Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÝ TRẦN HÙNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÝ TRẦN HÙNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Thị Thu

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài là trung
thực và chưa từng được sử dụng, công bố trong bất kì nghiên cứu nào.
Tôi xin can đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này
đã được cảm ơn và thông tin trích dẫn trong đề tài đều được ghi rõ nguồn gốc.
Quảng Ninh, tháng 12 năm 2014
Tác giả luận văn

Lý Trần Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ và được
tạo điều kiện thuận lợi từ nhiều cá nhân và tập thể.
Trước hết tôi xin nói lời cảm ơn chân thành nhất tới:
PGS.TS Hoàng Thị Thu, thầy đã giúp đỡ tận tình và trực tiếp hướng
dẫn em trong suốt thời gian tôi thực hiện nghiên cứu đề tài.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các ý kiến đóng góp và hướng dẫn của
các Thầy, Cô giáo trong khoa Sau Đại học - trường Đại học kinh tế và Quản
trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên trong suốt thời gian học tập.
Tôi xin chân thành cám ơn lãnh đạo, các ban ngành, cùng anh em bạn
bè đồng nghiệp đã giúp tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn.
Tôi xin chân thành cám ơn./.
Quảng Ninh, tháng 12 năm 2014
Tác giả luận văn

Lý Trần Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................ vii
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2
3. Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .............................................. 3
4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 3
5. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 4
6. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
THU THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU ............................... 5
1.1. Những vấn đề chung về thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ............................ 5
1.1.1. Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu xuất nhập khẩu ............................. 5
1.1.2. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ............................................................... 6
1.2. Quản lý thu thuế XNK xăng dầu.............................................................. 19
1.2.1. Quản lý thu thuế XNK xăng dầu........................................................... 19
1.2.2. Quy trình quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ........................... 19
1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng
dầu gồm ................................................................................................. 22
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động quản lý thu thuế đối với
doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ............ 26
1.3.1. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 26
1.3.2. Nhân tố khách quan............................................................................... 27
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




iv

1.4. Kinh nghiệm quản lý thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại Thành Phố

Hải Phòng, Thành phố Đà Nẵng ........................................................... 30
1.4.1. Kinh nghiệm của Thành phố Hải Phòng ............................................... 30
1.4.2. Kinh nghiệm của Thành phố Đà Nẵng ................................................. 31
1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế xuất nhập khẩu xăng dầu
đối với doanh nghiệp cho tỉnh Quảng Ninh .......................................... 31
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 34
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 34
2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 34
2.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu ............................................................... 34
2.2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................ 35
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 35
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ................................................................ 36
2.3.1. Chỉ số thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu
xăng dầu ................................................................................................ 36
2.3.3. Chỉ số quản lý nợ và cường chế thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ........... 37
2.3.4. Chỉ số quản lý hoạt động thu thuế thuế xuất nhập khẩu xăng dầu ....... 38
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TẠI TỈNH QUẢNG NINH
........39
3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh ....................... 39
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 39
3.1.2. Đặc điểm về phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Ninh................. 40
3.2. Đặc điểm tình hình hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh
xuất nhập khẩu tại tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 45
3.2.1. Khái quát về doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu
tại Quảng Ninh ...................................................................................... 45
3.2.2. Đặc điểm tình hình hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

v

xuất nhập khẩu xăng dầu....................................................................... 46

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




vi

3.3. Công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp có hoạt
động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .................... 47
3.3.1. Chỉ số thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách ............................................. 47
3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu đối với với doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn
tỉnh Quảng Ninh .................................................................................... 54
3.4.1. Các nhân tố khách quan ........................................................................ 54
3.4.2. Các nhân tố chủ quan ............................................................................ 57
3.5. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu đối với
doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu ............................. 61
3.5.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 61
3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................................
63
Chương 4. HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT
NHẬP KHẨU XĂNG DẦU TRÊN ĐỊA BÀN QUẢNG NINH .............

