Nghiên cứu tiềm năng tự nhiên phục vụ phát triển du lịch sinh thái ở tỉnh đồng nai (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ HỒNG LINH

NGHIÊN CỨU TIỀM NĂNG TỰ NHIÊN
PHỤC VỤ CHO VIỆC PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI Ở TỈNH ĐỒNG NAI
CHUYÊN NGÀNH: ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

Demo Version - Select.Pdf SDK
MÃ SỐ: 60440217

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. HÀ VĂN HÀNH

Huế, năm 2014

1


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân. Kết quả
được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố. Nếu có kế
thừa kết quả nghiên cứu của người khác thì được trích dẫn rõ ràng. Có gì sai trái, tôi
chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Tác giả

Lê Hồng Linh

Demo Version - Select.Pdf SDK

2


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn khoa học
PGS.TS. Hà Văn Hành và các thầy, cô giáo trong Khoa đã đóng góp nhiều ý kiến
quý báu để luận văn được hoàn thành.
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Ban chủ nhiệm
Khoa Địa lý Trường ĐHSP Huế, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Văn hóa – Thể
thao và Du lịch, Cục Thống kê, UBND tỉnh Đồng Nai, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo
điều kiện, giúp đỡ, cung cấp tài liệu và nhiều ý kiến đóng góp quý báu để hoàn
thành luận văn này.
Huế, 6/2014
Tác giả

Demo Version - Select.Pdf SDK

3

Lê Hồng Linh


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan

Lời cảm ơn
Mục lục ........................................................................................................................4
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt .......................................................................6
Danh lục các bảng .......................................................................................................6
Danh mục các biểu đồ, hình vẽ ...................................................................................7
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................8
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................8
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................9
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...........................................................10
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................................10
5. Lịch sử nghiên cứu và quan điểm tiếp cận ........................................................11
6. Các phương pháp nghiên cứu ............................................................................14
7. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................15

- Select.Pdf
SDK
Chương 1. Demo
CƠ SỞVersion
LÝ LUẬN
CỦA VIỆC
ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG TỰ
NHIÊN CHO PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI ..........................................16
1.1. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu .......................................16
1.1.1. Du lịch ......................................................................................................16
1.1.2. Du lịch sinh thái .......................................................................................16
1.1.3. Tài nguyên du lịch và tài nguyên du lịch sinh thái...................................21
1.2. Cơ sở đánh giá tài nguyên thiên nhiên cho phát triển du lịch sinh thái ..........24
1.2.1. Khái niệm, hình thức và nội dung đánh giá tài nguyên thiên nhiên.........24
1.2.2. Đánh giá tài nguyên thiên nhiên cho phát triển du lịch sinh thái .............26
1.2.3. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với du lịch sinh thái ....................34

1.2.4. Các loại hình du lịch sinh thái ..................................................................36
Chương 2. ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG TỰ NHIÊN CHO PHÁT TRIỂN DU
LỊCH SINH THAI TỈNH ĐỒNG NAI ..................................................................37
2.1. Tiềm năng cho phát triển du lịch sinh thái tỉnh Đồng Nai .................................37
2.1.1. Điều kiện tự nhiên cho phát triển du lịch sinh thái ..................................37
2.1.2. Các điều kiện kinh tế - xã hội phục vụ phát triển du lịch và du lịch sinh thái .39
4


