LUẬN văn THẠC sĩ quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở các trường trung học phổ thông quận hà đông, thành phố hà nội

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
Cán bộ giáo viên
Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất
Công nghệ thông tin
Giáo dục và đào tạo
Hoạt động dạy học
Học sinh giỏi
Quản lý giáo dục
Thiết bị dạy học
Trung học phổ thông
Xã hội chủ nghĩa

Chữ viết đầy đủ
CBGV
CBQL
CSVC
CNTT
GD&ĐT
HĐDH
HSG
QLGD
TBDH
THPT
XHCN


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN

1. HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Tin học ở trường
trung học phổ thông
1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động dạy học môn Tin
học ở các trường trung học phổ thông
Chương CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN

Trang
3
17
17
26
35

2. TIN HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNGQUẬN
HÀ ĐÔNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

2.1. Khái quát về quận Hà Đông, thành phố Hà nội và các trường
trung học phổ thông quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tin học ở các Trường
Trung học phổ thông quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
2.3. Thực trạng và nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động
dạy học môn Tin học ở các trường trung học phổ thông quận
Hà Đông, thành phố Hà Nội
Chương BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ

43
43
46

53

3. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN HÀ ĐÔNG, THÀNH

70

PHỐ HÀ NỘI

3.1. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tin học ở các trường
trung học phổ thông quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
3.2. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

70
91
96
98
102

MỞ ĐẦU

2


1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ,

đòi hỏi giáo dục phổ thông phải có những bước tiến mới mạnh mẽ nhằm giúp
học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa,
chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nghị quyết số 29/NQ/TƯ chỉ rõ mục tiêu
giáo dục phổ thông đó là: “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành
phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định
hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,
chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin
học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát
triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Mục tiêu trên
chỉ rõ vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong đó có giáo dục Tin
học là nội dung cần được quan tâm chú trọng trong thời kỳ mới.
Tin học thực sự đã và đang là một trong những chìa khóa quan trọng
mở rộng cánh cửa kho tàng tri thức của nhân loại. Môn Tin học đã trở thành
môn học bắt buộc đối với học sinh cấp THPT, là môn học có những đặc thù
riêng, liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, kiến thức lý thuyết đi đôi với
thực hành. Tin học ngày càng có sức hấp dẫn lớn đối với lứa tuổi học sinh,
nhất là những học sinh ở khu vực thành thị, có điều kiện tốt về máy móc,
phương tiện tiếp cận với Tin học, thì hứng thú tìm hiểu về Tin học cũng tăng
theo. Môn Tin học giữ vai trò chủ đạo trong việc chuẩn bị cho học sinh khả
năng tìm kiếm, tiếp nhận, mở rộng tri thức và sáng tạo trong thời đại thông
tin, kết nối và toàn cầu hóa; hỗ trợ đắc lực học sinh tự học và tự nghiên cứu;
tạo cơ sở vững chắc cho việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số, phục vụ phát
triển nội dung kiến thức mới, triển khai phương thức giáo dục mới và hiện đại
cho tất cả các môn học.

3

Thời gian qua, HĐDH Tin học và quản lý HĐDH Tin học ở các trường
THPT nói chung, ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội nói
riêng đã đạt được nhiều kết quả quan trọng: mục tiêu dạy học tin học đã từng
bước được chuẩn hóa; nội dung chương trình, hình thức, phương pháp dạy học
cơ bản thích ứng với đối tượng đào tạo; đội ngũ giáo viên giảng dạy tin học
bước đầu được chuẩn hóa cơ bản đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng; hệ
thống cơ sở vật chất, phòng học chuyên dùng, máy móc, các phần mềm học tập,
trang thiết bị kỹ thuật đã được được đầu tư cơ bản, chuyển giao công nghệ cho
các trường; việc quản lý hoạt động dạy, hoạt động học môn Tin học được các
trường THPT quan tâm, chú trọng. Tuy nhiên, từ thực tiễn tổ chức HĐDH Tin
học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội còn những hạn chế
như: nhận thức và trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo ở một số trường có nội
dung chưa toàn diện, kịp thời; quản lý việc thực hiện nội dung, chương trình
giảng dạy Tin học còn mang tính hình thức; quản lý việc soạn bài, lên lớp, kiểm
tra và đánh giá giờ dạy của giáo viên Tin học chưa được thường xuyên, công tác
chỉ đạo đổi mới phương pháp giảng dạy và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tin học
có trường thực hiện chưa kiên quyết, tính hiệu quả chưa cao; quản lý máy móc,
trang thiết bị dạy học ở một số trường còn có biểu hiện đơn giản.
Thực trạng trên đòi hỏi phải có sự nghiên cứu để tìm ra những biện
pháp hữu hiệu để quản lý HĐDH môn Tin học một cách chặt chẽ, hiệu quả,
góp phần nâng cao chất lượng dạy học của các trường.
Với những lý do trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt động
dạy học môn Tin học ở các trường trung học phổ thông quận Hà Đông, thành
phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Trên thế giới, quản lý trong nhà trường phổ thông được đặt ra từ rất
sớm. Các nhà nghiên cứu quản lý Xô viết nhận định rằng: kết quả toàn bộ

4

hoạt động dạy học của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng
đắn, hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên.
V.A.Xukhomlinxki, V.P.Xtrezicondin, Jaxapob đã nghiên cứu và đề ra
một số vấn đề quản lý của Hiệu trưởng trường phổ thông như phân công nhiệm
vụ của Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng. Riêng V.A.Xukhomlinxki đặc biệt coi
trọng sự trao đổi giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng để tìm ra cách quản lý
hoạt động dạy học tốt nhất. Tác giả cho rằng những cuộc trao đổi này như đòn
bẩy, nảy sinh ra những dự định mà sau này trong công tác quản lý được phát
triển trong lao động sáng tạo của tập thể sư phạm.
Nhà sư phạm J.A Cômenxki (1592 - 1670) khi đặt nền móng cho hệ
thống các nhà trường cũng đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động dạy học của
người giáo viên Ông đã đưa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên.
Theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự
vật, hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên
dùng uy quyền bắt buộc, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông cũng đã
nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị lớn như: nguyên tắc trực quan;
nguyên tắc phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và
liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu
của học sinh; dạy học phải thiết thực; dạy học theo nguyên tắc cá biệt…
Sách, giáo trình, tài liệu về quản lý giáo dục tiêu biểu có một số công
trình của các tác giả như: Phạm Minh Hạc - Một số vấn đề về quản lý giáo
dục và Khoa học giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội (1986); Nguyễn
Ngọc Quang - Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục, Trường
cán bộ, quản lý Trung ương I, Hà Nội (1989); Trần Kiểm - Khoa học quản
lý giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội (2004); Bùi Minh Hiền, Đặng
Quốc Bảo, Vũ Ngọc Hải - Quản lý giáo dục, Nhà xuất bản ĐHSP, Hà Nội,
(2006)... Các công trình đã được các tác giả khai thác, tiếp cận dưới góc độ

