Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo quan điểm tích hợp (tt)

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Trong hoạt động giáo dục đào tạo, vấn đề xây dựng đội ngũ giáo
viên có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Trong các nhà trường quân đội,
giáo viên không chỉ là những người truyền thụ kiến thức mà còn là lực
lượng trực tiếp giáo dục nhân cách cho người sĩ quan tương lai. Vì vậy,
xây dựng đội ngũ nhà giáo quân đội có phẩm chất chính trị và đạo đức
cách mạng, đủ về số lượng, chuẩn hoá về chất lượng là một trong
những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của lãnh đạo, chỉ huy các cấp,
ngành trong quân đội. Để thực hiện điều này cần tăng cường giáo dục
nhân cách toàn diện cho học viên sư phạm, trong đó có giáo dục giá trị
nghề nghiệp sư phạm. Đây cũng là yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với quá
trình đào tạo giáo viên ở các trường đại học trong quân đội hiện nay.
Giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm thuộc quá trình giáo dục
theo nghĩa hẹp, không có chương trình và thời gian riêng mà được lồng
ghép, kết hợp trong các quá trình dạy học, giáo dục và rèn luyện khác
của quá trình đào tạo giáo viên. Điều đó có nghĩa là giáo dục giá trị
nghề nghiệp sư phạm được thực hiện theo quan điểm tích hợp là phù
hợp. Đối với các trường đại học trong quân đội, giáo dục giá trị nghề
nghiệp sư phạm cho học viên luôn được coi trọng. Nhưng hiện chưa có
tài liệu chính thống; chưa được tổ chức thực hiện thống nhất giữa các
trường, nên việc nghiên cứu thực hiện giáo dục giá trị nghề nghiệp cho
học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp là vấn đề có ý nghĩa quan
trọng và cấn thiết.
Thực tế hiện nay, học viên sư phạm ở các trường đại học trong
quân đội đã ý thức rõ về nghề nghiệp tương lai, về trách nhiệm, nghĩa
vụ của người học viên, có hứng thú, say mê trong rèn luyện, học tập để
trở thành người giáo viên nhưng nhận thức về giá trị nghề nghiệp còn
có những hạn chế, chưa có cơ hội nhận thức được giá trị đích thực và ý
nghĩa chính trị - xã hội to lớn của nghề nghiệp, nên chưa thực sự tự

giác, tích cực tu dưỡng, nhận thức thiên lệch giữa học tập và rèn luyện,
còn có hiện tượng so sánh thiệt hơn giữa các ngành nghề trong quá trình
đào tạo, chưa thực sự yên tâm và gắn bó với nghề, dẫn đến đơn giản,
tùy tiện trong chấp hành các chế độ, nền nếp qui định, cá biệt có trường
vi phạm kỷ luật phải xử lý, làm ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng đào
tạo giáo viên ở các trường đại học trong quân đội. Chính vì vậy, trong


2
quá trình đào tạo tại trường, cần phải tăng cường giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm.
Hoạt động giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
trong thời gian qua đã được các trường đại học trong quân đội thường
xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất cả về nhận thức và tổ chức
thực hiện. Tuy nhiên, do giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm chưa thực sự gắn với các hoạt động dạy học - giáo dục, nên
những nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm còn chung chung,
chưa có trọng tâm, trọng điểm... Bên cạnh đó, việc kết hợp, lồng ghép
giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm thông qua giảng dạy các môn học
và tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường còn chưa khoa học;
đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý còn lúng túng trong tích hợp giáo
dục giá trị nghề nghiệp sư phạm vào hoạt động của mình nên hiệu quả
giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm còn hạn chế, chưa đem lại kết quả
như mong muốn.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Giáo
dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học
trong quân đội theo quan điểm tích hợp” nhằm khắc phục những hạn
chế, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên ở các trường đại
học trong quân đội hiện nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

* Mục đích:Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về giáo
dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm, luận án đề xuất biện
pháp giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan
điểm tích hợp nhằm góp phần nâng cao toàn diện chất lượng đào tạo
giáo viên ở các trường đại học trong quân đội hiện nay.
* Nhiệm vụ:
Xây dựng cơ sở lý luận về giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên
sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo quan điểm tích hợp.
Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng về giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội
theo quan điểm tích hợp và tìm hiểu nguyên nhân.
Đề xuất các biện pháp giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm ở các trường đại học trong quân đội theo quan điểm tích hợp.
Tổ chức thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính khả thi của
biện pháp được đề xuất.


3
3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết
khoa học
* Khách thể nghiên cứu: Quá trình đào tạo giáo viên ở các
trường đại học trong quân đội.
* Đối tượng nghiên cứu: Quá trình giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo quan
điểm tích hợp.
* Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung làm rõ những vấn đề
lý luận và thực tiễn về giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm theo quan
điểm tích hợp; trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp giáo dục giá trị
nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân
đội theo quan điểm tích hợp. Luận án tập trung khảo sát ở một số học

viện, trường sĩ quan đào tạo giáo viên. Các số liệu phục vụ luận án
được giới hạn chủ yếu từ 2012 đến nay
* Giả thuyết khoa học: Nếu quá trình đào tạo giáo viên ở các
trường đại học trong quân đội áp dụng đồng bộ, hệ thống các biện
pháp như: Xây dựng chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm cho học viên;
tích hợp nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm trong các môn
học; đồng thời tổ chức trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư phạm
thông qua hoạt động thực hành sư phạm và hoạt động ngoại khóa;
định hướng học viên trong tự giáo dục, tự rèn luyện hình thành các
giá trị nghề nghiệp... thì học viên sư phạm sẽ chiếm lĩnh, hình thành
và củng cố vững chắc các giá trị nghề nghiệp, đáp ứng với yêu cầu
nâng cao chất lượng toàn diện đội ngũ nhà giáo quân đội hiện nay.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận: Dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, Quân ủy
Trung ương về giáo dục - đào tạo và xây dựng, phát triển đội ngũ nhà
giáo. Luận án tiếp cận vấn đề theo các quan điểm: Tiếp cận phức hợp
và hệ thống; tiếp cận hoạt động - giá trị và tiếp cận xã hội - lịch sử.
* Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng tổng hợp các
phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành,
bao gồm: Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận (phân tích, tổng
hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu có liên quan..); nhóm


4
các phương pháp nghiên cứu thực tiễn (quan sát; phỏng vấn, trao đổi;
điều tra; tổng kết thực tiễn...) và các phương pháp bổ trợ.
5. Những đóng góp mới của luận án
* Về lý luận: Hệ thống hóa được các vấn đề lý luận cơ bản về

giá trị nghề nghiệp, giáo dục giá trị nghề nghiệp, giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp, góp phần phát
triển lý luận về vấn đề trên; xây dựng được nhiệm vụ, nội dung,
phương pháp, hình thức giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm theo quan điểm tích hợp, chỉ ra được hệ thống các giá trị nghề
nghiệp cần giáo dục cho học viên sư phạm và các yếu tố ảnh hưởng
đến giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan
điểm tích hợp.
* Về thực tiễn: Khảo sát, đánh giá được thực trạng giáo dục giá
trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân
đội; đề xuất hệ thống các biện pháp giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học
viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo quan điểm tích
hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên hiện nay. Kết quả
nghiên cứu của luận án cung cấp thêm tư liệu cho các cơ sở đào tạo
giáo viên trong quân đội trong tổ chức giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Luận án đã làm phong phú thêm lý luận về giá trị nghề nghiệp,
giá trị nghề nghiệp sư phạm và giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học
viên sư phạm ở các trường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên trong quân
đội. Kết quả nghiên cứu lý luận đóng góp vào sự phát triển của khoa
học giáo dục.
Kết quả nghiên cứu cung cấp những luận cứ, cơ sở khoa học
phục vụ hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội,
đồng thời luận án có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ nghiên cứu,
giảng dạy trong lĩnh vực giáo dục.
7. Kết cấu luận án
Luận án kết cấu gồm: Mở đầu 4 chương (12 tiết); kết luận, kiến
nghị; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