69
4.1. Quan điểm, phương hướng và nhiệm vụ để tăng cường quản lý thu
thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh ................................
69
4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 69
4.1.2. Phương hướng ....................................................................................... 69
4.1.3. Nhiệm vụ ............................................................................................... 70
4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu
xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh thực hiện trong năm 2014 - 2020.............
71
4.2.1. Tăng cường công tác kiểm tra hồ sơ, tờ khai nhập khẩu, xuất
khẩu xăng dầu ....................................................................................... 71
4.2.2. Tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế
xuất nhập khẩu xăng dầu....................................................................... 71
4.2.3. Tập trung tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chống thất thu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




vi
i giá tính thuế,...................................
ngân sách, chống khai giá thấp hơn

72
4.2.4. Tiếp tục duy trì thực hiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp
thuế thực hiện công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế .............. 72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN




vi
ii

4.2.5. Đẩy mạnh kiểm tra, rà soát số lượng doanh nghiệp có giấy phép
kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu.................................................... 73
4.2.6. Tổ chức triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời ....................................... 74
4.2.7. Tăng cường công tác đào tạo, đào tạo lại nguồn nhân lực, bồi
dưỡng kiến thức chuyên sâu theo chức năng quản lý thuế theo chỉ
đạo của Tổng cục Hải quan;.................................................................. 74
4.2.8. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cấp hạ
tầng kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, ....................................... 74
4.2.9. Tiếp tục triển khai thực hiện chiến lược cải cách hệ thống thuế
xuất nhập khẩu giai đoạn 2011-2020 .................................................... 75
4.2.10. Thực hiện đầy đủ quy chế làm việc của ngành ................................... 75
4.2.11. Bám sát sự chỉ đạo, điều hành các ngành và cấp uỷ, ........................... 76
4.3. Một số kiến nghị đối với cấp trên ............................................................ 77
4.3.1. Kiến nghị đối với Quốc hội................................................................... 77
4.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan .................................. 77
4.3.3. Kiến nghị với UBND tỉnh Quảng Ninh ................................................ 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

vii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
GDP

: Tổng thu nhập quốc nội

GTGT : Giá trị gia tăng NNT
: Người nộp thuế NSNN :
Ngân sách nhà nước UBND :
Ủy ban nhân dân XNK

:

Xuất nhập khẩu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




viii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Phân tích tăng trưởng kinh tế........................................................ 43
Bảng 3.2. Thu chi ngân sách ......................................................................... 44

Bảng 3.3. Tổng hợp số Doanh nghiệp kinh doanh XNK xăng dầu từ
năm 2011 đến hết năm 2013 ......................................................... 45
Bảng 3.4. Đóng góp cơ bản của doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập
khẩu xăng dầu ............................................................................... 46
Bảng 3.5. Tỷ lệ (%) thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu trên tổng thu
thuế xuất khẩu ............................................................................... 46
Bảng 3.6. Kết quả thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu và tỷ lệ tăng giảm
giữa các năm ................................................................................. 48
Bảng 3.7. Tỷ lệ GDP trên tổng thu xuất nhập khẩu ...................................... 50
Bảng 3.8. Chỉ số đánh giá tỷ lệ hồ sơ khai thuế ............................................ 52
Bảng 3.9. Chỉ số đánh giá tỷ lệ quản lý nợ thuế xuất nhập khẩu .................. 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Công tác quản lý thuế nói chung và quản lý thu thuế xuất nhập khẩu nói
riêng luôn là vấn đề nóng bỏng và rất phức tạp ở các nước đang phát triển
trong đó có Việt Nam. Để phù hợp với xu thế hội nhập, Việt Nam đã có
những cố gắng trong việc xây dựng và kiện toàn hệ thống các văn bản pháp
luật liên quan đến kinh doanh xuất nhập khẩu. Công tác quản lý hoạt động
xuất nhập khẩu nói chung và thuế xuất nhập khẩu nói riêng đã được cải tiến
theo hướng ngày càng tốt hơn, vừa tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập
khẩu, vừa tăng cường vai trò giám sát của Nhà nước đối với hoạt động này.

