Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại công ty cổ phần dược – vật tư y tế đắk lắk

-

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TRẦN VŨ SƠN

XÂY DỰNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC – VẬT TƯ Y TẾ
ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Đà Nẵng - Năm 2018


-

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TRẦN VŨ SƠN

XÂY DỰNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC – VẬT TƯ Y TẾ
ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 60.34.01.02

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Trường Sơn

Đà Nẵng - Năm 2018



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu........................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 4
5. Bố cục luận văn ....................................................................................... 5
6. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu ............................................................ 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ......... 9
1.1. VĂN HÓA DOANH NGHIỆP .................................................................. 9
1.1.1. Khái niệm về văn hóa ....................................................................... 9
1.1.2. Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp ............................................... 10
1.1.3. Các cấp độ thể hiện của văn hóa doanh nghiệp .............................. 13
1.1.4. Tảng băng văn hóa doanh nghiệp ................................................... 23
1.1.5. Mô hình văn hóa doanh nghiệp....................................................... 24
1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp ........................ 27
1.1.7. Cơ sở khi xây dựng văn hoá doanh nghiệp .................................... 29
1.1.8. Nguyên tắc khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp ........................... 30
1.1.9. Công cụ đo lường văn hóa doanh nghiệp OCAI của Cameron và
Quinn ............................................................................................................... 32
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC - VẬT TƯ Y TẾ ĐẮK LẮK ..................... 35
2.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC – VẬT TƯ Y TẾ
ĐẮK LẮK ....................................................................................................... 35
2.1.1. Thông tin chung .............................................................................. 35

2.1.2. Khái quát quá trình hình thành và phát triển của Công ty cổ phần
Dược - Vật tư y tế Đắk Lắk............................................................................. 36
2.1.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh .......................................... 37
2.2. THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN DƯỢC - VẬT TƯ Y TẾ ĐẮK LẮK .................................................. 38
2.2.1. Thực trạng văn hóa doanh nghiệp được nhìn từ các yếu tố cấu
trúc hữu hình của Công ty (lớp thứ 1)............................................................. 38
2.2.2. Thực trạng văn hóa doanh nghiệp qua hệ thống chuẩn mực và
giá trị được chia sẻ (lớp thứ 2) ........................................................................ 47
2.2.3. Đánh giá giá trị nền tảng ( giá trị ngầm định) - lớp 3: .................... 54
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC VẬT TƯ Y TẾ ĐẮK LẮK .................... 62
2.3.1. Những giá trị văn hóa hiện có, cần tiếp tục phát triển, hoàn thiện . 62
2.3.2. Những giá trị văn hóa mới cần xây dựng trong thời gian tới ......... 63
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC
GIÁ TRỊ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP HIỆN CÓ, XÂY DỰNG MỘT
SỐ GIÁ TRỊ VĂN HÓA MỚI TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC VẬT TƯ Y TẾ ĐẮK LẮK ............................................................................ 66
3.1. ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA DOANH
NGHIỆP HIỆN CÓ, XÂY DỰNG MỘT SỐ GIÁ TRỊ VĂN HÓA MỚI
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC - VẬT TƯ Y TẾ ĐẮK LẮK ................. 66
3.1.1. Phù hợp với chiến lược phát triển kinh doanh của doanh nghiệp
trong thời gian tới ............................................................................................ 66
3.1.2. Thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh .................. 67
3.1.3. Xây dựng phong cách văn hóa lấy khách hàng làm trọng tâm ....... 68
3.1.4. Lãnh đạo phải là người tiên phong, dẫn dắt xây dựng văn hóa
doanh nghiệp ................................................................................................... 69

3.2. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC GIÁ TRỊ
VĂN HÓA DOANH NGHIỆP HIỆN CÓ, XÂY DỰNG CÁC GIÁ TRỊ
VĂN HÓA MỚI TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC - VẬT TƯ Y TẾ
ĐẮK LẮK ....................................................................................................... 70
3.2.1. Cải thiện các giá trị hữu hình .......................................................... 70
3.2.2. Xây dựng hệ thống các chuẩn mực ................................................. 72
3.2.3. Xây dựng các giá trị nền tảng ......................................................... 76
3.2.4. Xác định vai trò của lãnh đạo Công ty trong việc dẫn dắt thay
đổi các giá trị văn hóa của đơn vị ................................................................... 87
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 89
PHỤ LỤC
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

1.1.

Khung giá trị văn hóa doanh nghiệp

26

2.1.

Số liệu kết quả kinh doanh của Công ty

37


DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu

Tên hình

hình

Trang

1.1.

Kết cấu văn hóa doanh nghiệp

14

1.2.

Mô hình tảng băng văn hóa doanh nghiệp

24

2.1.

Cơ cấu tổ chức của Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế

Đắk Lắk

38

2.2.

Trụ sở Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk

39

2.3.

Logo của Công ty cổ phần Dược- Vật tư y tế Đắk Lắk

42

2.4.

Giao diện Website của Công ty cổ phần Dược – Vật tư
y tế Đắk Lắk

46


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên biểu đồ

biểu đồ

Trang

2.1.