2.2. Khái quát về thực trạng phát triển du lịch tỉnh Đồng Nai ......................................41
2.2.1. Lượng khách du lịch .................................................................................41
2.2.3. Lực lượng lao động trong ngành du lịch ..................................................43
2.3. Tiềm năng tự nhiên cho phát triển du lịch sinh thái tỉnh Đồng Nai ...............44
2.3.1. Các hệ sinh thái điển hình và đa dạng sinh học .......................................44
2.3.2. Cảnh quan sinh thái tự nhiên gắn với địa hình .........................................47
2.3.3. Cảnh quan sinh thái tự nhiên gắn với thủy văn ........................................48
2.4. Đánh giá tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát triển du lịch sinh thái tỉnh
Đồng Nai ................................................................................................................50
2.4.1. Lựa chọn điểm du lịch tự nhiên để đánh giá ............................................50
2.4.2. Đánh giá tiềm năng tự nhiên của một số điểm du lịch sinh thái chủ yếu.51
2.4.3. Kết quả đánh giá và phân hạng ................................................................66
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DU LỊCH SINH THÁI
VÀ CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG DU
LỊCH SINH THÁI TỈNH ĐỒNG NAI ................................................................... ii
3.1. Định hướng tổ chức hoạt động du lịch sinh thái.............................................. ii
3.1.1. Cơ sở khoa học của việc định hướng ........................................................ ii
3.1.2. Định
hướng
tổ chức các
cụm và tuyến

du lịch ........................................ vii
Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
3.2. Một số giải pháp chủ yếu để phát triển du lịch sinh thái tỉnh Đồng Nai ...... viii
3.2.1. Giải pháp về đầu tư phát triển ................................................................ viii
3.2.2. Giải pháp về tổ chức quản lý ......................................................................x
3.2.3. Giải pháp về cơ chế chính sách ................................................................ xi
3.2.4. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực du lịch ...................................... xii
3.2.5. Giải pháp về bảo vệ tôn tạo tài nguyên môi trường du lịch sinh thái .... xiii
3.2.6. Giải pháp về tuyên truyền, quảng bá du lịch .......................................... xiv
3.2.7. Giải pháp về liên kết trong và ngoài tỉnh .................................................xv
3.2.8. Giải pháp về phát triển du lịch cộng đồng ...............................................xv
3.2.9. Giải pháp về đa dạng hóa sản phẩm du lịch ........................................... xvi
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................ xvii
1. KẾT LUẬN..................................................................................................... xvii
2. KIẾN NGHỊ ..................................................................................................... xix
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................xx

5


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CSHT

: Cơ sở hạ tầng

CSVCKT

: Cơ sở vật chất kỹ thuật

DLST

: Du lịch sinh thái

IUCN

: Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế

KDL

: Khu du lịch

KT - XH

: Kinh tế - xã hội

TNTN

: Tài nguyên thiên nhiên

UNWTO

: Tổ chức Du lịch Thế giới

VQG

: Vườn quốc gia

WW

: Quỹ Quốc tế về Bảo vệ Thiên nhiên

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


DANH LỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Bảng điểm đánh giá điểm DLST theo nhóm chỉ tiêu cấp 1.....................30
Bảng 1.2. Bảng điểm đánh giá điểm DLST theo nhóm chỉ tiêu cấp 2 .....................33
Bảng 1.3. Bảng điểm đánh giá điểm du lịch tổng hợp 2 tiêu chí .............................33
Bảng 2.1. Phân loại các điểm du lịch tỉnh Đồng Nai theo địa hình .........................38
Bảng 2.2. Bảng số liệu về lượng khách du lịch đến Đồng Nai, giai đoạn 2001 – 2013 ...42
Bảng 2.3. Bảng số liệu về doanh thu từ du lịch tỉnh Đồng Nai, giai đoạn 2001 – 2013 42
Bảng 2.3. Cơ cấu diện tích đất theo mục đích sử dụng ở khu vực Vườn Bưởi Tân
Triều, năm 2013. ......................................................................................62
Bảng 2.4. Kết quả đánh giá điểm DLST ở tỉnh Đồng Nai theo nhóm chỉ tiêu cấp 1...66
Bảng 2.5. Kết quả đánh giá điểm DLST ở tỉnh Đồng Nai theo nhóm chỉ tiêu cấp 2...67
Bảng 2.6. Kết quả đánh giá tổng hợp các điểm DLST ở Đồng Nai theo 2 tiêu chí .69

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ

Demo Version - Select.Pdf SDK

Hình 1.1. Sơ đồ Du lịch sinh thái (Lê Văn Lanh, 2000) ..........................................18
Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Đồng Nai
Hình 2.2. Sơ đồ các điểm du lịch tự nhiên tỉnh Đồng Nai
Hình 2.3. Sơ đồ cụm, tuyến du lịch tỉnh Đồng Nai