5

quản lý giáo dục, đã được ứng dụng rộng rãi và mang lại một số hiệu ứng
tích cực trong quản lý nói chung, quản lý giáo dục, quản lý trường học nói
riêng.
Ngoài những tài liệu dưới dạng sách, giáo trình, tài liệu như đã nêu,
trước yêu cầu của thực tiễn ở các trường THPT là đổi mới công tác quản lý
HĐDH ở tất cả các môn học, nhiều học viên cao học quản lý giáo dục đã đi
vào nghiên cứu thực trạng quản lý HĐDH ở các trường THPT và đề xuất
những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quản trong công tác quản
lý HĐDH ở một số môn học cụ thể.
Trong các nhà trường phổ thông, HĐDH là hoạt động trọng tâm. Chính
vì vậy cũng có rất nhiều cán bộ quản lý trong cả nước tập trung nghiên cứu về
các biện pháp quản lý nhà trường, trong đó có quản lý HĐDH, có thể kể đến
luận văn thạc sĩ của các tác giả sau:
Tác giả Lê Thị Bạch Tuyết với đề tài “Một số biện pháp phát triển đội
ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ở Quận 5 Thành phố Hồ Chí Minh” đã
góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm về quản lý giáo dục và đội ngũ cán bộ
quản lý giáo dục, chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học, đồng
thời chỉ ra thực trạng và đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng cán bộ
quản lý của trường tiểu học. Tuy nhiên, đề tài vẫn chưa đi sâu, phân tích các
hoạt động quản lý hoạt động học của các giáo viên ở trường tiểu học.
Tác giả Trần Thị Hồng Sâm với luận văn "Một số biện pháp quản lý
HĐDH ở các trường tiểu học quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng" đã làm
hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý HĐDH ở các trường tiểu học: Quản lý,
quản lý giáo dục, quản lý nhà trường; HĐDH, quản lý HĐDH; chất lượng
HĐDH; vấn đề quản lý HĐDH ở các trường tiểu học; sự cần thiết phải quản
lý nâng cao chất lượng HĐDH và những định hướng đổi mới giáo dục tiểu
học và phát triển giáo dục của quận Hồng Bàng. Trên cơ sở nghiên cứu lý

6


luận, khảo sát thực trạng quản lý HĐDH các trường tiểu học của quận Hồng
Bàng, tác giả đã đề xuất 7 biện pháp nhằm quản lý tốt hơn HĐDH ở các
trường tiểu học trên địa bàn Quận.
Với đề tài “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Lộc Bình,
tỉnh Lạng Sơn giai đoạn hiện nay”, tác giả Vi Văn Hạ đã chỉ ra thực trạng đội
ngũ giáo viên và thực trạng các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên
của các trường tiểu học huyện Lộc Bình. Qua đó dự báo quy mô phát triển giáo
dục tiểu học và những điều kiện ảnh hưởng tới đội ngũ giảng viên tiểu học đã
cho thấy những ưu điểm và hạn chế trong công tác quản lý, phát triển đội ngũ
giảng viên như: công tác đào tạo, bồi dưỡng trình độ chuyên môn nghiệp vụ của
giáo viên. Qua thực trạng, đề tài đã đề xuất ra một số biện pháp nhằm nâng cao
hiệu quả quản lý hoạt động cho giáo viên tiểu học.
Trong luận văn "Quản lý HĐDH của hiệu trưởng tiểu học huyện Yên
Lập - tỉnh Phú Thọ", tác giả Hoàng Thị Hoài Phương đã khái quát lịch sử
nghiên cứu về quản lý HĐDH của hiệu trưởng; khái quát những vấn đề lý
luận về công tác quản lý HĐDH của người hiệu trưởng.
Tập trung nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động dạy học ở các nhà
trường có các công trình khoa học như: Viên Thị Dung (2002), với luận văn thạc
sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục về "Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của
Hiệu trưởng trường tiểu học tại thành phố Thanh Hoá"; Nguyễn Tuấn Huy
(2005), với luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục về “Biện pháp quản
lý hoạt động dạy học ở trường Tiểu học của Phòng Giáo dục huyện Yên Lạc tỉnh Vĩnh Phúc”; Nguyễn Thanh Tịnh (2006), với luận văn thạc sỹ chuyên ngành
Quản lý giáo dục về “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học đối với trường Tiểu
học của Phòng Giáo dục quận 1- Thành phố Hồ Chí Minh”.
Tác giả Trịnh Thị Thu Huyền với luận văn thạc sĩ "Quản lý HĐDH các
trường tiểu học của Phòng Giáo dục quận Hải An, thành phố Hải Phòng trong