Đánh giá của khách hàng về kiến trúc Công ty

41

2.2.

Đánh giá của khách hàng về logo Công ty

43

2.3.

Đánh giá của khách hàng về đồng phục của Công ty

44

2.4.

2.5.

2.6.

2.7.

Nhận thức của nhân viên về sự khó khăn trong công

việc do phương pháp quản lý gây nên
Nhận thức của nhân viên về mối quan hệ giữa nhân
viên và lãnh đạo
Đánh giá của nhân viên về mối quan hệ giữa nhân viên
với nhân viên trong Công ty
Đánh giá của khách hàng về thái độ của nhân viên bán
hàng

49

50

52

53

2.8.

Đánh giá của khách hàng về lãnh đạo của Công ty

54

2.9.

Đánh giá giá trị văn hóa cốt lõi của nhân viên

56

2.10.

Đánh giá thái độ, niềm tin của nhân viên Công ty

57

2.11.

Các yếu tố duy trì sự gắn bó của nhân viên với Công ty

59

2.12.
2.13.

Đánh giá mức độ hiểu biết của nhân viên về các giá trị
cốt lõi
Đánh giá của nhân viên toàn Công ty về giá trị cốt lõi

60
61


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng có một quá trình hình thành, phát
triển. Quá trình đó có thể mang lại thành công lớn hay nhỏ, hoặc thất bại.
Việc duy trì sự sống của doanh nghiệp với nghĩa tích cực (phát triển mở rộng
liên tục) là phụ thuộc vào nhiều nhân tố khách quan và chủ quan. Tuy nhiên,
trong nền kinh tế thị trường với sự hội nhập quốc tế hiện nay thì việc thành

công hay thất bại của doanh nghiệp phần lớn là do khả năng của chính doanh
nghiệp ấy. Trong đó bao gồm khả năng xây dựng văn hóa doanh nghiệp trong
một môi trường kinh doanh phù hợp.
Văn hóa trong doanh nghiệp giống như văn hóa của một đất nước, xã
hội thu nhỏ, nó không chỉ là phép tắc, lễ nghi trong kinh doanh hay giao tiếp,
mà nó còn thể hiện lý tưởng và mục tiêu của doanh nghiệp. Nền văn hóa là
nền tảng tinh thần đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội, thì văn hóa
doanh nghiệp chính là nền tảng tinh thần, là linh hồn cho mọi hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp. Trong thời đại hội nhập, toàn cầu hóa hiện nay, việc
xây dựng được một nền văn hóa doanh nghiệp tiến bộ với những bản sắc
riêng sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế quốc gia hội nhập vào đời sống kinh
tế, chính trị toàn cầu. Văn hóa doanh nghiệp ngày nay đã trở thành một yếu tố
quan trọng và ngày càng trở nên quan trọng không chỉ ở năng lực cạnh tranh
của doanh nghiệp mà còn cả đối với quyết định của người tiêu dùng. Văn hóa
doanh nghiệp tự nó là một nhu cầu của văn minh thị trường và là yêu cầu cho
sự phát triển của doanh nghiệp. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp vừa là mục
tiêu vừa là thách thức lớn đối với hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam trong
xu thế hội nhập, toàn cầu hóa.
Hiện nay, cùng với xu thế cổ phần hóa và phát triển kinh tế tư nhân của


2

nước ta, môi trường kinh doanh cạnh tranh ngày càng khốc liệt trước các đối
thủ cả trong và ngoài nước, trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện công
cuộc mở cửa, đổi mới, tham gia tích cực và hội nhập sâu rộng vào các tổ chức
kinh tế - thương mại khu vực, thế giới thì vai trò của văn hóa doanh nghiệp
ngày càng được xem trọng và đánh giá cao nhằm xây dựng văn hóa doanh
nghiệp có bản sắc riêng nhưng vẫn phù hợp với thông lệ quốc tế, truyền thống
dân tộc và tuân thủ pháp luật, các nhà quản lý ngày càng nhận thức được tầm

quan trọng của văn hóa doanh nghiệp, bởi đây là yếu tố quan trọng giúp người
lao động, khách hàng, đối tác trung thành với doanh nghiệp, tạo nên diện
mạo, hình ảnh tốt đẹp của doanh nghiệp trong công chúng, là nền tảng cho sự
phát triển có tính bền vững.
Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk là một trong những công
ty lâu đời, được thành lập từ năm 1976, là một trong những doanh nghiệp nhà
nước đầu tiên trong lĩnh vực kinh doanh dược phẩm, thiết bị y tế trên địa bàn
Tây Nguyên, quy mô kinh doanh tương đối lớn, trải rộng trên địa bàn Miền
Trung, chủ yếu tại Tây Nguyên, đặc biệt trên địa bàn hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk
Nông, có mạng lưới 26 chi nhánh, hơn 800 nhà thuốc từ tỉnh đến huyện, xã
tuy nhiên hiện chưa có một nghiên cứu nào đánh giá đúng và đầy đủ nhằm
xây dựng văn hóa doanh nghiệp từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển bền
vững của công ty. Vì vậy, tác giả tiến hành nghiên cứu đề tài “Xây dựng văn
hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk”.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu chung:
Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện các giá trị văn hóa doanh nghiệp
hiện có, xây dựng một số giá trị văn hóa mới tại Công ty cổ phần Dược – Vật
tư y tế Đắk Lắk mang bản sắc riêng để góp phần vào sự phát triển tích cực và
bền vững của Công ty.