5
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI
1.1. Những công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài và
trong nước có liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Những nghiên cứu về giá trị, giá trị nghề nghiệp
* Các công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài
Từ những năm năm mươi của thế kỷ XX, giá trị, giá trị nghề
nghiệp đã được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Tiêu biểu
là tác giả Oconnor và các cộng sự (1961) với công trình nghiên cứu về,
“Phân tích các yếu tố của giá trị công việc”; Trong công trình nghiên cứu
về “Thứ tự thang bậc giá trị công việc của người lao động”, Donald
E.Super (1960) đã đưa ra kết quả về hệ thống giá trị trong công việc
mà người lao động lựa chọn; Tác giả Harry K.Schwarzweller (2005)
với nghiên cứu về“Định hướng giá trị trong giáo dục và sự lựa chọn
nghề nghiệp”, đã tìm hiểu mối quan hệ giữa định hướng giá trị và quá
trình lựa chọn nghề nghiệp và các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến định
hướng giá trị của học sinh; Ryan D. Duffy and William.E Sedlack (2007)
với nghiên cứu về “Động lực thúc đẩy công việc”; tác giả Marius
Gerber (2009) với nghiên cứu “Tìm hiểu các loại định hướng nghề
nghiệp”; bàn về tác động của gia đình, xã hội đến định hướng nghề
nghiệp có công trình của Mark A.McKnight (2009) về “Định hướng giá
trị nghề nghiệp của học sinh trung học phổ thông các vùng nông thôn”;
Donna Dunning (2010) với công trình, “Ảnh hưởng của môi trường đối
với nghề nghiệp”...Trong lĩnh vực quân sự, Charles A. Cotton (1991)
với công trình về "Thể chế và giá trị nghề nghiệp trong quân đội
Canada”; Henning Sorensen (1994) với nghiên cứu về “Những nhận

thức mới về nghề nghiệp quân sự”.
* Ở Việt Nam những công trình nghiên cứu và đề cập đến giá trị
và giá trị nghề nghiệp khá đa dạng và phong phú:
Tiêu biểu có các tác giả: Thái Duy Tuyên (1994) với công trình:
“Định hướng giá tri của thanh niên Việt Nam trong điều kiện kinh tế
thị trường”; Nguyễn Trọng Chuẩn (1995) với công trình: “Đôi điều
suy nghĩ về giá trị và sự biến đổi của giá trị khi nước ta chuyển sang
nền kinh tế thị trường”; Công trình nghiên cứu: “Giá trị - Định hướng


6
giá trị nhân cách và giáo dục giá trị” của Nguyễn Quang Uẩn
(1995); Phạm Minh Hạc (2012) với công trình về “Giá trị học”....
Trong quân đội, công trình: “Định hướng giá trị nhân cách đội ngũ
sĩ quan trẻ trong quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” của Lại Ngọc
Hải (2002); công trình nghiên cứu của Nguyễn Văn Tuân (2008) về
“Định hướng giá trị nghề nghiệp của học viên các trường đại học quân
sự hiện nay”; Tác giả Thân Trung Dũng (2017) với nghiên cứu về
“Định hướng giá trị nghề nghiệp quân sự của học viên các học viện,
trường sĩ quan khu vực phía Bắc... Ngoài ra còn có nhiều bài báo khoa
học viết về chủ đề giá trị và định hướng giá trị nghề nghiệp.
1.1.2. Những nghiên cứu về giáo dục giá trị, giáo dục giá trị
nghề nghiệp sư phạm
* Các công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài
Tiêu biểu có các tác giả: Tsunéabero Makiguchi (1930) với công
trình “Giáo dục vì cuộc sống sáng tạo; bàn về vai trò của giá trị nghề
nghiệp đối với nâng cao chất lượng giảng dạy, Hawkes. N (2005),
(2009) với 2 công trình nghiên cứu về “Giá trị dạy học với nâng
cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học” và “Các giá trị và chất
lượng giảng dạy tại trường tiểu học Đông Kidlington”; Carr. D trong 2

công trình về “Nghề nghiệp và giá trị nghề nghiệp trong giáo dục và
giảng dạy” (2006) và “Các giá trị cá nhân và nghề nghiệp trong
giảng dạy” (2010), đã chỉ ra tầm quan quan trọng của giá trị nghề
nghiệp trong giảng dạy và tập trung vào các mối quan hệ
và giá trị đạo đức của giáo viên. Tirri, K(2010) với nghiên cứu
về “các giá trị đạo đức nghề nghiệp cơ bản của người giáo viên”, đã
khám phá bản chất của đạo đức nghề nghiệp của giáo viên ở Phần Lan.
* Các công trình nghiên cứu của tác giả trong nước
Tiêu biểu có các tác giả: Vũ Thị Phương Lê (2012) với nghiên cứu
về “Định hướng giá trị của sinh viên sư phạm trong các trường đại học
vùng Trung bộ hiện nay”; Phạm Đình Duyên (2012) với nghiên cứu
về “Giáo dục định hướng giá trị nghề nghiệp sư phạm cho sinh
viên các trường đại học - cao đẳng hiện nay”; Nguyễn Hoàng Hải
(2012) với nghiên cứu về “Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho sinh viên
đại học ngành giáo dục tiểu học qua hoạt động thực hành nghiệp vụ sư
phạm”...


7
Trong quân đội: Công trình của Hoàng Văn Thanh (2003) về
“Giáo dục giá trị nghề nghiệp quân sự cho học viên sĩ quan trong
quá trình đào tạo ở Nhà trường quân đội"; Phạm Hồng Đức (2006)
với nghiên cứu về “Định hướng giá trị nghề nghiệp cho học viên hệ
đào tạo giáo viên khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính
trị”...Ngoài ra còn có một số bài báo bàn về giá trị nghề nghiệp, đạo
đức nghề nghiệp sư phạm,...
1.3. Những nghiên cứu về tích hợp trong giáo dục
* Công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài
Tiêu biểu có các tác giả: Wraga, W.G (1996), Hurd, P.D (1991),
Vars, G. F (1991)...bàn về vai trò, hiệu quả của giáo dục theo hướng tích

hợp; Ciccorico, E.A (1970), Hayes Jacobs, H. (1997), Hopkins, L.T.
(2007)...đều nhấn mạnh việc dạy và học theo quan điểm tích hợp là một
nhu cầu tất yếu; Braunger, J. E. & Hart-Landsberg, S. (1994), Tchudi, S.
(1991), Oberholzer, E. E (2007)... nghiên cứu về tích hợp chương trình
giảng dạy về kiến thức tổng hợp; Virtue, D.C, Wilson, J.L.& Ingram, N
(2009) đã mô tả tích hợp chương trình giảng dạy như một loạt các phương
pháp tiếp cận; Xavier Roegiers (1996) với công trình:“Khoa sư phạm tích
hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực tích hợp ở nhà trường”
cho rằng, sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập, góp
phần hình thành ở học sinh những năng lực cụ thể...
* Công trình nghiên cứu của tác giả trong nước
Tiêu biểu là các tác giả: Dương Tiến Sỹ (2003) với nghiên cứu về “Giáo
dục môi trường theo quan điểm tích hợp”; Trần Bá Hoành (2006) với
nghiên cứu “về các yếu tố trong quá trình dạy học tích hợp”; Bùi Văn
Hồng (2015) với nghiên cứu về “Dạy học tích hợp trong giáo dục nghề
nghiệp theo lý thuyết học tập trải nghiệm của Davida A. Kolb”... Trong
quân đội, có rất ít nghiên cứu về giáo dục tích hợp đề cập: Vũ Xuân
Trường (2015) với nghiên cứu về “Tích hợp giáo dục văn hóa quân sự
cho học viên các trường sĩ quan trong quân đội thông qua hoạt động
ngoại khóa” và tác giả Hoàng Vân Khánh (2015) với nghiên cứu về
“Giáo dục giá trị thẩm mĩ cho học viên các nhà trường quân đội qua
hoạt động ngoại khóa theo quan điểm tích hợp”...Ngoài ra còn nhiều bài
viết hội thảo, bài báo khoa học bàn về dạy học, giáo dục tích hợp....


