LUẬN văn THẠC sĩ nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh bà rịa vũng tàu hiện nay

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục chính trị nói chung và cho lực lượng dân quân tự vệ nói
riêng là một hình thức, một hoạt động cơ bản của công tác tư tưởng - văn
hoá và công tác huấn luyện tại các cơ quan, đơn vị, địa phương. Là nội
dung, biện pháp quan trọng của hoạt động CTĐ, CTCT trong Quân đội
nhân dân Việt Nam. Với chức năng, nhiệm vụ chủ yếu là trang bị kiến thức,
nâng cao nhận thức, định hướng tư tưởng chính trị và hướng dẫn hành động
cách mạng, góp phần bồi dưỡng, hình thành và phát triển những phẩm chất
nhân cách và năng lực hoạt động thực tiễn của lực lượng DQTV, nên giáo
dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ là nhiệm vụ quan trọng, thường
xuyên ở từng cơ quan, đơn vị, địa phương.
Trước yêu cầu của tình hình mới, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
XHCN hiện nay, với phương hướng xây dựng quân đội cách mạng, chính
quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn
diện, trong đó xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị làm cơ sở nâng cao chất
lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu đòi hỏi phải nâng cao hơn nữa chất lượng
giáo dục chính trị cho lực lượng vũng trang nói chung, lực lượng dân quân tự vệ ở
tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu nói riêng. Đặc biệt, trước những âm mưu thủ đoạn chống
phá ác liệt của kẻ thù trong giai đoạn hiện nay, với chiến lược rộng lớn và toàn
diện nhằm xoá bỏ CNXH ở nước ta, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động
đã và đang đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hoà bình”, hòng làm suy thoái về
chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên và nhân dân ta; làm
suy yếu tinh thần, tư tưởng của nhân dân, thực hiện “phi chính trị hoá”, tiến tới
làm tan rã và xoá bỏ chế độ XHCN ở Việt Nam đặt ra yêu cầu cần nâng cao hơn
nữa chất lượng GDCT nói chung cho lực lượng DQTV nói riêng trong đó có lực
lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Ý thức được vấn đề đó, những năm gần đây chất lượng GDCT cho lực
lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã được các cấp ủy Đảng,
chính quyền địa phương, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp

thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đã có những chuyển biến tích
cực góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của cá nhân và tập thể và góp
phần tích cực vào xây dựng cơ quan, đơn vị, địa phương vững mạnh về chính
trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và kết quả huấn luyện chiến đấu
của LLVT tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu.
Bên cạnh đó vẫn còn những hạn chế bất cập: một số cấp uỷ đảng, chính
quyền địa phương, người lãnh đạo ở các cơ quan, đơn vị, địa phương có thời
điểm chưa quan tâm đến công tác giáo dục chính trị và nâng cao chất lượng
GDCT cho lực lượng dân quân tự vệ; có lúc, có nơi trách nhiệm của các cấp,
các ngành và ở một vài cơ quan, đơn vị, địa phương đối với nhiệm vụ này chưa
được xác định cụ thể, rõ ràng. Công tác giáo dục chính trị chưa được tiến hành
thường xuyên, liên tục; nội dung giáo dục chưa thiết thực, chưa cụ thể; hình
thức, biện pháp giáo dục chưa linh hoạt, đa dạng nên kết quả giáo dục chính trị
còn thấp, chưa tạo được sự chuyển biến vững chắc về nhận thức và trách nhiệm
trong lực lượng dân quân tự vệ.
Từ sự phân tích trên, tác giả nhận thấy, nâng cao chất lượng GDCT cho lực
lượng dân quân tự vệ nói chung và lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa-Vũng
Tàu nói riêng càng có vai trò quan trọng và có ý nghĩa cấp thiết, nhằm nâng cao
nhận thức, củng cố niềm tin, tình đoàn kết thống nhất góp phần xây dựng đơn vị
vững mạnh toàn diện, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Vì vậy, đi sâu nghiên cứu làm sáng tỏ lý luận và thực tiễn, tìm ra
những giải pháp đúng đắn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị
cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là một nội dung
quan trọng và cấp thiết trong xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh Bà RịaVũng Tàu hiện nay.
Xuất phát từ những lý do trên tác giả chọn vấn đề “Nâng cao chất
lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng đảng
và chính quyền nhà nước.

2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Công tác giáo dục chính trị, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị và
bồi dưỡng lý luận cho lực lượng DQTV trong quân đội đã được Tổng cục
Chính trị, Bộ Tổng tham mưu, Cục Dân quân tự vệ, và các Học viện, Nhà
trường, các cơ quan, đơn vị và nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu với
nhiều góc độ, cấp độ khác nhau. Tiêu biểu có các công trình:
* Các công trình nghiên cứu về dân quân tự vệ và GDCT cho DQTV
Tổng cục Chính trị (2015), Dân quân tự vệ Việt Nam-lực lượng vô địch
của dân tộc anh hùng, Nxb QĐND; Đỗ Mạnh Hòa (2015), Xây dựng lực
lượng dân quân tự vệ vững mạnh về chính trị trong thời kỳ mới, Nxb QĐND,
H; Đỗ Mạnh Hòa (2011), Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân
quân tự vệ hiện nay, Đề tài cấp Viện, Viện KHXHNVQS, HVCT.
Các công trình này đi sâu phân tích vị trí vai trò của lực lượng DQTV
trong thời kỳ mới. Trong đó nhấn mạnh đến yếu tố chính trị và nâng cao chất
lượng chính trị cho lực lượng DQTV, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp
cơ bản nâng cao chất lượng chính trị cho lực lượng DQTV hiện nay.
Các luận văn, luận án, bài báo có các công trình: Nguyễn Trung Thành
(2017), Đảng bộ tỉnh Bình Thuận lãnh đạo xây dựng lực lượng dân quân tự
vệ từ năm 2005 đến 2015, Luận văn thạc sĩ Lịch sử Đảng, HVCT. Nguyễn
Thế Tưởng (2017), Công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng lực
lượng dân quân tự vệ trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay, Luận văn thạc
sĩ xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, HVCT. Nguyễn Văn Thọ
(2017), Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trong tình hình mới và công tác
triển khai tại Tổng cục hải quan, Luận văn thạc sĩ xây dựng Đảng và chính
quyền Nhà nước, HVCT. Lê Nguyên Giáp (2017), Vai trò nhân tố chính trị
tinh thần trong thực hiện nhiệm vụ của lực lượng dân quân tự vệ tỉnh Bến
Tre hiện nay, Luận văn thạc sĩ xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước,
HVCT. Bùi Văn Minh (2013), Công tác đảng, công tác chính trị trong xây
dựng lực lượng dân quân tự vệ biển ở tỉnh Kiên Giang hiện nay, Luận văn

