Tiết 1-2 Khái quát văn học Việt Nam ...

Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Ngày soạn:10-8-2009 Văn học sử :
Tiết : 1-2
I. MỤCTIÊU Giúp học sinh
1. Về kiến thức
Gióp học sinh n¾m ®ỵc mét sè nÐt tỉng qu¸t vỊ c¸c
chỈng ®êng ph¸t triĨn, nh÷ng thµnh tùu chđ u vµ
nh÷ng ®Ỉc ®iĨm c¬ b¶n cđa v¨n häc Việt Nam tõ C¸ch
m¹ng th¸ng T¸m 1945-1975.
2. Về kó năng: N¾m ®ỵc mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm
tiªu biĨu, cã n¨ng lùc kh¸i qu¸t hƯ thèng ho¸ kiÕn thøc
®· häc.
3. Về thái độ:
HS thÊy ®ỵc nh÷ng ®ỉi míi bíc ®Çu cđa v¨n häc Việt Nam giai ®o¹n tõ
n¨m 1975, ®Ỉc biƯt lµ tõ n¨m 1986 ®Õn hÕt TK XX.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) kiểm tra 3-5 vở soạn của học sinh.
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Từ Cách mạng tháng Tám 1945 có Đảng lãnh đạo, văn học Việt Nam đã đạt được
nhiều thành tựu đáng kể, bởi đã phản ánh được hiện thực kháng chiến chống
xâm lược bất khuất và công cuộc xây dựng chủ nghóa xã hội của dân tộc.
- Tiến trình bài dạy:

THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
5’
Ho ạ t đ ộ ng 1:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc sách
giáo khoa

và tìm hiểu bài
- Trong phÇn nµy,
sách giáo khoa tr×nh
bµy mÊy néi dung?
Hoạt động 1
Học sinh đọc sách
giáo khoa


I - Kh¸i qu¸t v¨n häc Việt
Nam tõ C¸ch m¹ng th¸ng
T¸m 1945 ®Õn 1975:
* Sách giáo khoa tr×nh bµy 3
néi dung c¬ b¶n:
- Vµi nÐt vỊ hồn cảnh lÞch sư
x· héi v¨n ho¸.
- Qu¸ tr×nh ph¸t triĨn vµ nh÷ng

thµnh tùu chđ u.
-ĐỈc ®iĨm c¬ b¶n cđa v¨n häc
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
5’
25’
- Tõ 1945 ®Õn 1975,
v¨n häc Việt Nam ra
®êi trong hoµn c¶nh
ntn?
Giáo viên: C¨n cø
sách giáo khoa, các
em hãy nªu tãm t¾t
néi dung vµ thµnh tùu
v¨n häc giai ®o¹n nµy
qua c¸c thĨ lo¹i, kĨ tªn
vµ nhËn xÐt chung vỊ
néi dung , nghƯ tht?
Học sinh hoạt động cá
nhân và trả lời

Kể tên một số tác
phẩm tiêu biểu của
thời kì kháng chiến
chống Pháp.
+ Thành tựu :- ban đầu
: Trần Đăng “ Một lần
tới thủ đô”. Nam Cao
– “Đôi mắt”, Kim Lân
, Hồ Phương …

+Từ 1950 – 1954 có
những phát triển mới ,
dung lượng phản ánh
rộng , đề tài phong
phú .
Cụ thể :1951 _ 1952
giải thưởng truyện kí
“ Vùng mỏ” –(Võ Huy
Tâm ) giải I. “ Xung
kích” –(Nguyễn Đình
Thi ) giải II, Kí sự Cao
Lạng –
( Nguyễn Huy Tưởng)
giải III .
1954 –1955 : Truyện
Tây Bắc ( Tô Hoài ) I,
Đất nước đứng lên –
Việt Nam tõ 1945 ®Õn 1975.
1) Vµi nÐt vỊ ho à n c ả nh lÞch
sư XH v¨n ho¸:
- NỊn v¨n häc phát triển díi
chÕ ®é míi díi sù l·nh ®¹o cđa
§¶ng Céng s¶n, lµ mét nỊn v¨n
häc thèng nhÊt...
- Cc chiÕn tranh 30 n¨m l©u
dµi gian khỉ (chèng Ph¸p vµ
chèng MÜ)...
- X©y dùng chđ nghÜa x· héi ë
miỊn B¾c vµ ®Êu tranh gi¶i
phãng miỊn Nam.