7


MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Ngày nay, trên thế giới, du lịch đã và đang trở thành một ngành kinh tế dịch
vụ phát triển, nó được ví như “con gà đẻ trứng vàng” của nhiều quốc gia. Du lịch là
một trong những ngành kinh tế năng động nhất trên thế giới. Theo Tổ chức du lịch
thế giới, du lịch sẽ nhanh chóng trở thành ngành “công nghiệp” lớn nhất hành tinh.
Trong một thời gian dài du lịch quốc tế đã liên tục phát triển với tốc độ khoảng
khoảng 4 – 5%/năm. Cũng theo dự báo của WTO, sẽ có khoảng 1,6 tỷ lượt khách
du lịch quốc tế, doanh thu khoảng 2000 tỷ (năm 2020). Ở nhiều nước, du lịch được
coi là ngành kinh tế quan trọng, có đóng góp to lớn trong nền kinh tế - xã hội. Tuy
nhiên, những nước có du lịch phát triển đều nhận ra cái giá phải trả cho các hoạt
động du lịch là không nhỏ, bởi những tác động tiêu cực của nó đến kinh tế - xã hội
và môi trường.
Ở Việt Nam, cùng với xu thế phát triển DLST trên thế giới, trong những năm
gần đây, DLST đã và đang phát triển với một số loại hình du lịch đặc thù. Nhưng
trên thực tế, các sản phẩm DLST đích thực ở Việt Nam chưa có mà đó mới chỉ là

Demo
Select.Pdf
SDK
những loại hình
du Version
lịch thiên -nhiên
mang màu
sắc của DLST. Tuy nhiên, DLST
cũng đã có một bước phát triển vượt bậc và mang lại những lợi ích về kinh tế, văn

hóa, xã hội và môi trường cho đất nước ta. Dù là tài nguyên tái tạo được hay không
tái tạo được, nếu không có chiến lược khai thác hợp lý sẽ dẫn đến suy thoái và cạn
kiệt tài nguyên. Việc nghiên cứu và đánh giá tiềm năng du lịch tự nhiên là cơ sở cần
thiết cho sự hoạch định chiến lược và đề ra các giải pháp tối ưu nhằm khai thác, sử
dụng hợp lý, đảm bảo phát triển theo hướng bền vững.
Đồng Nai là một vùng đất đặc sắc về tài nguyên du lịch. Bên cạnh nguồn
tài nguyên du lịch nhân văn, nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên của Đồng Nai
cũng rất phong phú. Với Vườn Quốc gia Nam Cát Tiên, núi Chứa Chan, thác
Giang Điền, Bửu Long hồ, các làng nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống độc đáo
và những vùng ruộng đồng, sông nước vẫn còn giữ nguyên nét điển hình của
làng quê Việt Nam. Đặc biệt là khu vực miền núi phía tây bắc của Tỉnh, với cảnh
quan rừng núi kết hợp các bản làng dân tộc ít người mang đậm dấu ấn miền sơn
cước… đã trở thành những nét rất quen thuộc với du khách và tạo nên những nét
độc đáo riêng biệt khi nói tới Đồng Nai.
8


Với đặc điểm địa lí của một vùng đất thuộc miền Đông Nam Bộ, cửa ngõ của
TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, gần những trung tâm du lịch
lớn trong tuyến du lịch quốc gia lại là nơi quy tụ rất nhiều tài nguyên du lịch, Đồng
Nai đã được nhiều du khách trong và ngoài nước biết đến như một điểm du lịch hấp
dẫn. Tuy nhiên, so với các điểm du lịch khác trong cùng khu vực, hiệu quả của hoạt
động du lịch Tỉnh chưa tương xứng với tiềm năng du lịch vốn có của địa phương,
môi trường du lịch tự nhiên đang bị xuống cấp, bản sắc văn hóa các dân tộc phần
nào đang bị mai một, các lễ hội và làng nghề truyền thống đang bị lãng quên theo
thời gian. Trong đề án “Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Đồng Nai đến năm
2020, tầm nhìn đến năm 2030”, để khai thác hết tiềm năng và lợi thế của các điểm
du lịch tự nhiên thì việc đánh gia và phân hạng các điểm du lịch đóng vai trò quan
trọng. Kết quả của việc đánh giá là cơ sở để đưa ra các định hướng và giải pháp
khai thác hợp lý các điểm du lịch tự nhiên. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và với