8
1.2. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công
trình khoa học đã công bố và những vấn đề đặt ra
luận án tiếp tục giải quyết
1.2.1. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa

học đã công bố liên quan đến đề tài luận án
Về vấn đề giá trị, giá trị nghề nghiệp: Về hướng nghiên cứu, các
đề tài chủ yếu tiếp cận trên bình diện triết học xã hội học, tâm lý học,
văn hoá học hoặc tiếp cận liên ngành. Đặc biệt, nghiên cứu về giáo dục
giá trị nghề nghiệp của sinh viên ở trường đại học nói chung và học
viên ở các trường đại học trong quân đội nói riêng đến nay chưa có đề
tài nào đi sâu nghiên cứu một cách chuyên sâu và có hệ thống.
Về giáo dục giá trị, giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm: Các
tác giả đã đánh giá cao vai trò của hoạt động giáo dục giá trị nghề
nghiệp đối với việc hình thành, phát triển nhân cách người giáo viên
cho sinh viên và đưa ra những giải pháp để nâng cao chất lượng giáo
dục giá trị nghề nghiệp sư phạm. Hướng nghiên cứu vấn đề này dưới
góc độ Giáo dục học còn ít.
Về vấn đề giáo dục tích hợp: Các công trình chủ yếu bàn về tích
hợp (về nội dung, phương pháp) trong quá trình dạy học các môn
học, còn tích hợp trong các hoạt động giáo dục khác nhau chỉ có một
số ít công trình đề cập, hơn nữa chỉ đề cập vấn đề tích hợp trong các
hoạt động giáo dục ở bậc học mầm non, tiểu học. Những nghiên cứu
về tích hợp trong các hoạt động giáo dục ở bậc đại học còn rất ít.
1.2.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
Một là, xây dựng cơ sở lý luận khoa học, đồng bộ về vấn đề giáo
dục giá trị nghề nghiệp ở các trường đại học trong quân đội theo
quan điểm tích hợp.
Hai là, xác định những căn cứ, cơ sở để xây dựng hệ thống giá
trị nghề nghiệp cần giáo dục cho học viên sư phạm ở các trường đại
học trong quân đội, đồng thời chỉ ra hệ thống giá trị nghề nghiệp sư
phạm đặc thù của người giáo viên quân đội.
Ba là, xác định mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp, con
đường giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các
trường đại học trong quân đội, đồng thời chỉ ra những biểu hiện đặc

trưng của giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm theo quan điểm tích


9
hợp và phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm.
Bốn là, đánh giá các vấn đề thực tiễn về giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo
quan điểm tích hợp.
Năm là, đề xuất các hệ thống các biện pháp giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội theo
quan điểm tích hợp và thực nghiệm các biện pháp đã đề xuất.
Kết luận chương 1
Các công trình của các tác giả đã đi sâu nghiên cứu những vấn đề
lý luận và thực tiễn về giá tri, giá trị nghề nghiệp, định hướng giá trị
nghề nghiệp khá đa dạng phong phú; nghiên cứu về giáo dục giá trị
nghề nghiệp cho sinh viên, học viên sư phạm trên còn ít. Đặc biệt
những nghiên cứu về giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm theo quan điểm tích hợp có rất ít công trình đề cập, hơn nữa chủ
yếu bàn về vấn đề tích hợp trong dạy học, còn tích hợp trong quá trình
giáo dục (theo nghĩa hẹp) chưa được nghiên cứu nhiều.
Chương 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ NGHỀ
NGHIỆP
CHO HỌC VIÊN SƯ PHẠM Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
TRONG QUÂN ĐỘI THEO QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP
2.1. Giá trị nghề nghiệp sư phạm của người giáo
viên ở các nhà trường quân đội
2.1.1. Giá trị nghề nghiệp
* Giá trị

Giá trị là những sự vật, hiện tượng có ý nghĩa, có ích đối với
chủ thể, được chủ thể lựa chọn như là chuẩn mực, có tác dụng điều
chỉnh, chi phối hành động theo chuẩn mực đó và được thể hiện qua
nhận thức, thái độ và hành vi của chủ thể.
Giá trị là ý nghĩa của những sự vật, hiện tượng vật chất hay tinh
thần có thể thỏa mãn những nhu cầu tích cực của con người; giá trị
vừa có tính khách quan vừa có tính chủ quan; trong mọi giá trị đều chứa
đựng yếu tố nhận thức, yếu tố tình cảm và yếu tố hành vi của chủ thể;
giá trị được tạo nên bởi thực tế lịch sử xã hội và được xác định trong mối


10
quan hệ thực tiễn của con người. Căn cứ vào những dấu hiệu khác
nhau, giá trị được phân loại phong phú và đa dạng
* Giá trị nghề nghiệp
Giá trị nghề nghiệp là những yếu tố cơ bản cấu thành, đảm bảo
sự tồn tại, phát triển của nghề đó, có khả năng thỏa mãn những nhu
cầu, lợi ích nhất định, được cá nhân và xã hội đánh giá, lựa chọn sẽ
trở thành động cơ thúc đẩy người lao động thực hiện hoạt động
chuyên môn.
Giá trị nghề nghiệp bao gồm nhiều yếu tố cấu thành, giá trị nghề
nghiệp chỉ được hình thành trong thực tiễn nghề và thông qua sự đánh giá
của chủ thể hoạt động trong nghề; giá trị nghề nghiệp bao giờ cũng là giá
trị đặc trưng cho một nghề cụ thể. Khái niệm “Giá trị nghề nghiệp "
khác với khái niệm “Giá trị của nghề nghiệp”..
2.1.2. Giá trị nghề nghiệp sư phạm của người
giáo viên quân đội
Nghề nghiệp sư phạm quân sự chính là nghề dạy học - giáo dục
học viên trong các nhà trường quân đội.
Giá trị nghề nghiệp sư phạm của người giáo viên

quân đội là những yếu tố cơ bản cấu thành, đảm bảo sự
tồn tại, phát triển của nghề nghiệp sư phạm quân sự,
được xã hội, quân đội và những người trong nghề thừa
nhận, lựa chọn, đánh giá, phản ánh vị thế xã hội của
nghề, có khả năng thỏa mãn những nhu cầu, lợi ích nhất
định, trở thành động cơ thúc đẩy người giáo viên trong
hoạt động sư phạm, góp phần đáp ứng nhiệm vụ quân
đội, yêu cầu xã hội đặt ra.
Hệ thống các giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự chính là giá
trị nhân cách nghề nghiệp của người giáo viên, được thể hiện qua các
phẩm chất, đức tính cao đẹp, các kiến thức, kỹ năng về chuyên môn
và nghiệp vụ sư phạm; các yếu tố quy định mục đích lao động sư
phạm và các yếu tố tạo nên văn hóa sư phạm của người giáo viên,
chúng có tác dụng giáo dục ý thức nghề nghiệp và làm phát triển
nhân cách sư phạm của người giáo viên ở các nhà trường quân đội.
2.1.3. Hệ thống các giá trị nghề nghiệp cần giáo dục cho học
viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội


11
* Đặc điểm học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân
đội: Học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội hiện nay
được tuyển chọn từ nguồn đối tượng khá đa dạng. Học viên có sự
phát triển cao về đạo đức và thẩm mĩ, đang trong giai đoạn hình
thành mạnh mẽ và ổn định tính cách. Quá trình đào tạo, học viên vừa
thực hiện theo mục đích hoạt động của nhà trường sư phạm bậc đại
học, vừa hoạt động theo quy định của một tổ chức quân sự.
* Những căn cứ xác định hệ thống giá trị nghề nghiệp cần giáo
dục cho học viên sư phạm: Một là, giá trị phổ quát của nhân loại, hệ
giá trị của dân tộc và mục đích của giáo dục Việt Nam; Hai là, đặc

trưng lao động sư phạm của người giáo viên trong nhà trường quân
đội; Ba là, mục tiêu, mô hình đào tạo người sĩ quan và người giáo
viên trong quân đội và bốn là, kết quả nghiên cứu thực tiễn về các
giá trị nghề nghiệp sư phạm.
* Hệ thống các giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự
Trong phạm vi nghiên cứu, luận án cấu trúc hệ giá trị nghề
nghiệp theo các mặt trong nhân cách nhà giáo. Theo đó, hệ thống giá
trị nghề nghiệp sư phạm của người giáo viên ở các nhà trường quân
đội có cấu trúc gồm 2 nhóm giá trị: Nhóm giá trị công cụ (gồm 3
phân nhóm) và nhóm giá trị mục đích lao động sư phạm, cụ thể:
Nhóm giá trị về công cụ đối với hoạt động sư phạm, giúp giáo
viên thực hiện tốt các hoạt động chuyên môn, nhóm này bao gồm 3
phân nhóm: (1) Phân nhóm phẩm chất chính trị tư tưởng, đạo đức
nghề nghiệp sư phạm, đây là những chuẩn mực quy định thái độ của
người giáo viên với Đảng, Nhà nước, quân đội và chế độ xã hội chủ
nghĩa, mối quan hệ giữa người giáo viên ở nhà trường quân đội với
học viên, với công việc, với đồng nghiệp, với tập thể sư phạm, với
đoàn thể, cộng đồng và xã hội; (2) Phân nhóm năng lực nghề nghiệp
sư phạm (tri thức, kỹ năng, tay nghề sư phạm), hướng tới những khả
năng chuyên môn, nghiệp vụ của người giáo viên trong dạy học và
giáo dục học viên, đảm bảo cho đội ngũ giáo viên hoàn thành tốt
nhiệm vụ của mình và (3) Phân nhóm giá trị về phong cách, hành vi
sư phạm, quy định cách sinh hoạt, làm việc, hoạt động, ứng xử đặc
trưng của người thầy giáo quân đội vừa là nhà giáo dục, nhà quản lý
và vừa là nhà khoa học trong môi trường sư phạm quân sự.
Nhóm giá trị về mục đích lao động sư phạm, hướng đến các yếu
tố thuộc về cá nhân học viên, đóng vai trò quan trọng đối với sự nỗ
lực phấn đấu bản thân người học viên

12
Qua nghiên cứu, luận án đã xác định được hệ thống các giá trị nghề
nghiệp sư phạm bao gồm 48 giá trị, sử dụng làm nội dung giáo dục cho
học viên sư phạm
2.2. Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các
trường đại học trong quân đội
2.2.1. Khái niệm giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm ở các trường đại học trong quân đội
* Giáo dục giá trị
Giáo dục giá trị là quá trình tác động liên tục, có hệ thống của nhà
giáo dục đến đối tượng được giáo dục nhằm chuyển hóa những giá trị được
xã hội thừa nhận thành giá trị của cá nhân trên cơ sở tổ chức các hoạt
động thực tiễn, giúp họ lựa chọn những giá trị phù hợp, từ đó hình thành
định hướng giá trị đúng đắn, góp phần hoàn thiện nhân cách cho họ.
Mục đích của giáo dục giá trị là hình thành ở người học một hệ thống
định hướng giá trị phù hợp với định hướng giá trị của xã hội. Nội dung
giáo dục giá trị chính là hệ thống các giá trị cần phải trang bị cho người
học. Các con đường cụ thể được sử dụng để giáo dục giá trị là: thông qua
dạy học; tổ chức lao động, hoạt động xã hội, hoạt động tập thể; tổ chức
hoạt động tự giáo dục...đặc biệt thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
* Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm là quá trình
tác động liên tục, có hệ thống, có chủ đích của nhà giáo dục, nhằm
chuyển hóa những giá trị nghề nghiệp sư phạm thành giá trị cá nhân
của người học viên trên cơ sở tổ chức các hoạt động thực
tiễn nghề nghiệp, qua đó giúp họ lựa chọn những giá trị
phù hợp, từ đó hình thành định hướng giá trị đúng đắn,
góp phần hoàn thiện phẩm chất, năng lực sư phạm theo
mục tiêu đào tạo.
Mục đích của giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm chính là hình

thành ở người học hệ thống định hướng giá trị nghề nghiệp sư phạm
đúng đắn. Giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm thường trải qua ba
giai đoạn cơ bản: giai đoạn nhận thức, giai đoạn tình cảm, thái độ và
giai đoạn hành động. Cơ chế quan trọng nhất để hình thành nên những
định hướng giá trị nghề nghiệp sư phạm đúng đắn là thông qua hoạt động
thực tiễn nghề nghiệp (nhất là hoạt động trải nghiệm).
2.2.2. Các thành tố cơ bản của quá trình giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội


13
* Mục đích giáo dục giá trị nghề nghiệp
* Nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
* Phương pháp và phương tiện giáo dục giá trị nghề nghiệp cho
học viên sư phạm
* Con đường và môi trường giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm
* Các lực lượng giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
* Đánh giá kết quả giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm
2.3. Quan điểm tích hợp trong giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội
2.3.1. Tích hợp trong giáo dục
* Tích hợp
Tích hợp được hiểu rất đa dạng và vận dụng linh hoạt vào thực
tiễn giáo dục. Trong phạm vi nghiên cứu của mình, luận án cho rằng,
tích hợp là sự phối hợp, liên kết hay lồng ghép hai hay nhiều đối tượng
khác nhau tạo thành chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất, có chất lượng mới cao
hơn.
* Tích hợp trong giáo dục
Tích hợp trong giáo dục là quá trình lồng ghép, kết hợp mục
tiêu, nội dung, phương thức giáo dục khác nhau trong những hoạt

động, tạo thành thể thống nhất, tác động đồng bộ đến sự phát triển
của người học, nhằm đạt được kết quả giáo dục đã đặt ra
Như vậy, tích hợp trong giáo dục được thực hiện thông qua 2
con đường dạy học các môn học và tổ chức các hoạt động giáo dục.
Quan điểm tích hợp thể hiện mối quan hệ giữa dạy học và giáo dục.
Khi thực hiện 2 nhiệm vụ này, giáo viên thể hiện quan điểm tích hợp
khi lồng ghép, liên kết chúng với nhau.
2.3.2. Giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm theo
quan điểm tích hợp
Giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm theo quan điểm tích hợp
là sự kết hợp, liên kết, lồng ghép mục tiêu, nội dung giáo dục giá trị
nghề nghiệp sư phạm trong giảng dạy các môn học, trong tổ chức
các hoạt động giáo dục của quá trình đào tạo giáo viên, tạo thành
thể thống nhất nhằm thực hiện chương trình đào tạo giáo viên, đồng
thời đạt được mục tiêu giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm, hướng
đến phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của học viên.