thạc sĩ xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, HVCT. Nguyễn Tiến
Trung (2013), Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ
Quân khu 1 giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ triết học, HVCT. Nguyễn
Ngọc Hà (2014), Phát triển ý thức Quốc phòng của lực lượng Dân quân
tỉnh Bắc Ninh hiện nay, Luận văn thạc sĩ triết học, HVCT. Hoàng Châu Sơn
(2012), Một số quan điểm cơ bản của Đảng về xây dựng lực lượng dân
quân tự vệ trong tình hình mới, Tạp chí Quốc Phòng toàn dân.
Các công trình nêu trên tập trung phân tích đường lối, quan điểm
của Đảng về xây dựng lực lượng DQTV, nhấn mạnh vai trò của yếu tố
chính trị tinh thần trong hoạt động huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và chiến
đấu của lực lượng DQTV. Trong đó đi sâu phân tích sự cần thiết và yêu
cầu nâng cao chất lượng chính trị, ý thức chính trị, đồng thời đề xuất
những giải pháp cơ bản xây dựng lực lượng DQTV đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tóm lại, các công trình nghiên cứu, luận văn, luận án, bài báo nêu trên đã
đi sâu phân tích làm rõ bản chất, mục đích, nội dung, hình thức, phương pháp, các
nhân tố tác động tới quá trình nâng cao chất lượng GDCT nói chung, công tác
GDCT trong lực lượng vũ trang nói riêng.
Song do giới hạn về đối tượng và phạm vi nghiên cứu nên chưa có công
trình nào nghiên cứu về vấn đề nâng cao chất lượng GDCT cho lực lượng dân
quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện nay một cách hệ thống, chuyên sâu dưới
góc độ lý luận và thực tiễn chuyên ngành xây dựng Đảng và chính quyền Nhà
nước, do vậy, đề tài không trùng lặp với những công trình, luận văn, luận án đã
được nghiên cứu và công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn, đề xuất những giải
pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh

Bà Rịa - Vũng Tàu hiện nay.


*Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số vấn đề cơ bản về giáo dục chính trị và nâng cao chất
lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
- Đánh giá đúng thực trạng, nguyên nhân và rút ra những kinh nghiệm
nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu trong những năm qua.
- Xác định yêu cầu, đề xuất những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng
giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà
Rịa - Vũng Tàu
* Phạm vi nghiên cứu
Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà
Rịa - Vũng Tàu hiện nay. Phạm vi khảo sát là các cơ quan, đơn vị, địa phương
thuộc Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Các số liệu, tư liệu, khảo
sát thực tế phục vụ cho luận văn được giới hạn từ năm 2013 đến nay.
5. Cơ sở lý luận thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam;
nghị quyết về xây dựng Đảng; nghị quyết của Quân uỷ Trung ương về công
tác quân sự - quốc phòng địa phương.
* Cơ sở thực tiễn
Là toàn bộ thực trạng công tác giáo dục chính trị ở LLVT tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu hiện nay; Chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự
vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; các báo cáo sơ kết, tổng kết công tác đảng, công
tác chính trị của các cơ quan chức năng, của Phòng chính trị, Bộ Chỉ huy
quân sự tỉnh và các địa phương, các số liệu, tư liệu của tác giả thu thập trong

quá trình điều tra, khảo sát. Ngoài ra đề tài còn tham khảo kết quả nghiên cứu
của các công trình khoa học, các đề tài có liên quan đã được nghiệm thu, công
bố và kết quả điều tra xã hội học, khảo sát thực tiễn của tác giả.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đề tài sử dụng
tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành và liên ngành,
trong đó chú trọng các phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát, lôgíc và lịch
sử, điều tra khảo sát, so sánh, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa của luận văn
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần cung cấp thêm những cơ sở
khoa học và những giải pháp cơ bản giúp Đảng uỷ, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh
và các cơ quan chức năng lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương
trong LLVT tỉnh tiến hành nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực
lượng DQTV đạt hiệu quả cao.
Đồng thời, luận văn có thể sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, tham khảo
trong giảng dạy, nâng cao chất lượng học tập chính trị cho các đối tượng trong
LLVT tỉnh và nâng cao chất lượng GDCT cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa
-Vũng Tàu hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Gồm phần mở đầu, 2 chương ( 4 tiết ), kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục.


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ CHO LỰC LƯỢNG DÂN QUÂN
TỰ VỆ Ở TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU

1.1. Giáo dục chính trị và những vấn đề cơ bản về
nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân
quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
1.1.1. Lực lượng dân quân tự vệ và giáo dục chính trị cho lực lượng
Dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
* Khái quát tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Nhân dân Bà Rịa - Vũng Tàu là một cộng đồng dân cư sinh sống trên
địa bàn có vị trí chiến lược về chính trị, kinh tế, QPAN của miền Đông Nam
bộ. Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có rừng núi, trung du, đồng bằng, đô thị và bán
đảo, hải đảo; chiều dài bờ biển là: 205,40 km, dọc theo 5/8 huyện, thành phố
giáp biển là Xuyên Mộc, Long Điền, Đất Đỏ, Vũng Tàu, Côn Đảo. Phần
thềm lục địa của Tỉnh rộng 120.000 km2 diện tích gấp 60 lần đất liền; có đảo
Long Sơn và quần đảo Côn Lôn hay còn gọi là Côn Đảo. Diện tích của tỉnh
gồm 2.123,71 km2, hải đảo là 76,71 km2, có hệ thống đường bộ, đường
sông, sân bay và cảng biển đã kết nối toàn diện với các tỉnh trong nước và
quốc tế, rất thuận lợi cho việc phát triển KT - XH và củng cố QPAN, xây
dựng khu vực phòng thủ vững chắc.
Trong sự nghiệp xây dựng và BVTQ hiện nay, dưới sự lãnh đạo của
Đảng, sự quản lý điều hành của chính phủ, chúng ta đang tập trung phát triển
KT - XH đi đôi với tăng cường QP, AN, củng cố “thế trận lòng dân” vững
chắc. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong
tình hình mới, tiếp tục khẳng định: BVTQ là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn
dân và toàn quân; sức mạnh BVTQ là sức mạnh tổng hợp của cả nước, bao
gồm sức mạnh trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, của các lực lượng
và suy cho cùng sức mạnh của nhân dân là căn bản nhất. Sức mạnh đó huy


động được đến đâu còn tùy thuộc vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều
hành của Nhà nước, sự đồng lòng, ủng hộ của nhân dân.
Trong những năm đổi mới, cuộc sống của nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng

Tàu ngày càng ổn đinh, chất lượng được nâng lên. Văn kiện Đại hội Đảng bộ
tỉnh lần thứ VI đánh giá: tổng sản phẩm nội địa bình quân hàng năm đều
tăng, thu nhập bình quân đầu người đạt 5.233 USD/người/năm, là một trong
những địa phương có thu nhập cao trong cả nước .Năm 2016 dân số tỉnh Bà
Rịa - Vũng Tàu có 1.082,439 người; là địa phương có 20 dân tộc sinh sống,
dân tộc Kinh chiếm 98%, các dân tộc khác chiếm 2% (khoảng 26.676
người). Chiếm số đông sau người Kinh là người Hoa (11.648 người), người
Châu Ro (8.867 người). Ngoài ra còn có các dân tộc Tày, Thái, Nùng,
Mường, Dao, Sán Dìu, Sán Chay, Ngái, Mông, Cơ Ho, Bru, Vân Kiều, Lô
Lô, E Đê, Rơ Mâm, Chăm, Khme.
Nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu sinh sống trên địa bàn có vị trí đặc
biệt quan trọng về QPAN, có nhiều đơn vị LLVT đóng quân: Trường Trung
cấp Biên phòng 2, Hải đoàn Biên phòng 18, Vùng 2 Hải quân, Vùng Cảnh sát
biển 3, Trung đoàn tên lửa 261; ngoài ra, còn có LLVT địa phương và các lực
lượng chức năng khác. Từ cấp tỉnh đến các huyện, xã có dân quân, tự vệ rộng
khắp, trên vùng biển, đảo của tỉnh và hàng chục vạn ngư dân với hàng ngàn
tàu thuyền thường xuyên hoạt động trên biển tạo nên thế trận quốc phòng toàn
dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc. Đặc điểm tình hình như vậy, đặt ra
yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương của tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu cũng rất nặng nề: Thường xuyên nắm chắc tình hình, tham mưu cho Tỉnh
ủy, UBND tỉnh về các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương kịp thời,
chủ động triển khai có hiệu quả các biện pháp giữ vững an ninh chính trị, trật
tự an toàn xã hội trên địa bàn. Tổ chức tốt các cuộc diễn tập phòng chống
thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và diễn tập khu vực phòng thủ. Luôn thực hiện tốt
kế hoạch huấn luyện, diễn tập nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến
đấu; Xây dựng cơ sở vật chất hậu cần và lượng dự trữ cho LLVT tỉnh. Bảo
đảm trang bị cho sẵn sàng chiến đấu của LLVT trong khu vực phòng thủ; Phối


hợp, hiệp đồng với các lực lượng của Bộ Quốc phòng và Quân khu trên địa

bàn sẵn sàng huy động nhân lực, tàu thuyền và phương tiện dân sự tham gia
đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền vùng biển, đảo của Tổ quốc.
Thực hiện tốt công tác tuyển quân hàng năm theo chỉ tiêu Quân khu giao đảm
bảo chất lượng cả về số lượng và chất lượng nhập ngũ. Tổ chức huấn luyện
theo đúng Chỉ lệnh huấn luyện hàng năm của Tư lệnh Quân khu và sự hướng
dẫn chỉ đạo của các cơ quan, phòng, ban chức năng trong từng nhiệm vụ của
LLVT địa phương.
Mặt khác, nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có lòng yêu nước và truyền
thống văn hóa gữi nước, giữ biển trong quá trình khai khẩn đất đai và chống
giặc ngoại xâm trên vùng đất mới. Được nuôi dưỡng và thử thách trong kháng
chiến họ có lòng yêu nước và truyền thống cách mạng, từ khi được giác ngộ
đã tuyệt đối tin tưởng và trung thành với sự nghiệp cách mạng. Họ đã xây
dựng hệ thống căn cứ địa cách mạng, nơi đây “Căn cứ Lòng dân” là điểm tựa
vững chắc để giành thắng lợi trong chiến tranh giải phóng. Đặc biệt, đội ngũ
công nhân cao su, công nhân dịch vụ, ngư dân ven biển có “ý thức đoàn kết
đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc trở thành nét đẹp của con người miền
Đông gian lao mà anh dũng”
Tuy nhiên, bên cạnh đó tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng là một trong những
địa phương khá phức tạp về tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội
mà các tầng lớp nhân dân thường xuyên phải đối mặt. Kinh tế phát triển đi đôi
với tội phạm, tệ nạn xã hội ngày càng gia tăng đang là mối đe dọa đến cuộc
sống yên bình của nhân dân mọi lúc, mọi nơi; “trật tự an toàn xã hội còn diễn
biến phức tạp, vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng” [56, tr.44] đã tác
động xấu đến lòng tin của nhân dân đối với sự nghiệp xây dựng và BVTQ
trong tình hình mới.
Trải qua hơn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự
lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ, Đảng ủy Bộ Tư lệnh Quân khu 7 và sự giúp
đỡ của chính quyền địa phương nơi đóng quân. LLVT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
đã làm tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, địa phương về công tác quân sự

quốc phòng địa phương góp phần đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và
chiến đấu qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm
lược, trong sự nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa,
làm nhiệm vụ quốc tế. Hơn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành,
LLVT tỉnh đã tạo nên những nét truyền thống vẻ vang, xứng danh “Đơn vị anh
hùng LLVTND” do Đảng, Nhà nước và nhân dân trao tặng. Đây là niềm tự
hào, là hành trang của cán bộ, chiến sĩ hôm nay vững bước đi lên, tiếp tục xây
dựng LLVT tỉnh ngày càng chính quy, mẫu mực, vững mạnh toàn diện, hoàn
thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Xứng đáng với truyền thống “Trung
thành vô hạn, chủ động sáng tạo, đoàn kết nghĩa tình, thắng lợi vẽ vang”.
* Dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
Dân quân tư vệ là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản
xuất, công tác; là thành phần của lực lượng vũ trang nhân dân nước Cộng hòa
XHCN Việt Nam; là lực lượng bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính
mạng và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, làm nòng cốt cùng toàn
dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh. Lực lượng này được tổ
chức ở xã, phường, thị trấn (gọi là cấp xã) gọi là dân quân, được tổ chức ở các
cơ quan của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị sự
nghiệp, tổ chức kinh tế gọi là tự vệ. Thành phần tổ chức của dân quân tự vệ
gồm DQTV nòng cốt và dân quân tự vệ rộng rãi. Dân quân tự vệ nòng cốt là
lực lượng gồm những công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân
quân tự vệ, được tuyển chọn vào phục vụ có thời hạn trong các đơn vị dân
quân tự vệ. DQTV nòng cốt bao gồm DQTV cơ động; DQTV tại chổ; DQTV
biển; DQTV phòng không, pháo binh, công binh, trinh sát, thông tin, phòng
hóa, y tế. Dân quân tự vệ rộng rãi là lực lượng gồm những công dân trong
độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ đã được đăng ký, quản
lý đễ sẵn sàng mở rộng lực lượng và huy động khi có lệnh của cấp có
thẩm quyền… Từ sự phân tích trên, có thể quan niệm DQTV là LLVT
quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác, là thành phần lực lượng vũ