lòng mong muốn du lịch tỉnh Đồng Nai phát triển, đã thúc đẩy việc chọn đề tài:
“Nghiên cứu tiềm năng tự nhiên phục vụ phát triển DLST ở tỉnh Đồng Nai”.

2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
a. Mục tiêu nghiên cứu

Demo
Version
- Select.Pdf
SDKvụ cho việc phát triển DLST và
Nghiên
cứu tiềm
năng tự
nhiên nhằm phục
đề xuất các hướng phát triển các điểm, tuyến DLST nhằm góp phần đẩy mạnh du
lịch tỉnh Đồng Nai đạt hiệu quả tốt nhất.
b. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về việc đánh tiềm năng tự nhiên phục
vụ cho phát triển du lịch sinh thái.
- Nghiên cứu tiềm năng phát triển các điểm, tuyến DLST của tỉnh Đồng Nai,
cụ thể là khảo sát các điều kiện tự nhiên, điều kiện về kinh tế - văn hóa - xã hội, tài
nguyên DLST, cơ sở hạ tầng (CSHT) và cơ sở vật chất kĩ thuật (CSVCKT) phục vụ
cho phát triển các điểm, tuyến DLST tỉnh Đồng Nai.
- Phân tích tiềm năng phát triển các điểm, tuyến DLST ở tỉnh Đồng Nai, rút
ra những thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển DLST của Tỉnh.
- Sử dụng các kết quả nghiên cứu về tiềm năng và hiện trạng phát triển DLST
làm cơ sở cho việc xây dựng các hướng phát triển các điểm, tuyến DLST và từ đó đề
xuất giải pháp bảo tồn và khai thác có hiệu quả các điểm, tuyến DLST của Tỉnh.

9

3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
a. Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của đề tài làm phong phú thêm cơ sở lý luận đối với vấn
đề nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu khẳng định tính khả thi của việc đánh giá tự
nhiên theo mục đích ứng dụng mà cụ thể là cho mục đích phát triển du lịch được
các nhà kinh tế trong và ngoài nước xây dựng và đề xuất
b. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở khoa học cho việc hoạch định phát triển du
lịch nói chung và DLST nói riêng ở địa bàn nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu có thể làm
tài liệu tham khảo cho các công trình nghiên cứu cùng hướng ở các địa phương khác.
4. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
a. Giới hạn về lãnh thổ
Mặc dù, việc phát triển du lịch có liên quan đến nhiều tỉnh, thành trong khu
vực thậm chí cả quốc gia và quốc tế. Tuy nhiên luận văn chỉ tập trung nghiên cứu
trong phạm vi lãnh thổ tỉnh Đồng Nai.
b. Giới hạn về thời gian
- Thời gian thu thập số liệu: Chỉ thu thập các số liệu có liên quan trong những

Demo Version - Select.Pdf SDK

năm gần đây (dự kiến từ năm 2001 đến năm 2013 và định hướng đến năm 2020).
- Thời gian nghiên cứu: Luận văn được nghiên cứu trong khoảng thời gian
từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 6 năm 2014.
c. Giới hạn về nội dung
- Với năng lực, thời gian và kinh phí còn hạn chế, luận văn chỉ tập trung vào
tiềm năng du lịch tự nhiên chủ yếu có thể đưa vào khai thác trong giai đoạn từ nay
đến năm 2020 thay vì nghiên cứu toàn bộ tiềm năng du lịch của địa phương.
- Dựa vào khái niệm tài nguyên du lịch, đề tài chủ yếu đánh giá các tài