14
Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan
điểm tích hợp là quá trình phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực
cho học viên thông qua tổ chức các hoạt động đa dạng trong nhà
trường. Quan điểm tích hợp trong giáo dục GTNNSP được thể hiện cụ
thể như sau:
Tích hợp trong mục tiêu giáo dục giá trị nghề nghiệp: Mục tiêu giáo
dục giá trị nghề nghiệp sư phạm được kết hợp hay lồng ghép đồng thời
vào quá trình thực hiện các mục tiêu dạy học và giáo dục.
Tích hợp trong nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư
phạm: Việc tích hợp giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm có sự gắn
kết chặt chẽ, hợp lý, khoa học, đảm bảo tính “chỉnh thể”, không

gượng ép.
Tích hợp trong phương pháp, cách thức tích hợp giáo dục
giá trị nghề nghiệp sư phạm: Được thực hiện bằng các cách thức,
biện pháp như: Thực hiện kế tiếp nhau; thực hiện đồng thời (song
song); kết hợp (phối hợp), lồng ghép và liên hệ.
Tích hợp trong các con đường (hình thức) giáo dục giá
trị nghề nghiệp sư phạm: Thông qua dạy học; thông qua hoạt động
ngoại khóa, tổ chức trò chơi, các hoạt động giao lưu, thông qua hoạt động
thực hành sư phạm...
Tích hợp trong đánh giá kết quả tích hợp giáo dục giá trị nghề
nghiệp sư phạm: Dựa vào chuẩn đầu ra, chú trọng khả năng vận dụng
kiến thức, hành vi biểu hiện các giá trị nghề nghiệp sư phạm...
2.4. Những yếu tố tác động đến giáo dục giá trị
nghề nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường
đại học trong quân đội theo quan điểm tích hợp
2.4.1. Nhóm yếu tố thuộc về môi trường: Tình hình chính trị,
kinh tế, xã hội đất nước, chính sách đối với người sĩ quan - giảng
viên nhà trường quân đội và môi trường văn hóa sư phạm quân sự
2.4.2. Nhóm yếu tố thuộc về nhà trường: Mục tiêu, mô hình
đào tạo giáo viên và nội dung, chương trình giáo dục giá trị nghề
nghiệp và cơ sở vật chất, điều kiện đảm bảo cho dạy học và giáo dục.
2.4.3. Nhóm yếu tố thuộc về chủ thể giáo dục: Phẩm chất, năng
lực, phương pháp dạy học - giáo dục tích hợp của đội ngũ giảng viên


15
và cán bộ quản lý học viên và vai trò và sự phối hợp giữa các lực
lượng sư phạm
2.4.4. Nhóm yếu tố thuộc về học viên: Vốn tri thức, hiểu biết về
nghề nghiệp sư phạm quân sự của học viên và ý thức tự giáo dục, tự

rèn luyện hình thành các giá trị nghề nghiệp
Kết luận chương 2
Giá trị nghề nghiệp sư phạm chính là giá trị nhân cách nghề
nghiệp của người giáo viên. Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên
sư phạm theo quan điểm tích hợp là cách thức đưa mục tiêu, yêu cầu và
nội dung giá trị nghề nghiệp sư phạm vào các hoạt động dạy học- giáo
dục, tạo thành một chỉnh thể thống nhất, hướng đến phát triển toàn diện
năng lực và phẩm chất người học. Có nhiều yếu tố, cả chủ quan và
khách quan ảnh hưởng đến giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm theo quan điểm tích hợp.


16
Chương 3
NHỮNG VẤN ĐỀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ NGHỀ
NGHIỆP
CHO HỌC VIÊN SƯ PHẠM Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
TRONG QUÂN ĐỘI THEO QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP
3.1. Khái quát về các nhà trường đào tạo giáo
viên trong quân đội
3.2. Thực trạng giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm ở các trường đại học trong
quân đội theo quan điểm tích hợp
3.2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng
3.2.2. Thực trạng giáo dục giáo dục giá trị nghề nghiệp cho
học viên sư phạm ở các trường đại học trong quân đội
* Thực trạng nhận thức về vai trò của giáo dục giá trị
nghề nghiệp
Kết quả khảo sát cho thấy cán bộ quản lý, giảng viên và học
viên đánh giá cao vai trò của giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm

(Điểm trung bình là 3.99, mức cao), sự đánh giá khá tương đồng
trên nhiều nội dung.
* Thực trạng lựa chọn các giá trị nghề nghiệp cần giáo dục
cho học viên
Khảo sát cho thấy: 5 giá trị được lựa chọn nhiều nhất là: “Trung
với đảng, Tổ Quốc và nhân dân”; “Trình độ chuyên môn vững vàng”;
“Sâu sát thực tế với nhà trường và đơn vị”; “Đạo đức nghề nghiệp trong
sáng”,và “Ý chí mạnh mẽ, kiên trì và tính tổ chức kỷ luật cao”. Những
giá trị nghề nghiệp sư phạm được lựa chọn ít nhất là “Nghề dễ
chuyển đổi”; “Luôn ủng hộ cái tiến bộ, phê phán cái lạc hậu, tiêu
cực”; “Nghề dễ thăng tiến trong quân đội”...
* Thực trạng về xác định mục tiêu giáo dục giá trị nghề nghiệp
Mục tiêu giúp học viên “hiểu biết đầy đủ về nghề nghiệp sư phạm
và các giá trị nghề nghiệp sư phạm cần thiết”, xếp thứ 1; “Tạo cơ hội
cho học viên được trải nghiệm và thể hiện các giá trị nghề nghiệp”, xếp
thứ 2. Tuy nhiên mục tiêu “Có kỹ năng vận dụng các giá trị nghề
nghiệp giải quyết các tình huống”, xếp thứ 10 và “Có kỹ năng nhận diện
và xác định các giá trị nghề nghiệp sư phạm”, xếp ở vị trí cuối cùng.
* Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp


17
Về mức độ tiến hành giáo dục 10 giá trị nghề nghiệp sư phạm đưa ra
khá cao, điểm trung bình từ 3.19 đến 4.31 (mức thường xuyên đến rất thường
xuyên). Về kết quả đạt được, nội dung các giá trị nghề nghiệp sư phạm tuy
được tiến hành với mức độ thường xuyên, nhưng kết quả đạt được chỉ đạt ở
mức độ trung bình khá, điểm trung bình dao động từ 2.85 đến 3.86.
* Thực trạng sử dụng phương pháp giáo dục giá trị nghề nghiệp
Các phương pháp được sử dụng thường xuyên là “phương pháp
thuyết phục”, xếp thứ 1; “Phương pháp nêu gương”, xếp thứ 2. Khảo sát