trang nhân dân của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đặt


dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lí, điều
hành của Chính Phủ và Ủy ban nhân dân các cấp, sự chỉ đạo,
chỉ huy thống nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và sự chỉ
đạo, chỉ huy trực tiếp của cơ quan quân sự địa phương, là lực
lượng bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và
tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, làm nòng cốt cùng
toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh. Lực
lượng này được tổ chức ở xã, phường, thị trấn gọi là dân quân;
được tổ chức ở cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, tổ chức
kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội gọi là tự vệ.
Trên cơ sở quan niệm dân quân tự vệ nói chung, có thể quan niệm
lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là lực lượng vũ trang
quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác, là một thành phần
của lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, đặt
dưới sự lãnh đạo của cấp ủy địa phương, sự quản lí, điều hành
của Ủy ban nhân dân tỉnh, sự quản lý, chỉ huy thống nhất của
Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh và sự chỉ đạo, chỉ huy
trực tiếp của cơ quan quân sự địa phương, là lực lượng bảo vệ
Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài sản của
nhân dân, tài sản của Nhà nước, làm nòng cốt cùng toàn dân
đánh giặc ở các địa phương trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu
khi có chiến tranh. Lực lượng này được tổ chức ở xã, phường,
thị trấn gọi là dân quân; được tổ chức ở cơ quan nhà nước, đơn
vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội gọi là tự vệ.
Chức năng của dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là lực lượng bảo
vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản
của Nhà nước, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, làm nòng cốt cùng toàn dân

đánh giặc ở các địa phương trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu khi có chiến


tranh, trong thời bình cùng với nhân dân địa phương tham gia phát triển kinh
tế-xã hội, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương.
Nhiệm vụ của dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là sẵn sàng
chiến đấu, chiến đấu phục vụ chiến đấu để bảo vệ địa phương, cơ sở; phối
hợp với các đơn vị Bộ đội Biên phòng, Hải quân, Cảnh sát biển và các lực
lượng khác bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia và chủ quyền,
quyền chủ quyền trên các vùng biển Việt Nam; Phối hợp với các đơn vị
Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và lực lượng khác trên địa bàn tỉnh
Bà Rịa-Vũng Tàu tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, khu vực phòng thủ;
giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ
tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước. Thực hiện nhiệm vụ phòng,
chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu nạn, bảo vệ và phòng,
chống cháy rừng, bảo vệ môi trường và nhiệm vụ phòng thủ dân sự khác. Đồng
thời, thường xuyên tuyên truyền, vận động nhân dân ở các địa phương trên địa bàn
tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu thực hiện tốt chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh; tham gia xây dựng cơ sở vững
mạnh toàn diện, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, cơ sở vững
mạnh toàn diện, tham gia học tập chính trị, pháp luật, huấn luyện quân sự diễn tập
và thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
Tổ chức và hoạt động của dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy
Đảng các cấp, sự quản lý, điều hành của Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh, mà trực tiếp
là sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp; sự chỉ huy
thống nhất của Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh và sự chỉ huy trực tiếp của
chỉ huy trưởng cơ quan quân sự các địa phương ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Do địa
lý tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là một tỉnh ven biển nên rất chú trọng xây dựng lực lượng
DQTV biển. Trong đó có thành phố Vũng Tàu, huyện Long Điền, Đất Đỏ, Xuyên

Mộc tổ chức lực lượng dân quân biển, riêng thành phố Vũng Tàu tổ chức lực lượng
tự vệ biển. Đối với lực lượng dân quân ở các huyện, thành phố thì tổ chức cấp đại


đội dân quân cơ động. Cấp xã, phường, thị trấn tổ chức trung đội dân quân cơ động.
Ngoài ra các binh chủng chiến đấu như: Công binh, pháo binh, hóa học, quân y
được tổ chức cấp trung đội. Lực lượng này tham gia huấn luyện theo chương quy
định của Bộ Tổng tham mưu.
Hoạt động của dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu: Đặt dưới sự lãnh
đạo của cấp ủy Đảng; sự quản lý, điều hành của Ủy ban nhân dân, người đứng đầu
cơ quan, tổ chức; sự chỉ đạo, chỉ huy của Quân khu, cơ quan quân sự cấp tỉnh, cấp
huyện; sự chỉ huy của Ban Chỉ huy quân sự cấp xã ( phường ), thị trấn, Ban chỉ huy
quân sự cơ quan, tổ chức ở cơ sở đối với lực lượng tự vệ. Dân quân tự vệ khi hoạt
động phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được pháp luật quy
định. Hoạt động của dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phải gắn với địa bàn
hành chính, cơ sở sản xuất, kinh doanh thuộc phạm vi trách nhiệm được giao; khi
hoạt động ngoài phạm vi quy định, phải được cấp có thẩm quyền quyết định theo
quy định tại Điều 44 Luật Dân quân tự vệ. Thông thường lực lượng dân quân có
nhiệm vụ huấn luyện sẵn sang chiến đấu và chiến đấu tại các xã, phường, thị trấn.
Lực lượng tự vệ có nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu tại các cơ
quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội.
* Đặc điểm dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Một là, dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu đều được tuyển chọn
chặt chẽ cả về phẩm chất, đạo đức và năng lực công tác. Hiện nay số lượng
DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là 15.457 đồng chí trong đó dân quân là
11.017 đồng chí, tự vệ là 4.440 đồng chí. Đảng viên trong lực lượng dân quân
tự vệ là 3.825 đồng chí, đoàn viên 8.819 đồng chí. Dân quân tự vệ là nữ 846
đồng chí [Phụ lục 1]. Nhìn chung lực lượng DQTV tỉnh bà Rịa-Vũng Tàu có
cơ cấu hợp lý và có chất lượng tốt.
Về phẩm chất, đạo đức: Đại đa số dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa-Vũng

Tàu đều có phẩm chất, đạo đức tốt, luôn tin tưởng vào đường lối chủ trương
của Đảng, chấp hành tốt Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của
quân đội, quy định của đơn vị, có lối sống trong sạch.