7


bối cảnh đổi mới" năm 2015. Trong luận văn của mình, tác giả Trịnh Thị Thu
Huyền đã khái quát cơ sở lý luận có liên quan đến đề tài đặc biệt là nội dung
quản lý HĐDH ở trường tiểu học của phòng giáo dục trong bối cảnh mới, việc
quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ở các trường tiểu học và các yếu tố
ảnh hưởng đến công tác quản lý của Phòng Giáo dục đối với HĐDH tiểu học
trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo
sát và phân tích thực trạng về số lượng, chất lượng học sinh, thực trạng giáo
viên, cán bộ quản lý; thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ công tác dạy
học; thực trạng HĐDH ở các trường tiểu học quận Hải An, tác giả đã đề xuất
5 biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và công tác quản lý HĐDH ở
các trường tiểu học quận Hải An.
Các đề tài luận văn đã đi sâu đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy
học ở các trường tiểu học, nêu cách thức khắc phục hạn chế yếu kém trong
quản lý hoạt động dạy học, từ đó chỉ ra biện pháp thực hiện nhằm nâng cao
chất lượng quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học cho phù hợp với
tình hình thực tiễn đặt ra.
Luận văn thạc sĩ “Quản lý hoạt động dạy học trong quá trình đào tạo
nghề ở trường trung cấp nghề cơ khí I Hà Nội”, của Đỗ Thanh Cường (2010)
đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học trong quá trình đào tạo nghề,
khảo sát thực trạng quản lý dạy học trong quá trình đào tạo nghề ở trường
trung cấp nghề cơ khí I Hà Nội và đưa ra 6 biện pháp quản lý dạy học trong
quá trình đào tạo nghề ở trường trung cấp nghề cơ khí I Hà Nội.
Luận văn thạc sĩ “Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy ở các
trường Trung học phổ thông thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu”
của tác giả Phan Ngọc Huỳnh (năm 2010); “Biện pháp quản lý dạy học môn
Vật Lý ở trường Trung học phổ thông Nguyễn Viết Xuân tỉnh Vĩnh Phúc” của
tác giả Tô Thế Long (2011), “Quản lý hoạt động dạy học môn Địa Lý ở các

8


trung tâm giáo dục thường xuyên ở thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả
Nguyễn Thị Minh Loan (2015)
Luận văn thạc sĩ “Quản lý dạy học Tiếng Anh ở các trường Trung học
phổ thông huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương trong bối cảnh hội nhập quốc tế”
của tác giả Dương Văn Trung (2012) đã luận giải vai trò của việc quản lý dạy
học môn Tiếng Anh trong bối cảnh hội nhập quốc tế, làm rõ các khái niệm về
quản lý, quản lý dạy học, nhất là quản lý dạy học môn Tiếng Anh, chỉ ra các
nội dung quản lý và yếu tố tác động đến quản lý dạy học môn Tiếng Anh,
phân tích thực trạng và đề xuất 5 giải pháp nâng cao chất lượng quản lý dạy
học Tiếng Anh ở các trường THPT huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương trong
bối cảnh hội nhập quốc tế.
Luận văn thạc sĩ “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ Văn
ở các trường Trung học phổ thông có học sinh dân tộc thiểu số tại huyện
Quang Bình, tỉnh Hà Giang” của tác giả Phạm Thị Hương (2012) đã luận giải
đặc điểm hoạt động dạy và học môn Ngữ văn ở trường THPT có học sinh
người dân tộc thiểu số, làm rõ các khái niệm về quản lý, quản lý dạy học, nhất
là quản lý HĐDH môn Ngữ Văn ở các trường Trung học phổ thông có học
sinh dân tộc thiểu số tại huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang, chỉ ra các nội
dung quản lý và yếu tố tác động đến quản lý dạy học môn Ngữ Văn ở các
trường Trung học phổ thông có học sinh dân tộc thiểu số tại huyện Quang
Bình, tỉnh Hà Giang, phân tích thực trạng và đề xuất 7 giải pháp nâng cao
chất lượng quản lý dạy học môn Ngữ Văn ở các trường Trung học phổ thông
có học sinh dân tộc thiểu số tại huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang.
Luận văn thạc sĩ “Quản lý dạy học dạy học môn Tiếng Việt tại các
trường Tiểu học vùng dân tộc thiểu số huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai” của tác

9


giả Hà Bảo Trâm (2012) đã luận giải vai trò của việc quản lý dạy học môn
Tiếng việt trong bối cảnh hội nhập quốc tế, làm rõ các khái niệm về quản lý,
quản lý dạy học, nhất là quản lý dạy học môn Tiếng việt tại các trường tiểu học
vùng dân tộc thiểu số huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, chỉ ra các nội dung quản lý
và yếu tố tác động đến quản lý dạy học môn Tiếng Việt, phân tích thực trạng và
đề xuất 5 giải pháp nâng cao chất lượng quản lý dạy học Tiếng việt tại các
trường Tiểu học vùng dân tộc thiểu số huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.
Luận văn thạc sĩ “Quản lý HĐDH ở trường Cao đẳng nghề Vinashin”
của Nguyễn Quang Vũ (2013) đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học
và khảo sát thực trạng quản lý dạy học trong quá trình đào tạo nghề ở trường
Cao đẳng nghề Vinashin và đưa ra 8 biện pháp để nâng cao chất lượng HĐDH
trong từng giai đoạn thực tiễn của nhà trường sẽ góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo.
Luận văn thạc sĩ“Quản lý HĐDH môn Toán ở các trường Trung học phổ
thông huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội hiện nay” của Kiều Thị Lệ Thủy
(2014) đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý HĐDH và khảo sát thực tiễn về
quản lý hoạt động môn Toán trong trường THPT ở huyên Mê Linh, thành phố
Hà Nội, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng
dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Mê Linh trong giai đoạn hiện nay.
Bên cạnh các đề tài luận văn còn có các bài viết của các nhà quản lý
giáo dục, các giáo viên tâm huyết với nghề trên báo giáo dục về vấn đề quản
lý hoạt động dạy học như: Thạc sĩ Hồ Đăng Quang (2015) “Biện pháp quản
lý hoạt động dạy học của giám đốc trung tâm ngoại ngữ trên địa bàn thành
phố Huế”. Bài báo đã đi sâu đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học và
đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của giám đốc các trung
tâm ngoại ngữ ở địa bàn thành phố Huế, trong đó tập trung vào ba nhóm biện