cung cho thấy “phương pháp tổ chức cho học viên thực hành rèn luyện,
trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư phạm” và “Phương pháp đóng
vai” không được đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên quan tâm sử dụng.
* Thực trạng các con đường giáo dục giá trị nghề nghiệp
Con đường thông qua: “tổ chức dạy học”, xếp thứ 1; “hoạt động
thực hành sư phạm”, xếp thứ 2; “xây dựng môi trường văn hóa sư
phạm quân sự”, xếp thứ 3; con đường thông qua “hoạt động tự trải
nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư phạm” chưa được đội ngũ cán bộ
quản lý, giảng viên quan tâm tiến hành.
* Thực trạng phương tiện, cơ sở vật chất đảm bảo
Các nhà trường đã có sự đầu tư về phương tiện, cơ sở vật chất
phục vụ giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm, tuy nhiên chất lượng
còn chưa thực sự tốt và số lượng thì còn thiếu, một số phương tiện
đảm bảo chưa đáp ứng được yêu cầu giáo dục giá trị nghề nghiệp sư
phạm cho học viên.
* Thực trạng các lực lượng giáo dục giá trị nghề nghiệp
Hai chủ thể chủ yếu và thường xuyên tiến hành giáo dục giá trị
nghề nghiệp cho học viên sư phạm là đội ngũ cán bộ quản lý (chiếm
95,5%) và giảng viên (chiếm 88,5%), tiếp theo là tập thể lớp, đại đội
quản lý học viên (chiếm 55,5%), tổ chức đoàn thanh niên (chiếm
25%). Ngoài ra các lực lượng khác cũng tham gia vào quá trình giáo
dục giá trị nghề nghiệp sư phạm cho học viên, tuy nhiên vai trò của
họ không nhiều, tham gia ít thường xuyên hơn, do đó lượng này
chiếm từ 5,4% đến 18,7% số người được hỏi.
* Thực trạng về kết quả giáo dục giá trị nghề nghiệp cho
học viên sư phạm
Nhìn chung, kết quả được đánh giá ở mức trung bình khá. Trong đó
giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm đã giúp học viên hình thành “Kỹ

18
năng tự giáo dục, tự rèn luyện hình thành các giá trị nghề nghiệp sư
phạm”, xếp thứ 1; “Tự đánh giá được mạnh, yếu và những giá trị nghề
nghiệp sư phạm cần hình thành”, xếp thứ 2;. Tuy nhiên, “Kỹ năng vận
dụng các giá trị nghề nghiệp sư phạm được giáo dục vào giải quyết
các tình huống gắn với nghề dạy học”, xếp ở vị trí thấp nhất; ngoài
ra, việc “Nắm được phương pháp, cách thức thể hiện giá trị nghề
nghiệp sư phạm đối với bản thân, cuộc sống và trong hoạt động rèn
luyện nghề nghiệp” ở học viên có kết quả chưa tốt.
3.2.2. Thực trạng giáo dục giáo dục giá trị nghề nghiệp cho
học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp
* Thực trạng xác định mục tiêu giáo dục giá trị nghề nghiệp
Nhìn chung, việc xác định mục tiêu giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm theo quan điểm tích được đánh giá ở mức độ
thường xuyên (điểm trung bình là 3.85). Tuy nhiên giữa các nội dung
có sự không đồng đều, đặc biệt việc xác định mục tiêu “Phát triển
năng lực phức hợp trong giải quyết tình huống thực tiễn cho học
viên” đã không được quan tâm, mục tiêu này chỉ xếp thứ 5. Điều này
chứng tỏ nhận thức về quan điểm tích hợp và giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp là chưa đầy đủ.
* Thực trạng thực hiện nội dung tích hợp giáo dục giá trị
nghề nghiệp
Việc “Xác định mức độ tích hợp phù hợp” được thực hiện với mức
độ thường xuyên nhất; xếp thứ 2 là “Xác định các giá trị nghề nghiệp sư
phạm phù hợp với mục tiêu chủ đề hoạt động”. Hai hoạt động có vị trí
thứ bậc thấp hơn là “Lựa chọn phương pháp tích hợp phù hợp với nội
dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm và mục tiêu chủ đề hoạt
động” và “Tạo điều kiện giúp học viên thực hành và trải nghiệm các giá
trị nghề nghiệp sư phạm trong các hoạt động”.
* Thực trạng các con đường giáo dục giá trị nghề nghiệp

Con đường “dạy học các môn học” xếp thứ nhất; xếp thứ 2 là
“Trong tổ chức các hoạt động thực hành sư phạm”. Hai hoạt động có
vị trí thấp nhất là “Trong xây dựng nội dung chương trình đào tạo
giáo viên” và hoạt động “Trong hoạt động của các chủ thể giáo dục”.
* Thực trạng sử dụng phương pháp, cách thức tích hợp
Đối với đội ngũ cán bộ quản lý ở đơn vị, có xu hướng sử dụng
hình thức “bộ phận (kết hợp lồng ghép)” nhiều hơn (chiếm 55%), tiếp


19
theo là hình thức “liên hệ” (21,7%) và thấp nhất là dạng thức “kế tiếp”
chiếm 10%. Tuy nhiên, đối với giảng viên,, hình thức “liên hệ” được ưu
tiên hơn (chiếm 40%); tiếp đó là đến hình thức lồng ghép, kết hợp
(chiếm 28,9%) và thấp nhất là dạng thức “kế tiếp” chiếm 8,9%.
* Thực trạng đánh giá kết quả giáo dục giá trị nghề nghiệp
Nội dung “Tự giác, tích cực, chủ động trong các hoạt động” xếp
thứ nhất; xếp thứ 2 là “Năng lực giao tiếp sư phạm. Kết quả được
đánh giá thấp nhất là “Thiết lập kiến thức, kỹ năng và phương pháp
để giải quyết tình huống phức hợp” và “Năng lực thể hiện các giá trị
nghề nghiệp sư phạm” với điểm trung bình lần lượt là 3.21 và 3.21.
* Thực trạng những khó khăn khi giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp
Khó khăn lớn nhất là: “Xây dựng nội dung hoạt động giáo dục
có tích hợp giá trị nghề nghiệp sư phạm”, xếp thứ 1; “Lựa chọn
phương pháp giáo dục theo quan điểm tích hợp”, xếp thứ 2; khó khăn
về “Tài liệu tham khảo về tích hợp”, xếp thứ 3. Những nội dung còn
lại như: “Đánh giá kết quả mỗi hoạt động theo quan điểm tích hợp”,
“Thời gian tổ chức mỗi hoạt động”, “Học viên chưa hứng thú với
quan điểm tích hợp này”...thì ít khó khăn hơn.
3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục giá trị

nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp
Ba yếu tố rất ảnh hưởng đến giáo dục giá trị nghề nghiệp sư
phạm là: “Ý thức tự giáo dục, tự rèn luyện hình thành các giá trị
nghề nghiệp sư phạm của học viên”, xếp thứ 1; “vai trò và sự phối
hợp của các lực lượng sư phạm”, xếp thứ 2; “Phẩm chất, năng lực,
phương pháp dạy học - giáo dục tích hợp của đội ngũ giảng viên và
cán bộ quản lý học viên”, xếp thứ 3. Các yếu tố như “Chương trình,
nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm được tích hợp” và
“Vốn tri thức, hiểu biết về nghề nghiệp sư phạm quân sự của học
viên”, cũng được đánh giá là có ảnh hưởng khá mạnh mẽ đến kết
quả giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm.
3.4. Nguyên nhân của thực trạng
3.4.1. Nguyên nhân của những ưu điểm
Thứ nhất, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, ban giám
hiệu các nhà trường
Thứ hai, đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên đã phát huy được


20
trách nhiệm trong giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
Thứ ba, học viên sư phạm bước đầu đã có nhận thức, thái độ,
hành vi đúng đắn đối với nghề nghiệp và các giá trị nghề nghiệp
3.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế
Thứ nhất, sự tác động thường xuyên, liên tục của những biến đổi
tình hình kinh tế, chính trị, xã hội
Thứ hai, nhận thức, trách nhiệm và trình độ chuyên môn của đội
ngũ của giảng viên, cán bộ quản lý học viên
Thứ ba, nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức giáo
dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp
còn nhiều bất cập