Về chuyên môn và năng lực công tác: Dân quân tự vệ ở tỉnh Bà RịaVũng Tàu được biên chế và hoạt động trên các lĩnh vực vừa có DQTV cơ
động; DQTV tại chổ; vừa có DQTV biển; DQTV phòng không, pháo binh,
công binh, trinh sát, thông tin, phòng hóa, y tế. Đặc biệt hoạt động của DQTV
biển có chất lượng hiệu quả tốt, họ nắm được khu vực phòng thủ, triển khai
lực lượng chiến đấu trên biển và xửa lý tốt các tình huống trên biển khi có
chiến tranh xảy ra.
Hai là, đa số DQTV ở tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu hiện nay đều xuất thân từ
nông dân, một số từ giai cấp công nhân và cán bộ viên chức. Số đông lực
lượng DQTV đều xuất thân từ các tỉnh miền Trung, miền Bắc một số ít là
người địa phương, cơ bản gia đình đang sinh sống chủ yếu trên địa bàn tỉnh
Bà Rịa-Vũng Tàu. Mặt khác, lực lượng DQTV ở Bà Rịa-Vũng Tàu được
sống, công tác và rèn luyện trong địa bàn của một tỉnh có điều kiện kinh tế xã hội phát triển, đời sống kinh tế văn hóa, xã hội cao, môi trường địa lý, khí
hậu thuận lợi, nên phần nào họ yên tâm xác định tốt nhiệm vụ. Hơn nữa, họ
vừa được quản lý, rèn luyện, bồi dưỡng về phẩm chất, nhân cách vừa được sự
quản lý giáo dục rèn luyện chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị, địa phương và
điều kiện cơ sở vật chất được trang bị khá tốt. Đây được coi là một điều kiện
thuận lợi cho việc quản lý, giáo dục, rèn luyện nâng cao chất lượng GDCT
cho lực lượng DQTV của cơ quan, đơn vị, của địa phương đồng thời, rất
thuận lợi cho việc phát triển và hoàn thiện nhân cách của lực lượng DQTV và
đảm bảo cho họ phát huy hết khả năng công tác, cống hiến năng lực và trí lực
vào quá trình xây dựng cơ quan, đơn vị địa phương vững mạnh toàn diện.
Tuy nhiên, bên cạnh sự tác động tích cực thì cũng có các yếu tố tác
động tiêu cực của đời sống xã hội, do thường xuyên tiếp xúc với nhiều tầng
lớp xã hội ở địa phương nên dễ bị dao động về chính trị - tư tưởng và ảnh
hưởng bởi các tệ nạn xã hội. Một mặt, DQTV đa số có mức thu nhập thuộc

vào trung bình, mặt khác, họ đều là trụ cột lao động chính trong gia đình,
hoàn cảnh gia đình có nhiều khó khăn cũng ảnh hưởng rất nhiều đến nhận


thức, tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất chính trị và tâm tư, tình cảm, ý thức,
trách nhiệm của họ. Vì vậy, nâng cao chất lượng GDCT cho lực lượng
DQTV phải hết sức linh hoạt, cụ thể, kịp thời. Đặc biệt là phải nắm chắc
diễn biến tư tưởng và các mối quan hệ của họ để có kế hoạch nâng cao chất
lượng GDCT cho phù hợp.
Ba là, mặt khác, một số đồng chí là cán bộ đảng viên và quân nhân xuất ngũ
nên nắm vững những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước và có kiến thức
chuyên môn và trình độ nhận thức xã hội, nắm chắc những điều đảng viên không
được làm cũng như vị trí vai trò tiên phong gương mẫu của người cán cán bộ
đảng viên. Hơn nữa, lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, cơ bản nguyên
quán ở miền Trung, miền Bắc, song gia đình chủ yếu sinh sống trên địa bàn tỉnh
Bà Rịa-Vũng Tàu có ảnh hưởng bởi nếp sống văn hoá của người dân Nam Bộ.
Bản thân và gia đình của lực lượng dân quân tự vệ luôn chấp hành nghiêm pháp
luật của Nhà nước, các quy định của pháp luật ở địa phương. Vì vậy thuận lợi
cho quá trình giáo dục nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân
quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Tuy vậy, do thành phần xuất thân từ các
địa phương khác nhau phần nào cũng có ảnh hưởng tư tưởng lối sống vùng
miền, trình độ nhận thức không giống nhau, dẫn đến việc giáo dục chính trị cho
lực lượng này cũng có nhiều khó khăn.
Bốn là, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là một tỉnh đa dạng về các thành phần kinh
tế, vừa có sản xuất công nghiệp vừa có nông, lâm, ngư nghiệp, dịch vụ du lịch
… ngay cả hoạt động sản xuất công nghiệp và chế biến hải sản cũng có nhiều
lĩnh vực hoạt động khác nhau. Điều đó, sẽ rất thuận lợi cho lực lượng DQTV
trong công tác, thực hiện các nhiệm vụ được giao và nâng cao chất lượng giáo
dục chính trị cho họ. Tuy nhiên, lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đa

dạng về thành phần kinh tế dẫn đến nhận thức tư tưởng, chính trị cũng khắc
nhau. Hơn nữa họ có tuổi đời không đồng đều sự nhận thức và kinh nghiệm về
đời sống chính trị - xã hội cũng không đồng đều điều đó cũng ảnh hưởng đến


quá trình nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà
Rịa -Vũng Tàu hiện nay.
* Vai trò của dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là một bộ phận cấu thành lực lượng
vũ trang của tỉnh, là lực lượng nòng cốt trong xây dựng, tác chiến khu vực phòng
thủ và phong trào toàn dân đánh giặc bảo vệ địa phương, cơ sở; phối hợp với các
lực lượng khác giữ gìn lãnh thổ, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; bảo vệ các
công trình quốc phòng, tham gia xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện trên địa
bàn tỉnh; đồng thời, là nguồn lực bổ sung cho quân đội, phối hợp với bộ đội
chủ lực, bộ đội địa phương chiến đấu, phục vụ chiến đấu hoàn thành tốt
nhiệm vụ QPAN. Mặt khác, dân quân tự vệ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng là
lực lượng đi đầu gương mẫu chấp hành và vận động nhân dân địa phương
thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước; xung kích trong lao động sản xuất, bảo vệ sản xuất, phòng chống, khắc
phục hậu quả thiên tai, dịch họa và các sự cố nghiêm trọng khác.
* Quan niệm giáo dục chính trị cho lực lượng Dân quân tự vệ ở tỉnh
Bà Rịa - Vũng Tàu.
Giáo dục: Theo từ điển tiếng Việt: "Giáo dục là hoạt động nhằm tác
động một cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối
tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất năng
lực như yêu cầu đề ra" [42, tr.379].
Giáo dục chính trị là hoạt động truyền bá, giáo dục cho các tầng
lớp nhân dân về lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ quốc phòng an ninh, nhiệm vụ của địa phương, của các cơ quan đơn vị, nhằm xây dựng
thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nâng cao nhận thức, ý thức chính

trị, xây dựng niềm tin cộng sản chủ nghĩa, thay đổi tư duy, định hướng tư
tưởng cho các tầng lớp nhân dân giúp họ hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Đối