nguyên tự nhiên còn các tài nguyên nhân văn phân bố trong các tài nguyên tự nhiên
được đề tài xem xét đánh giá trong tiêu chí tính hấp dẫn.Việc đánh giá các tài
nguyên phục vụ phát triển du lịch sinh thái được tiến hành chủ yếu theo các tiêu chí
và những phương pháp cho điểm đã được các nhà khoa học nghiên cứu đề xuất và
được kiểm nghiệm bởi nhiều công trình nghiên cứu trong và ngoài nước.
- Đề tài đề xuất các tuyến du lịch sinh thái và các giải pháp thực thi phát
triển du lịch, đề tài chỉ dừng lại ở mức độ định hướng chung chung.
10


5. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VÀ QUAN ĐIỂM TIẾP CẬN
a. Lịch sử nghiên cứu đề tài
- Trên thế giới: Hoạt động DLST được quan tâm nghiên cứu từ những năm cuối
thập niên 80 của thế kỉ XX. Đã có nhiều tổ chức quốc tế như UNWTO (Tổ chức Du lịch
thế giới), IUCN (Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế), WW (Quỹ Quốc tế về bảo vệ
thiên nhiên) đã giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển DLST.
Bên cạnh đó, từ cuối những năm 70 của thập kỷ XX cũng đã có những công
trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến tuyến, điểm du lịch và DLST như:
“Nghiên cứu sức chứa và sự ổn định của các điểm du lịch” của Kadaxki
(1972), Sepfer (1973). Đây là công trình đầu tiên đưa ra các khung đánh giá quy
chuẩn về tiêu chí sức chứa của một điểm du lịch và đã trở thành công trình cơ sở
cho việc xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá tiềm năng các điểm du lịch về sau.
“Nghiên cứu xác định các tuyến điểm du lịch giữa biên giới Ba Lan và Đức”
(Tổ chức ICURP, 1994) của tác giả Lecholaw Czernic, Halina, Orlinska (Ba Lan)
và Edfrank (Hà Lan). Tài liệu đã phân tích các điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế
- xã hội có tác động đến du lịch, phương pháp xác định tuyến, điểm du lịch cũng
như việc bảo vệ môi trường trên quan điểm phát triển du lịch bền vững.
“Du lịch sinh thái hướng dẫn cho các nhà lập kế hoạch và quản lý” của

Demo Version - Select.Pdf SDK

Kreg Lindberg (1999) và các chuyên gia của Hội DLST Quốc tế.
Đây là những tài liệu hết sức quý giá làm cơ sở để tiếp tục nghiên cứu về lĩnh
vực DLST.
- Ở Việt Nam: Hoạt động DLST là một lĩnh mới. Các nhà nghiên cứu chủ
yếu tập trung vào các vấn đề lý luận, những nghiên cứu cho từng địa bàn cụ thể còn
ít, trong đó có:
“Cơ sở khoa học cho việc xác định các tuyến, điểm du lịch” của Phạm Trung
Lương (chủ biên) – Viện nghiên cứu phát triển du lịch (Hà Nội, 1996) đề cập đến cơ
sở khoa học của việc xác định các tuyến, điểm du lịch và kết quả ứng dụng đối với
phát triển các loại hình du lịch ở Hà Nội và vùng phụ cận.
Tuyển tập báo cáo của Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch: “Hội thảo về DLST
với phát triển bền vững ở Việt Nam” (Hà Nội, 1998) đã đưa ra một số vấn đề cơ sở
khoa học về phát triển DLST ở Việt Nam, phát triển DLST theo quan điểm phát triển
bền vững trên cơ sở tài nguyên môi trường tự nhiên, DLST nhân văn và giáo dục.
“DLST – những vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam” của Phạm Trung
Lương (Hà Nội, 2002) đã nêu rõ cơ sở lý luận về DLST, tiềm năng và hiện trạng phát