Thứ tư, yếu tố chủ quan của học viên
Thứ năm, hạn chế trong khâu tuyển chọn đầu vào
Thứ sáu, chính sách và các điều kiện đảm bảo
Kết luận chương 3
Việc giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm được
lồng ghép, tích hợp thông qua con đường trong dạy học và giáo dục,
tuy nhiên mức độ kết hợp, lồng ghép còn thấp, với nhiều hạn chế.
Đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên chưa thực sự nắm được cách
thức tổ chức và thực hiện giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên
sư phạm theo quan điểm tích hợp. Hơn nữa, cán bộ quản lý, giảng
viên còn gặp nhiều khó khăn khi tổ chức giáo dục giá trị nghề nghiệp
cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp.
Chương 4
BIỆN PHÁP VÀ THỰC NGHIỆM BIỆN PHÁP GIÁO DỤC
GIÁ TRỊ NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC VIÊN SƯ PHẠM Ở CÁC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRONG QUÂN ĐỘI THEO QUAN ĐIỂM
TÍCH HỢP
4.1. Hệ thống các biện pháp giáo dục giá trị nghề
nghiệp cho học viên sư phạm ở các trường đại học
trong quân đội theo quan điểm tích hợp
4.1.1. Xây dựng chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm
quân sự cho học viên
Đây là biện pháp giữ vị trí, vai trò chủ đạo, làm cơ sở tích hợp
giá trị nghề nghiệp sư phạm trong chương trình đào tạo giáo viên. Để
xây dựng chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm, nhà giáo dục cần tập


21
trung vào một số nội dung sau: Một là, xác định các căn cứ để xây
dựng chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự và Hai là, thực

hiện các bước xây dựng chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự,
bao gồm các bước: Bước 1: Nhà giáo dục (cán bộ quản lý và giảng
viên) phân tích - tìm hiểu yêu cầu thực tiễn nghề nghiệp và chức
trách, nhiệm vụ mà người giáo viên đảm nhiệm trong tương lai;
Bước 2: Nhà giáo dục tiến hành nghiên cứu nội dung mô hình nhân
cách giáo viên (chuẩn đầu ra) ở các nhà trường để xác định các chuẩn
giá trị nghề nghiệp sư phạm; Bước 3: Cụ thể hóa mục tiêu giáo dục giá trị
nghề nghiệp sư phạm thành chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm
Luận án xác định các chuẩn giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự
bao gồm: Chuẩn giá trị về phẩm chất nghề nghiệp sư phạm quân sự;
chuẩn giá trị về năng lực sư phạm quân sự; chuẩn giá trị về đạo đức
nghề nghiệp sư phạm quân sự và chuẩn về chuẩn giá trị về văn hóa
nghề nghiệp sư phạm quân sự.
Để thực hiện những nội dung trên luận án đặt ra một số yêu cầu
cụ thể đối với nhà trường các cơ quan chức năng và đối với giảng
viên, cán bộ quản lý.
4.1.2. Thiết kế bài học tích hợp nội dung giáo dục các giá trị
nghề nghiệp sư phạm trong chương trình đào tạo giáo viên
Cách thức tích hợp chúng tôi lựa chọn trong biện pháp này là:
kết hợp (phối hợp), lồng ghép và liên hệ nội dung giảng dạy có liên
quan trong một môn học. Việc thiết kế và tổ chức bài học tích hợp
nội dung giáo dục giá trị nghề nghiệp sư phạm diễn ra theo các bước
như sau: Bước 1: Chuẩn bị bài học tích hợp; Bước 2: Lập kế hoạch
dạy học; Bước 3: Thực hành dạy học tích hợp giáo dục các giá trị
nghề nghiệp sư phạm; Bước 4: Nhận xét, đánh giá bài học và hiệu
chỉnh theo hướng tích hợp các giá trị nghề nghiệp sư phạm
Để thực hiện những nội dung trên luận án đặt ra một số yêu cầu
cụ thể đối với nhà trường và các cơ quan chức năng; đối với giảng
viên, cán bộ quản lý và đối với học viên.
4.1.3. Tổ chức trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư phạm cho

học viên thông qua thực hành sư phạm và hoạt động ngoại khóa
Đây là biện pháp có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc hình
thành định hướng giá trị nghề nghiệp của học viên sư phạm. Việc tổ


22
chức trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm thông
qua các hoạt động cơ bản như:
Thứ nhất, định hướng học viên trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp
thông qua hoạt động thực hành sư phạm
Thực hành sư phạm là con đường rất quan trọng trong hình
thành định hướng giá trị nghề nghiệp sư phạm cho học viên. Quy
trình định hướng học viên trải nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư
phạm thông hoạt động thực hành sư phạm có thể tiến hành qua giai
đoạn như sau: Giai đoạn 1. Khâu chuẩn bị (Xác định các giá trị nghề
nghiệp sư phạm cần trải nghiệm cho học viên); Giai đoạn 2. Khâu
triển khai (bao gồm 3 bước: Bước 1: Cảm nhận; Bước 2: Chia sẻ và
phân tích; Bước 3: Tổng quát và khái quát hóa và Bước 4: Ứng dụng)
và Giai đoạn 3. Khâu kết thúc
Thứ hai, tổ chức trải nghiệm giá trị nghề nghiệp cho học viên sư
phạm thông qua hoạt động ngoại khóa
Thông qua hoạt động ngoại khóa sẽ tăng cường và tạo lập môi
trường để học viên tự trải nghiệm. Để tích hợp nội dung giáo dục
giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm trong các hoạt động ngoại
khóa, nhà giáo dục (cán bộ quản lý ở đơn vị và giảng viên) cần tuân
thủ theo quy trình sau: Bước 1: Khảo sát tình hình thực tế, nhu cầu,
đặc điểm của học viên, kế hoạch và chương trình hoạt động của đơn
vị học viên trong từng tháng, quý, học kỳ và năm học; Bước 2: Xác
định mục tiêu hoạt động ngoại khóa và mục tiêu giáo dục giá trị nghề
nghiệp sư phạm thông qua hoạt động ngoại khóa; Bước 3: Xác định

chủ đề hoạt động; Bước 4: Lựa chọn hình thức hoạt động; Bước 5:
Lập kế hoạch chi tiết cho hoạt động; Bước 6: Tiến hành hoạt động;
Bước 7: Tổng kết, đánh giá và mở rộng hoạt động
Để thực hiện những nội dung trên luận án đặt ra một số yêu cầu
cụ thể đối với nhà trường và các cơ quan chức năng; đối với giảng
viên, cán bộ quản lý và đối với học viên
4.1.4. Xây dựng môi trường văn hóa sư phạm
trong nhà trường hướng đến hình thành các giá trị
nghề nghiệp sư phạm cho học viên