với thanh thiếu niên giáo dục chính trị được áp dụng ở tất cả các cấp học tại
Việt Nam, dưới các hình thức môn học Giáo dục Công dân từ cấp tiểu học lên
đến cấp trung học phổ thông, các môn lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, đường lối cách mạng
của Đảng Cộng sản Việt Nam…tại tất cả các trường đại học trong cả nước.
Đối với QĐND Việt Nam, “Giáo dục chính trị tại là một nội dung quan
trọng của công tác tư tưởng - văn hoá, một nội dung cơ bản của nhiệm vụ
huấn luyện; là khâu căn bản, trung tâm, có ý nghĩa quyết định hình thành
nhân cách quân nhân, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” và năng lực hoạt động thực
tiễn của người chiến sỹ dân quân tự vệ” [58, tr.07].
Thực chất giáo dục chính trị trong QĐND Viêt Nam là hoạt động
truyền bá lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối
của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ Quân đội, nhiệm
vụ đơn vị, địa phương cho toàn thể cán bộ, chiến sỹ dân quân tự vệ, nhằm xây
dựng thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nâng cao nhận thức, ý thức
chính trị, xây dựng niềm tin Cộng sản chủ nghĩa để lực lượng dân quân tự vệ
hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, chức trách được giao, góp phần xây dựng cơ
quan, đơn vị, địa phương vững mạnh toàn diện, góp phần xây dựng QĐND
cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
Từ những phân tích trên, có thể quan niệm: Giáo dục chính trị
cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là hoạt động
nhằm truyền bá những quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách, Pháp
luật của Nhà nước, truyền thống, nhiệm vụ của quân đội,
của địa phương nhằm định hướng tư tưởng và hướng dẫn
hành động, nâng cao nhận thức, trách nhiệm chính trị, ý

chí quyết tâm thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho lực
lượng dân quân tự vệ mà cốt lõi là tinh thần sẵn sàng
chiến đấu, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ


được giao trong mọi tình huống; nâng cao ý thức tổ chức
kỷ luật; khắc phục mọi tư tưởng, nhận thức hạn chế, biểu
hiện hành vi tiêu cực, góp phần hình thành và phát triển
những phẩm chất nhân cách, tính cách mạng và con người
mới XHCN cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu, giúp họ hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Chủ thể hoạt động GDCT cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu là: Đảng uỷ, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh; cấp ủy Đảng, chính quyền địa
phương các cấp, Chính uỷ, Chính trị viên, Bí thư cấp uỷ các cấp và các tổ
chức, các lực lượng trong tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Đối tượng GDCT cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là:
lực lượng DQTV.
* Nội dung giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân, tự vệ ở tỉnh Bà
Rịa - Vũng Tàu
Nội dung giáo dục chính trị cơ bản, thường xuyên cho lực lượng Dân
quân tự vệ tập trung vào quán triệt những quan điểm chủ nghĩa Mác- Lê nin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, nhiệm vụ cách mạng của Đảng; đường lối
quân sự, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương, lịch sử, truyền thống,
bản sắc văn hoá tốt đẹp của dân tộc, của Đảng, của giai cấp, lực lượng vũ
trang, của quân đội; những chuẩn mực về phẩm chất chính trị, đạo đức, ý thức
chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật của tổ chức; đồng thời trang bị những
kiến thức cần thiết về kinh tế, khoa học, văn hoá, xã hội. Nội dung giáo dục
chính trị được gắn chặt với tất cả các nội dung huấn luyện (huấn luyện quân
sự, diễn tập, hậu cần, chuyên môn kỹ thuật…) dưới nhiều hình thức thể hiện
cả chiều rộng và chiều sâu. Đồng thời, nội dung, chương trình và thời gian

giáo dục cụ thể hàng năm phải thực hiện theo Quy chế giáo dục chính trị của
TCCT. Trong đó chú trọng giáo dục lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách, chủ trương của Đảng, pháp
luật của nhà nước, kỷ luật quân đội, quy định của tổ chức, đơn vị, địa


phương; giáo dục tình hình, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc XHCN, nhiệm vụ của lực lượng vũ trang tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu,
giáo dục cho lực lượng DQTV hiểu rõ bản chất, âm mưu và thủ đoạn của
các thế lực thù địch chống phá cách mạng Việt Nam, từ đó nâng cao tinh
thần cảnh giác cách mạng, tinh thần yêu nước XHCN, phát huy bản sắc
văn hóa dân tộc, lịch sử, truyền thống của Đảng, của giai cấp, của quân
đội, của đơn vị và địa phương; giáo dục những chuẩn mực về phẩm chất
chính trị, đạo đức lối sống; đồng thời trang bị những kiến thức về kinh tế,
khoa học, văn hoá, xã hội cho lực lượng DQTV. Giáo dục, tuyên truyền về
tình hình kinh tế - xã hội của địa phương, nhiệm vụ và các hoạt động của
lực lượng vũ trang. Giáo dục nhận thức về âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù
đối với cách mạng nước ta, giáo dục nhận thức cho lực lượng DQTV hiểu
biết về đối tượng tác chiến của quân đội, của các đơn vị lực lượng vũ
trang đảm nhiệm trên từng hướng chiến lược.
* Hình thức, biện pháp giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ
ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Hình thức giáo dục chính trị cho dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu rất đa dạng, phong phú và có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau,
thường xuyên hỗ trợ, bổ sung cho nhau, bao gồm: Học tập chính trị; Sinh hoạt
chính trị tư tưởng; Thông qua hoạt động thực hiện các nhiệm vụ tại địa
phương, huấn luyện, diễn tập và các đợt tập huấn; Sinh hoạt chính trị và văn
hoá ở địa phương và ở các cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội.
Giáo dục chính trị: Là một trong bốn nội dung huấn luyện cơ bản chủ
yếu ở cơ sở. Vì vậy giáo dục chính trị tuân thủ nghiêm ngặt quy trình huấn

luyện nói chung, nghĩa là phải qua ba giai đoạn: Chuẩn bị, tiến hành giáo dục
chính trị và kết thúc. Ba giai đoạn này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, làm cơ
sở, tiền đề và tạo điều kiện cho nhau thực hiện nội dung giáo dục chính trị. Nếu
chuẩn bị tốt thì tạo thuận lợi để thực hiện nội dung giáo dục chính trị diễn ra
đúng kế hoạch và đạt kết quả cao. Tiến hành giáo dục tốt sẽ đạt được mục đích


trước mắt của hoạt động giáo dục là trang bị nhận thức cơ bản, định hướng tư
tưởng, hướng dẫn hành động cho người học. Huấn luyện chính trị được xác định
là hình thức cơ bản, góp phần nâng cao chất lượng GDCT cho lực lượng DQTV
ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện nay.
Sinh hoạt chính trị - tư tưởng: Là hình thức GDCT quan trọng đối với
lực lượng DQTV. Hình thức này được thực hiện thông qua các hoạt động
như, quán triệt, học tập các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, tổ chức toạ đàm,
sinh hoạt dân chủ về những vấn đề, nhiệm vụ trực tiếp liên quan đến cơ
quan, đơn vị địa phương như huấn luyện, rèn luyện kỷ luật, xây dựng chính
quy; tổ chức lấy ý kiến đóng góp vào các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, các
văn bản pháp luật của Nhà nước, những chủ trương, biện pháp, kế hoạch
thực hiện nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị địa phương, thông qua đó giáo dục,
quán triệt nâng cao nhận thức và trách nhiệm chính trị cho lực lượng DQTV ở
tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Thông báo tình hình chính trị của địa phương: Là hình thức GDCT
quan trọng. Thực hiện hình thức này nhằm thông tin kịp thời tình hình chính
trị - thời sự quốc tế, trong nước, của LLVT và cơ quan, đơn vị, địa phương
qua đó bổ sung những vấn đề thực tế cho nội dung học tập chính trị, đồng thời
định hướng tư tưởng đúng đắn, hướng dẫn hành động cho lực lượng DQTV
nhận diện và kiên quyết đấu tranh với những luận điệu tuyên truyền xuyên tạc
phản động của các thế lực thù địch và mọi biểu hiện lệch lạc, tiêu cực trong
đời sống xã hội ở địa phương.
Công tác giáo dục thông qua các cuộc vận động, các phong trào thi

