Giáo án Sinh học 8 bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương

GIÁO ÁN SINH HỌC 8
Bài 8: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I/ Mục tiêu:
1/ Kiến thức: (chuẩn kiến thức)
- HS nắm được cấu tạo chung 1 xương dài. Từ đó giải thích được sự lớn lên và dài ra
của xương
- Xác định được thành phần hoá học của xương chứng minh được tính đàn hồi và cứng
rắn của xương.
2/ Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình
- Phát triển kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản
Kĩ năng sống:
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK để tim hiểu cấu tạo sự phát triển,
thành phần hoá học và tính chất của xương.
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, trước tổ
3/ Thái độ:
Giáo dục ý thức bảo vệ xương, liên hệ với thức ăn của lứa tuổi HS
II/ Phương pháp / kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng
- Động não
- Vấn đáp – tìm tòi
- Trực quan
- Dạy học theo nhóm
- Giải quyết vấn đề
III/ Chuẩn bị:
- Gv: Tranh phóng to hình 8.1 và sơ đồ 8.5 SGK
+ Mẫu vật: Đốt xương sống lợn ( bò) cưa đôi đã làm khô, vài chiếc xương đùi ếch.

TaiLieu.VN

Page 1

+ DC: 1 đoạn dây đồng: 1 đầu cuốn vào que tre, đầu kia buộc vào mẩu xương.
+ Đèn cồn, cốc.
+ HC: DD: HCl
- HS: Xem trước nội dung bài, mỗi nhóm chuẩn bị 1 vài xương đùi ếch ( hoặc sườn gà).
IV/ Tiến trình lên lớp:
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Bộ xương người chia làm mấy phần, kể ra? Nêu đặc điểm của từng phần?
(?) Cơ thể người có những loại khớp xương nào? Cho biết vai trò của từng loại khớp đó?
3/ Các hoạt động dạy học
a/ Khám phá:
Gv: Bộ xương người khi mới sinh ra có tới 300 chiếc. khi lớn lên, một số xương ghép lại
với nhau nên khi trưởng thành chỉ còn 206 chiếc. xương đùi là xương dài nhất trong cơ thể. Đối
với người cao 1,83m thì xương đùi dài tới 50 cm. Những thông tin đó cho ta biết xương có sức
chịu đựng rất lớn. Do đâu mà xương có khả năng đó?…. Nội dung bài học hôm nay sẽ giúp
chúng ta giải đáp thắc mắc này….
b/ Kết nối:
T gian

Hoạt động của thầy

11’

Hoạt động của trò

Hoạt động 1: Cấu tạo của xương
HS chỉ ra được cấu tạo của xương dài, xương dẹt và chức năng của nó
- Gv: Sức chịu đựng rất lớn của xương

có liên quan gì đến cấu tạo xương ...
Chắc chắn xương phải có cấu tạo đặc
I/ Cấu tạo của xương
biệt →
1/ Cấu tạo của xương dài
- Gv: Y/c hs nghiên cứu thông tin/sgk,
kết hợp quan sát hình 8.1 - 8.2/sgk. Thảo - HS: Tự thu thập thông tin, kết hợp
luận nhóm trả lời câu hỏi:
quan sát tranh vẽ hình 8.1 – 8.2 và trao
đỏi nhóm thống nhất ý kiến
(?) Cho biết các phần của xương dài?

TaiLieu.VN

Page 2


- HS: Gồm đầu xương và thân xương
- HS: Đầu xương:
+ Sụn bọc đầu sương → giảm ma sát
(?) Đầu và thân xương có cấu tạo như thế trong khớp xương.
nào? Nêu chức năng
+ Mô xương xốp gồm các nan xương
xếp theo kiểu vòng cung → phân tán
lực tác động, tạo các ô chứa tủy đỏ
xương.
- Thân xương:
- Gv: Y/c hs chú ý nội dung trong bảng
8.2

+ Màng (ở ngoài): mỏng → giúp
xương phát triển to về bề ngang.
+ Mô xương cứng (ở giữa) → chịu
lực, đảm bảo vững chắc.

(?) Cấu tạo hình ống, nan xương ở đầu
xương xếp vòng cung có ý nghĩa gì đối
với chức năng đỡ của xương?

+ Khoang xương (ở trong) → chứa
tủy, sinh hồng cầu.