3

Mục tiêu cụ thể:
Đặt văn hóa doanh nghiệp trong mối quan hệ với văn hóa nói chung, từ
chỗ xác định vị trí văn hóa trong xã hội để xác định vai trò và chức năng của
văn hóa doanh nghiệp trong sự phát triển bền vững của một Công ty kinh
doanh.
Phân tích thực trạng về văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần

Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk, nhận diện các giá trị văn hóa hiện có.
Thông qua phân tích thực trạng về văn hóa doanh nghiệp tại Công ty và
nhìn nhận những giá trị văn hóa doanh nghiệp mà Công ty cần phải thay đổi
và xây dựng mới để đề xuất được giải pháp cụ thể để hình thành và phát huy
văn hóa doanh nghiệp tại Công ty. Từ đó từng bước làm thay đổi nhận thức,
quan niệm của lãnh đạo, nhân viên của Công ty về văn hóa doanh nghiệp.
Trên cơ sở kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, tiến hành xây dựng một
số giải pháp để hoàn thiện các giá trị văn hóa doanh nghiệp hiện có, xây dựng
một số giá trị văn hóa mới tại Công ty. Tiếp tục phát huy những giá trị văn
hóa truyền thống của Công ty bên cạnh đó tạo nên những giá trị văn hóa mới
phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của Công ty.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu tổng quan về văn hóa doanh nghiệp, tiến hành tổng hợp,
phân tích các tài liệu về lĩnh vực này và việc phát triển văn hóa doanh nghiệp
để rút ra các bài học chính về xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp.
Nghiên cứu những vấn đề nổi bật ảnh hưởng đến văn hóa doanh
nghiệp.
Nghiên cứu, đánh giá thực trạng về văn hóa doanh nghiệp tại Công ty
Cổ phần Dược - Vật tư y tế Đắk Lắk.
Nghiên cứu đề xuất giải pháp và lộ trình để hoàn thiện các giá trị văn


4

hóa doanh nghiệp đã có, xây dựng các giá trị văn hóa mới tại Công ty Cổ
phần Dược - Vật tư y tế Đắk Lắk.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Mọi biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Dược Vật tư y tế Đắk Lắk.
4. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện các nội dung nghiên cứu nêu trên, đề tài sử dụng các
phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp quan sát, khảo sát, điều tra, phỏng vấn: khảo sát thực
tiễn những biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp tại công ty, điều tra, khảo sát,
tìm hiểu đối với khách hàng, nhân viên, khảo sát chuyên sâu đối với ban lãnh
đạo công ty nhằm đánh giá thực trạng, thu thập thông tin phục vụ cho việc
hoàn thiện các giá trị văn hóa doanh nghiệp hiện có, xây dựng một số giá trị
văn hóa mới tại Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk mang bản sắc
riêng để góp phần vào sự phát triển tích cực và bền vững của Công ty. Xây
dựng các Bảng câu hỏi khảo sát, điều tra, phỏng vấn đối với các đối tượng
liên quan (khách hàng, nhân viên, lãnh đạo công ty) về nhận thức, hiểu biết về
văn hóa doanh nghiệp và mong muốn thay đổi các giá trị văn hóa doanh
nghiệp hiện có dựa trên các yếu tố cấu thành (cấu trúc) của văn hóa doanh
nghiệp và các quy định, đòi hỏi của xã hội, nhà nước, các cơ quan hữu quan
và khách hàng đối với một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh
dược phẩm.
- Phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích: tổng hợp các yếu tố thuộc
môi trường bên trong và bên ngoài của công ty, từ đó xác định điểm mạnh và
điểm yếu, các cơ hội cũng như nguy cơ làm căn cứ để định hướng và suy luận
logic kết quả điều tra, khảo sát, các thông tin tổng hợp từ đó phân tích, đánh
giá để đề ra các giải pháp thích hợp hoàn thiện các giá trị văn hóa doanh


5

nghiệp hiện có, xây dựng một số giá trị văn hóa mới tại Công ty cổ phần
Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk.
5. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1- Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp.

