Áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người phạm tội dưới 18 tuổi từ thực tiễn toà án nhân dân thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT
NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN QUỐC DŨNG

AP DỤNG HÌNH
PHAṬ

TU CO THƠI
HAṆ

ĐÔI

VỚI NGƯỜI PHẠM TỘI DƯƠI 18 TUỔI TƯ
THƯC̣
TIÊN TOA ÁN NHÂN DÂN THANH PHÔ HA
NÔỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

Hà Nội, 2018


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT
NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN QUỐC DŨNG

AP DỤNG HÌNH
PHAṬ

TU CO THƠI
HAṆ

ĐÔI

VỚI NGƯỜI PHẠM TỘI DƯƠI 18 TUỔI TƯ
THƯC̣
TIÊN TOA ÁN NHÂN DÂN THANH PHÔ HA
NÔỊ

Ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình
sự
Mã số: 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN VĂN THUÂN

Hà Nội, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luậ n văn la công trình nghiên cứu cua riêng
tôi.
Cá c kết qua nêu trong
Luâṇ

văn chưa được công bố trong bất ky công
trinh

nào khac. Cac số liệu, vi dụ va trich dẫn trong
Luâṇ

văn đam bảo tinh
chinh

xac, tin cậy va trung thưc.
Ngươi cam đoan

Nguyễn Quốc Dũng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1
Chương 1: NHỮ NG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤ NG HÌNH PHẠT TÙ
CÓ THỜ I HẠN ĐỐI VỚ I NGƯỜI P HẠM TỘI DƯ ỚI 18
TUỔ I..........................6
1.1.Khai
niêṃ

.......................................................................................................................6

1.2.Cơ sơ chi nh trị, phá p ly vê ap duṇ g hinh phaṭ tu co thơi đố i vơi ngươi
haṇ
pha
ṃ

tôị dươi 18 tuổ i ..........................................................................................................8

1.3.Nguyên t ắc xư l y ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi .......................................................22

1.4. Pháp luật hì nh sự một số nước vê hì nh phạt t ù có t hời hạn áp dụng với người
pha
ṃ

tôị dươi 18 tuổ i ........................................................................................................32

Chương 2 : THỰC TIỄN ÁP DỤNG HÌNH PHẠT TÙ CÓ THỜI HẠN ĐÔI
VỚ I NGƯỜI PHẠM TỘI DƯỚI 18 TUÔI
TAỊ
PHÔ HÀ
NÔỊ

TOÀ ÁN NHÂN DÂN THÀNH

....................................................................................................................35

2.1.Đặc điểm của người phạm tội dưới 18 t uổi khi áp dụng hình phạt tù có thời
hạn

...................................................................................................................................35

2.2.Thư tiễn ap duṇ g hinh phaṭ tu co thơi haṇ đối vơi ngươi dươi 18 tuổ i

c̣
phaṃ

tôị

taị địa bàn thanh phố Ha Nôị
..............................................................................................38
2.3.Đánh giá việc áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội từ thực tiễnthanh phố Ha Nôị
.......................................................................................38
Chương 3: CÁC G IẢI PHÁP B ẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG HÌNH PHẠT
TÙ CÓ THỜ I HẠN ĐỐI VỚ I NGƯỜ I PHẠM TỘI DƯỚ I 18 TUỔ I
...............53
3.1. Giai phap nâng c ao
hiêụ
pha
ṃ

qua ap duṇ g hi nh phaṭ t u co thơi haṇ đố i vơi ngươi

tôị dươi 18 tuổ i ........................................................................................................53

KẾT LUẬN .......................................................................................................................65


DANH
MUC̣

TÀI
LIÊỤ

THAM KHẢO ....................................................................67


DANH MỤC BẢNG
Bang 2.1. Bang tổn g
hơp̣

kết quả xet xư hình sự tại Toà án nhân dânt hành phố

Hà Nội .....................................................................................................................38
Bang 2.2. Bang tổn g hơ so sanh c ac vu ̣ an xet xư ngươi
p̣
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi

va cac vu ̣ an hi nh sư ̣ c ac loaị
................................................................................39
Bang 2.3. Bang tổng
hơp̣

so sanh ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi bi ̣ hinh phaṭ tu co

thơi haṇ so vơi cac hi nh phaṭ
khac.......................................................................41