Tuy nhiên, do mặt trái của kinh tế thị trường thể hiện rõ nét thông qua việc
các tổ chức và cá nhân luôn chạy theo lợi nhuận và để thực hiện mục tiêu đó
họ sẵn sàng làm mọi cách kể cả trốn thuế. Vì vậy, công tác quản lý thu thuế
xuất nhập khẩu luôn được đặt ra như là một tất yếu khách quan.
Mọi tổ chức cá nhân trong nước hay nước ngoài kinh doanh trên lãnh
thổ Việt Nam đều chịu sự quản lý về mặt pháp luật và bình đẳng như nhau.
Do vậy các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu Xăng, dầu tại Việt nam
hay tỉnh Quảng Ninh đều phải thực hiện đúng pháp luật qui định, trong các
sắc thuế thì thuế xuất nhập khẩu đối với mặt hàng xăng, dầu không chỉ là loại
thuế đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước, nó còn là công cụ để nhà
nước thực hiện công bằng xã hội và điều tiết các hoạt động kinh doanh xuất
nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh trong nền kinh tế thị trường. Đây
cũng là loại thuế khó quản lý và dễ gây đề thất thu lớn. Làm như thế nào để
quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với mặt hàng xăng dầu vừa đảm bảo thu
ngân sách, thực hiện đảm bảo công bằng giữa các đơn vị kinh doanh xuất
nhập khẩu xăng dầu.
Trong bối cảnh tỉnh Quảng Ninh được Đảng và Nhà nước xây dựng nằm
trong vùng tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh,
đặc biệt Chính Phủ đã ưu tiên dầu tư xây dựng Cảng nước sâu Cái Lân, Hòn
Gai, Cửa Ông, do vậy các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu
qua 03 cảng Biển trên phát triển cả về qui mô và số lượng. Việc đẩy mạnh hội
nhập kinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




2

tế quốc tế của Việt nam đang đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản của Pháp luật Hải
Quan, cơ chế chính sách quản lý từ Trung ương đến đại phương. Điều đó đặt ra
yêu cầu đổi mới căn bản của Pháp luật Hải quan và Nghị định, Thông tư hướng
dẫn quản lý thu thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xuất,
nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Việc nghiên cứu
tìm ra những giải pháp mới, cải tiến qui trình, thủ tục, giảm giờ khai thuế, thu
thuế, cũng như đề xuất đổi mới Pháp luật, chính sách để làm tăng hiệu lực,
hiệu quả công cụ thuế xuất nhập khẩu trở nên bức xúc, hơn nữa đứng trước
yêu cầu hội nhập vào nền kinh tế quốc tế, quản lý thu thuế xuất khẩu, còn bộc
lộ nhiều bất cập như: Hệ thống chính sách và cơ chế quản lý chưa đồng bộ
và chưa theo kịp với sự phát triển của hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng
hóa ngày càng gia tăng; nạn buôn lậu và gian lận thương mại để trốn thuế
còn tồn tại phổ biến, tình trạng chiếm dụng tiền thuế gây nợ đọng thuế xuất
khẩu lớn và kéo dài chưa được xử lý triệt để; hoạt động kiểm tra, kiểm soát
việc chấp hành chính sách thuế hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu chưa được
chú trọng đúng mức gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước
Việc hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu ở Quảng
Ninh là một tất yếu, một nhu cầu cấp bách. Xăng dầu là loại hàng hóa đặc
biệt, trọng yếu và chủ lực đối với cơ quan Hải quan Quảng Ninh. Chính vì
vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất
nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu. Đây là
vấn đề có ý nghĩa thiết thực cả về mặt lý thuyết và thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Thông qua nghiên cứu tình hình quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng
dầu của tỉnh Quảng Ninh, luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện
công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu xăng dầu đối với các doanh nghiệp;

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




3

- Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng
dầu đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh;
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất
nhập khẩu xăng dầu đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
3. Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Về phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu xăng dầu của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh đối với các doanh nghiệp
kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu trên địa bàn tỉnh từ năm 2012 đến 2013,
kiến nghị giải pháp đến 2015.
3.2. Về không gian
Đề tài được thực hiện tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh.
3.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tại tỉnh Quảng Ninh.
4. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm:
- Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp: Tiến hành thu thập tài liệu tại
các cơ quan thống kê Trung ương, địa phương (như Tổng cục thống kê, Tổng
Hải Quan, Cục thống kê tỉnh Quảng Ninh, Cục Hải Quan Quảng Ninh) và các
báo cáo của cơ quan thuế trong 2 năm từ năm 2012 đến hết năm 2013 tại Cục
Hải Quan tỉnh Quảng Ninh.