Chương 2 - Thực trạng về văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần
Dược - Vật tư y tế Đắk Lắk.
Chương 3 – Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện các giá trị văn hóa
doanh nghiệp hiện có, xây dựng một số giá trị văn hóa mới tại Công ty cổ
phần Dược - Vật tư y tế Đắk Lắk.
6. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, để nâng cao lý luận và có kiến
thức thực tiễn, đề tài đã sử dụng các tài liệu tham khảo như: sách, giáo trình,
các nghiên cứu và các đề tài liên quan đến lĩnh vực xây dưng văn hóa doanh
nghiệp đã được công bố trong thời gian qua. Qua tham khảo sách, giáo
trình… đề tài đã sử dụng các tài liệu như:
Giáo trình Văn hóa kinh doanh (năm 2011) của Phó giáo sư, Tiến sĩ
Dương Thị Liễu do Nhà xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân phát hành [4].
Cuốn sách trang bị những kiến thức chung về văn hóa kinh doanh và những
kỹ năng cần thiết để tổ chức, ứng dụng và phát triển các kiến thức về văn hóa
kinh doanh trong hoạt động kinh tế, kinh doanh. Cuốn sách trang bị cho người
đọc kiến thức cơ bản và kinh nghiệm trên thế giới về văn hóa kinh doanh và
nhận thức được vai trò, ảnh hưởng của văn hóa kinh doanh như một nhân tố
quan trọng đối với sự phát triển kinh doanh và nâng cao tầm nhìn quản lý.
Cuốn sách thể hiện sự phong phú, đa dạng và vai trò của các nhân tố văn hóa
kết tinh trong hoạt động kinh doanh để xây dựng các mối quan hệ kinh doanh
lành mạnh, hướng đến những lợi ích bền vững.


6

Nghiên cứu của Edgar H.Schein - Organizational Culture and
Leadership (Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo)[13]: Edgar H.Schein là
một tác giả kinh điển về lĩnh vực văn hóa doanh nghiệp. Trong cuốn sách này,
ông trình bày một cách tổng quát và đi vào nhiều khía cạnh của văn hóa

doanh nghiệp và mối quan hệ của chúng với sự lãnh đạo. Cuốn sách được tác
giả trình bày theo 5 vấn đề chính. Đầu tiên, tác giả đưa ra những định nghĩa
và cung cấp một số dẫn chứng minh họa cũng như những mô hình cho cách
thức tư duy về văn hóa như một chủ thể trừu tượng. Sau đó, Edgar H.Schein
phân tích các yếu tố cốt lõi của văn hóa, từ đó giúp độc giả nắm được cách
thức phân tích và đánh giá một vài loại hình văn hóa tiêu biểu đã được ứng
dụng. Tiếp theo, tác giả nhấn mạnh vào sự lãnh đạo và các động lực giúp văn
hóa hình thành, phát triển và thay đổi. Kế tiếp, tác giả đưa ra mô hình chung
của sự thay đổi, trình bày giai đoạn giải mã và thẩm định văn hóa, dẫn chứng
những trường hợp thay đổi tổ chức/văn hóa tổ chức và tổng kết lại các động
lực của việc thay đổi văn hóa “được quản lý”. Cuối cùng, tác giả kết thúc
cuốn sách bằng việc chỉ rõ những thách thức của việc quản lý văn hóa trong
một môi trường đa văn hóa, ngày càng đa dạng và mang tính hệ thống. Nói
chung, cuốn sách đem đến cho người đọc những kiến thức cơ bản và khá cập
nhật về hai lĩnh vực đang nóng hổi hiện nay là văn hóa doanh nghiệp và thuật
lãnh đạo doanh nghiệp. Song trong nghiên cứu này, tác giả đề cập đến sự lãnh
đạo như một động lực chính cho quá trình hình thành, phát triển và thay đổi
văn hoá trong doanh nghiệp mà chưa phân tích mối quan hệ hai chiều giữa
cấp dưới và cấp trên, một trong những yếu tố ảnh hưởng không nhỏ tới sự
thành công của nhà lãnh đạo trong doanh nghiệp. Tác giả giải quyết vấn đề
này bằng việc xây dựng bộ tiêu thức và tiêu chí nhận diện, đánh giá văn hoá
kinh doanh của doanh nghiệp thương mại gồm có cả quan hệ của cấp trên với
cấp dưới và cấp dưới với cấp trên.


7

Luận văn “Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công Ty Cổ Phần
Điện Máy REE”. Lê Văn Thuận. Chuyên ngành quản trị kinh doanh, trường
Đại Học Quốc Tế Hồng Bàng, năm 2014. Tác giả đã nghiên cứu, hệ thống các

khái niệm và các nội dung có liên quan đến văn hóa doanh nghiệp. Từ đó tiến
hành khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại doanh nghiệp, phân tích,
đánh giá văn hóa doanh nghiệp theo 5 thành tố cấu thành. Đề xuất được các
mô hình, giải pháp hoàn thiện và phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Công ty
Cổ Phần Điện Máy REE. Xác định được văn hóa doanh nghiệp luôn là mục
tiêu, là động lực của sự phát triển.[5]
Luận văn “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Công Ty Tư vấn Điện
Miền Nam”. Nguyễn Quốc Hùng. Chuyên ngành quản trị kinh doanh, trường
Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2013. Luận văn đã đánh giá,
phân tích đưa ra được các giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp, từ đó
tăng lợi thế cạnh tranh, tạo ra nét văn hóa đặc trưng cho doanh nghiệp.[6]
Luận văn “Chiến lược phát triển văn hóa doanh nghiệp của Tổng Công
ty 15 – Giai đoạn 2012 – 2030”. Phạm Văn Cơ.Chuyên ngành quản trị kinh
doanh, trường Đại Học Quốc Tế Hồng Bàng, năm 2013. Tác giả đánh giá
được vị thế của công ty và quá trình xây dựng, phát triển văn hóa doanh
nghiệp. Phân tích được những cơ hội và thách thức đối với nhiệm vụ phát
triển kinh tế quốc phòng. Xây dựng chiến lược văn hóa tổ chức phù hợp với
mục tiêu trong điều kiện mới. Điều chỉnh văn hóa giao tiếp phù hợp với mục
tiêu chiến lược.[7]
Từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong
công cuộc đổi mới. Như vậy, từ những tài liệu đã tham khảo trên, tác giả nhận
thấy:
- Muốn hoàn thiện các giá trị văn hóa doanh nghiệp hiện có, xây dựng
các giá trị văn hóa mới tại Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk, trước


8

hết cần phân tích về văn hóa doanh nghiệp, các đặc trưng, cấp độ văn hóa
doanh nghiệp.

- Nhận diện được các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và
áp dụng thực tiễn vào việc hoàn thiện các giá trị văn hoá doanh nghiệp, xây
dựng một số giá trị văn hóa mới của Công ty.
Tóm lại, tầm quan trọng của xây dựng văn hóa doanh nghiệp là điều
không thể bàn cãi trong việc đóng góp vào sự tồn tại và phát triển của doanh
nghiệp. Nhận thức được vấn đề đó, đề tài đã kế thừa thành tựu và kiến thức
của các nhà nghiên cứu trước đó, tác giả tiến hành nghiên cứu vấn đề hoàn
thiện các giá trị văn hoá doanh nghiệp hiện có, xây dựng một số giá trị văn
hóa mới tại Công ty cổ phần Dược – Vật tư y tế Đắk Lắk.


9

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
1.1. VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
1.1.1. Khái niệm về văn hóa
Văn hóa là sản phẩm do con người sáng tạo, có từ thời bắt đầu hình
thành nên xã hội loài người. Có rất nhiều định nghĩa về văn hóa. Theo các
nước Phương Đông, trong tiếng Hán cổ, từ “văn hóa” bao hàm ý nghĩa “văn”
là vẻ đẹp nhân tính, nét đẹp của tri thức, trí tuệ con người có thể đạt được
bằng sự tu dưỡng của bản thân và cách thức cai trị đúng đắn của nhà cầm
quyền. Còn chữ “hóa” là đem cái văn (cái tốt, cái đẹp, cái đúng đắn) để cảm
hóa, giáo dục và thực hiện hóa trong thực tiễn, đời sống. Trong Chu Dịch, đã
có từ văn và hóa tức xem dánh vẻ con người lấy đó mà giáo hóa thiên hạ.
Theo các nước Phương Tây, văn hóa (Culture) có gốc từ chữ Latinh – Cultus
animi: là khai hoang, trồng trọt thích ứng với tự nhiên, khai thác tự nhiên và
giáo dục đào tạo cá thể hay cộng đồng để họ không còn là con vật tự nhiên và
họ có những phẩm chất tốt đẹp [4].

Trong phần cuối Nhật ký trong tù (1942 – 1943) Hồ Chí Minh đã viết:
“vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát
minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học
nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về ăn, mặc, ở và các
phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn
hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu
hiện của nó, mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng với nhu cầu đời
sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. Chính văn hóa được hiểu theo nghĩa rộng
như vậy mới có thể là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là
động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.


10

Tóm lại, văn hóa là sản phẩm của loài người, văn hóa được tạo ra và
phát triển trong quan hệ qua lại giữa con người và xã hội. Song, chính văn hóa
lại tham gia vào việc tạo nên con người, duy trì sự bền vững và trật tự xã hội.
Văn hóa được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình xã
hội hóa Văn hóa được tái tạo và phát triển trong quá trình hành động và tương
tác xã hội loài người. Văn hóa là trình độ phát triển của con người và xã hội
biểu hiện trong các hình thức tổ chức đời sống và hành động của con người
cũng như trong giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra.
1.1.2. Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp
Mỗi cộng đồng người đều có văn hóa riêng, và mỗi doanh nghiệp cũng
vậy. Doanh nghiệp tồn tại là để sản xuất ra của cải. Mọi hoạt động sản xuất
đều gắn liền với một dây chuyền công nghệ nhất định. Để vận hành được các
khâu của dây chuyền này thì doanh nghiệp phải có hệ thống tổ chức, quản lý
chặt chẽ. Điều này có nghĩa là trong hoạt động của doanh nghiệp mọi người
đều tuân theo những giá trị, chuẩn mực của doanh nghiệp. Như vậy, mỗi
doanh nghiệp chính là một không gian văn hóa. Có thể nhận thấy, “văn hóa”