11


triển DLST, đưa ra những định hướng và giải pháp phát triển DLST ở Việt Nam.
“Điều tra và đánh giá tiềm năng lãnh thổ phục vụ quy hoạch phát triển du
lịch sinh thái tỉnh Quảng Trị” của Trương Quang Hải (Hà Nội, 2006).
“Tuyến, điểm du lịch Việt Nam” của Bùi Thị Hải Yến (Hà Nội, 2006) đề cập
đến điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của các vùng du lịch Việt Nam, xác định
một số tuyến du lịch của vùng.
Bên cạnh đó, nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ gần đây cũng đã được
thực hiện về đề tài DLST như:
“Cơ sở khoa học cho việc định hướng phát triển du lịch sinh thái ở vườn

quốc gia Cúc Phương” của Nguyễn Thị Sơn (2000), luận án tiến sĩ Địa lý, Hà Nội.
“Tiềm năng và định hướng chủ yếu phát triển du lịch sinh thái trên địa bàn
Thừa Thiên Huế” của Nguyễn Quyết Thắng (2004), luận văn thạc sĩ Kinh tế, Đại
học Kinh tế Huế.
“Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch sinh thái vườn quốc gia Phong
Nha – Kẻ Bàng” của Đoàn Thị Sâm (2004), luận văn thạc sĩ Địa lý, Đại học Sư
phạm Huế.
“Nghiên cứu tiềm năng phục vụ định hướng phát triển các điểm, tuyến du
lịch sinh thái ở tỉnh Quảng Nam” của Thái Thị Thảo Chi (2010), luận văn thạc sĩ

Demo Version - Select.Pdf SDK

Địa lý, Đại học Khoa học Huế.

- Ở Đồng Nai: Có một số tư liệu nghiên cứu các khía cạnh khác nhau về du
lịch Đồng Nai như:
“Chiến lược phát triển du lịch tỉnh Đồng Nai, tầm nhìn đến 2020” của
Nguyễn Thị Hồng (2007), luận văn thạc sĩ Kinh tế trường Đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh.
“Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Đồng Nai đến năm 2010 và tầm
nhìn đến năm 2020” của sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Nai, năm 2009.
Chỉ thị “đẩy mạnh phát triển du lịch tỉnh Đồng Nai” của Ủy ban nhân dân
tỉnh Đồng Nai, tháng 1 năm 2014.
Như vậy, cho đến nay ở Đồng Nai, nghiên cứu tiềm năng tự nhiên phục vụ
cho việc phát triển du lịch sinh thái chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào
đề cập một cách chi tiết và hệ thống. Tuy nhiên, những tài liệu trên là nguồn thông
tin quan trọng để các tác giả tham khảo, kế thừa để đi sâu nghiên cứu tiềm năng đó
phục vụ cho việc định hướng phát triển DLST ở Đồng Nai và đưa ra các giải pháp
bảo tồn và phát triển có hiệu quả nguồn tài nguyên trên địa bàn Tỉnh.

12


b. Các quan điểm tiếp cận
- Quan điểm tổng hợp: Mỗi hệ thống tự nhiên được cấu thành bởi sự hiện
diện bình đẳng của tất cả các cấu trúc thành phần. Các thành phần tự nhiên cấu
thành hệ thống tác động đến bất kỳ hoạt động sống và sản xuất mà cụ thể là hoạt
động du lịch sinh thái vừa tác động theo phương thức riêng vừa tác động trong mối
quan hệ với các thành phần khác (tác động trong tổng thể các yếu tố) vì vậy khi
nghiên cứu đánh giá tài nguyên tỉnh Đồng Nai phục vụ quy hoạch phát triển DLST
phải đứng trên quan điểm tổng hợp có nghĩa là phải xem xét sự tác động của tất cả
các thành phần đối với các hình thức, phương diện hoạt động du lịch sinh thái. Trên
cơ sở đó đánh giá tổng hợp sự tác động của thành phần để đưa ra một định hướng
hoạt động du lịch tối ưu nhất.
- Quan điểm hệ thống: Mỗi một bộ phận không gian là một hệ thống tự
nhiên thuộc một cấp phân vị tồn tại trong tổng thể nhiều hệ thống được phân hóa từ
một hệ thống lớp vỏ cảnh quan hoàn chỉnh. Mỗi một hệ thống lại được cấu thành
bởi các cấu trúc thành phần. Các hệ thống tự nhiên và các cấu trúc cấu thành mỗi hệ
thống có mối quan hệ hữu cơ thống nhất biện chứng thông qua các dòng vật chất và
năng lượng. Việc khai thác tự nhiên ở một địa phương cho một hoạt động sống và
sản xuất thực chất con người đã tác động vào bức thêu các mối quan hệ và ở đó tồn