đua, hoạt động văn hoá, văn nghệ và các thiết chế văn hoá, thiết chế dân
chủ ở địa phương, cơ quan, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội để tiến
hành GDCT: Đây vừa là một hình thức giáo dục, vừa là biện pháp gắn
GDCT với hoạt động thực tiễn tại địa phương, cơ quan đơn vị, do vậy, hình
thức này có vai trò rất quan trọng để củng cố kiến thức, định hướng nhận
thức tư tưởng, hướng dẫn hành động cho lực lượng dân quân tự vệ. Nội


dung này gồm nhiều hoạt động phong phú, đang dạng và phát động theo
từng thời điểm, đồng thời kết hợp với việc quán triệt sâu rộng truyền thống,
nhiệm vụ của địa phương; hoặc kết hợp với hình thức lên lớp tập trung, các
đợt sinh hoạt chính trị tư tưởng ở địa phương để thực hiện. Tổ chức tốt
hình thức này sẽ trực tiếp nâng cao ý thức và trách nhiệm chính trị, hình
thành và phát triển những phẩm chất, đạo đức cách mạng cần thiết cho lực
lượng DQTV; thông qua nhiều hoạt động cụ thể sẽ trực tiếp xây dựng và
nâng cao nhận thức trách nhiệm chính trị đối với những nội dung giáo dục
chính trị đối với lực lượng DQTV.
Sinh hoạt chính trị văn hoá ở địa phương: Là hình thức quan trọng,
nhằm thực hiện và phát huy tốt dân chủ ở cơ sở. Sinh hoạt chính trị văn hoá ở
địa phương, cơ quan, các tổ chức chính trị - xã hội thường được tổ chức theo
hàng quý hoặc khi có sự kiện chính trị, theo phương pháp cán bộ chủ chốt,
cấp trên trực tiếp đối thoại với toàn thể lực lượng dân quân tự vệ thuộc quyền
quản lý; lắng nghe tâm tư nguyện vọng và mọi ý kiến đóng góp của dân quân
tự vệ để giải đáp và giải quyết kịp thời giải quyết mọi vướng mắc tư tưởng,
mọi nguyện vọng và quyền lợi chính đáng. Thực hiện tốt hình thức này sẽ
trực tiếp nắm được chất lượng chính trị tư tưởng và nhận thức của lực lượng
DQTV ở mức độ nào để kịp thời có biện pháp điều chỉnh, mặt khác sẽ củng
cố, nâng cao nhận thức và niềm tin chính trị cho lực lượng DQTV ở các cơ
quan, đơn vị và địa phương.
Biện pháp giáo dục chính trị cho dân quân tự vệ rất đa dạng, phong phú,

bao gồm các biện pháp chủ yếu như: sử dụng ngôn ngữ (giảng giải); thông qua
các đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, các hội thi, hội thao ở các cơ quan, đơn vị,
địa phương… nêu vấn đề tình hình thực tiễn ở địa phương để nghiên cứu, trao
đổi. Trong đó, đối với lực lượng dân quân tự vệ, phương pháp giáo dục chủ yếu
hiện nay là sử dụng ngôn ngữ, đó là sự kết hợp các thao tác: phân tích, giảng
giải, chứng minh bằng số liệu thực tế; kết hợp với những vấn đề thực tiễn đang
đặt ra ở địa phương, cơ quan, đơn vị mình.


Từ những luận giải trên cho thấy, hoạt động giáo dục chính trị cho lực
lượng dân quân tự vệ ở các cơ quan, đơn vị, địa phương bao gồm nhiều yếu tố
tạo thành, có quan hệ biện chứng với nhau không thể tách rời. Trong đó, mục
đích giáo dục quyết định việc lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp giáo
dục. Song hình thức, phương pháp, phương tiện giáo dục lại là yếu tố cơ bản và
con đường duy nhất để hoàn thành nội dung và mục đích giáo dục đề ra.
Bên cạnh đó, bao trùm các yếu tố và xuyên suốt quá trình giáo dục chính trị
đó là vai trò chủ quan của chủ thể và đối tượng giáo dục chính trị tại các cơ
quan, tổ chức có lực lượng DQTV được biên chế. Nếu chủ thể có phẩm
chất, năng lực tốt, xác định nội dung, lựa chọn hình thức, phương pháp
giáo dục phù hợp, chi phí, sử dụng cơ sở vật chất, lực lượng hợp lý thì mục
đích giáo dục sẽ đạt chất lượng và hiệu quả cao. Ngược lại, nếu phẩm chất,
năng lực và trách nhiệm của chủ thể hạn chế, giáo dục chính trị ở các cơ
quan, đơn vị, địa phương khó đạt được mục đích đặt ra. Trong trường hợp,
chủ thể có trách nhiệm tốt, nhưng chuẩn bị cho đối tượng không chu đáo,
nội dung, hình thức không phù hợp, phương pháp không khoa học, hoặc
chạy theo số lượng đơn thuần, xa rời thực tiễn…thì hiệu quả giáo dục chính
trị không cao, thậm chí không đạt được yêu cầu đề ra. Vì vậy, để nâng cao
hiệu quả giáo dục chính trị cho dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
cần phải giải quyết tốt từng yếu tố tạo thành và luôn đặt chúng trong mối
quan hệ chặt chẽ với nhau để tiến hành và đạt được m ục đích giáo dục chính

trị cho lực lượng Dân quân tự vệ theo yêu cầu đặt ra.
* Vai trò giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa
- Vũng Tàu
Thứ nhất, GDCT có vai trò quan trọng trực tiếp đối với việc bồi dưỡng,
nâng cao kiến thức mọi mặt, mà trước hết là nâng cao nhận thức, giác ngộ về
chính trị cho lực lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Giáo dục chính trị có tác dụng trực tiếp trang bị cho DQTV những
kiến thức chính trị cơ bản, thế giới quan khoa học, phương pháp luận đúng đắn