- Phương pháp tổng hợp và xử lý dữ liệu: Toàn bộ số liệu thu thập được
tổng hợp và xử lý bởi chương trình Exscel trên máy tính. Đối với những
thông tin là số liệu định lượng thì tiến hành toán toán các chỉ tiêu cần thiết
như số tuyệt đối, số tương đối, số trung bình và lập thành các bảng biểu.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp: Phân tích, tổng hợp kết quả hoạt
động quản thu lý thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xăng
dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh từ năm 2012-2013.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




4

- Phương pháp đối chiếu - so sánh: Qua các báo cáo về kết quả quản lý
thu thuế xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu
xăng dầu để đối chiếu, so sánh kết quả giữa các năm.
5. Ý nghĩa khoa học của luận văn
Kết quả nghiên cứu này đóng góp cho ngành Hải Quan tỉnh Quảng
Ninh thấy được những ưu điểm, nhược điểm và đề xuất một số giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu, đảm
bảo thực hiện tốt pháp luật thuế và tăng thu ngân sách Nhà nước nhằm phát
triển kinh tế xã hội tỉnh và của đất nước.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần nội
dung của luận văn được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu xăng dầu.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.

Chương 3: Thực trạng công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu xăng
dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh.
Chương 4: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý Thuế xuất
nhập khẩu xăng dầu tại Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU XĂNG DẦU
1.1. Những vấn đề chung về thuế xuất nhập khẩu xăng dầu
1.1.1. Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu xuất nhập khẩu
- Xăng dầu và đặc điểm của xăng dầu, là loại hàng hóa đặc biệt mang
tính chiến lược không thể thiếu và liên quan mật thiết đến đời sống kinh tế xã
hội, an ninh năng lượng quốc gia.
Sản phẩm xăng dầu có những đặc điểm quan trọng sau:
Thứ nhất, xăng dầu là chất lỏng, nguy cơ cháy nổ cao. Do đặc tính lý
hóa, xăng dầu dễ bắt lửa, thậm chí những va chạm mạnh cũng có thể gây cháy
nổ.
Thứ hai, xăng dầu là loại sản phẩm dễ bị hao hụt do khả năng bốc hơi
rất mạnh. Đồng thời, việc đo lường, tính toán khối lượng sản phẩm qua thời
gian cần có phương pháp khoa học.
Thứ ba, xăng dầu là loại sản phẩm độc hại. Quá trình khai thác, chế
biến cũng như vận chuyển, phân phối, bảo quản có thể gây rò rỉ hoặc tai nạn,

ảnh hưởng xấu đến môi trường, đến sức khỏe con người.
Thứ tư, xăng dầu là nguồn nhiên liệu của nhiều ngành kinh tế, tức là
đầu vào không thể thiếu được của nhiều ngành kinh tế. Khi lượng xăng dầu
không đáp ứng được nhu cầu, đương nhiên, quy mô các hoạt động kinh tế bị
suy giảm. Khi giá xăng dầu tăng cao, chi phí sản xuất nhiều loại hàng hoá,
dịch vụ khác cũng tăng lên.
- Đặc điểm của xăng dầu trong hoạt động xuất nhâp khẩu.
+ Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu chỉ đánh vào xăng dầu được phép
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




6

xuất khẩu, nhập khẩu qua biên giới của một nước.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