Demo Version - Select.Pdf SDK

tại hai địa hệ: địa hệ tự nhiên và địa hệ kỹ thuật có mối quan hệ thường xuyên,
thống nhất và biện chứng của hệ thống tự nhiên này tại địa bàn nghiên cứu phải đặt
nó trong hệ thống tự nhiên Việt Nam và toàn cầu. Đồng thời phải xem xét mối quan
hệ giữa hai địa hệ: tự nhiên và hoạt động DLST và phải điều chỉnh sao cho mối
quan hệ mang tính tối ưu, hoạt động có hiệu quả nhưng đồng thời làm cho hệ thống
tự nhiên vận hành theo hướng có lợi đối với con người.

- Quan điểm lãnh thổ: Đồng nhất tương đối là thuộc tính cơ bản của mọi sự
vật. Các nhà khoa học cảnh quan đã xác định, một đặc trưng cơ bản của lớp vỏ cảnh
quan là sự sai biệt sâu sắc theo không gian. Vì vậy cũng như mọi đánh giá tự nhiên
cho mục đích ứng dụng phải phát hiện được sự phân hóa theo lãnh thổ để tổ chức
sản xuất phù hợp đạt hiệu quả. Vì vậy khi đánh giá tài nguyên du lịch tự nhiên phục
vụ cho hoạt động du lịch sinh thái chúng tôi đứng trên quan điểm lãnh thổ nhằm
phát hiện sự sai biệt về tự nhiên và cả sự sai biệt về vai trò, phương diện tác động và
tác động đến khâu nào để từ đó khai thác hết vai trò tiềm năng của từng yếu tố, từng
không gian nhằm đạt hiệu quả cao trong tổ chức hoạt động DLST.
- Quan điểm phát triển bền vững: Phát triển bền vững vừa là mục tiêu vừa

13


là yêu cầu của bất kì một hoạt động sản xuất, đời sống nào của mọi quốc gia trong
xu thế kinh tế hiện nay. Một trong các thuộc tính cơ bản của DLST là phải bảo vệ
môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Vì rằng môi trường, tài nguyên thiên nhiên là
cơ sở cho sự tồn tại, phát triển của DLST. Mối quan hệ giữa DLST với môi trường
và tài nguyên thiên nhiên là mối quan hệ sống còn cùng phát triển. Vì vậy khi định
hướng du lịch, đề xuất giải pháp, vấn đề được chúng tôi quan tâm hàng đầu và đúng
mức là phải coi trọng việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
- Quan điểm lịch sử viễn cảnh: Lớp vỏ cảnh quan là một hệ thống động lực
tự điều chỉnh. Cũng như mọi sự vật khác các thành phần cấu thành hệ thống cảnh
quan luôn vận động không ngừng theo thời gian. Sự vận động biến đổi của một
thành phần thậm chí một bộ phận của một thành phần thay đổi đến một mức độ nhất
định sẽ kéo theo sự thay đổi các thành phần khác và tự điều chỉnh, quy định lẫn
nhau và hình thành nên một hệ thống mới. Xuất phát từ đặc tính này của đối tượng
khi nghiên cứu vấn đề phải đứng trên quan điểm lịch sử. Vận dụng quan điểm này
khi nghiên cứu vấn đề phải phát hiện ra được sự vận động của hệ thống (tốc độ,
hướng vận động) từ đó định hướng du lịch theo quy luật vận động của hệ thống.