được rất nhiều nhà quản lý quan tâm nghiên cứu với mục đích đưa những kiến
thức và hiểu biết về tác động và cách thức gây tác động đối với hành vi con
người vào các biện pháp liên quan quản lý, liên quan đến con người ở cấp độ
tổ chức, doanh nghiệp hay nhóm xã hội nhỏ hơn doanh nghiệp. Với góc nhìn
này, văn hóa và ảnh hưởng của nó trở thành đối tượng nghiên cứu của các nhà
quản lý. Vào đầu những năm 70 của thế kỷ XX, sau sự thành công rực rỡ của
các công ty Nhật Bản, các công ty Mỹ bắt đầu quan tâm đến văn hóa doanh
nghiệp vốn được coi là một trong những tác nhân chủ yếu của các công ty
Nhật Bản trên khắp thế giới. Đầu thập kỳ 90, người ta bắt đầu đi sâu nghiên
cứu tìm hiểu về những nhân tố cầu thành cũng như những tác động to lớn của
văn hóa đối với sự phát triển của một doanh nghiệp. Trong những năm gần


11

đây, khái niệm văn hóa doanh nghiệp ngày càng được sử dụng phổ biến, vấn
đề văn hóa doanh nghiệp đã và đang được nhắc đến như một tiêu chí khi bàn
về doanh nghiệp. Và khi phạm vi hoạt động của doanh nghiệp đã mở rộng ra
ở một thị trường “đa văn hóa”, sức mạnh của nhân tố con người trong doanh
nghiệp đã trở thành yếu tố quyết định sức mạnh của tổ chức, sự phát triển,
tiến bộ của nhân lực con người cả trong doanh nghiệp và xã hội đã trở thành
trọng tâm quản lý cần được ưu tiên hàng đầu. Xây dựng và phát triển đặc
trưng văn hóa riêng của doanh nghiệp đã trở thành mục tiêu quản lý ở nhiều
tổ chức, doanh nghiệp hiện nay[4].
Tương tự như “văn hóa”, có rất nhiều định nghĩa xung quanh khái niệm
“văn hóa doanh nghiệp” và nhìn nhận nó bằng nhiều góc độ khác nhau. Vì
vây, cho đến nay cũng có rất nhiều cách gọi tên như văn hóa doanh nghiệp,
văn hóa công ty, văn hóa tổ chức, văn hóa kinh doanh… cũng như các cách
định nghĩa về thuật ngữ này[4].
Nền kinh tế Việt Nam đang trên đà hội nhập và phát triển đã tạo cơ hội

đồng thời doanh nghiệp phải đối diện với nhiều khó khăn trong quá trình hoạt
động sản xuất kinh doanh như sự thiếu hụt nguồn vốn, nhân lực... hay sự cạnh
tranh gay gắt trên thị trường. Nhiều chuyên gia đã tiến hành phân tích sâu
những vấn đề tồn tại trong một Công ty nói riêng và trong nền kinh tế xã hội
nói chung. Và dĩ nhiên “văn hóa” vẫn là cái cốt lõi để nảy sinh mọi vấn đề.
Thuật ngữ văn hóa được gắn với một số từ khác tạo nên thuật ngữ chuyên biệt
và có ý nghĩa cụ thể trong từng lĩnh vực. Ví dụ như: văn hóa tổ chức; văn hóa
kinh tế; văn hóa kinh doanh; văn hóa doanh nghiệp…[4]
Văn hóa doanh nghiệp đã được các nước trên thế giới khám phá và vận
dụng trong kinh doanh từ rất sớm. Theo Edgar H. Schein[13], chuyên gia
nghiên cứu các tổ chức thì ‘‘Văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp những quan
niệm chung mà các thành viên trong doanh nghiệp học được trong quá trình


12

giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xung quanh’’.
Với quan điểm này, văn hóa doanh nghiệp vẫn chỉ là yếu tố còn tương đối mơ
hồ và chưa thật sự có ý ‎nghĩa với hoạt động kinh doanh. Văn hóa doanh
nghiệp chỉ thể hiện ở những điều đơn thuần và nó được hình thành sau quá
trình kinh doanh.
Một cách tiếp cận khác: Văn hóa doanh nghiệp là những niềm tin, thái
độ và giá trị tồn tại phổ biến và tương đối ổn định trong doanh nghiệp.
(Williams E Heinecke) [15].
Cũng có một số quan niệm về văn hóa doanh nghiệp khá đơn giản, ví
như: nếu doanh nghiệp là máy tính thì văn hóa doanh nghiệp là hệ điều hành.
Nói một cách hình tượng thì: Văn hóa là cái còn thiếu khi ta có tất cả, là cái
còn lại khi tất cả đã mất. Nói một cách ngắn gọn, văn hóa doanh nghiệp là
một hệ thống ý niệm chung và đòi hỏi mỗi thành viên trong doanh nghiệp dù
có khác nhau về nền tảng, về chức vụ quyền hạn đều phải có một hiểu biết và