10


pháp cơ bản là quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên, đào tạo, bồi dưỡng
đội ngũ và quản lý quá trình học tập của học viên; Thạc sĩ Lê Ngộ, trưởng
phòng Giáo dục tiểu học Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế (2012)
“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà trường của hiệu trưởng
trường tiểu học”. Bài báo giới thiệu một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản
lý nhà trường của hiệu trưởng trường tiểu học như: chú trọng công tác xây
dựng kế hoạch; thực hiện nghiêm túc, đúng quy trình đánh giá giáo viên tiểu
học theo Chuẩn nghề nghiệp; tổ chức, quản lý hiệu quả việc tổ chức dạy học 2
buổi/ngày; phân công giáo viên giảng dạy đi theo lớp trong một số năm học;
hình thành văn hóa dự giờ trong hội đồng nhà trường.
Kết quả chủ yếu trong những luận văn trên cho thấy HĐDH được tiếp
cận nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Khái quát được những vấn đề
cơ bản về lý luận quản lý HĐDH, làm sáng tỏ cấu trúc của HĐDH. Các tài
liệu nghiên cứu xoay quanh quản lý HĐDH chỉ rõ những dấu hiệu cơ bản về
HĐDH, sự cần thiết phải tăng cường quản lý HĐDH. Các tác giả đã chủ yếu
tập trung nghiên cứu các đề tài về biện pháp quản lý HĐDH nhưng lại có sự
khác nhau về cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu, về phạm vi nghiên cứu và về
địa bàn nghiên cứu.
Về dạy học môn tin học và quản lý dạy học môn Tin học, đã có một số
công trình tiếp cận nghiên cứu, cụ thể như:
Tác giả Phạm Cao Chuyên với đề tài “Các biện pháp tăng cường
quản lý dạy học Tin học ở Trung tâm Bồi dưỡng Bách khoa thành phố Hải
Phòng”, luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, năm 2003. Tác giả Đỗ Kim Thành
nghiên cứu về: “Các biện pháp quản lý quá trình đào tạo ngành tin học - Hệ
trung cấp chuyên nghiệp tại trường trung cấp kỹ thuật nghiệp vụ Phú Lâm thành phố Hồ Chí Minh” (2006). Tác giả Trần Hưởng với đề tài “Một số giải

11

pháp quản lý hoạt động giảng dạy Tin học ở trường Cao đẳng sư phạm Quảng
Nam”, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, năm 2006,
Luận văn thạc sĩ “Phát triển đội ngũ giáo viên tin học trung học phổ
thông thành phố Hải Phòng theo quan điểm chuẩn hóa” của tác giả Nguyễn
Kim Hoằng (2013) đã luận giải các khái niệm về đội ngũ giáo viên THPT, chuẩn
hóa đội ngũ giáo viên tin học THPT nhất là khái niệm phát triển đội ngũ giáo
viên tin học trung học phổ thông thành phố Hải Phòng theo quan điểm chuẩn
hóa, từ đó phân tích đặc điểm dạy học môn tin học, đặc điểm đội ngũ giáo viên
giảng dạy môn tin học, những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên
tin học trung học phổ thông thành phố Hải Phòng theo quan điểm chuẩn hóa,
phân tích thực trạng đội ngũ giáo viên tin học và phát triển đội ngũ giáo viên tin
học trường THPT thành phố Hải Phòng, đồng thời tác giả đề xuất 3 nhóm giải
pháp phát triển đội ngũ giáo viên tin học THPT thành phố Hải Phòng.
Hầu hết các đề tài trên đều tập trung luận giải những vấn đề lý luận về
quản lý, quản lý nhà trường, quản lý HĐDH, khảo sát, đánh giá thực trạng
HĐDH và đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH Tin học ở các trường, Trung
tâm giáo dục và Cao đẳng, THPT ở một số địa phương.
Như chúng ta đã biết, quản lý HĐDH được thực hiện ở nhiều cấp quản lý,
nhiều bậc học chứ không phải riêng một cấp nào, bậc nào. Thực tiễn qua một số
công trình nghiên cứu cho thấy, chưa đề cập nhiều về việc quản lý HĐDH môn Tin
học ở các trường THPT. Đặc biệt là chưa có đề tài nào nghiên cứu các biện pháp
quản lý HĐDH Tin học ở các trường THPT trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố
Hà Nội. Chính vì vậy, việc nghiên cứu quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường
THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội thực sự cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.

12

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở luận giải cơ sở lý luận , thực tiễn về HĐDH môn Tin học và
quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT, luận văn đề xuất các biện
pháp quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành
phố Hà Nội hiện nay góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học,
chất lượng GD&ĐT ở các trường THPT trên địa bàn.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận về HĐDH môn Tin học và quản lý HĐDH môn
Tin học ở các trường THPT.
Khảo sát, đánh giá thực trạng HĐDH môn Tin học và quản lý HĐDH
môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Đề xuất và khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của biện pháp quản
lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý HĐDH ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
* Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề quản lý HĐDH môn Tin học ở 4
trường THPT trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội (THPT chuyên
Nguyễn Huệ, THPT Hà Đông, THPT Quang Trung, THPT Lê Quý Đôn).
Các số liệu điều tra, khảo sát lấy từ năm 2013 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà Nội đã
được đưa vào dạy chính khóa bắt đầu từ năm học 2005 - 2006. Do đó quản
lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, thành phố Hà

13

Nội là vấn đề có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn đối với việc
nâng cao chất lượng giáo dục học sinh phổ thông hiện nay. Nếu trong quá
trình tổ chức dạy học, các chủ thể quản lý thực hiện tốt các vấn đề như: Tổ
chức giáo dục nâng cao nhận thức của các lực lượng sư phạm; Chỉ đạo bồi
dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Tin học; đổi
mới công tác quản lý hoạt động giảng dạy bộ môn; xây dựng quy chuẩn chất
lượng dạy và học môn Tin học; ban hành hệ thống các văn bản quản lý dạy
học; bảo đảm đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học môn Tin
học,... sẽ quản lý được HĐDH môn Tin học, góp phần nâng cao chất lượng
dạy học môn học này nói riêng và chất lượng dạy học - giáo dục nói chung ở
các trường THPT trên địa bàn hiện nay.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam về giáo dục, đào tạo và quản lý giáo dục.
Vận dụng các phương pháp hệ thống - cấu trúc, lôgíc - lịch sử và
thực tiễn trong nghiên cứu khoa học để phân tích tổng hợp đánh giá các
vấn đề nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học
chuyên ngành và liên ngành, bao gồm các phương pháp chủ yếu sau:
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Trên cơ sở phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu
lý luận về dạy học - giáo dục, quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu về
vấn đề quản lý HĐDH - giáo dục của các tác giả trong và ngoài nước có liên
quan để xây dựng cơ sở lý thuyết cho nghiên cứu đề tài.