MỞ ĐẦU

1. Tí nh cấp thi ết của đề
tài
Đảng và Nhà nước t a đã gi ành nhiều ưu tiên va đầu t ư cho sự phát triển
của
thanh, thiếu niê n và đ ã đ aṭ
đươc̣

những t hành quả to lớ n, nhờ đó nhiều t hế hệ t
hanh,

thiếu niên đ ã có nhiề u cốn g hiế n cho đất nươc . Tuy vâỵ , bước và nê n ki nh tế
thi
trường, bên caṇ h nhưng thanh, thiế u niên đ ang tich
cưc̣

phấ n đấu, vươn lên trong

hoc̣ tâp̣ cung như công viêc̣ thì môṭ số bô ̣ phâṇ thanh, thiế u niên có biểu hiện
lươI
biến g, thic h hương t hu,̣ thậm c hi bi ̣ cá m dỗ bơi cac tê ̣ nạn xa hôị , suy đồi vê
đạo đức, lối sống và ơ mức c ao l à t hực hiện những hành vi phạm tội gây ảnh
hưở ng xấu đến an ninh trật tự, thuần phong mỹ tục Việt Nam.
Nhà nước ta cũng đ ã ban hành nhiề u văn bản pháp l uật, xây dựng hệ thống
các
biện pháp xử l ý đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i, mà một trong những văn bản

quan trọng vê mặt pháp l ý là Bộ luật hình sự. Bộ luật này đã t hể hiện rõ nét
chinh
sách hì nh sự của Đảng và Nhà nước ta trong việc xử l ý ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 t uổi

là nhằm mục đích c hinh l à phò ng ngừa, cải t ạo, giáo dục họ trơ t hành công dân
có ich cho xã hội. . Một trong những biện pháp có hiệ u quả trong thực tiễn đó là
hình phạt tù có thời hạn. Tuy nhiên, nhìn nhận từ góc độ xây dựng pháp l uật
cũng như
thực tiễn áp dụng hì nh phạt này đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ I cho t hấy
việc

áp dụng hình phạt này vẫn còn bộc lộ những hạn chế và bất cập nhất định, đặc
biệt là trong điề u kiện ơ nước ta hiện nay. .Do đó cần nghiên cứu nghiêm túc vê
mặt lý luận và tổng kết đầy đủ, rõ ràng t hực tiễn áp dụng hình phạt tù có thời hạn
đối với
người phạm tội dưới 18 tuổi nhằm tì m t hêm các gi ải pháp ho àn thiệ n pháp
luật,
1


nâng cao hiệu quả áp dụng pháp l uật với mục đích giáo dục, cải tạo ngươi
phaṃ

tôị

dươi 18 tuổi bi phạt t ù có thời hạn trơ thành người có ich cho xã hội, có ý thức t
uân theo pháp l uật và các quy tắc c ủa đời sống xã hội, phòng ngừa họ phạm
tội mới đồng thơi đảm bảo phòng ngừa chung.
Với những l ý do đó t ac gi a mạnh dạn lựa chọ n đê t ài: “Áp g hì nh phạt t
d uṇ
ù
có thời hạn đ ối với người p hạm
tôị

dươi 18 tuổi tư t hực tiễn Toa á n nhân dân

thanh phố Ha Nôị " làm đê tài luận văn của mình.

2


2. Tì nh hì nh nghi ên cứu l i ên quan đến đề tài
Áp dụng hì nh phạt đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i l à một vấn đê phức t
ạp.

Tro ng kho a học pháp lý hình sự đã có nhiều công trình nghiên cứu vê hì nh phạt
nói
chung và áp dụng hình phạt đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i phạm tội nói riêng