hành xử chung đúng theo những giá trị nền tảng sẵn có.
Hiện nay, vấn đề văn hóa doanh nghiệp đang được các nhà nghiên cứu
và doanh nghiệp Việt Nam quan tâm, đặc biệt là các nhà lãnh đạo doanh
nghiệp, các nhà quản trị. Đã có một số nghiên cứu, tài liệu, giáo trình… đề
cập về văn hóa doanh nghiệp. Có thể nêu ra một số định nghĩa về văn hóa
doanh nghiệp của một số nhà nghiên cứu trong nước như sau:
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Dương Thị Liễu thì “Văn hóa doanh nghiệp
là toàn bộ giá trị tinh thần mang đặc trưng riêng biệt của doanh nghiệp có
tác động tới tình cảm, lý trí, và hành vi của tất cả các thành viên doanh
nghiệp" [4]. Tác giả khẳng định việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp là nhằm
xây dựng một phong cách quản trị hiệu quả, đưa mọi hoạt động của doanh
nghiệp theo những chuẩn mực chung, xây dựng mối quan hệ giữa các thành
viên trên tinh thần hợp tác, tin cậy, gắn bó, thân thiện. Tất cả vì sự tồn tại và


13

phát triển của doanh nghiệp". Với góc nhìn của Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn
Mạnh Quân thì “Văn hóa doanh nghiệp là một hệ thống những ý nghĩa, giá
trị, niềm tin chủ đạo, nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên
của một tổ chức cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách
thức hành động của các thành viên”[2].
Qua hệ thống khái niệm nêu trên có thể thấy văn hóa doanh nghiệp nằm
trong văn hóa kinh doanh của quốc gia, là sự thể hiện văn hóa kinh doanh ở
cấp Công ty. Văn hóa doanh nghiệp được xem là hệ thống các giá trị tinh thần
và các chuẩn mực do doanh nghiệp tạo nên và nó chi phối mọi hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp chính là cái tạo nên cốt lõi
của doanh nghiệp, là trụ cột tinh thần của doanh nghiệp, là linh hồn của cả
doanh nghiệp, gắn kết mọi người lại với nhau trong mục tiêu chung và cung
cách hành động chung. Tuy rằng các khái niệm khác nhau về cách thể hiện

nhưng nếu phân tích đi sâu tìm hiểu rõ ràng thì có thể nhận thấy nhiều điểm
tương đồng về nội dung. Đó là sự kế thừa và phát triển những khái niệm của
những nhà nghiên cứu đi sau.
Trong phạm vi và mục đích nghiên cứu của đề tài này, theo tác giả đây
là khái niệm về văn hóa doanh nghiệp phù hợp nhất: “Văn hóa doanh nghiệp
là hệ thống giá trị bao gồm: truyền thống, tập quán, lối ứng xử, nghi lễ, biểu
tượng chuẩn mực được hình thành trong quá trình xây dựng và phát triển của
doanh nghiệp, tạo nên bản sắc riêng và có tác động sâu sắc đến tâm lý, tư
tưởng, niềm tin và hành vi của tất cả các thành viên trong doanh nghiệp”.
1.1.3. Các cấp độ thể hiện của văn hóa doanh nghiệp
Cấu trúc của văn hóa doanh nghiệp qua quan sát của các chuyên gia
nghiên cứu khác nhau thì được mô tả thành những bộ phận cấu thành khác
nhau. Văn hóa được phân loại thành văn hóa vật chất và văn hoá tinh thần,
hay nói đúng hơn, theo cách phân loại này văn hóa bao gồm văn hóa vật thể


14

(tangible) và văn hóa phi vật thể (intangible). Hay văn hóa doanh nghiệp là sự
kết hợp giữa các yếu tố và chia thành các lớp cụ thể. Lớp dùng để chỉ mức độ
có thể cảm nhận được của các giá trị văn hoá doanh nghiệp, hay là tính hữu
hình của các giá trị văn hoá đó.
a. Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp theo nghiên cứu của Edgar H.
Schein [13]
Edgar H. Schein đã chia văn hoá doanh nghiệp thành 3 lớp:

Lớp 1

Thực thể hữu hình
(ARTIFACTS VALUES)

Lớp 2

Những giá trị chuẩn mực
(được chấp thuận; được công bố)
(ESPOUSED VALUES)

Lớp 3

Những giá trị, quan niệm chung
(BASIC UNDERLYING
ASSUMPTIONS VALUES)

Hình 1.1. Kết cấu văn hóa doanh nghiệp
Việc tập trung xem xét cấu trúc của văn hoá doanh nghiệp sẽ làm sáng
tỏ quá trình hình thành các giá trị văn hoá trong mỗi doanh nghiệp. Theo
Edgar H. Schein, văn hoá doanh nghiệp có ba lớp giá trị: các giá trị hữu hình,
các giá trị được chấp nhận và các giá trị (quan niệm) nền tảng.
Lớp thứ nhất - những giá trị thực thể hữu hình
Đi từ ngoài vào, yếu tố đầu tiên đập vào mắt chúng ta là những cấu
trúc, những giá trị hữu hình của một doanh nghiệp. Đó là những gì một người
từ bên ngoài tổ chức có thể nhìn thấy, nghe thấy hoặc cảm nhận được khi tiếp
xúc với doanh nghiệp. Các yếu tố hữu hình này có thể là kiến trúc, ngôn từ,