- NỊn kinh tÕ chËm ph¸t triĨn,
nghÌo nµn l¹c hËu, sù giao lu
víi níc ngoµi kh«ng thn
lỵi...
2) Qu¸ tr×nh ph¸t triĨn vµ
nh÷ng thµnh tùu chđ u:
a) Giai ®o¹n (1945-1954):
- V¨n häc g¾n bã s©u s¾c víi
®êi sèng c¸ch m¹ng vµ kh¸ng
chiÕn; híng tíi ®¹i chóng,
ph¶n ¸nh søc m¹nh cđa qn
chóng nh©n d©n; thĨ hiƯn niỊm
tù hµo d©n téc vµ niỊm tin vµo
t¬ng lai tÊt th¾ng cđa cc
kh¸ng chiÕn.
+Trun ng¾n lµ thĨ lo¹i më
®Çu: c¸c tác phẩm cđa Nam
Cao, TrÇn §¨ng…
+Trun dµi, tiĨu thut :
Vïng má - Vâ Huy T©m, Xung
kÝch - Ngun §×nh Thi,
Trun T©y B¾c -Tô Hoµi…
+Th¬ ca: §¹t ®ỵc nhiỊu thµnh
tùu lín. T×nh yªu quª h¬ng,
®Êt níc, lßng c¨m thï giỈc,
ngỵi ca cc kh¸ng chiÕn vµ
con ngêi kh¸ng chiÕn…
+NghƯ tht s©n khÊu ®· xt
hiƯn: B¾c S¬n, Nh÷ng ngêi ë
l¹i - Nguyễn Huy Tëng; ChÞ

Hoµ - Häc Phi…
+LÝ ln phª b×nh: Chđ nghÜa
M¸c vµ vÊn ®Ị v¨n ho¸ ViƯt
Nam - Trêng Chinh; NhËn ®-
êng, MÊy vÊn ®Ị nghƯ tht
-Nguyễn §×nh Thi…
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Nh÷ng ®Ỉc ®iĨm
chung, nh÷ng thµnh
tùu chÝnh cđa v¨n häc
giai ®o¹n nµy? KĨ tªn
thĨ lo¹i, nh÷ng t¸c gi¶,
t¸c phÈm tiªu biĨu?
( Nguyên Ngọc ),
Con trâu –(Nguyễn
Văn Bổng ) .
Học sinh đọc sách
giáo khoa và trả lời
Nhận xét: C¸c t¸c phÈm tõ
trun kÝ ®Õn th¬ ca ®· ®i s©u
ph¶n ¸nh ch©n thùc vµ sinh
®éng nhiỊu mỈt kh¸c nhau cđa
cc sèng, ®Ịu lµm nỉi bËt
h×nh ¶nh quª h¬ng, ®Êt níc....
Tuy nhiªn cha ®i s©u kh¸m
ph¸ nh÷ng mỈt kh¸c nhau cđa
cc sèng. C¸c t¸c phÈm th¬
cã nhiỊu thµnh c«ng vỊ mỈt
néi dung vµ nghƯ tht.

b) Giai ®o¹n (1955-1964) :
§©y lµ giai ®o¹n ®Êt níc
®ang x©y dùng chđ nghÜa x·
héi ë miỊn B¾c vµ ®Êu tranh
thèng nhÊt ®Êt níc. V¨n häc cã
hai nhiƯm vơ cơ thĨ: Ph¶n ¸nh
c«ng cc x©y dùng chđ nghÜa
x· héi ë miỊn B¾c vµ ®Êu tranh
thèng nhÊt miỊn Nam…
- V¨n xu«i më réng ®Ị tµi trªn
nhiỊu lÜnh vùc cc sèng: sù
®ỉi ®êi cđa con ngêi, sù biÕn
®ỉi sè phËn trong m«i trêng
míi, thĨ hiƯn kh¸t väng h¹nh
phóc c¸ nh©n; §Ị tµi chèng
Ph¸p vÉn tiÕp tơc ®ỵc khai
th¸c. HiƯn thùc c¸ch m¹ng
th¸ng T¸m vÉn ®ỵc khai th¸c
víi c¸ch nh×n míi. §Ị tµi HT
hãa n«ng nghiƯp, c«ng cc
x©y dùng chđ nghÜa x· héi ®ỵc
khai th¸c nhiỊu … C¸c t¸c
phÈm tiªu biĨu (SGK)
- Th¬ ca cã mét mïa béi thu.
TËp trung thĨ hiƯn c¶m høng:
sù hoµ hỵp gi÷a c¸i riªng víi
c¸i chung, ca ngỵi chđ nghÜa
x· héi, cc sèng míi, con ng-
êi míi, nçi nhí th¬ng víi miỊn
Nam rt thÞt…C¸c t¸c phÈm