7

- Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu là một loại thuế gián thu
bởi vì thuế được cấu thành trong giá cả xăng dầu xuất khẩu, nhập khẩu, người
chịu thuế là người tiêu dùng hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đó, Nhà nước thu
thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu của người tiêu dùng gián tiếp thông

qua người cung cấp hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu.
- Trong điều kiện nền kinh tế của các nước đang phát triển như Việt
Nam, nguồn thu ngân sách nhà nước từ các sắc thuế nội địa chưa đảm bảo,
nhu cầu tiêu dùng hàng nhập khẩu lớn, thì thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
xăng dầu cũng là một nguồn thu lớn và tương đối ổn định cho ngân sách Nhà
nước. Do thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu nằm trong giá cả hàng hoá
xuất khẩu, nhập khẩu nên số thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thu được tăng tỷ
lệ thuận với quy mô tiêu dùng hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của xã hội.
- Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu không phân biệt đối tượng
chịu thuế là người giàu hay nghèo, nếu tiêu dùng một loại hàng hoá xuất
khẩu, nhập khẩu như nhau thì số thuế phải nộp cũng như nhau.
1.1.2. Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu
1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, bản chất của thuế xuất nhập khẩu xăng dầu
- Khái niệm: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu thường được
gọi chung là thuế quan, là loại thuế mà các nước dùng để đánh vào xăng dầu
xuất nhập khẩu tại cửa khẩu nhằm huy động nguồn thu cho ngân sách nhà
nước, bảo hộ sản xuất và can thiệp vào quá trình hoạt động buôn bán, trao đổi
xăng dầu giữa các quốc gia.
- Bản chất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu: là một loại thuế
gián thu, do các tổ chức, cá nhân xuất nhập khẩu xăng dầu thuộc đối tượng
chịu thuế, thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi đóng góp theo luật định của nhà
nước. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu xăng dầu là một bộ phận quan trọng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




trong hệ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

8




9

thống chính sách kinh tế tài chính, thương mại, gắn liền với cơ chế quản lý
xuất nhập khẩu và chính sách đối ngoại của một quốc gia.
Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu gắn chặt với hoạt động trao đổi thương
mại quốc tế của mỗi nước trong từng thời kỳ.
Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu do cơ quan Hải quan quản lý thu, cơ
quan thuế các cấp không thu, nhằm gắn công tác quản lý thu thuế xuất nhập
khẩu với công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất nhập khẩu xăng
dầu.
- Bản chất của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
Về mặt kinh tế: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một phần của cải xã
hội được tập trung vào ngân sách Nhà nước để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của
Nhà nước, cơ sở kinh tế hay nền tảng của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là
một bộ phận thu nhập được tạo ra từ hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng
hoá của tổ chức, cá nhân trong xã hội.
Về mặt xã hội: Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phản ánh mối quan hệ
giữa Nhà nước và các pháp nhân, thể nhân tham gia hoạt động xuất khẩu,
nhập khẩu hàng hoá. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một công cụ được
Nhà nước sử dụng để thực hiện chức năng quản lý của mình đối với các hoạt
động kinh tế đối ngoại, điều chỉnh các quan hệ phân phối, phân phối lại thu
nhập xã hội giữa các tổ chức, cá nhân và Nhà nước do đó thuế xuất khẩu, thuế

nhập khẩu mang tính xã hội cao.
1.1.2.2. Phân loại thuế xuất nhập khẩu xăng dầu
a. Theo xu hướng vận động của hàng hóa
- Thuế xuất khẩu xăng dầu: đánh vào giá trị xăng dầu xuất khẩu
nhằm mục đích hạn chế xuất khẩu xăng dầu ở dạng thô vì xăng dầu thuộc
nguyên vật liệu quý hiếm để phát triển nền kinh tế quốc dân trong nước,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




10

thoả mãn nhu cầu thị trường hoặc bảo vệ môi trường sinh thái. Trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




11

nhiều trường hợp, thuế này còn được sử dụng để điều chỉnh hoạt động
kinh tế đối ngoại. Ở những nước có nền kinh tế hướng ngoại, do chủ
trương gia tăng mặt hàng xuất khẩu nên thường không đánh thuế xuất
khẩu hoặc đánh thuế hay hạn chế nhằm mục tiêu chủ yếu là quản lý. Tuy
nhiên, ở một số nước đang phát triển, thuế xuất khẩu xăng dầu còn được
sử dụng nhằm bổ sung thu nhập cho Ngân sách Nhà nước.

