ tự tin chia sẻ, có thể bằng cách hỏi những câu gợi ý như:

- "Hôm nay con đi học có vui không?"
- "Bài học hôm nay con học được gì? Con có những gì mới để khoe với
cả nhà không nào?"
- "Ở lớp, con đã học hỏi thầy / cô và các bạn những điều gì? Con có thảo
luận với các bạn không? Con có gì chia sẻ với gia đình? Con cần bố mẹ giúp
con những gì nào?" v.v...
Cần lắng nghe trẻ chia sẻ bằng cả trái tim của những bậc làm cha mẹ
hoặc những người thân của trẻ. Trong quá trình nghe phải thật sự chú ý vào
những điều trẻ chia sẻ để tiếp nhận những điều hay, những điều cha mẹ chưa
biết mà trẻ cung cấp và để phát hiện những vấn đề trẻ cần giúp đỡ. Cha mẹ,
người thân cần tôn trọng ý kiến của các em, không cáu giận, không phản ứng
thô bạo nếu trẻ nói ra những điều chưa tốt ở trường (nhận được lời phê bình, trả
lời sai, chậm, ít chú ý,..) sẽ làm trẻ sợ sệt, mất tự tin và không muốn chia sẻ
nữa. Có như vậy, cha mẹ hoặc người thân và trẻ mới có sự tương tác với nhau
thuận lợi và đem lại kết quả tốt nhất của mỗi lần chia sẻ.
b) Sau khi chia sẻ, biết được tình hình học tập ở trường của con em
mình, cha mẹ hoặc người thân trong gia đình làm gì để giúp các em?
Gợi ý như sau:
23


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

- Tạo ra bầu không khí tự nhiên, thân thiện, vui vẻ trong gia đình.
- Không chỉ dẫn hoạt động học tập một chiều mà cần tạo tình huống để
trẻ xử lí nhằm giúp trẻ hoạt động tích cực, hiệu quả.
- Hạn chế tối đa áp đặt suy nghĩ của cha mẹ, người thân cho trẻ.
- Giúp đỡ trẻ thực hiện những hoạt động ứng dụng trong các bài học.
Điều đó không có nghĩa là cha mẹ, người thân làm thay cho trẻ, mà trẻ phải là
người thực hiện hoạt động này. Cha mẹ, người thân chỉ hỗ trợ để trẻ hoàn thành

hoạt động một cách tốt hơn.
Cha mẹ hoặc người thân hỗ trợ như thế nào? Ví dụ:
+ Con cần phải làm gì? Ý con như thế nào?
+ Con có thực hiện được không? Con cần cha/mẹ giúp những gì để con
thực hiện được điều đó?
Kể cả khi các em thực hiện được thì cha mẹ, người thân vẫn phải quan
sát xem trẻ đã thực hiện như thế nào nhằm phát hiện những sai sót và giúp đỡ
kịp thời để các em thực hiện đúng và tốt hơn.
6. Tổ chức tuyên truyền, kết hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh
a. Kết hợp với cha mẹ học sinh
Kết hợp với cha mẹ học sinh là việc làm hiển nhiên trong công tác phối
hợp giáo dục ba môi trường từ trước đến nay. Tuy nhiên khi áp dụng Mô hình
VNEN thì đòi
hỏi phát huy
mạnh mẽ, tối
đa vai trò của
gia đình và
cộng
đồng
trong dạy học
và giáo dục
học sinh. Vì
vậy, để phát
huy được vai
trò của cha mẹ
học sinh trong

Một buổi sinh hoạt có sự tham gia
của cha mẹ học sinh

24


Một vài biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học theo Mô hình VNEN tại trường tiểu học Vũ Hòa 2

việc chia sẻ, giúp đỡ con em mình, tôi đã chỉ đạo giáo viên duy trì thường
xuyên việc mời cha mẹ của các em đến tham gia hoặc quan sát các hoạt động
dạy học và giáo dục của trường, lớp như qua các tiết học, một số buổi hoạt
động ngoài giờ. Trong giờ học, cha mẹ học sinh vẫn có thể vào lớp cùng với
giáo viên xem con em mình học tập như thế nào. Qua đó để cùng nhau trao đổi
về cách sử dụng tài liệu hướng dẫn học, cách đánh giá học sinh, phương pháp
giúp trẻ học, nhằm đáp ứng các yêu cầu học tập của học sinh, nhất là những
hoạt động, sinh hoạt ở gia đình, ở cộng đồng. Từ đó động viên, giúp đỡ các em
học tập, rèn luyện, phát triển kĩ năng sống, vận dụng kiến thức vào cuộc sống
và tham gia các hoạt động xã hội tốt hơn.
Một vấn đề đáng lưu ý là qua các cuộc họp, những buổi cha mẹ học sinh
đến lớp, giáo viên tranh thủ tuyên truyền đến cha mẹ học sinh về cách đánh giá
học sinh tiểu học theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục & Đào
tạo. Gia đình nào có mạng Internet thì cố gắng tìm hiểu biết rõ hơn. Đối với
những phụ huynh là đại diện của Chi hội Cha mẹ học sinh lớp, Ban Đại diện
Cha mẹ học sinh trường thì nhất thiết phải nắm rõ để cùng nhà trường tuyên
truyền.
b. Với các đoàn thể và chính quyền địa phương
Thông qua các buổi họp, hội nghị nhà trường luôn chú ý mời đại diện
các đoàn thể và chính quyền địa phương như Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh, đại
diện mặt trận
thôn, mặt trận
xã, chính quyền
địa phương, đại

diện Đảng ủy,
các thôn trưởng
về dự để nắm bắt
về những đổi
mới trong giáo
dục, gửi tài liệu
đến một số đại
biểu có trách

Phối hợp với địa phương tổ chức tuyên truyền

25