như : 1) Luận án Tiế n sĩ Luật học: Các hình phạt chính trong luật hình sư Việt
Nam, của Nguyễ n Sơn [29 ]; 2) Luận văn thạc sĩ Luật học: Hình phạt tù trong luật
hình sư Việt Nam, những vấn đề lý luận va thưc tiễn, của Đào Tú Hoa [9 ]; 3) Luận
văn t hạc sĩ Luật học: Các hình phạt va biện pháp tư pháp áp dụng đổi với người
chưa thanh niên phạm tội theo luật hình sư Việt Nam (trên cơ sở nghiên cứu số
liệu thưc tế trên địa ban thanh phô Ha Nội) của Lưu Ngọc Cảnh[7]... và một số
bài viết được đ ãng trên các báo và tạp chi khoa học pháp lý vê lĩ nh vực này có
thể kể đến gồm các công trình s au: 1). GS.TSKH Lê Cảm, TS Đỗ Thi Phượng,
Tư pháp hình sư đối với
người chưa thanh niên: Những khía cạnh pháp lý hình sư, tố tụng hình sư, tội
phạm
học va so sánh luật học, Tạp chi Tò a án nhân dân, số 20, 2004 [4 ] ; 2) TS.
Dương Tuyêt Miên, Quyết định hình phạt đối vơi người chưa thanh niên phạm tội,
Tạp chi Luật học, số 4/2002 [19]; 3) Tri nh Đình Thể, Một số ý kiến về áp dụng
hình phạt tù đối với người chưa thanh niên phạm tội, Tạp chi Dân chủ và pháp l
uật, số 10/1997 [39]; 4) Nguyễ n Thanh Tr úc, Biện pháp miễn chấp hanh cố điều
kiện thời hạn còn lại của hình phạt tù đối vơi người ch ưa thanh niên ph ạm tội,
Tạp chi Nghiê n cứu lập pháp, số 20/2008 [30 ]; 5) Nguyễn Mai Bộ, Một số ý kiến
về chính sách hình sư đối với người chưa thanh niên phạm tội trong Bộ luật hình
sư 1999, Tạp c hi Nhà nươc và pháp luật, số 4/2001 [1 ]; 6) Đinh Vãn Quế, Quyết
định hình phạt đối với
ngươi chưa thanh niên phạm tội, Tạp chi Tòa án nhân dân, số
5/2001[26 ].
Mặc dù, c ác công trình trên đây đ ã nghiên cứu ơ nhiề u cấp độ và bì nh diện
khác
nhau nhưng c hư a có một công trình nghiên cứu c huyê n s âu và toàn diệ n vê áp
dụng

hình phạt t ù có t hơi hạn đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i, đ ặc biệt l à ơ địa
bàn

thành phố Hà Nội với cấp độ một luận văn thạc sĩ luật học
Do vậy, trong l uận văn này, tac gi a nghiên cứu vê hì nh phạt tù có thời hạn
áp
dụng đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i theo quy định c ủa Luật hì nh sự Việt
Nam

và t hực tiễn áp dụng hình phạt này để góp phần l àm s áng tỏ những những vấn đê
lý


luận, pháp luật có liên quan, t hực tiễn áp dụng hì nh phạt này ơ địa bàn thành phố
Hà Nội, từ đó đưa ra những kiế n nghi khả thi nhằm t ang cường hiệu lực và hiệu
quả áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người phạm tội dưới 18 tuổi.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đê tài là thông qua việc nghiên cứu lý l uận, pháp l
uật
vê hình phạt t ù có t hời hạn áp dụng đối vói ngươi

phaṃ

tôị dươi 18 tuổi và
thưc̣

tiễn

áp dụng hì nh phạt này t ại To a an nhân dân thanh phố Ha Nôị mà đán h gi á, nê u
kiến nghi gó p phần hoàn t hiện pháp l uật hình sự Việt Nam vê áp dụng hình phạt
này đối
với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i trên cả hai phương diện l à l uật thực định và
thực

trạng áp dụng hình phạt này.
3.2.Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nói trên l uận văn t ập trung nghiên cứu khái niệm
ngươi
pha
ṃ

tôị dươi 18 tuổ i, khái niệm, mục đích c ua hi nh phaṭ t u có thơi đố i vơi
haṇ

ngươi phạm tôị dưới 18 tuổ i, khái niệm, điề u kiện áp dụng hình phạt tù có thời
hạn
đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i theo quy đi nh c ủa pháp l uật hì nh sự Việt
Nam

từ năm 1945 đến nay.
Luận văn còn t ập tr ung nghiên cứu, phân tích, đá nh giá
thưc̣
phạt t ù có t hơi hạn đối với ngươi
phaṃ

tiễn áp dụng hình

tôị dươi 18 tuổ i thô ng qua số liệu và các
bản

án của Tò a án nhân dân dân thanh phố Ha Nôị trong những năm gần đ ây, t ừ đó
đưa ra gi ải pháp nhằm ho àn thiện pháp l uật cũng như nhằm nâng c ao hiệu quả
áp dụng hình phạt này trong thực tiễn.