tiªu biĨu Giã léng – Tố Hữu,
Ánh s¸ng vµ phï sa - ChÕ Lan
Viªn, Riªng chung – Xu©n
DiƯu…
- Kich s©n khÊu còng cã
nh÷ng thµnh tùu míi víi c¸c
t¸c phÈm Mét ®¶ng viªn –
Häc Phi, Qn – Léng Ch-
¬ng, ChÞ Nhµn, Nỉi giã - §µo
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Nªu kh¸i qu¸t nh÷ng
®Ỉc ®iĨm chung, thµnh
tùu vỊ v¨n häc qua c¸c
thĨ lo¹i, kĨ tªn t¸c gi¶
t¸c phÈm tiªu biĨu?
Học sinh đọc sách
giáo khoa và trả lời
ngắn gọn những thành
tựu của văn học giai
đoạn chống Mó.
+ Miền Nam :
-Sống như anh (Trần
Đình Vân ).
-Hòn đất ( Anh Đức ).
_Người mẹ cầm súng
(Nguyễn Thi).
_ Mẫn và tôi
(Phan Tứ ).
+ Miền Bắc :

- Vào lửa , Mặt trận
trên cao à ( Nguyễn
Đình Thi) .
-Cửa sông , Dấu chân
người lính à
( Nguyễn Minh Châu)
-Vùng trời à (Hữu
Mai) .
-Chiến só à
( Nguyễn Khải ).
Hång CÈm.…
- V¨n häc vỊ ®Ị tµi miỊn Nam
®ỵc khai th¸c víi nhiỊu thµnh
tùu c¸c bµi th¬ cđa Thanh H¶i,
Giang Nam…
c) Giai ®o¹n (1965-1975):
V¨n häc giai ®o¹n nµy
tËp trung viÕt vỊ cc kh¸ng
chiÕn chèng ®Õ qc MÜ. Chđ
®Ị bao trïm lµ ca ngỵi tinh
thÇn yªu níc vµ chđ nghÜa anh
hïng c¸ch m¹ng.
- V¨n xu«i chỈng ®êng nµy
ph¶n ¸nh cc sèng, chiÕn ®Êu
vµ lao ®éng, kh¾c ho¹ thµnh
c«ng con ngêi ViƯt Nam anh
dòng, kiªn cêng, bÊt kht ë c¶
hai miỊn Nam - B¾c…Ngêi mĐ
cÇm sóng - Nguyễn Thi, Rõng
xµ nu - Nguyễn Trung Thành,

Hßn ®Êt – Anh Đức …; KÝ -
Nguyễn Tuân, Vïng trêi –
H÷u Mai, DÊu ch©n ngêi lÝnh
– Nguyễn Minh Châu …
- Th¬ ca chèng MÜ ®¹t tíi
thµnh tùu xt s¾c, ®¸nh dÊu b-
íc tiÕn míi cđa nỊn th¬ hiƯn
®¹i ViƯt Nam thĨ hiƯn kh«ng
khÝ, khÝ thÕ, lÝ tëng cđa toµn
thĨ d©n téc, ®Ị cËp tíi sø m¹ng
lÞch sư vµ ý nghÜa nh©n lo¹i
cđa cc kh¸ng chiÕn chèng
MÜ …Th¬ ®µo s©u chÊt hiƯn
thùc bªn c¹nh ®ã lµ søc kh¸i
qu¸t, chÊt suy tëng, chÝnh ln.
C¸c t¸c gi¶ t¸c phÈm chÝnh
(SGK).
-Kich s©n khÊu cã nhiỊu thµnh
tùu míi…
-VỊ lÝ ln phª b×nh tËp trung
ë mét sè t¸c gi¶ Vò Ngäc
Phan, ®Ỉng Thai Mai, Hoµi
Thanh, Xu©n DiƯu, ChÕ Lan
Viªn..
-V¨n häc trong vïng t¹m
chiÕm cã sù ph¸t triĨn, tuy
nhiªn còng kh«ng cã ®iỊu kiƯn
gät ròa ®ª ®¹t tíi mét sù thµnh
c«ng lín...
3/ Nh÷ng ®Ỉc ®iĨm c¬ b¶n

Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
15’
Nªu ng¾n gän nh÷ng
®Ỉc ®iĨm chung cđa
v¨n häc giai ®o¹n
1945-1975?
Hỏi học sinh : Thế
nào là khuynh hướng
sử thi? Cảm hứng
lãng mạn ?
Giáo viên giảng giải,
lấy ví dụ minh hoạ .
Nguyễn Văn Trỗi :
Sống như anh.
(Trần Đình Vân ).
Anh Núp : Đất nước
đứng lên (Nguyên
Ngọc)Rừng Xà Nu
( Nguyễn Trung
Thành)
Người mẹ cầm súng
( Nguyễn Thi)Sông
Học sinh đọc sách
giáo khoa, trả lời
Học sinh đọc sách
giáo khoa và trả lời
cđa VHVN tõ 1945 ®Õn 1975:
a) NỊn v¨n häc chđ u vËn
®éng theo h íng c¸ch m¹ng

ho¸, g¾n bã s©u s¾c víi vËn
mƯnh chung cđa ®Êt n íc:
V¨n nghƯ trë thµnh vò khÝ
s¾c bÐn phơc vơ kÞp thêi cho
sù nghiƯp “v¨n ho¸ nghƯ tht
còng lµ mét mỈt trËn” –Hồ
Chí Minh, c¸ch m¹ng g¾n bã
s©u s¾c vµ ¨n nhÞp víi tõng
chỈng ®êng cđa lÞch sư d©n
téc… Tỉ qc ®· trë thµnh
mét ngn c¶m høng trë
thµnh ®Ị tµi lín cđa v¨n häc.
Bªn c¹nh ®ã ®Ị tµi chđ nghÜa
x· héi còng lµ mét ®Ị tµi lín
cđa v¨n häc …
b) NỊn v¨n häc h íng vỊ ®¹i
chóng:
+Nh©n d©n lµ nh÷ng con ngêi
lµm chđ lµ ®èi tỵng ph¶n ¸nh,
lµ ®èi tỵng thëng thøc…TÝnh
nh©n d©n trë thµnh c¶m høng
chđ ®¹o, trë thµnh ®Ị tµi cho
c¸c t¸c phÈm...
+Ph¶n ¸nh vỊ cc sèng, kh¸t
väng, kh¶ n¨ng vµ con ®êng tÊt
u ®i ®Õn víi c¸ch m¹ng…
nỊn v¨n häc mang tÝnh nh©n
d©n s©u s¾c.
c) NỊn v¨n häc chđ u mang
khuynh h íng sư thi vµ c¶m

høng l·ng m¹n :
+V¨n häc ®· t¸i hiƯn nh÷ng
mèc son chãi läi trong lÞch sư
d©n téc (chèng Ph¸p, chèng
MÜ, x©y dùng chđ nghÜa x·
héi), nh÷ng nh©n vËt ®¹i diƯn
tiªu biĨu cho lÝ tëng d©n téc,
g¾n bã sè phËn víi c¶ céng
®ång d©n téc ng«n ng÷ trang
träng, tr¸ng lƯ hµo hïng.
+NỊn v¨n häc trµn ®Çy c¶m
høng l·ng m¹n, tin vµo t¬ng lai
tÊt th¾ng cđa c¸ch m¹ng, n©ng
®ì con ngêi ViƯt Nam vỵt lªn
mäi thư th¸ch ®Ỵ híng tíi ngµy
chiÕn th¾ng…
II/ Kh¸i qu¸t v¨n häc ViƯt
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV: Nguyễn Văn Mạnh