- HS: Cấu tạo hình ống giúp xương
→ Liên hệ: người ta vận dụng kiểu Ct nhẹ và vững chắc.
hình ống của xương và cấu trúc hình - Nan xương ở đầu xương xếp vòng
vòm vào kỹ thuật xây dựng đảm bảo cho cung giúp phân tán lực .TD làm tăng
độ bền vững mà tiết kiệm được nguyên khả năng chịu lực.
liệu.
VD: Làm trụ cầu, vòm cửa…
- Xương có cấu tạo gồm màng xương,
- Gv: Từ các nội dung trên y/c hs tự rút mô xương cứng và mô xương xốp
ra kết luận
- Xương dài có cấu trúc hình ống, mô
xương xốp ở 2 đầu xương, trong xương
chứa tủy đỏ (ở trẻ em) hoặc tủy vàng ở

TaiLieu.VN

Page 3

người lớn.
2/ Cấu tạo xương ngắn và xương
dẹt

- Gv: Y/c hsh n/cứu SGK, kết hợp quan - HS: Tự thu thập thông tin trong SGK
sát hình 8.3/SGK.
(?) Hãy kể các xương dẹt và xương ngắn - HS: Tự liệt kê xương dẹt và xương
có ở cơ thể người?
ngắn (xương đốt sống, xương ngón tay
chân...)
(?) Xương dẹt và xương ngắn có cấu tạo
như thế nào?
- Cấu tạo:
+ Ngoài là mô xương cứng.
+ Trong là mô xương xốp gồm nhiều
nan xương và hốc trống nhỏ.
- Chức năng: Chứa tủy.

7’

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự to ra và dài ra của xương
HS chỉ ra được xương dài ra do sụn tăng trưởng, to ra nhờ các tế bào màng xương
II/ Sự to ra và dài ra của xương
- Gv: Y/c hs n/cứu SGK, kết hợp quan
sát hình 8- 4,5/SGK. chú ý tới vị trí của
sụn tăng trưởng.

- HS: Tự thu thập thông tin, kết hợp
uan sát hình vẽ.

(?) Cho biết vai trò của sụn tăng trưởng?
- HS: Sụn tăng trưởng có vai trò hóa
(?) Tại sao ở tuổi thiếu niên xương phát thành xương
triển nhanh, còn đến tuổi trưởng thành
xương phát triển chậm lại?

TaiLieu.VN

Page 4


- Gv: Liên hệ thực tế, giáo dục hs ý thức - HS: Vì ở tuổi thiếu niên do sụn phát
bảo vệ bộ xương chắc khẻo và y/c hs tự triển hóa thành xương, còn ở người
rút ra kết luận:
trưởng thành sụn hết khả năng phát
triển hoặc phát triển chậm.
(?) Vậy xương dài ra và to lên là do đâu?
- Xương to ra là nhờ các tế bào màng
xương phân chia.
- Xương dài ra do sự phân chia các tế
bào ở lớp sụn tăng trưởng.

15’

Hoạt động 3: Thành phần hóa học và tính chất của xương.
Thông qua thí nghiệm, HS chỉ ra được 2 thành phần cơ bản của xương có liên
quan đến tính chất của xương – liên hệ thực tế.
III/ Thành phần hóa học và tính
chất của xương

- Gv: Cho 1 nhóm H/s biểu diễn TN 0
trước lớp:
- Thả 1 xương đùi ếch vào cốc đựng
dung dịch HCl 10%.
- HS: Tự thực hiện
(?) Có hiện tượng đặc biệt nào xảy ra?
Giải thích?
(?) Sau 10 - 15 phút lấy ra thử uốn xem
xương cứng hay mềm? Tại sao?
- HS: Giải thích kết quả thí nghiệm
- Gv: Đốt xương khác trên ngọn lửa đèn
cồn, khi hết khói ( xương không cháy
nữa) bóp nhẹ phần xương đã đốt.
(?) Nhận xét hiện tượng xảy ra? giải

TaiLieu.VN

Page 5


thích?
(?) Từ các TN0 trên em có kết luận gì về
thành phần hóa học và tính chất của
xương?

? Tại sao xương người già giòn, dễ gẫy?

- HS: Nhận xét hiện tượng dựa theo kết
quả thí nghiệm
- Xương gồm 2 thành phần chính là

cốt giao (chất hữu cơ) và muối khoáng.
Sự kết hợp giũa 2 thành phần này làm
cho xương bền chắc và có tính mềm
dẻo.
- HS: Vì tỉ lệ cốt giao giảm

5’

Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài
GV: - Cho học sinh làm bài tập 1 ?SGK - 31.
- Chữa nhanh bài tập 1 (chấm điểm)
ĐA: 1 - b , 2 - g , 3 - d, 4 -c và 5 -a.
- Nêu cấu tạo và chức năng của xương dẹt và xương ngắn?

1’

Hoạt động 5: Hướng dẫn học ở nhà
- Học bài, làm bài tập 2,3.
- Chuẩn bị bài sau: Cấu tạo và tính chất của cơ

TaiLieu.VN

Page 6