23
Môi trường văn hoá sư phạm quân sự của mỗi nhà trường tác
động một cách trực tiếp, toàn diện nhất tới giáo dục giá trị nghề
nghiệp sư phạm quân sự cho học viên. Việc xây dựng môi trường văn
hóa sư phạm trong nhà trường, cần tập trung vào một số nội dung cơ bản
đó là: Thứ nhất, chăm lo xây dựng các mối quan hệ sư
phạm tốt đẹp trong mỗi nhà trường; Thứ hai, xây dựng tập thể
cán bộ, giáo viên mẫu mực; Thứ ba, xây dựng các tập thể học viên
vững mạnh toàn diện; Thứ tư, xây dựng cảnh quan thiên nhiên và tăng
cường cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ quá trình dạy học và giáo dục trong
mỗi nhà trường
Để thực hiện được nội dung trên đòi hỏi các chủ thể giáo dục
phải thực hiện tốt một số yêu cầu sau: Một là, coi trọng nâng cao
nhận thức cho các đối tượng; Hai là, phát huy dân chủ, tăng cường
kỷ luật, thực hiện nghiêm các chế độ, nề nếp quy định; Ba là, quan tâm,
tổ chức tốt đời sống vật chất, tinh thần cho đội ngũ cán bộ, giảng viên,
học viên trong mỗi nhà trường; Bốn là, chú trọng công tác tuyển chọn,
đồng thời làm tốt công tác quy hoạch và thực hiện tốt quy hoạch về đào
tạo, bồi dưỡng chuẩn hoá đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên

4.1.5. Định hướng học viên tự giáo dục, tự rèn luyện hình
thành các giá trị nghề nghiệp sư phạm
Việc định hướng học viện tự giáo dục, tự rèn luyện hình thành
các giá trị nghề nghiệp sư phạm cho học viên cần thực hiện theo các
bước sau đây: Bước 1: Giúp đỡ học viên tự đánh giá bản thân; Bước
2: Định hướng nội dung tự rèn luyện hình thành các giá trị nghề
nghiệp sư phạm; Bước 3: Hướng dẫn học viên cách lập kế
hoạch tự giáo dục, tự rèn luyện các giá trị nghề nghiệp
sư phạm; Bước 4: Định hướng học viên sử dụng các phương
pháp, hình thức tự giáo dục, tự rèn luyện hình thành các giá trị nghề
nghiệp sư phạm; Bước 5: Hướng dẫn học viên cách tự kiểm tra, điều
chỉnh về việc rèn luyện hình thành các giá trị nghề nghiệp sư phạm
của bản thân
Để thực hiện những nội dung trên luận án đặt ra một số yêu cầu
cụ thể đối với nhà trường và các cơ quan chức năng; đối với giảng
viên, cán bộ quản lý và đối với học viên.
* Mối quan hệ giữa các biện pháp


24
Mỗi biện pháp giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm
nói trên được thực hiện theo cách thức khác nhau tuy nhiên lại có
mối quan hệ gắn bó biện chứng lẫn nhau, bổ trợ cho nhau.
4.2. Thực nghiệm biện pháp đã đề xuất
Chúng tôi tập trung thực nghiệm biện pháp 3: “Tổ chức trải
nghiệm các giá trị nghề nghiệp sư phạm cho học viên thông hoạt
động thực hành sư phạm và hoạt động ngoại khóa”.
Thực nghiệm được tiến hành theo phương pháp thực nghiệm có
đối chứng. Thực nghiệm được tiến hành tại Trường Sĩ quan Chính trị
và Trường Sĩ quan Lục quân 1. Tại Trường Sĩ quan Chính trị, chúng tôi tổ

chức 2 nhóm: 01 nhóm thực nghiệm và 01 nhóm đối chứng (Nhóm thực
nghiệm là c4, d7 có 45 học viên; nhóm đối chứng là c5, d7 có 46 học
viên). Đây là những học viên đào tạo giáo viên khoa học xã hội và nhân
văn cấp phân đội, bậc đại học. Tại Trường Sĩ quan Lục quân 1, chúng tôi
tổ chức 2 nhóm: 01 nhóm thực nghiệm và 01 nhóm đối chứng (Nhóm
thực nghiệm là Lớp 1- Hệ 14 có 60 học viên; nhóm đối chứng là Lớp 3 Hệ 14 có 60 học viên). Đây là những học viên đào tạo giáo viên khoa học
quân sự cấp chiến thuật, chiến dịch.
Trước khi thực nghiệm chúng tôi tiến hành khảo sát, lựa chọn lớp
thực nghiệm và lớp đối chứng; bồi dưỡng, hướng dẫn các cộng tác viên;
biên soạn nội dung thực nghiệm (Soạn 01 bài giảng hướng dẫn thực
hành sư phạm, soạn 02 kế hoạch tổ chức hoạt động ngoại khóa); đồng
thời xây dựng tiêu chí, thang đo, công cụ đánh giá và tiến hành kiểm tra
trình độ ban đầu vào của các nhóm thực nghiệm và đối chứng.
Sau tác động thực nghiệm ở cả hai cơ sở thực nghiệm, học viên ở lớp
thực nghiệm đã có sự nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn về nghề nghiệp
sư phạm quân sự và các các giá trị nghề nghiệp sư phạm. Đại đa số học
viên ở các lớp thực nghiệm đã có sự chuyển biến tích cực về nhận thức,
thái độ đối với nhiệm vụ học tập, rèn luyện. Nhiều học viên luôn yên
tâm phấn đấu học tập và rèn luyện với tinh thần trách nhiệm khá cao,
chủ động thực hiện tốt nhiệm vụ học tập, tu dưỡng, rèn luyện nhân cách
nhà giáo và tích cực rèn luyện, thói quen, hành vi biểu hiện của các giá
trị nghề nghiệp sư phạm. Nhận thức, thái độ, hành vi của học viên lớp
thực nghiệm qua các số liệu thu được đều cao hơn hẳn so với học viên


25
lớp đối chứng. Những kết quả trên chứng tỏ thực nghiệm đã có tác dụng;
đồng thời khẳng định các biện pháp mà tác giả đề xuất trong luận án bước
đầu đã đạt hiệu quả nhất định, có ý nghĩa và tính khả thi.
Kết luận chương 4

Các biện pháp được đề xuất dựa trên cách tiếp cận về các con
đường giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan
điểm tích hợp. Các biện pháp có mối quan hệ gắn bó biện chứng với
nhau. Kết quả thực nghiệm các biện pháp đề xuất cho phép khẳng
định các biện pháp được đề xuất là đúng đắn.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
1. Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm là con
đường cơ bản để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên trong các nhà
trường quân đội, giúp học viên có nhận thức đúng về những giá trị
đích thực của nghề nghiệp sư phạm quân sự đã được xã hội và quân
đội thừa nhận, có thái độ trân trọng, yêu quý nghề nghiệp sư phạm và
các giá trị nghề nghiệp sư phạm quân sự, qua đó giúp học viên rèn
luyện thói quen, hành vi sư phạm phù hợp, hướng tới các giá trị nghề
nghiệp sư phạm đã chọn.
2. Giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan
điểm tích hợp là một xu thế, phù hợp với bản chất của quá trình giáo dục
giá trị. Để giáo dục giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm, cần xây
dựng nội dung giáo dục với một hệ thống giá trị nghề nghiệp sư phạm
quân sự phù hợp và cụ thể. Qua nghiên cứu, luận án đã xác định được hệ
thống các giá trị nghề nghiệp sư phạm (được chia làm 2 nhóm với 48
giá trị), sử dụng làm nội dung giáo dục cho học viên sư phạm.
3. Thực tiễn cho thấy, cán bộ quản lý, giảng viên và học viên
đều nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục giá trị nghề nghiệp
sư phạm. Tuy nhiên, cán bộ quản lý, giảng viên và học viên còn lúng
túng trong nắm vững nội dung, cách thức, con đường giáo dục giáo dục
giá trị nghề nghiệp cho học viên sư phạm theo quan điểm tích hợp. Việc
giáo dục giá trị nghề nghiệp sư cho học viên sư phạm mới chỉ được kết
hợp phần nào trong các hoạt động dạy học, giáo dục, mà chưa được tổ
chức theo một chương trình cụ thể. Vì thế sự hình thành định hướng giá

trị nghề nghiệp của học viên sư phạm còn thiếu vững chắc.