trong hoạt động thực tiễn. Giúp họ khắc phục những tư tưởng lạc hậu, tiêu cực
trong xã hội, nâng cao giác ngộ chính trị, nhiệt tình cách mạng, tích cực trong
thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Đó cũng chính là cơ sở trực tiếp hình
thành những phẩm chất cần thiết khác như: Tinh thần trách nhiệm đối với sự
nghiệp của Đảng, của nhân dân, tinh thần chiến đấu kiên cường, sẵn sàng xả
thân hi sinh vì Tổ quốc, tính kỷ luật, ý thức chấp hành các chế độ và các quy tắc,
quy định của cơ quan, đơn vị, địa phương, điều lệnh, điều lệ của quân đội. Mặt
khác, thông qua việc giáo dục, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ
của lực lượng vũ trang, nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh
BRVT, những tri thức khoa học về tự nhiên, xã hội; với thế giới quan, phương
pháp luận khoa học cách mạng sẽ giúp DQTV xem xét và giải quyết công việc,
lý giải các sự kiện, các hiện tượng trong đời sống xã hội đúng đắn, từ đó có hành
động phù hợp với chức trách, nhiệm vụ được giao.
Thứ hai, GDCT góp phần xây dựng phẩm chất chính trị cho lực
lượng DQTV ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nhằm xây dựng, hình thành
phẩm chất, nhân cách, bản lĩnh chính trị của người DQTV trong giai
đoạn cách mạng mới.
Xây dựng nhân cách người DQTV phải toàn diện, tổng hợp các phẩm
chất và năng lực. Phẩm chất nhân cách người DQTV bao gồm một hệ thống

phẩm chất chính trị, đạo đức, tâm lý, lối sống, trong đó phẩm chất chính trị
giữ vai trò quan trọng hàng đầu. V.I. Lênin đã chỉ rõ: “Trong mọi cuộc chiến
tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ
máu trên chiến trường. Lòng tin vào cuộc chiến tranh chính nghĩa, sự giác ngộ
rằng cần phải hy sinh đời mình cho hạnh phúc của những người anh em, là
yếu tố nâng cao tinh thần của binh sĩ và làm cho họ chịu đựng được những
khó khăn chưa từng thấy” [39, tr.147].
Việc xây dựng phẩm chất chính trị cho DQTV được tiến hành bằng
nhiều con đường và được bắt đầu bằng công tác tư tưởng, trong đó, GDCT là


hình thức cơ bản, giữ vị trí chủ đạo trong hệ thống giáo dục Cộng sản chủ
nghĩa, nó trực tiếp xây dựng phẩm chất chính trị, tinh thần cho DQTV. Trên
cơ sở trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học, GDCT góp phần
giúp cho DQTV ở cơ quan, đơn vị địa phương xác định đúng mục tiêu, lý
tưởng, có định hướng tư tưởng chính trị đúng đắn. Đồng thời tạo cho họ có
khả năng lựa chọn phương hướng và biện pháp để thực hiện mục tiêu lý
tưởng. Không xác định rõ hoặc mất phương hướng chính trị thì lực
lượngDQTV sẽ thiếu niềm tin chính trị, không có khả năng phân biệt đúng,
sai, dễ dao động trước những biến cố chính trị, những tình huống phức tạp,
trước khó khăn, thử thách, hy sinh, gian khổ.
Khi lực lượng DQTV đã được định hướng tư tưởng chính trị đúng đắn,
thông qua GDCT sẽ tập hợp, hướng dẫn họ tham gia vào giải quyết những
vấn đề cụ thể do thực tiễn yêu cầu nhiệm vụ của địa phương, đơn vị đặt ra,
như tham gia vào các cuộc vận động lớn của Đảng, Nhà nước, Quân đội, địa
phương; các phong trào thi đua quyết thắng của các cơ quan đơn vị lực lượng
vũ trang trong tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nhằm thực hiện tốt chức trách, nhiệm
vụ được giao góp phần xây dựng cơ quan đơn vị vững mạnh toàn diện.
Thứ ba, GDCT có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn cho lực
lượng DQTV tích cực tham gia đấu tranh chống các khuynh hướng, quan

điểm sai trái, tư tưởng phản động, nhận thức lệch lạc và các biểu hiện hữu
khuynh, tiêu cực khác trong đời sống xã hội ở địa phương.
Thông qua công tác GDCT vừa giúp lực lượng DQTV nhận thức được
sự đúng đắn, khách quan, tính cách mạng, khoa học đối với đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước, nhiệm vụ chính trị của
các cơ quan, đơn vị, địa phương đồng thời phân biệt được những biểu hiện
nhận thức sai trái, những luận điệu tuyên truyền xuyên tạc, phản động của
các thế lực thù địch. Định hướng tư tưởng, hướng dẫn lực lượng DQTV biết
cách đấu tranh tư tưởng góp phần làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống


phá của các thế lực thù địch và khắc phục mọi biểu hiện tiêu cực trong sinh
hoạt và trong thực hiện nhiệm vụ.
Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt nam XHCN, Đảng ta
và Bác Hồ luôn quan tâm đến công tác GDCT và công tác tư tưởng nói chung;
GDCT cho các đối tượng trong lực lượng vũ trang nói riêng xem đây là vũ khí
sắc bén, là hoạt động xung kích trong cuộc đấu tranh cách mạng và xây dựng
quân đội cách mạng.
Để xây dựng lòng tin của quần chúng trong giáo dục, quan tâm đến
GDCT, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Phải học tập chính trị, quân sự mà
không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại” [39, tr. 217].
Chúng ta đang đẩy mạnh thực hiện hai nhiệm vụ cách mạng là
xây dựng XHCN và bảo vệ Tổ quốc XHCN; đẩy mạnh sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước cần phải đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công
tác GDCT cho các đối tượng nói chung và lực lượng dân quân tự vệ ở
tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng,
kiên định, ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh, bảo vệ Đảng,
Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về chất lượng và nâng cao chất lượng
giáo dục chính trị cho lực lượng Dân quân tự vệ ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

* Quan niệm chất lượng giáo dục chính trị cho Dân quân tự vệ ở tỉnh
Bà Rịa - Vũng Tàu
Chất lượng giáo dục chính trị là những lợi ích, giá trị mà kết quả học tập
đem lại cho từng cá nhân và tập thể, trước mắt và lâu dài. Như vậy, chất lượng là
người học vừa nắm được kiến thức sau một quá trình tiếp thu; đáp ứng được các
yêu cầu trong hoạt động thực tiễn.
Theo Đại từ điển Tiếng Việt: “Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất,
giá trị của một con người, một sự vật, một sự việc” [14, tr.331]. Mỗi sự vật,
hiện tượng tồn tại đều do các bộ phận, các yếu tố hợp thành và giữa chúng có
mối quan hệ hữu cơ với nhau. Sự tác động giữa các bộ phận, yếu tố hợp thành
phù hợp quy luật sẽ làm cho sự vật, hiện tượng vận động phát triển không