14

Nghiên cứu các chỉ thị, nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam; các văn
bản, chỉ thị, hướng dẫn của Bộ, Sở GD&ĐT Hà Nội về giáo dục, dạy học, quản
lý giáo dục, quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT; các sách chuyên
khảo, công trình, đề án, đề tài nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn khoa học
quản lý giáo dục, các bài viết, bài báo có liên quan đến HĐDH môn Tin học ở
các trường THPT. Qua đó rút ra nhận định trong đánh giá các kết luận và luận
giải các quan điểm, tư tưởng có liên quan đến luận văn.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp trưng cầu ý kiến
+ Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Dùng phiếu hỏi để trưng cầu ý
kiến của 20 CBQL các trường, 5 tổ trưởng chuyên môn, 25 giáo viên Tin học,
200 học sinh ở các trường THPT chuyên Nguyễn Huệ, THPT Hà Đông,
THPT Quang Trung, THPT Lê Quý Đôn; khảo sát về thực trạng dạy học môn
Tin học, thực trạng các biện pháp quản lý dạy học môn Tin học và mức độ
cần thiết, mức độ khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất.
+ Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành phỏng vấn trực tiếp 3
CBQL, 5 giáo viên dạy Tin học và 5 học sinh ở các trường THPT khảo sát về
các biện pháp quản lý dạy học môn Tin học.
- Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát các HĐDH Tin học ở các
trường THPT chuyên Nguyễn Huệ, THPT Hà Đông, THPT Quang Trung, THPT
Lê Quý Đôn trên địa bàn nghiên cứu nhằm đưa ra những đánh giá về thực trạng.
- Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của một số lãnh đạo,
chuyên viên Sở GD&ĐT Hà Nội, các nhà giáo có kinh nghiệm, có trình độ
trong công tác quản lý, giảng dạy Tin học trên địa bàn quận để rút ra kết luận
hợp lý nhất cho vấn đề nghiên cứu đề tài.
- Phương pháp phân tích tổng kết kinh nghiệm: Thông qua các đề án, báo
cáo sơ, tổng kết công tác giáo dục đào tạo và quản lý giáo dục của ngành giáo dục,
các trường THPT quận Hà Đông thành phố Hà Nội nhằm khảo sát, đánh giá

15


HĐDH môn Tin học và xây dựng các biện pháp quản lý HĐDH môn Tin học.
Nhóm phương pháp bổ trợ
Sử dụng toán thống kê: Sử dụng toán học thống kê để xử lý các số liệu
của phiếu điều tra.
7. Ý nghĩa của luận văn
Luận văn góp phần luận giải, làm rõ các cơ sở lý luận về HĐDH nói
chung và HĐDH môn Tin học nói riêng hiện nay. Chỉ ra một số vấn đề về
thực trạng HĐDH môn Tin học ở các trường THPT quận Hà Đông, từ đó xác
định các yêu cầu và các biện pháp quản lý có hiệu quả HĐDH môn Tin học ở
các trường THPT trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể cung cấp thêm những luận cứ
khoa học giúp các nhà quản lý tham khảo đề xuất quản lý HĐDH môn Tin
học ở các trường THPT hiện nay.
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu,
nâng cao chất lượng giảng dạy môn tin học ở các nhà trường nói chung và các
trường THPT nói riêng, đồng thời có thể vận dụng vào trong bồi dưỡng
CBQL, giáo viên tin học các trường THPT hiện nay.
8. Kết cầu của luận văn
Luận văn được kết cầu gồm: Mở đầu, 3 chương (8 tiết), kết luận, kiến
nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục.

16


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

MÔN TIN HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Môn Tin học ở trường trung học phổ thông
Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau về Tin học nhưng sự khác nhau đó
chỉ ở phạm vi các lĩnh vực được coi là Tin học, còn bản chất là thống nhất về
nội dung: “Tin học (informatic) là ngành khoa học có mục tiêu phát triển và
sử dụng máy tính điện tử để nghiên cứu cấu trúc, tính chất của thông tin,
phương pháp thu thập, lưu trữ, tìm kiếm, biến đổi, truyền thông tin và ứng
dụng vào các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội”.
Giáo dục tin học có sứ mạng chuẩn bị cho học sinh khả năng chủ động
tìm kiếm, tiếp nhận, mở rộng tri thức và sáng tạo trong thời đại cách mạng
công nghiệp lần thứ tư, kết nối và toàn cầu hóa. Tin học có ảnh hưởng đến
cách sống, cách suy nghĩ và hành động của con người trong thời đại công
nghệ kĩ thuật số và sản xuất thông minh mang tính toàn cầu hóa, là công cụ
hiệu quả hỗ trợ biến việc học thành tự học suốt đời
Với cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Tin học là môn học nằm trong
nội dung, chương trình giáo dục cho người học trong các nhà trường nhằm
trang bị cho người học những kiến thức lý thuyết và thực hành tin học cơ bản

17


giúp người học có thể tự học tập và thích ứng với những biến đổi nhanh
chóng của cách mạng công nghệ thông tin
Việc dạy và học môn Tin học ở các nhà trường có nhiều những đặc
điểm quan trọng đó là: Việc học lý thuyết luôn luôn gắn liền với khâu thực
hành; nhiều kiến thức bài học được diễn đạt thông qua các bước thực hành và
thao tác cụ thể trên máy tính; một số bài học được diễn đạt hoàn toàn thông
qua các thao tác cụ thể với phần mềm; kiến thức môn học gắn liền với công
nghệ,... Tuy nhiên trên thực tế các nhà trường và giáo viên vẫn đang gặp các

khó khăn phát sinh từ rất nhiều nguyên nhân: không có hoặc không đủ phòng
thực hành, bất cập trong chương trình sách giáo khoa với thực tế, một số phần
mềm giảng không phù hợp với hệ điều hành đang cài đặt...
Với những đặc điểm trên nếu một tiết học, học sinh không được thực
hành, chỉ học lý thuyết suông thì điều này ảnh hưởng đến chất lượng cũng như
kỹ năng thực hành của các em. Đó là những khó khăn chủ yếu trong dạy và học
môn Tin học mà hầu như các nhà trường phổ thông đã và đang gặp phải đòi hỏi
các lực lượng quản lý giáo dục phải có cách giải quyết phù hợp
Giáo dục THPT được thực hiện trong ba năm học, từ lớp 10 đến lớp 12,
dành cho thanh thiếu niên có độ tuổi từ 15 tuổi trở lên; nhằm giúp học sinh
củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục Trung học cơ sở, hoàn thiện
học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng
nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển,
tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao
động [37, tr.20]
Như vậy, căn cứ vào mục tiêu đã được luật định, mục tiêu cụ thể của
cấp THPT được xây dựng, thể hiện qua yêu cầu học sinh học xong bậc THPT
phải đạt được ở các mặt giáo dục: tư tưởng, đạo đức lối sống; học vấn kiến
thức phổ thông, hiểu biết kỹ thuật hướng nghiệp; kỹ năng học tập và vận dụng
kiến thức; về thể chất và xúc cảm thẩm mỹ. Những yêu cầu này đảm bảo thực
hiện mục tiêu chung của giáo dục là “Đào tạo con người Việt Nam phát triển

18


toàn diện”. Song để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng toàn diện thì ngoài
những giá trị truyền thống, còn có những giá trị mới phải bồi dưỡng cho học
sinh như khả năng tư duy, phê phán, năng lực hợp tác và làm việc độc lập, kỹ
năng sử dụng tin học, ngoại ngữ, năng lực quản lý… Do đó, mục tiêu cụ thể
của giáo dục THPT còn có một số điểm mới như: Sống lành mạnh, tự tin, tự

tôn dân tộc, có chí lập nghiệp, không cam chịu nghèo hèn; có khả năng sử
dụng một ngoại ngữ trong giao tiếp thông thường, có khả năng ứng dụng một
số thành tựu của CNTT ở trình độ phổ thông trong giải quyết công việc; phát
triển và nâng cao các kỹ năng học tập chung, kỹ năng vận dụng kiến thức vào
các tình huống học tập mới, vào thực tiễn sản xuất và cuộc sống của mỗi cá
nhân, gia đình, cộng đồng.
Từ sự luận giải trên chúng tôi quan niệm: Môn Tin học ở trường THPT
là môn học trang bị cho học sinh những kiến thức lý thuyết và thực hành tin
học cơ bản giúp họ có kiến thức, những kỹ năng tự học tin học cơ bản, có thái
độ đúng với sự phát triển của khoa học tin học, giúp học sinh có thể tự học
tập và thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của cách mạng công nghệ
thông tin trong thời đại mới
Môn học bắt buộc là môn học chung cho mọi người học trong từng
ngành hay nhóm ngành đào tạo, nhằm đảm bảo cho sinh viên nắm được hệ
thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo cần thiết. Môn học bắt buộc có vị trí quan
trọng trong chương trình đào tạo, đảm bảo mặt bằng giáo dục chung cho
người học học các chuyên ngành khác nhau [37, tr.207].
Môn Tin học đã trở thành môn học bắt buộc đối với học sinh cấp
THPT. Bộ môn Tin học phải cùng với các bộ môn khác tham gia thực hiện
mục tiêu của nhà trường phổ thông là đào tạo thế hệ trẻ thành những người
lao động có học vấn vững chắc, có nhân cách hoàn thiện và có năng lực bảo
vệ, xây dựng đất nước phồn vinh. Là một trong những môn thuộc lĩnh vực
khoa học tự nhiên, bộ môn Tin học phải cung cấp những tri thức cơ bản, làm
nền tảng để học sinh có thể tiếp tục đi sâu vào tìm hiểu và xây dựng khoa học

19


Tin học hoặc tiếp thu những tri thức của các lĩnh vực kỹ thuật công nghệ tiên
tiến, nhất là các lĩnh vực của công nghệ thông tin. Vì vậy việc xác định mục

tiêu dạy học môn Tin học phải xuất phát từ mục tiêu giáo dục Việt nam, từ đặc
điểm và vị trí môn Tin học trong nhà trường.
1.1.2. Hoạt động dạy học môn Tin học ở trường trung học phổ thông
Quá trình dạy học là một hệ toàn vẹn gồm hoạt động dạy và hoạt động
học luôn luôn tương tác với nhau, thâm nhập vào nhau. Hoạt động dạy và hoạt
động học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, thể hiện ở mối quan hệ tương tác
giữa các thành tố: mục tiêu, nội dung, phương pháp của hoạt động dạy và hoạt
động học. Hoạt động học, trong đó có hoạt động nhận thức của học sinh có
vai trò quyết định kết quả dạy học. Để hoạt động học có kết quả thì trước tiên
chúng ta phải coi trọng vai trò người giáo viên, giáo viên phải xuất phát từ
lôgíc của khái niệm khoa học, xây dựng công nghệ dạy học, tổ chức tối ưu
hoạt động cộng tác của dạy và học, thực hiện tốt các chức năng của dạy cũng
như của học, đồng thời bảo đảm liên hệ nghịch thường xuyên, bền vững. Vì
vậy, muốn nâng cao mức độ khoa học của việc dạy học ở trường phổ thông thì
phải đặc biệt chú ý hoàn thiện hoạt động dạy của giáo viên; chuẩn bị cho họ
có khả năng hình thành và phát triển ở học sinh các phương pháp, cách thức
phát hiện lại các thông tin học tập. Đây là khâu cơ bản để tiếp tục hoàn thiện
tổ chức hoạt động học của học sinh. Nếu xét quá trình dạy học như là một hệ
thống thì trong đó, quan hệ giữa hoạt động dạy của thầy với hoạt động học
của trò thực chất là mối quan hệ điều khiển. Với tác động sư phạm của mình,
thầy tổ chức, điều khiển hoạt động của trò; thông qua hoạt động dạy của thầy
mà quản lý hoạt động học của trò.
Tóm lại, dù thể hiện ở bất cứ hình thức nào, nhưng hoạt động dạy học
phải thể hiện được các khía cạnh sau:
Đối với hoạt động dạy của giáo viên: Đề ra mục đích, yêu cầu nhận
thức học tập. Thiết kế được hoạt động dạy học của mình và dự trù được các hoạt
động tương tác của người học. Tổ chức thực hiện hoạt động dạy và hoạt động