4. Đối tươṇ g và phạm vi nghi ên cứu
4.1. Đối
tươṇ

g nghiên cưu
Đố i tươṇ g nghiên cưu cua l uâṇ


văn l a những vấn đê lý l uận, các quy
định
pháp l uật và t hực tiễn ap duṇ g hi nh phaṭ tu co t hơi haṇ đố i vơi ngươi

phaṃ

tôị dươi

18 tuổ i trên địa bàn thành phố Hà Nội.
4.2.
Phaṃ

vi nghiên cưu

vi nghiên cưu cua luâṇ văn l à về ap duṇ g hi nh phaṭ t u co thơi đối
Pha haṇ
ṃ

vơi ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i t heo quy điṇ h c ua c ác Bô ̣ luâṭ hinh sư ̣ Viêṭ
Nam


trên cơ sơ số liêụ
thưc̣

tiễn xet xư t aị To a an nhân dân t hanh phố Ha Nôị , thơi
gian

tư năm 2012 đế n nưa đầu năm 2018, trong đó tâp̣ tr ung nghiên cưu c ac số liêụ
áp dụng hình phạt này vớ thời gi an hơn 06 năm vơi 100 ban an đ ã ap duṇ g hinh
phaṭ tu

co thơi haṇ đối vơi ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i.

5. Cơ sở l ý l uận và phương pháp nghi ên cứu
Luận văn được nghiên cứu bằng các phương phá p l uận của c hủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưở ng, quan điểm của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chi Minh vê con
người và s ự phát triển của con người vê bảo vệ, chăm sóc, giáo dục t hanh t
hiếu niên; vê đấu tranh phòng chố ng tội phạm do người dươi 18 tuổi thực hiện
nói riêng và đấu tranh phò ng chố ng tội phạm nói c hung. Ngoài ra, trong quá trình
nghiên cứu luận văn còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể l à phương
phá p

phân tich, phương phá p so sánh, phương phá p tổng hợp, phương pháp

mô tả, phương
pháp thống kê, phương phap nghiên cưu tai liêụ , nghiê n cưu c ac ban an hinh sư ̣
đối
vơi bi ̣ cao la ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi...

Đi ểm mơi của l uận văn
Luận văn được nghiên cứu từ tổng thể các vấn đê lý l uận, các quy định
của pháp luật hình sự nước t a từ năm 1945 đến năm nưa đ ầu năm 2018 vê hì nh
phạt tù
có thời hạn áp dụng đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi, cũng như từ việc nghiên

cứu t hực tiễn, luận văn đ ã nêu lên những bất c ập, vướng mắc trong các quy định
của pháp l uật hình sự cũng như trong quá trình áp dụng hình phạt t ù có thời hạn
đối vơi
ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i. Từ đó mà đưa r a những đê xuất vê hướng giải
quyết

phù hợp nhằm hạn chế những sai lầm, khiếm khuyết trong quá trình xây dựng pháp
d
luật hì nh sự, trong thực tiễn áp dụnghình phạt t ù có t hơi hạn đối với ngươi
ư
phaṃ


ơi 18 tuổi, nhằm nâng cao hiệu quả của hình phạt này.

6. Ý nghĩ a l ý l uận và thực ti ễn

tôị

Những kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng:
- Vê lý luận: luận văn là công trình nghiên c ứu khoa học pháp l ý gó p phần

làm sáng tỏ một một số vấn đê lý luận, pháp l uật vê hình phạt tù có thời hạn áp
dụng đối

với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 t uổ i và thực tiễn áp dụng hì nh phạt này taị To a an
nhân

dân t hanh phố Ha Nôị . Trên cơ sơ đó luận văn đê xuất gi ải pháp có tinh khả
thi


nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng c ủa hình phạt đối với ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 t uổi

trên cả khia cạnh lập pháp và việc áp dụng pháp luật trong thực
tiễn.
- Về thưc tiễn: luận văn có t hể được sử dụng l àm tài liệu tham khảo trong

công tác học t ập tại ơ c ác viện nghiê n cứu vê khoa học pháp l ý và c ác cơ sơ
đào t ạo vê chuyên ngành l uật. .Kết quả nghiê n cứu c ủa luận vãn còn có t hể
được sử dụng để tham khảo trong quá trình tiếp tục ho àn t hiện hệ thống hì nh
phạt áp dụng đối với
ngươi
phaṃ

tội dươi 18 t uổ i, qua đó gó p phần nâng cao hiệu quả công t ác đấu
tranh

phò ng, c hống tội phạm và gi áo dục cải tạo ngươi

phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i ơ nước ta

hiện nay.

7. Kết cấu của l uận văn
Ngo ài phần Mơ đ ầu, Kết luận, Danh mục t ài liệu tham khảo và P hụ lục,
nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1 : Nh ững vấn đề lý luận về áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối
với
người phạm tội dưới 18 tuổi.
Chương 2: Thự c tiễn ap dụng hinh phạt tu co thơi
haṇ

đố i vơi ngươi phạm tội

dươi 18 tuổ i tại Toa an nhân dân thanh phố Ha Nội.
Chương 3: Giai phap bảo đảm áp dụng đúng hình phạt tù có thời hạn đối với
người phạm tội dưới 18 tuổi


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG HÌNH PHẠT TÙ CÓ
THỜI
HẠNĐỐI VỚI NGƯỜI
PHAṂ
1.1.

TÔ DƯỚI 18 TUÔI

Ị

Khái ni êṃ

1.1.1. Khá i niệm người phạm tội dươi 18
tuổi
Tại mỗ i quố c gi a, ngươi phạm tôị dươi 18 tuổ i co nhưng tên goị khac nhau
:
ngươi c hưa thanh niên, tre vi ̣ t hành niên và tre em. P háp luâṭ ơ c ac quố c gi a c
ung
đều có quy điṇ h cụ t hể về ngươi
phaṃ

tội dươi 18 tuổ i khac nhau, đa số đề u quy

điṇ h trong hê ̣ thố ng phap luâṭ về đô
̣ tuổi.
Ngo ai ra, công ươc Quố c tế về quyền tre em được Liên hơ quố c
p̣
đươc̣
tại Điều 1 thô ng qua ngay 20/11/1989: “ Trong
phaṃ
có nghĩ a là người dươi 18 tuổi, trư trương
hơp̣
thanh niê n sơm hơn”. Như vậy, có thể
đươc̣

quy địn h

vi cua Công ươc nay, tre em

ap duṇ g vơi tre em đo quy đi ṇ h t
uổ i
hiểu như sau: đô ̣ tuổ i cua tre em đươc̣

phap luâṭ Quố c tế quy điṇ h là ngươi dươi 18
tuổ i.
Đối vơi phap luâṭ hinh sư ̣ Viêṭ Nam, khai
niêṃ

ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi đươc̣

nha lam luâṭ sư duṇ g vơi tư cach la đối tươṇ g tac đôṇ g lên tôị phaṃ , ngoai ra con
mang
tinh phap ly, răn đe ma con mang y nghia chinh tri.̣ Ngươi
phaṃ
tư đu 14 tuổi đến 18 tuôị
phaṃ

tôị
thưc̣

tôị dươi 18 tuổ i la ngươi

hiêṇ cac hanh vi nguy hiểm cho xa hôị . Bô ̣
luâṭ

hinh sư ̣ năm 2015[24 ] quy điṇ h về ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi, ngươi
phaṃ

tôị tư đu 14

tuổi đế n dươi 18 tuổ i mơi phai chiụ trach
hinh sư.̣ Đối vơi ngươi phạm tội dươi 14
nhiêṃ
tuổi thi không phai chiụ trach nhiêṃ


hinh sư.̣ Ngươi phạm tội tư đu 14 tuổi đế n dươi 16
tuổi rất nghiêm troṇ g, tôị
phaṃ

đăc̣ biêṭ quy định tại khoản 2 Điề u 12 của Bộ luật hình
sự

2015, trừ tội phạm quy định tại các điề u 123, 134, 141, 142,143, 144, 150, 151, 168,
169,
170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 va
304 của Bộ luâṭ Hình sự 2015. Ngươi tư đu 16 tuổi đến dươi 18 tuổi phạm tội it
nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định tại các điều 134, 141,
171, 248, 249,
250, 251 và 252 của Bộ luật nay. Đồ ng thơi Bô ̣ luâṭ Hinh sư ̣ Viêṭ Nam năm 2015
con
đươc quy điṇ h taị điều 90 [24 ]đưa ra khai

niêṃ
ngươi tư đu 14 tuổ i đến dươi 18 tuổ i
thưc̣

ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi chi bao gồm

hiêṇ hanh vi nguy hiểm cho xa hôị . Ngoai
ra,


sư ̣ hiể u biết về phap luâṭ cua ho ̣ con haṇ chế nên thương co nhưng hanh đôṇ g bồ ng
bôṭ ,
thiế u suy nghi rồ i gây ra nhưng hâụ qua nghiêm troṇ g.
Trên cơ sơ tham khảo quan niệm vê ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi trong các văn

bản pháp luật thực định cũng như quy định trong các văn bản pháp luật quốc tế; từ
việc phân tích, so sánh các quan điểm, các quy định rất khác nhau đó tác giả đã
khẳng định rằng: “Người phạm tội dươi 18 tuổ i la ngươi chưa trương thanh phạm
tội ,la người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi thưc hiện hanh vi nguy hiểm cho xã hội
được quy định trong Bộ luật hình sư va họ phải chịu trách nhiệm hình sư về hanh
vi
của mình theo quy định của pháp luật hình sư”.
1.1.2. Khá i
niêṃ

về ap
duṇ

g hinh
phaṭ

tu đối vơi ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổi

Hinh phaṭ tu có thời hạn là môṭ loại hình phaṭ được quy điṇ h trong hầu hế t
phap luâṭ cac nước trên thế giới, trong đo co cả nươc ta. Hinh phaṭ tu
đươc̣

ap duṇ g

phổ biến va mang lại hiêụ quả cao trong viêc̣ giao duc̣ , cai taọ và phòng
ngươi tội phạm.
Taị Điều 38 Bô ̣ luâṭ hinh sư ̣ năm 2015 có quy điṇ h:“Tù có thời hạn la buộc
người bị kết án phải chấp hanh hình phạt tại cơ sở giam giữ trong một thời hạn
nhất định”[24 ]. Tu co thơi haṇ la hinh phaṭ tươc đoaṭ t ư ̣ do,
buôc̣

ngươi
phaṃ

tôị bi ̣

cách ly r a khoi xa hôị va
thưc̣

hiêṇ t hi hành an phaṭ tu t aị môṭ cơ sơ giam gi ư
trong

môṭ thời gian nhất đi ṇ h.
Muc̣

đích nhằm giao duc̣ ,
thưc̣

giao
duc̣

hiêṇ va tuân theo phap luật,

ho ̣ trơ thanh người co ich cho xa hội.
Hình phaṭ t u co thơi haṇ con cho phe p cac h ly nhưng ngươi có hanh vi,
mưc

đô ̣ nguy hiểm đối với xã hôị , đảm bao
đươc̣

phong ngừa chung cho to an xa hôị .

Ngo ài ra, hình phaṭ tu có thơi hạn co thơi haṇ tối thiểu l a 03 thang va mưc tố i đa
la
20 năm đố i vơi ngươi phaṃ

tội. Ban c hất cua no la gi ư
ngươi phaṃ
gây hại
đươc̣

tôị khô ng thể

cho xa hôị nhưng laị gây ra yếu tố tiêu
cưc̣

đố i vơi ngươi bi ̣ kết an.

Tiể u mục này tac gi a t ập trung phân tich khái niệm tù có t hời hạn để qua
đó
khẳng định một số luận điểm sau:
Thứ nhất, tù có thơi hạn là hình phạt điển hì nh nhất và l à hình phạt phổ
biến nhất có mặt ơ đa số các tội phạm được quy định trong phần c ác tội phạm
của Bộ luật hình sự.


Thứ hai, hình phạt t ù có thời hạn là một hình phạt nghiêm khắc vì người
bi kết án bi t ước quyền tự do, bi cách ly khỏi xã hội, họ phải lao động cải t ạo
trong trại giam dưói sự quản l ý và giám sát của lực lượng c ảnh s át. Chế độ cải
tạo c ũng như việc chấp hành hì nh phạt t ù có thời hạn theo Pháp lệnh t hi hành án
phạt tù và Nghi định của Chinh phủ quy định.
Thứ ba, hì nh phạt tù có thời hạn trong l uật hì nh sự Việt Nam tuy là biện
pháp
cưỡng c hế nghiêm khắc nhằm giáo dục c ải t ạo họ trơ t hành người có ich cho xã
hội

nhưng không mang tính chất trả thù hay hành hạ người bi kết án.
Tr ước khi đưa r a khái niệm áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội, thiết tưở ng c ần làm rõ khái niệm áp dụng hì nh
phạt. Trong kho a học luật hì nh s ự Việt Nam, áp dụng hì nh phạt được coi là một
loại hoạt động nhận t hức, một loại ho ạt động áp dụng pháp l uật c ủa cơ quan
xét xử. Theo đó, có thể đưa ra khái niệm: Áp dụng hình phạt l à việc Hội đồng
xét xử, trên cơ sơ hồ sơ vụ án và kết quả tranh t ụng t ại phiên toà, c ăn cứ các quy
định của pháp luật hình sự, lựa c họn lo ại và mức hì nh phạt tương ứng để áp dụng
đối với người bi kết án và nêu rõ trong bản án.
Từ việc khái niệm hình phạt tù có thời hạn và khái niệm áp dụng hì nh
phạt trên đây, t ác gi ả l uận văn mạnh dạn đưa ra khái niệm áp dụng hì nh phạt t ù
có thời hạn đối với người phạm tội dưới 18 tuổi như s au“ Áp dụng hinh phạt tu co
thơi hạn đố i vơi ngươi phạm tội dươi 18 tuổ i la việc Hội đồng xét xử, từ những
chứng cử buộc tội đã được chứng minh tại phiên toa xét xử, căn cứ cá c quy
định của pháp luật hình sư, ra bản án bắt buộc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18
phải chấp hanh hình phạt tại trại giam trong một thời gian nhất định nhằm giáo
dục cải tạo người
phạm tội trở thanh công dân có ích cho xã h ội”.
1.2. Cơ sơ c hi nh tri ,̣ phap l y về ap duṇ g hi nh phaṭ tu co t
hơi haṇ
pha
ṃ

đố i vơi ngươi

tôị dươi 18 tuổ i

1.2.1. Cơ sơ chi nh tri ̣ về ap dụng hinh p haṭ tu co t hơi
haṇ
dươi 18 tuổi

đối vơi ngươi
phaṃ

tôị


Với quan điểm nhất quán trong việc bảo vệ tre em, các quy đi nh c ủa
pháp luật hình sự đã dành sự quan t âm đặc biệt cho đối tượng tre em vi phạm
pháp luật, nhất là những trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội.


Có thể khẳng đi nh, con người và vấn đê bảo đ ảm quyề n con người l à
trung tâm của mọi ho ạt động xã hội. Quan điểm xuyên suốt thể hiệ n trong
đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam là luô n coi con người vừa
là mục tiêu, vừa l à động lực c ủa sự phát triển đất nước, trong đó tre em, người
dưới 18 tuổi được vi như măng non, l à nguồn hạnh phúc của gi a đình, tương l ai
của dân tộc, chủ nhân kế t ục sự nghiệp phát triển đất nước. . Đối với người dưới
18 tuổi nói chung, tre em nói riêng, quan điểm của Nhà nước ta là bảo vệ , chăm
sóc và giáo dục nhằm gi úp họ phát triển vê t hể c hất lẫn tinh t hần một các h tốt
nhất . Từ đó có những hệ thố ng văn bản pháp luật, nghi định… quy định vê quyền
bảo vệ cho tre em.
Tại Luật số 25/2004/QH11 của Quốc hội : Luật Bảo vệ, c hăm sóc và giáo
dục tre em Căn cứ vào Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩ a Việt Nam
năm
1992 đã được sửa đổi, bổ sung t heo Nghi quyết số 51/2001/QH10 ngày 25 tháng
12 năm 2001 của Quốc hội khoá X, kỳ họ p t hứ 10 l à một trong những Bộ luật đ
ầu tiên gồm 5 Chương và 60 Điều quy định rõ vê c ác quyề n của tre em được
hưở ng và nhà nước, xã hội phải có trách nhiệm bảo vệ, chăm sóc và giáo dục tre
em.

Do tình hì nh xã hội ngày càng phát triển, các quy định tại Luật bảo vệ ,
chăm sóc và gi áo dục tre em khô ng đ ủ đá p ứng các nhu cầu cũng như không đủ đ
ảm bảo quyề n và lợi ích c ủa tre em nên Đảng và nhà nước ta Căn cứ Hiến phá p
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩ a Việt Nam t ại Luật số: 102/2016/QH13 ngày
5/4/2016 quy định rõ Luật tre em. Luật này bổ sung và sửa đổi những quy định tại
Luật Bảo vệ , chăm sóc và gi áo dục tre em khô ng còn phù hợp với xu thế xã hội
hiện nay mà còn quy định vê quyền, bổn phận c ủa tre em; nguyê n tắc, biệ n
pháp bảo đ ảm t hực hiện quyề n tre em; tr ách nhiệm c ủa cơ quan, tổ chức, cơ sơ
giáo dục, gia đình, cá nhân trong việc thực hiện quyền và bổn phận của tre em.
Ngo ài các điều luật được Quốc hội thông qua, Đảng t a có Nghi quyết s ố:
48- NQ/ TW ngày 24/5/2005 vê chiế n lược xây dựng và ho àn t hiện hệ thống
pháp l uật Việt Nam đến năm 2010, định hường đến năm 2020 trong đó xác
định việc Xây dựng và hoàn thiệ n pháp l uật vê giáo dục - đ ào t ạo, khoa học công nghệ, y tế, văn hoá - t hông ti n, thể t hao, dân tộc, tôn giáo, dân số, gi a đình,


tre e m và c hinh s ách xã hội. Với mục tiêu xây dựng và ho àn thiện hệ t hống
pháp l uật đồng bộ, t hống nhất,


khả thi, công khai, mi nh bạc h t heo định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng
Nhà nước pháp quyê n xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và
vì nhân dân và đặc biệt là quan tâm đối với tre em – những thế hệ tương lai của đất
nước.
Khô ng chỉ c ác văn bản phá p l uật , nghi quyết mà Hiến pháp nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 cũng đ ã xác định: “Tre em được Nhà
nước, gia đì nh và xã hội bảo vệ, chăm sóc và gi áo dục; được tham gi a vào c ác
vấn đê vê tre em” quy định t ại Điề u 37[22]. Trên bì nh diện chi nh s ách hình sự
của Đảng và Nhà nước ta, thì Hiến phá p và phá p l uật luôn coi tre em, ngườ i
dưới 18 tuổi l à đối tượng cần bảo vệ , chăm sóc và quan tâm đặc biệt đối với cả
hai trường hợp, khi họ là chủ t hể của tội phạm cũng như khi họ l à nạn nhân của

tội phạm. Nhận t hức này đã được thể chế hóa trong c ác quy định c ủa pháp luật
hình sự, pháp luật tố t ụng hình sự, pháp l uật thi hành á n hình sự cũng như pháp
luật vê phò ng ngừa tội phạm. Đây là cơ sơ pháp l ý cho việc tiến hành các hoạt
động truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, đảm bảo
ngăn chặn, phò ng ngừa tội phạm, phát hiện chi nh xác, nhanh chó ng và xử lý
công minh, khô ng l àm o an người vô tội và
giáo dục cải tạo người phạm tội trơ thành công dân có ích cho xã
hội.
1.2.2.Cơ sơ phap l y về ap dụng hinh
phaṭ

tu co thơi
haṇ

đ ối vơi ngươi
phaṃ

tôị

dươi 18 tuổi
Viêc̣ xư ly ngươi
phaṃ

tôị dươi 18 tuổ i c ần co môṭ c hế tai, va chế tai đo
phai

đươc̣ quy điṇ h t hanh môṭ văn bản hay môṭ quy đi ṇ h nào đ ấy. Va cơ sơ pháp ly
để
xư ly người phạm tôị dươi 18 tuổi la nhưng quy điṇ h phap luật sau:
Theo quy đi nh của pháp l uật hi nh sư ̣ Vi êṭ Nam tư năm 1945 đế n

trươc
khi Bô ̣ l uâṭ hi nh sự năm 1985 co hi ệu thi hanh:
l ưc̣
Tro ng giai đoạn này c ác quy đi nh của pháp luật hình s ự quy định hình
phạt gắn vói các hành vi phạm tội ơ các văn bản pháp l uật khác nhau để xử l ý


đối với ngươi t hực hiệ n tội phạm và không có quy đi nh riêng vê mức hì nh
phạt đối với ngươi phạm tội dươi 18 tuổi. Phá p luật hì nh sự thời kỳ này còn thiếu
nhiê u và chưa đồng bộ, t hiếu c ụ t hể dần đến việc xử l ý đối với hành vi phạm tội
của ngư ơi dươi 18 tuổi còn nhiề u lúng t úng, chưa t hống nhất cả vê việc xác đi
nh độ t uổi phải c hịu trách nhiệm hì nh sự và c ả mức hình phạt đối với đối tượng
này (bao gồm mức án tối