Đồng thời, thông qua sự vận động của mỗi cấu trúc thành phần, toàn bộ hệ thống
quá trình phát triển du lịch sinh thái phải xác định sự can thiệp vào hệ thống bằng

Demo Version - Select.Pdf SDK

cách nào nhằm làm thay đổi hướng vân động của hệ thống theo hướng có lợi bảo
đảm cho ngành phát triển bền vững theo thời gian.
6. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
a. Phương pháp thu thập xử lý số liệu
- Dựa vào đối tượng mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu, định hướng nguồn tư
liệu (cơ quan xuất bản, lưu trữ tư liệu liên quan) tiến hành thu thập sao chép các tư
liệu cần thiết liên quan vấn đề nghiên cứu, phân tích kết luận khoa học và hệ thống
hóa thư mục hóa các tư liệu tài liệu thu thập.
- Nguồn tư liệu thu thập bao gồm: Các công trình nghiên cứu, các báo cáo
của địa phương, các số liệu quan trắc điều tra, các sách báo tạp chí, hệ thống các
bản đồ liên quan vấn đề nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lí luận và làm cơ sở cho
các kết luận khoa học.
b. Phương pháp thực địa
- Thực hiện các đợt thực địa nhằm thu thập thêm các tư liệu bổ sung làm
phong phú thêm cơ sở cho kết luận khoa học. Đồng thời thông qua thực địa nhằm
kiểm tra các mâu thuẫn, những vấn đề còn nghi vấn của số liệu thu thập, chụp ảnh

14


minh họa cho kết luận khoa học.
- Trong quá trình thực địa, tiến hành quan trắc, ghi chép các tư liệu cần thiết,
tiến hành xử lý, phân tích, kết hợp với các tư liệu thu thập được từ phương pháp thu
thập xử lý số liệu để đưa ra các kết luận khoa học
c. Phương pháp bản đồ: Phương pháp bản đồ là phương pháp vừa mang tính đặc

thù vừa là yêu cầu bắt buộc của bất kì một công cuộc nghiên cứu địa lí nào. Vì rằng,
bản đồ vừa là tư liệu (dùng để khai thác thu thập tư liệu) và là phương tiện thể hiện
kết quả nghiên cứu. Trong quá trình thực hiện đề tài, hai thao tác được thực hiện:
- Khai thác tư liệu: từ kết quả thu thập tư liệu, tiến hành khai thác tư liệu từ
các bản đồ:
+ Bản đồ hành chính;
+ Bản đồ thảm thực vật;
+ Bản đồ địa hình;
+ Bản đồ tài nguyên nước;
+ Bản đồ hiện trạng phát triển du lịch;
- Từ kết quả nghiên cứu, xây dựng các bản đồ:
+ Bản đồ tiềm năng du lịch sinh thái;
+ Bản đồ các điểm được lựa chọn đánh giá;

Demo
Version - Select.Pdf SDK
+ Bản đồ quy hoạch các điểm tuyến du lịch sinh thái.
d. Phương pháp chuyên gia: Phương pháp này được vận dụng trong quá trình
nghiên cứu nhằm lấy ý kiến tham vấn của các nhà khoa học, các nhà hoạch định
chính sách, các nhà hoạt động chuyên ngành vì các kết luận khoa học, những định
hướng và giải pháp thực thi phát triển du lịch sinh thái tại địa phương.
e. Phương pháp đánh giá: Là phương pháp đánh giá mức độ, phương diện khai
thác du lịch thông qua các chỉ tiêu đã lựa chọn.
7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc đánh giá tiềm năng tự nhiên cho phát triển
du lịch sinh thái.
Chương 2: Đánh giá tiềm năng tự nhiên cho phát triển du lịch sinh thái tỉnh
Đồng Nai.

Chương 3: Định hướng tổ chức và đề xuất giải pháp phát triển du lịch sinh
thái tỉnh Đồng Nai.

15