- Thuế nhập khẩu xăng dầu: đánh vào giá trị của xăng dầu vào trong
nước, thuế này có mục đích ngăn chặn sự xâm nhập của xăng dầu nước ngoài
vào thị trường trong nước, thúc đẩy sự phát triển của sản xuất nội địa. Hiện
nay, với xu hướng hội nhập, mục tiêu bảo hộ ít được chú ý nên thuế nhập khẩu
xăng dầu có chiều hướng giảm nhẹ. Song, không có nghĩa là các quốc gia sẽ
không sử dụng thuế nhập khẩu xăng dầu. Với nhiều lý do kinh tế, chính trị, xã
hội khác, thuế nhập khẩu xăng dầu vẫn được sử dụng để làm hàng rào che chắn
trong hoạt động ngoại thương và gia tăng các khoản thu nhập tài chính cho
Chính phủ.
- Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu quá cảnh qua lãnh Thổ Việt Nam:
đánh vào xăng dầu nước ngoài đưa qua lãnh thổ quốc gia đến nước thứ ba,
nhằm mục đích tăng nguồn thu ngân sách. Nhưng loại thuế này hiện nay ít
được áp dụng trong hoạt động ngoại thương do những quy định của thế giới.
b. Theo mục đích đánh thuế, gồm:
- Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu có mục đích thu ngân sách: đánh vào
xăng dầu nhập khẩu mà trong nước chưa sản xuất hoặc thế giới có nhu cầu
tiêu dùng cao để tăng nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước.
- Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu bảo hộ: loại thuế này có tác dụng là
bảo vệ thị trường nội địa khỏi sự xâm nhập của xăng dầu nước ngoài, tăng
cường tính cạnh tranh của xăng dầu sản xuất trong nước. Hiện nay, trong quá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




12

trình hội nhập thì loại thuế này đang dần được loại bỏ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




13

- Thuế đặc biệt xuất nhập khẩu xăng dầu, được áp dụng với tư cách:
Bảo vệ thị trường nội địa nếu nhập khẩu xăng dầu với một số lượng nhất định
mà gây thiệt hại cho sản xuất trong nước.
- Thuế ưu đãi xuất nhập khẩu xăng dầu: là những ưu đãi thuế áp dụng
trong quan hệ với một hoặc một vài nước để khuyến khích nhập khẩu những
hàng hoá nhất định.
c. Theo phạm vi tác dụng, gồm:
- Thuế tư quản xuất nhập khẩu xăng dầu: là một loại thuế dựa trên chủ
quyền quốc gia quy định, không phụ thuộc vào yếu tố chi phối của bên ngoài.
Tuỳ theo quan hệ với đối tác mà người ta có sự phân biệt đối xử bằng hệ
thống thuế suất cao thấp khác nhau (thuế suất tối đa, thuế suất tối thiểu).
- Thuế xuất nhập khẩu xăng dầu theo hiệp định: trong đàm phán thương
mại quốc tế, thuế xuất nhập khẩu xăng dầu là một yếu tố thường được đưa ra
đàm phán; nội dung đàm phán về thuế ở nhiều khía cạnh song không thể
không đề cập đến vấn đề thuế suất đối với nhập khẩu, xuất khẩu xăng dầu
Khi các hiệp định về thuế xuất nhập khẩu, xăng dầu đã được thông qua, các
nước tham gia hiệp định phải từ bỏ tính chất chủ quyền trong đánh thuế xuất
nhập khẩu xăng dầu và phải tuân thủ theo hiệp định thuế xuất nhập khẩu xăng
dầu đã ký kết.
1.1.2.3. Nội dung của thuế xuất, nhập khẩu xăng dầu
a. Chủ thể nộp thuế xuất nhập khẩu xăng dầu Theo quy định tại điều 4
Luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu 2005, người nộp thuế nhập khẩu xăng dầu là

tổ chức, cá nhân có xăng dầu nhập khẩu thuộc đối tượng chịu thuế nhập khẩu.
Taị nghị định số 87/2010/ NĐ-CP cũng đã có quy định chi tiết đối tượng nộp
thuế nhập khẩu xăng dầu tại Điều 4, theo đó, chủ thể nộp thuế bao gồm có:
Doanh nghiệp có xăng dầu nhập khẩu; tổ chức nhận ủy thác nhập khẩu xăng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN