Phương pháp hướng dẫn trẻ 5 – 6 tuổi làm quen truyện thần thoại (Khóa luận tốt nghiệp)

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết
quả trong khoá luận là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì một công
trình nào.
Tác giả

Trần Thị Thu Hằng

ii


Lêi c¶m ¬n
Để hoàn thành khoá luận tốt nghiệp tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
giảng viên Th.S Trương Thị Thanh Thoài, người giảng viên hướng dẫn, đã tận tình
giúp đỡ, hướng dẫn tôi giải quyết những vướng mắc, khó khăn trong suốt thời gian
thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các Tiến sĩ, Thạc sĩ, các thầy cô giáo tham gia
giảng dạy sinh viên sư phạm Mầm non, Thư viện trường Đại học Quảng Bình cùng
giáo viên của một số trường Mầm non trên địa bàn Đồng Hới, đã nhiệt tình ủng hộ
và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài.
Xin ghi nhận ở đây tấm lòng của gia đình, những người thân, bạn bè, đặc biệt
lớp ĐHGD Mầm non B K56. Đã động viên, khích lệ và giúp đỡ em rất nhiều trong
quá trình học tập.
Đồng Hới, tháng 05 năm 2018
Tác giả

Trần Thị Thu Hằng

ii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Kí hiệu
GV
LQTPVH

Chú giải
Giáo viên
Làm quen tác phẩm văn học

NXB

Nhà xuất bản

TPTT

Tác phẩm thần thoại

iii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................. ii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................... iii
MỤC LỤC .......................................................................................................................1
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................3
1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................3
2. Lịch sử nghiên cứu ......................................................................................................4

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. ............................................................................5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ...............................................................5
5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................5
5.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết .............................................................................5
5.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................................................5
5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .........................................................................6
6. Đóng góp của đề tài .....................................................................................................6
7. Cấu trúc của khóa luận ................................................................................................6
NỘI DUNG......................................................................................................................7
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC HƯỚNG DẪN TRẺ 5 –
6 TUỔI LÀM QUEN VỚI TRUYỆN THẦN THOẠI....................................................7
1.1. Đặc trưng của truyện thần thoại và hướng dẫn trẻ làm quen với văn học ................7
1.1.1. Đặc trưng của truyện thần thoại ............................................................................7
1.1.2. Kết luận sư phạm ...................................................................................................9
1.2. Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5 – 6 tuổi có liên quan đến việc cảm thụ và tái hiện
truyện thần thoại ............................................................................................................10
1.3. Thực tiễn của việc hướng dẫn trẻ làm quen với truyện thần thoại .........................15
1.3.1. Về chương trình cho trẻ làm quen với văn học ...................................................15
1.3.2. Về phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen truyện thần thoại
.......................................................................................................................................16
1.3.3. Về phương tiện dạy học truyện thần thoại .........................................................19
1.3.4. Về kết quả mà trẻ đạt được ở trường Mầm non ..................................................20

1


Chương 2: PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN TRẺ 5 – 6 TUỔI LÀM QUEN VỚI
TRUYỆN THẦN THOẠI .............................................................................................22
2.1. Lựa chọn tác phẩm thần thoại cho trẻ làm quen. ....................................................22
2.2. Tạo dựng không gian nghệ thuật huyền thoại, đầy chất thơ ..................................23

2.3. Nghệ thuật thể hiện tác phẩm thần thoại ................................................................ 24
2.4. Tổ chức các hoạt động làm quen với tác phẩm thần thoại .....................................28
2.4.1. Tổ chức hoạt động kể chuyện thần thoại cho trẻ nghe ........................................28
2.4.2. Tổ chức Dạy trẻ kể lại chuyện thần thoại ............................................................30
2.4.3. Tổ chức Dạy trẻ đóng kịch trong tác phẩm thần thoại ........................................33
2.4.4. Tổ chức hoạt động góc với tác phẩm thần thoại..................................................36
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ......................................................................38
3.1. Mục đích thực nghiệm. ...........................................................................................38
3.2. Đối tượng, địa bàn và thời gian thực nghiệm .........................................................38
3.3. Phương pháp tiến hành thực nghiệm ......................................................................39
3.4. Nội dung thực nghiệm ............................................................................................39
3.5. Quá trình tổ chức thực nghiệm ...............................................................................53
3.6. Kết quả thực nghiệm...............................................................................................53
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................57
1. Kết luận......................................................................................................................57
2. Kiến nghị ...................................................................................................................58
2.1. Về phía giáo viên ....................................................................................................58
2.2. Về phía quản lí. .......................................................................................................59
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................60
PHỤ LỤC ......................................................................................................................62

2


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Giáo dục Mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, có
vai trò quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách
của con người. Theo đề án phát triển giáo dục Mầm non giai đoạn 2006 – 2015 đã đề
cập đến việc “Nâng cao chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ trong các cơ

sở giáo dục Mầm non. Ở đây cần tạo điều kiện cho trẻ phát triển tư duy, sáng tạo
thông qua học tập, vui chơi và làm quen với cách học mới”. Qua đó chúng ta thấy
được tầm quan trọng của việc xây dựng chương trình giáo dục Mầm non.
Hiện nay, Bộ giáo dục và Vụ giáo dục Mầm non chủ trương cải tiến nội dung
giáo dục dựa trên quan điểm kết hợp giữa các tri thức tự nhiên, xã hội và nghệ thuật
nhằm giáo dục trẻ một cách toàn diện.
1.2. Văn học là loại hình nghệ thuật có ưu thế trong giáo dục trẻ. Chương trình
làm quen văn học ở trường Mầm non đã đưa vào nhiều thể loại khác nhau như: Đồng
dao, ca dao, truyện cổ dân gian, truyện hiện đại,… Truyện cổ dân gian chiếm tỷ lệ rất
lớn, nhất là truyện thần thoại và truyện cổ tích. Vì đây là những tác phẩm phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lý trẻ thơ. Đặc biệt, thần thoại đưa vào Chương trình Mầm non, chủ
yếu mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi. Những câu chuyện thần thoại viết về các vị thần sáng tạo
ra hiện tượng tự nhiên xã hội với những phép thuật siêu nhiên, kì bí, luôn hấp dẫn trẻ
thơ giải toả tâm trạng băn khoăn, thắc mắc ban đầu của các em về sự có mặt của thế
giới xung quanh. Ngoài ra, thần thoại còn giúp trẻ biết được công cuộc chinh phục tự
nhiên, sáng tạo, dựng xây và bảo vệ đất nước của các thế hệ trước. Chắp cánh ước mơ
cho trẻ,…
Trong đó có một thể loại cũng rất hấp dẫn đối với trẻ thơ là thần thoại, đây là
những truyện kể dân gian về các vị thần, các nhân vật anh hùng, các nhân vật sáng tạo
văn hóa, phản ánh quan niệm của người thời cổ về nguồn gốc thế giới và đời sống con
người. Cho trẻ làm quen với truyện thần thoại là một trong những nội dung của
chương trình học ở trường Mầm non.
1.3. Thần thoại có thế mạnh riêng trong giáo dục trẻ, nhưng ở thực tiễn giáo viên
mầm non còn nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thần thoại. Phương tiện, đồ dùng còn
nghèo nàn, đơn điệu, cách tổ chức hoạt động làm quen thần thoại chưa phù hợp với
3


đặc trưng thể loại nên hiệu quả giáo dục chưa cao. Chính vì vậy, chúng tôi chọn đề tài
“Phương pháp hướng dẫn trẻ 5 – 6 tuổi làm quen truyện thần thoại” với mong muốn

góp phần, nâng cao hiệu quả của việc cho trẻ LQTPVH ở trường Mầm non.
2. Lịch sử nghiên cứu
Có nhiều công trình trong và ngoài nước nghiên cứu phương pháp hướng dẫn trẻ
làm quen tác phẩm văn học, có thể kể đến các công trình:
Ở nước ngoài: Để trẻ có thể tiếp xúc văn học một cách tốt nhất thì Sepstenko
(Liên xô, dịch 1976) trong công trình nghiên cứu “Đọc và kể chuyện văn học ở vườn
trẻ”, NXB Giáo dục; Đã nhấn mạnh tới những yêu cầu của người giáo viên trong việc
đọc và kể chuyện văn học cho trẻ ở trường mẫu giáo, những yêu cầu đó bao gồm việc
nắm vững tri thức về cốt truyện, thanh điệu, âm hưởng cơ bản của các tác phẩm văn
học, cách đọc kể gây hứng thú cho trẻ,… Để truyền thụ và diễn đạt một cách ấn tượng
nhất, sâu sắc đối với trẻ. Trong công trình của các tác giả người Ba Lan Stanis Lawa
Fryciegô, Iabeli Kariowskiej (1976), “Văn hoá văn học ở trường mẫu giáo”, NXB
Giáo dục; Nói đến giáo viên phải là người có kiến thức, nắm vững được giá trị tác
phẩm, nắm vững được hình thức nghệ thuật của tác phẩm cần truyền đạt. Đồng thời
giáo viên cũng là người cần biết cách truyền tải một cách sinh động cho trẻ để trẻ tiếp
nhận đúng hướng và kích thích trẻ khi nghe câu chuyện đó, là người hướng dẫn trẻ tự
bộc lộ sáng tạo trong hoạt động nghệ thuật. Ngoài ra còn có các tác phẩm nghiên cứu ở
nước ngoài như của tác giả M. Goóc-ki (1995) “Bàn về văn học tập I”, NXB Văn học.
Ở trong nước: Vấn đề này cũng được đề cập tới nhưng chưa được nhiều. Trong
đó đặc biệt nhắc đến công trình của nhóm tác giả Cao Đức Tiến, Nguyễn Đắc Diệu
Lam, Nguyễn Ánh Tuyết (1993). “Văn học và phương pháp giúp trẻ làm quen với tác
phẩm văn học”, NXB Giáo dục. Đây là một trong những công trình được nghiên cứu
đầu tiên ở Việt Nam mà đề cập tới mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức tổ
chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Các tác giả đã chú ý đến các đặc điểm
tâm sinh lý của trẻ để đề ra được các phương pháp phù hợp. Còn công trình của Hà
Nguyễn Kim Giang (2002), “Phương pháp kể sáng tạo truyện cổ tích thần kì”, NXB
Giáo dục; Nguyễn Thu Thuỷ (1986) “Giáo dục trẻ mẫu giáo qua truyện và thơ, NXB
Giáo dục; Và một số công trình khác.
Mỗi công trình đều có mối quan tâm riêng của mình, nhưng nhìn chung đều đề
cập đến vị trí văn học trong việc giáo dục, các phương pháp đọc thơ kể chuyện, các tác

4


phẩm chọn làm mẫu trong đó có những cuốn sách nói về phương pháp, biện pháp, thủ
thuật dạy trẻ làm quen truyện và cùng chung mục đích giúp trẻ hình thành và phát triển
tốt về nhân cách. Nhìn chung phương pháp nêu ra được xuất phát từ việc làm quen với
tác phẩm văn học. Chưa có công trình nào đề cập toàn diện sâu sắc về phương pháp
cho trẻ mẫu giáo làm quen với truyện thần thoại.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Đề tài đưa ra phương pháp cho trẻ làm quen tác phẩm thần thoại mang tính
sáng tạo, đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm đồng thời phù hợp với mục tiêu dạy
học nhằm góp phần giúp GV tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với truyện thần thoại.
3.2. Gồm các nhiệm vụ như sau:
- Xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn của một số phương pháp cho trẻ làm quen
với truyện thần thoại. Đặc biệt còn nghiên cứu các lĩnh vực có liên quan như sau: Tâm
lý học, giáo dục học, ngôn ngữ học, tâm lý học sư phạm,… Rút ra kết luận sư phạm.
- Xây dựng và áp dụng phương pháp, biện pháp cho trẻ làm quen với truyện thần
thoại.
- Tổ chức thực nghiệm sư phạm, phân tích kết quả thực nghiệm nhằm đánh giá
được khả năng đưa ra các phương pháp vào thực tế giảng dạy ở trường Mầm non.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài nhằm xây dựng các phương pháp, biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi cảm thụ tác
phẩm thần thoại, phát triển tình cảm xúc cảm và kỹ năng sống thông qua các hoạt động
làm quen văn học.
Đề tài được thực nghiệm ở một số trường Mầm non trên địa bàn Đồng Hới.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Sử dụng các phương pháp thu thập tài liệu, phân tích, so sánh, tổng hợp, khái
quát hóa, hệ thống hóa những nguồn tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
5.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Quan sát hứng thú và năng lực tiếp nhận tác phẩm thần thoại của trẻ ở trường
Mầm non.
- Dự giờ, đánh giá các kết quả mà giáo viên mầm non cho trẻ thực hiện.
- Sử dụng phiếu điều tra để tìm hiểu nhận thức giáo viên mầm non về việc cho trẻ
mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi làm quen với thể loại thần thoại.
5


5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
- Thực nghiệm kiểm tra, đánh giá (thực nghiệm dạy học) nhằm kiểm chứng việc
ứng dụng phương pháp làm quen tác phẩm thần thoại khoá luận đề xuất vào thực tiễn
dạy học ở trường Mầm non trên địa bàn Đồng Hới.
6. Đóng góp của đề tài
Những đóng góp mới của đề tài thể hiện ở những điểm cơ bản sau đây:
- Góp phần làm phong phú thêm lí luận làm quen văn học qua việc xây dựng
phương pháp cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen truyện thần thoại.
- Đề xuất các phương pháp làm quen tác phẩm thần thoại mang tính chiến lược,
giúp trẻ có cơ hội rèn luyện, thể hiện tài năng của mình.
- Đề tài sẽ là tài liệu tham khảo cho giáo viên, phụ huynh và sinh viên khóa sau
trong việc học, tiến hành hướng dẫn trẻ làm quen với truyện thần thoại. Nâng cao chất
lượng làm quen TPTT cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
7. Cấu trúc của khóa luận
Khóa luận gồm những phần sau:
Phần mở đầu: Lí do chọn đề tài, lịch sử nghiên cứu vấn đề, mục đích và nhiệm
vụ nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài, phương pháp nghiên cứu,
đóng góp của đề tài, cấu trúc khóa luận.
Phần nội dung gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hướng dẫn trẻ 5 – 6 tuổi làm quen
với truyện thần thoại.
Chương 2: Phương pháp hướng dẫn trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với truyện thần thoại.

Chương 3: Thực nghiệm
Kết luận và kiến nghị: Tổng kết những kết quả đạt được của khoá luận.
- Tài liệu tham khảo: Thống kê có 35 tài liệu đã sử dụng trong quá trình nghiên
cứu đề tài.
- Phần phụ lục: Giới thiệu phiếu tham khảo ý kiến giáo viên về thực trạng hoạt
động cho trẻ 5 – 6 tuổi LQTPTT ở trường Mầm non, phiếu đánh giá kết quả hoạt động,
3 giáo án mẫu và kịch bản truyện.

6


NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC HƯỚNG DẪN TRẺ 5 – 6 TUỔI
LÀM QUEN VỚI TRUYỆN THẦN THOẠI
1.1. Đặc trưng của truyện thần thoại và hướng dẫn trẻ làm quen với văn học
1.1.1. Đặc trưng của truyện thần thoại
Về khái niệm: Theo từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê chủ nhiệm – năm 2011) định
nghĩa: Thần thoại là truyện kể dân gian về các vị thần hoặc các nhân vật anh hùng đã
được thần thánh hóa, phản ánh những quan niệm ngây thơ của con người thời xa xưa
về các hiện tượng tự nhiên và khát vọng trong đấu tranh chinh phục thiên nhiên.
Theo nhà nghiên cứu E.M. Meletinski: Thần thoại được xem xét dưới góc độ là
một thể loại văn học, nó thuộc thể loại tự sự ra đời đầu tiên của loài người và nó phản
ánh thế giới cũng như xã hội thông qua yếu tố thần. Thần thoại không chỉ là một thể
loại ngôn từ, nó pha trộn trong đó nhiều yếu tố của các ngành khoa học và nghệ thuật
khác.
Vậy có thể hiểu một cách tổng quát: Thần thoại là truyện kể về các nhân vật thần
và bán thần ra đời từ thời kì Công xã nguyên thuỷ. Truyện phản ánh nhận thức và sự
hình dung của người thời cổ về nguyên gốc của thế giới và của đời sống con người
cùng với những ước mơ và khát vọng của họ. Đó là ước mơ chế ngự thiên tai, ước mơ

có cuộc sống bình yên hạnh phúc.
Ở nước ta cũng như nhiều nơi khác, thần thoại là những tác phẩm văn học ra đời
sớm nhất. Kho tàng thần thoại Việt Nam bị mất nhiều, một số tản mác trong những
điều truyền tụng của nhân dân. Mới đây, Viện văn học sưu tầm và tập hợp lại trong
tuyển tập văn học dân gian Việt Nam “Tập I gồm 39 truyện của người Kinh và 72
truyện của 22 dân tộc ít người”.
Về đặc trưng nội dung thần thoại: Cũng như thần thoại nhiều nước trên thế giới,
thần thoại Việt Nam có 2 nội dung cơ bản:
- Thần thoại giải thích nguồn gốc vũ trụ, các hiện tượng tự nhiên, cây cỏ, loài vật,
con người.
- Thần thoại phản ánh đời sống văn hoá xã hội của người cổ xưa cùng với những
ước mơ khát vọng của họ.
7


Khóa luận đủ ở file: Khóa luận full