15

công nghệ và sản phẩm, tác phẩm nghệ thuật, trang phục, những câu chuyện
truyền miệng, các hình thức lễ nghi, sinh hoạt… Các giá trị này rất gần gũi
với các giá trị của văn hoá xã hội. Đối với lớp văn hóa này mức độ ảnh hưởng

rất lớn đến sự nhìn nhận, đánh giá ban đầu của đối tượng bên ngoài về quy
mô và khả năng của doanh nghiệp.
Kiến trúc: Bao gồm cơ sở vật chất của doanh nghiệp như văn phòng, bàn
ghế, tài liệu, máy móc, trang thiết bị văn phòng, hệ thống mạng nội bộ…Nói
chung là các vật thể hữu hình là một trong những thành phần tạo nên môi
trường làm việc của nhân viên trong doanh nghiệp. Thường yếu tố màu sắc ảnh
hưởng rất lớn đến yếu tố kiến trúc này. Ví dụ như: Mai Linh dễ nhận biết với
màu xanh đặc trưng. Những biểu trưng này có giá trị rất lớn trong việc khắc
họa hình ảnh của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp đưa ra tuyên bố về giá trị
mà doanh nghiệp đề cao là sự hợp tác, chia sẻ nhưng kiến trúc trụ sở lại toát lên
sự đề cao quyền uy, không gian làm việc bị xẻ nhỏ, đóng kín, nhà để xe còn lộn
xộn, tùy tiện... Sự hiện diện của các yếu tố hữu hình như vậy cho thấy rõ ràng
các giá trị mà lãnh đạo doanh nghiệp muốn đề cao chưa được các thành viên
chia sẻ, áp dụng. Hoặc nó chưa được lãnh đạo và cấp quản lý trung gian chuyển
tải vào các hoạt động của doanh nghiệp. Ngược lại, trong điều kiện môi trường
bên ngoài thay đổi, thì nhóm yêu tố lớp ngoài cùng này sẽ chịu tác động trước
hết và nó dễ thay đổi hơn các nhóm ở lớp trong.
Hệ thống định dạng thương hiệu: Bao gồm logo, tên doanh nghiệp, màu
sắc chủ đạo, danh thiếp, bờ bướm quảng cáo, bao thư, giấy tờ giao dịch…. Tất
cả cùng mang một màu sắc, hình ảnh được thiết kế riêng biệt cho chính doanh
nghiệp.
Sự kiện (events): Là cơ hội để các nhân viên giao lưu, gắn bó với nhau,
được tổ chức vào các ngày lễ, tổng kết cuối năm, ngày truyền thống…. Hình
thức của sự kiện thường là tiệc Công ty nhân năm mới, ngày hội thể thao, nơi


16

nhân viên có thể đi cùng người thân.
Truyền thông, thông tin liên lạc: Gồm các phương thức truyền thông

nội bộ và truyền thông ngoài doanh nghiệp. Đây là yếu tố có ảnh hưởng rất
lớn đến việc trao đổi thông tin trong và ngoài doanh nghiệp.
Intranets: Mạng nội bộ (LAN) giúp nhân viên trao đổi thông tin và nhận
phản hồi nhanh. Bảng tin (notice board, bulletin board): Là một vật dụng
không thể thiếu trong mỗi văn phòng. Để thu hút sự chú ý của mọi người,
bảng tin phải luôn có những thông tin mới, xóa thông tin cũ, phải được trình
bày đẹp, gọn gàng và đặt bảng ở nơi có đông người qua lại. Bản ghi nhớ
(memos): Thường được trình bày ngắn gọn, bằng gạch đầu dòng hoặc chấm
tròn, là thỏa thuận chung về một vấn đề, truyền đạt thông tin về quy định mới,
lời khiển trách hoặc động viên, tạo động lực làm việc. Báo chí nội bộ
(newsletters, newspapers): Xuất bản định kỳ, chỉ cần ít trang, đề cập đến
những chính sách, hoạt động đang diễn ra trong tổ chức, là “kênh” để nhân
viên chia sẻ suy nghĩ của họ.
Khen thưởng (awards): Là hình thức công nhận, đánh giá cao hoạt động
của cá nhân hoặc tập thể và thúc đẩy những cá nhân, tập thể khác làm theo.
Hình thức khen thưởng có thể là giấy khen, tiền thưởng, quà tặng, một chuyến
du lịch…
Ấn phẩm: Gồm các loại ấn phẩm như bản công bố thông tin, bản cáo
bạch, báo cáo thường niên, sổ vàng truyền thống, ấn phẩm định kỳ, tài liệu,
hồ sơ hướng dẫn, sổ tay ISO… Các ấn phẩm là giá trị gìn giữ cũng là một
trong các công cụ gắn kết, trao đổi và lưu giữ thông tin trong doanh nghiệp.
Những nghi thức, nghi lễ, phong tục tập quán của doanh nghiệp: Cũng
như văn hóa của một Quốc gia, văn hóa doanh nghiệp cũng phong phú về các
nghi thức, nghi lễ và các phong tục tập quán. Thông qua những nghi thức đó
nó thể hiện những giá trị riêng biệt, truyền thống cũng như cung cách của tổ