20

nhận thức tương ứng của người học. Trong quá trình đó giáo viên phải tạo sự
hứng thú học tập của học sinh, phải hướng dẫn học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức
bằng sự tự giác, tích cực, chủ động. Theo dõi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh, qua đó điều chỉnh những sai sót của học sinh cũng như trong quá
trình dạy học của mình.
Đối với hoạt động học của học sinh: Tiếp nhận nhiệm vụ học tập do
giáo viên đề ra với tinh thần chủ động, tích cực, sáng tạo, tự giác. Tiến hành
thực hiện nhiệm vụ học tập theo yêu cầu của giáo viên. Tự kiểm tra, đánh giá
quá trình nhận thức của mình để có sự điều chỉnh phù hợp.
Vì vậy, hoạt động dạy của giáo viên có vị trí đặc biệt quan trọng để
thực hiện mục tiêu dạy học - giáo dục mà nhà trường đã xác định, được diễn
ra trong môi trường hoạt động đa dạng, chịu sự tác động của nhiều yếu tố, vừa
thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên, vừa là chủ thể của
HĐDH, tạo nên chất lượng giáo dục của nhà trường. Từ đó, hoạt động dạy
học - giáo dục của nhà trường muốn đạt hiệu quả cao, cần phải thực hiện tốt
hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh và phải được tổ chức
hết sức chặt chẽ, thống nhất về mọi mặt, là điều hết sức cần thiết nhằm mục
đích thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu dạy học - giáo dục của nhà trường.
Từ những vấn đề trên chúng tôi quan niệm: Hoạt động dạy học môn Tin
học ở trường THPT là những tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của
giáo viên tin học đến học sinh nhằm truyền thụ cho các em những kiến thức lý
thuyết nền tảng, kỹ năng thực hành cơ bản về tin học, giáo dục thái độ, hành vi
đúng đắn với vai trò, ý nghĩa của kiến thức tin học trong nhà trường và cuộc
sống ở xã hội hiện đại
Hoạt động dạy học môn Tin học là tổng thể các hoạt động sư phạm của
giáo viên nhằm thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình giảng dạy, đổi mới
phương pháp hình thức giảng dạy và kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy:
Mục tiêu dạy học môn Tin học ở trường THPT
Chương trình môn Tin học ở THPT giúp học sinh củng cố và nâng cao

21


năng lực tin học đã được hình thành, phát triển ở giai đoạn giáo dục cơ bản,
đồng thời cung cấp cho học sinh những tri thức mang tính định hướng nghề
nghiệp thuộc lĩnh vực tin học hoặc ứng dụng tin học.
Nội dung, chương trình dạy học môn Tin học ở trường THPT
Nội dung môn học là toàn bộ hệ thống khái niệm của môn học, cấu trúc
lôgíc của môn học, các phương pháp đặc trưng của môn học. Nội dung,
chương trình dạy học môn Tin học ở trường THPT bao gồm những vấn đề cơ
bản đó là: Máy tính và xã hội tri thức; Mạng máy tính và Internet; Tổ chức
lưu trữ, tìm kiếm và trao đổi thông tin; Đạo đức, pháp luật và văn hoá trong
môi trường số hoá; Ứng dụng tin học; Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của
máy tính; Hướng nghiệp với tin học.
Nội dung, chương trình dạy học được thiết kế thành các chuyên đề học
tập với nội dung: tin học ứng dụng (Thực hành làm việc với các tệp văn bản;
thực hành sử dụng phần mềm trình chiếu; thực hành với phần mềm chỉnh sửa
ảnh...); Khoa học máy tính (Thực hành với các bộ phận của Rôbot, tìm hiểu
một vài ứng dụng trên mô hình đồ thị, sử dụng phần mềm tạo Web....)
Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Tin học
Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để hình thành kiến thức cốt
lõi và các kỹ năng về CS, ICT và DL nhằm phát triển năng lực tin học cho học
sinh, vận dụng tốt các phương pháp trực quan, phát hiện và giải quyết vấn đề,
thực hiện dạy học tích hợp, phân hóa. Kết hợp một cách hợp lý các phương
pháp dạy học truyền thống với xu hướng dạy học không truyền thống. Gắn nội
dung bài giảng với các tình huống thực tiễn, các kiến thức liên môn; kết hợp
các hoạt động học tập trong giờ lên lớp với các hoạt động ngoài giờ lên lớp,
khuyến khích dạy học theo dự án và tổ chức các hoạt động trải nghiệm.
Khai thác phần cứng, phần mềm, nguồn tài liệu, học liệu có trên

Internet và các thiết bị số để dạy học nhằm vừa hình thành, phát triển cho học
sinh năng lực ứng dụng ICT vừa làm học sinh hứng thú, yêu thích học môn
Tin học. Ngoài ra cần khai thác các nội dung đọc thêm về lịch sử vấn đề, về

22


ứng dụng kiến thức bài học trong cuộc sống, trong học tập; về các thành tựu
mới của công nghệ kỹ thuật số trong cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhằm
khơi gợi hứng thú, thúc đẩy học sinh tự khám phá, tự học. Một số chủ đề liên
quan trực tiếp đến lập luận, suy diễn lôgic, tư duy thuật toán và giải quyết vấn
đề có thể được dạy học không nhất thiết phải có máy tính.
1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học ở trường trung học
phổ thông
Quản lý HĐDH chính là tổng thể các biện pháp tác động của chủ thể quản
lý đến tập thể giáo viên và học sinh nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả các
nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy mạnh quá trình dạy học nhằm thực hiện mục
tiêu giáo dục của nhà trường theo yêu cầu trong năm học.
Quản lý HĐDH chính là sự tác động lên đội ngũ giáo viên, học sinh
qua việc thực thi các chức năng quản lý kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra,
điều chỉnh nhằm thực hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục. Trong đó người thầy
đóng vai trò hướng dẫn, dẫn dắt học sinh đi tìm chân lý. Người học chủ động
tiếp cận chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng theo yêu cầu. Đặc biệt vai trò người
học trên cơ sở hướng dẫn của người giáo viên biết tự xây dựng kế hoạch, tự
kiểm tra đánh giá để đạt chuẩn với yêu cầu trong giáo dục.
Mục tiêu quản lý dạy học: Đảm bảo thực hiện đầy đủ các mục tiêu, kế
hoạch đào tạo và nội dung, chương trình giảng dạy theo đúng tiến độ, thời
gian quy định; đảm bảo HĐDH đạt chất lượng cao
Nội dung quản lý dạy học: Quản lý việc xây dựng và thực hiện mục
tiêu dạy học (phát triển trí tuệ, giáo dục thái độ cho học sinh, việc chấp hành

nội quy, quy chế về đào tạo, như điều lệ, quy chế...). Quản lý chất lượng dạy
học. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Quản lý hoạt động ngoài lớp,
ngoài nhà trường và quản lý điều phối các hoạt động của các tổ chức sư phạm
trong nhà trường.
Việc quản lý HĐDH phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc quản lý giáo
dục nói chung và áp dụng những nguyên tắc đó vào quá trình dạy học ở phạm

23


vi một nhà trường. Quản lý HĐDH môn Tin học ở trường THPT là một nội
dung quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, do đó nó được đặt trong hoạt động
quản lý giáo dục, quản lý nhà trường nói chung và trong sự tương quan với
quản lý các môn học khác trong trường THPT. Để quản lý HĐDH Tin học,
trước hết cần hiểu rõ đặc điểm dạy học tin học THPT:
Đặc điểm môn tin học vừa có tính chất của khoa học cơ bản, vừa có tính
chất công nghệ. Xuất phát từ đặc thù này, giáo viên tin học là người vừa truyền
thụ cho học sinh các tri thức lý thuyết, vừa rèn luyện cho họ những kỹ năng
thực hành; đồng thời có thể phải tham gia quản lý hệ thống máy tính trong nhà
trường. Vì vậy, giáo viên tin học THPT vừa phải được đào tạo sâu về kiến thức
chuyên ngành, vừa phải được chuẩn bị để có năng lực hướng dẫn thực hành
cho học sinh, lại vừa có những kiến thức tối thiểu về quản lý. Đặc điểm này đòi
hỏi đội ngũ giáo viên dạy tin học trường THPT phải vừa được đào tạo chuẩn
hóa về nghề nghiệp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết, trừu tượng hóa và
năng lực phân tích và thiết kế hệ thống, vừa có kiến thức xã hội, luật pháp và
các khoa học - công nghệ liên quan.
Tin học là lĩnh vực khoa học - công nghệ có tốc độ phát triển như vũ bão
và khả năng vận dụng vào thực tiễn hết sức nhanh chóng. Những thay đổi nhanh
chóng và thường xuyên của tri thức tin học đòi hỏi người giáo viên phải có khả
năng tiếp thu nhanh và thay đổi nhanh thích ứng. Bên cạnh đó, việc tổ chức quá

trình dạy học bộ môn tin học của người giáo viên cũng phải thay đổi linh hoạt
nhằm lựa chọn, sắp xếp và truyền thụ những kiến thức, kỹ năng tin học cơ bản
cho học sinh nhằm đáp ứng mục tiêu dạy học đặt ra. Trước những biến đổi như
vũ bão của CNTT, giáo viên tin học THPT cần phải thường xuyên học hỏi, tiếp
cận và nắm bắt thông tin để mở rộng tri thức, nâng cao năng lực nghề nghiệp,
đồng thời còn có nghĩa vụ tham gia trực tiếp vào công tác nghiên cứu phát triển
CNTT, ứng dụng CNTT vào nhà trường và cuộc sống cộng đồng.
Do đó, việc lựa chọn con đường truyền thụ kiến thức, rèn luyện kỹ
năng tin học cho người học phải căn cứ trên cơ sở những đặc điểm đặc trưng

24


của tin học và vì vậy việc phát triển ĐNGV dạy tin học ở trường THPT cũng
phải xét đến các đặc điểm này.
Từ những luận giải trên, có thể quan niệm: Quản lý HĐDH môn Tin
học ở các trường THPT là toàn bộ những tác động có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến toàn bộ HĐDH môn Tin học nhằm đảm bảo cho
HĐDH môn học này ở các trường THPT được thống nhất, nhịp nhàng, hiệu
quả, đạt được mục đích đã xác định.
Quan niệm trên cho thấy, tính hướng đích của quản lý HDDH môn Tin
học là tập trung nâng cao nhận thức, thái độ, trách nhiệm, thực hiện tốt những
nội dung giảng dạy của giáo viên giảng dạy và học sinh học tập môn Tin học,
từ đó đạt được mục tiêu quản lý HĐDH đã xác định góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh, chất lượng giáo dục ở các trường THPT.
Quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT là một bộ phận hữu cơ
trong hệ thống quản lý giáo dục của nhà trường, gắn bó chặt chẽ với quá trình quản
lý giáo dục được thể hiện rất rõ trong kế hoạch quản lý dạy học ở các trường THPT.
Chủ thể quản lý HĐDH môn Tin học ở các trường THPT là Chi uỷ, Ban
Giám hiệu nhà trường, đứng đầu là hiệu trưởng; chủ thể trực tiếp quan trọng

nhất là các giáo viên bộ môn Tin học và chính bản thân học sinh trực tiếp học
tập môn học Tin học
Nội dung quản lý HĐDH môn Tin học thực chất là quản lý việc thực hiện
tốt các thành tố của quá trình giảng dạy và học tập môn học của giáo viên và học
sinh ở các trường THPT, kết hợp với việc quản lý có hiệu quả cơ sở vật chất và
nguồn lực tài chính phục vụ cho môn hoc Tin học ở các trường THPT.
Phương pháp quản lý HĐDH môn Tin học phong phú, đa dạng,
trong đó, phương pháp quản lý hành chính quân sự, phương pháp tâm lý
- giáo dục, phương pháp kích thích là những phương pháp chủ đạo, được
sử dụng phổ biến.
Công cụ quản lý HĐDH môn Tin học đã và đang sử dụng các công cụ
chủ yếu như: Luật Giáo dục; Điều lệ Trường phổ thông; Quy chế GD&ĐT; Kế

25