Nghiên cứu sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới tại một số xã thuộc huyện đông triều, tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ THỊ HỒNG NHUNG

NGHIÊN CỨU SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN
TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI
MỘT SỐ XÃ THUỘC HUYỆN ĐÔNG TRIỀU,
TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Thái Nguyên - 2014


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ THỊ HỒNG NHUNG

NGHIÊN CỨU SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG
XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI MỘT SỐ XÃ THUỘC
HUYỆN ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH
Ngành : Phát triển nông thôn
Mã số ngành: 60.62.01.16

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Dương Văn Sơn

Thái Nguyên - 2014

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ học hàm, học vị nào.
Tôi xin cam đoan: Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã đều được chỉ rõ
nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày 15 tháng 12 năm 2014
Tác giả luận văn

Đỗ Thị Hồng Nhung


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được
sự giúp đỡ nhiệt tnh của các cơ quan, các tổ chức và các cá nhân. Tôi xin bày
tỏ lời cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này.
Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Nông
lâm Thái Nguyên, Phòng Quản lý và đào tạo sau đại học của nhà trường cùng
các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá
trình học tập.
Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn
thầy giáo, PGS.TS. Dương Văn Sơn, người đã trực tếp chỉ bảo, hướng dẫn
khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn

này.
Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo huyện Đông
Triều; Ban quản lý xây dựng nông thôn mới huyện; Phòng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn huyện, cùng các phòng, ban, ngành khác của huyện;
lãnh đạo các xã Kim Sơn, Đức Chính, Hưng Đạo thuộc huyện Đông Triều đã
giúp đỡ tôi về thông tin, số liệu trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu
luận văn.
Do thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn của tôi không thể tránh khỏi
những sơ suất, thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy
cô giáo cùng toàn thể bạn đọc.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 15 tháng 12 năm 2014
Tác giả


ii

Đỗ Thị Hồng Nhung


3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................
i

LỜI

CẢM

ƠN

.................................................................................................. ii MỤC LỤC
....................................................................................................... iii DANH
MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... vii DANH
MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... vii DANH
MỤC CÁC BẢNG ...........................................................................viii MỞ
ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................. 3
2.1. Mục tiêu chung....................................................................................... 3
2.2. Mục tiêu cụ thể....................................................................................... 3
3.

ngh a của đề tài...................................................................................... 3
3.1.

ngh a trong học tập và nghiên cứu khoa học ................................. 3

3.2.

ngh a thực ti n ................................................................................ 3

4. Bố cục luận văn ......................................................................................... 4
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU................................. 5
1.1. Cơ sở lý luận .......................................................................................... 5
1.1.1. Khái niệm về nông thôn, phát triển nông thôn và mô hình nông
thôn mới
............................................................................................................. 5
1.1.2. Sự cần thiết của chương trình xây dựng nông thôn mới .................

8
1.1.3. Căn cứ pháp lý xây dựng nông thôn mới ...................................... 11
1.1.4. Tiêu chí xây dựng nông thôn mới ................................................. 12
1.1.5. Những nguyên tắc xây dựng nông thôn mới theo Chương trình


4

mục tiêu quốc gia .................................................................................... 15
1.1.6. Sự tham gia của người dân trong việc xây dựng mô hình nông thôn
mới
................................................................................................................. 16


4

1.2. Cơ sở thực ti n ..................................................................................... 21
1.2.1. Tình hình xây dựng nông thôn mới một số nước điển hình trên thế
giới........................................................................................................... 21
1.2.2. Tình hình xây dựng mô hình nông thôn mới ở Việt Nam ............ 26
1.2.3. Tình hình xây dựng mô hình nông thôn mới ở tỉnh Quảng Ninh . 28
1.2.4. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu........................................................ 32
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..40
2.1. Đối tượng, địa điểm và phạm vi nghiên cứu........................................ 40
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................... 40
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 40
2.1.3. Phạm vi nghiên cứu....................................................................... 40
2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................ 41
2.2.1. Nhận thức của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới ....
41

2.2.2. Sự tham gia của người dân trong việc xây dựng mô hình nông
thôn mới ở địa bàn nghiên cứu
........................................................................ 41
2.2.3. Kết quả đạt được và một số tác động bước đầu của nông thôn
mới
đối với địa phương .................................................................................. 41
2.2.4. Một số thuận lợi và khó khăn của người dân trong việc tham gia
xây dựng mô hình nông thôn mới ...........................................................
42
2.2.5. Một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và tăng cường sự tham
gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn nghiên
cứu....... 42
2.3. Phương pháp nghiên cứu......................................................................
42
2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ....................................................
42


5

2.3.2. Phương pháp xử lý thông tin......................................................... 45
2.3.3. Phương pháp phân tích..................................................................
45
2.3.4. Hệ thống chỉ têu phân tích ........................................................... 46
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 48
3.1. Nhận thức của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới ...........
48
3.1.1. Hiểu biết của người dân về nông thôn mới ...................................
48

6

3.1.2. Người dân đánh giá về sự cần thiết của xây dựng nông thôn mới
50
3.1.3. Mức độ tự nguyện và lý do người dân tham gia xây dựng nông thôn
mới ...........................................................................................................
51
3.2. Sự tham gia của người dân trong xây dựng mô hình nông thôn mới ở
địa bàn nghiên cứu ......................................................................................
54
3.2.1. Sự tham gia của người dân trong công tác thông tin, tuyên truyền
về xây dựng nông thôn mới..................................................................... 54
3.2.2. Sự tham gia của người dân trong thảo luận chiến lược, lập kế
hoạch và công tác quy hoạch phát triển nông thôn mới .........................
57
3.2.3. Sự tham gia của người dân trong các mô hình sản xuất, tập huấn
khoa học - kỹ thuật ..................................................................................
63
3.2.4. Sự tham gia của người dân trong công tác huy động nguồn lực xây
dựng nông thôn mới ................................................................................
65
3.2.5. Sự tham gia của người dân trong công tác giám sát xây dựng nông
thôn mới ..................................................................................................
71
3.2.6. Sự tham gia của người dân trong việc quản lý và sử dụng tài sản
hình thành trong quá trình xây dựng mô hình nông thôn mới ................
72
3.3. Kết quả đạt được và một số tác động bước đầu của nông thôn mới đến
địa phương................................................................................................... 74

3.3.1. Kết quả đạt được sau khi xây dựng nông thôn mới ......................
74
3.3.2. Những tác động bước đầu của xây dựng nông thôn mới đến địa


7

phương..................................................................................................... 86
3.4. Một số thuận lợi và khó khăn của người dân trong việc tham gia xây
dựng mô hình nông thôn mới ......................................................................
87
3.4.1. Thuận lợi ....................................................................................... 87
3.4.2. Khó khăn ....................................................................................... 88
3.5. Một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và tăng cường sự tham gia
của người dân trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn nghiên cứu .....
89
3.5.1. Định hướng nâng cao vai trò cho người dân................................ 90


8

3.5.2. Giải pháp về nâng cao năng lực, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ
lãnh đạo địa phương và cán bộ phát triển nông thôn trong xây dựng
nông thôn mới
.................................................................................................. 91
3.5.3. Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền, tập huấn đào tạo,
nâng cao nhận thức cho người dân..........................................................
92
3.5.4. Giải pháp về chính sách ................................................................ 93
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 100


vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BNN

:

Bộ Nông nghiệp

BCĐ

:

Ban chỉ đạo

BNNPTNT

:

Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn

BQL

:

Ban quản lý

CS

:

Chính sách

CNH

:

Công nghiệp hóa

HĐH

:

Hiện đại hóa

HU

:

Huyện ủy

KN

:

Khuyến nông

MH

:

Mô hình NQ

:

Nghị quyết NXB

Nhà xuất bản QĐ

:
:

Quyết định
SX - KD

:

Sản xuất - kinh doanh

PTNT

:

Phát triển nông thôn

TW

:

Trung ương

TTg

:

Thủ tướng

TT

:

Thông tư

THCS

:

Trung học cơ sở THPT

:

Trung học phổ thông UBND

:

Ủy ban nhân dân
VH - TT - DL

:

Văn hóa - Thể thao - Du lịch


8

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Sự hiểu biết và trao đổi thông tin về xây dựng nông thôn mới .......49
Bảng 3.2. Đánh giá của người dân về sự cần thiết của xây dựng nông thôn mới
........51
Bảng 3.3. Mức độ tự nguyện của người dân khi tham gia xây dựng nông
thôn mới
............................................................................................52
Bảng 3.4. Lý do người dân tham gia xây dựng nông thôn mới .......................53
Bảng 3.5. Hình thức tuyên truyền xây dựng nông thôn mới ...........................55
Bảng 3.6. Sự tham gia của người dân trong thảo luận chiến lược phát triển,
việc lập kế hoạch và công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới .
58
Bảng 3.7. Sự tham gia đóng góp ý kiến của người dân ...................................60
Bảng 3.8. Sự tham gia của người dân trong việc quyết định lựa chọn các
giải pháp, xác định các vấn đề ưu tiên của địa phương
....................62
Bảng 3.9. Người dân tham gia tập huấn, ứng dụng kỹ thuật trong sản
xuất............64
Bảng 3.10. Người dân tham gia hiến đất xây dựng các công trình công cộng
........66
Bảng 3.11. Người dân đóng kinh phí xây dựng các công trình nông thôn ......67
Bảng 3.13. Người dân tham gia giám sát xây dựng nông thôn mới ................71

Bảng 3.14. Người dân tham gia quản lý tài sản hình thành trong ...................73
Bảng 3.15. Hiện trạng quy hoạch của địa bàn nghiên cứu năm 2013 .............75
Bảng 3.16. Hiện trạng đường giao thông của địa bàn nghiên cứu năm
2013..........76
Bảng 3.17: Hiện trạng về thủy lợi, điện và trường học tại địa bàn nghiên
cứu năm
2013....................................................................................77
Bảng 3.18. Hiện trạng về cơ sở vật chất văn hóa, chợ nông thôn, bưu điện


9

và nhà ở dân cư .................................................................................79
Bảng 3.20. Thực trạng về văn hóa - xã hội - môi trường so với......................83
têu chí xây dựng nông thôn mới .....................................................................83
Bảng 3.21: Tình hình về hệ thống chính trị, an ninh trật tự xã hội..................85
Kết quả thể hiện cụ thể qua bảng dưới đây:
.....................................................86
Bảng 3.22. Một số chỉ tiêu đánh giá sự tăng trưởng kinh tế của địa bàn
nghiên cứu.........................................................................................84


9

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1. Đánh giá của người dân về sự cần thiết của xây dựng nông
thôn mới ...........................................................................................51
Hình 3.2. Mức độ tự nguyện của người dân khi tham gia xây dựng nông
thôn mới ...........................................................................................52
Hình 3.3. Lý do người dân tham gia xây dựng nông thôn mới........................53

Hình 3.4. Hình thức tuyên truyền xây dựng nông thôn mới ............................56
Hình 3.5. Sự tham gia của người dân trong thảo luận chiến lược phát
triển, việc lập kế hoạch và công tác quy hoạch xây dựng nông
thôn mới ...........................................................................................59
Hình 3.6. Sự tham gia đóng góp ý kiến của người dân....................................61
Hình 3.7. Sự tham gia của người dân trong việc quyết định lựa chọn các
giải pháp, xác định các vấn đề ưu tiên của địa phương ...................62
Hình 3.8. Người dân tham gia quản lý tài sản hình thành trong quá trình
xây dựng nông thôn mới ..................................................................73


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam là quốc gia có truyền thống sản xuất nông nghiệp lâu đời.
Trong điều kiện nước ta hiện nay, khoảng hơn 50
nông thôn chiếm 70

dân số sống ở các vùng

lực lượng lao động của cả nước để sản xuất ra những

nông sản thiết yếu phục vụ cho nhu cầu của toàn xã hội. Bên cạnh đó, ngành
nông nghiệp m i năm đóng góp 20

cho tổng giá trị nền kinh tế quốc dân.

Nông nghiệp, nông thôn, nông dân đã trở thành vấn đề có tầm chiến lược
đặc biệt quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quan

trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, là cơ sở ổn định chính trị và an
ninh quốc phòng; là yếu tố quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững
của đất nước trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định
hướng xã hội chủ ngh a; nhưng trước hết phải xuất phát từ lợi ích của
nông dân, phát huy sự tham gia của người dân, trở thành ch dựa chính trị
vững chắc của Đảng và Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi giúp nông dân
nâng cao trình độ mọi mặt, có đời sống vật chất và tinh thần ngày càng cao.
Phát triển nông nghiệp, nông thôn nhằm chủ động giải quyết các vấn đề về
đời sống và đáp ứng các nhu cầu của nông dân, đặc biệt là tạo điều kiện
giúp đỡ để họ có thể tự giải quyết được vấn đề của mình.
Những năm qua, nhiều chương trình, dự án nhằm phát triển nông thôn
đã được thực hiện như Dự án ngành cơ sở hạ tầng nông thôn, Chương trình
mục têu quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, Chương
trình 135 hay Chương trình mục têu quốc gia xóa đói giảm nghèo và việc làm,
… Tuy nhiên những chương trình, dự án này mới chỉ giải quyết được những
vấn đề riêng rẽ hoặc chỉ nhằm mục têu xóa đói giảm nghèo, phát triển cho


2

những vùng nghèo, vùng đặc biệt khó khăn. Trong giai đoạn vừa qua, Chính
phủ Việt Nam


3

đang thực hiện chủ trương tăng cường việc phân cấp và trao quyền cho các
địa phương, bước đầu đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên,
việc triển khai thực hiện ở cơ sở (nhất là ở cấp xã và cộng đồng thôn, bản)
hiện còn chậm do bị ràng buộc bởi các cơ chế, chính sách và năng lực của đội

ngũ cán bộ cơ sở còn hạn chế trong việc phát triển nông thôn văn minh, hiện
đại [2].
Xây dựng nông thôn mới trong từng thời kỳ là vấn đề luôn được sự
quan tâm của Đảng và Nhà nước ta. Từ năm 2001 - 2006 cả nước đã triển
khai Đề án thí điểm “Xây dựng mô hình nông thôn mới cấp xã theo
hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa” do Ban kinh tế Trung
ương và Bộ Nông nghiệp và PTNT chỉ đạo ở trên 200 làng điểm ở các địa
phương với hướng tiếp cận từ cộng đồng. Chương trình đã được thực hiện
thắng lợi, tạo bước đột phá trong phát triển nông nghiệp nông thôn, nâng
cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Cùng với đó, huyện Đông
Triều, tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành thực hiện chương trình xây dựng nông
thôn mới theo chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, với mục
têu đến năm 2014, huyện Đông Triều cơ bản hoàn thành các têu chí
nông thôn mới. Sau gần ba năm triển khai xây dựng, huyện Đông Triều
đã đạt được nhiều kết quả tch cực, tăng cường được niềm tn của nhân
dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, thúc đẩy được sự tham gia của
người dân vào xây dựng và phát triển nông thôn.
Tuy nhiên, trên thực tế nhiều nơi nhận thức của người dân về xây dựng
nông thôn mới còn nhiều hạn chế, chưa phát huy được sự tham gia của
người dân trong xây dựng và phát triển nông thôn. Vấn đề tăng cường sự
tham gia của người dân thực hiện chủ yếu thông qua một số mô hình phát
triển nông thôn mới vẫn chưa được cụ thể hoá một cách chi tết, chưa


4

mô phỏng nó thành phương pháp để thực hiện có tnh đồng bộ, thống nhất,
phù hợp với tình hình thực tế.

5

Xuất phát từ những yêu cầu về phát triển nông thôn mới và tình
hình trên, tôi tến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu sự tham gia của
người dân trong xây dựng nông thôn mới tại một số xã thuộc huyện Đông
Triều, tỉnh Quảng Ninh”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng sự tham gia của người dân trong xây dựng nông
thôn mới, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu để tăng cường sự tham gia
của họ nhằm góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững trên địa bàn
huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá được nhận thức, hiểu biết, suy ngh của người dân và
thực trạng sự tham gia của họ trong xây dựng nông thôn mới tại địa bàn
nghiên cứu.
- Đánh giá kết quả đạt được và một số tác động bước đầu của nông
thôn mới đối với địa phương.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao nhận thức và tăng cường sự
tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới.
3.
. .

ngh a của đề tài
ngh a trong h c t p v nghiên cứu hoa h c
- Nâng cao kiến thức, kỹ năng và rút kinh nghiệm thực tế phục vụ cho

công tác sau này.
- Vận dụng và phát huy được các kiến thức đã học tập và nghiên cứu.
- Là tài liệu tham khảo cho những độc giả quan tâm đến việc đánh giá

sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới.
. .

ngh a thực ti n


6

- Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở cho việc đánh giá sát thực hơn
thực trạng xây dựng nông thôn mới ở huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.


7

- Qua đó giúp người dân nhận thức đầy đủ hơn về tầm quan trọng
của xây dựng nông thôn mới, đưa ra những giải pháp để tăng cường sự
tham gia của người dân vào xây dựng nông thôn mới nói riêng và phát triển
nông thôn nói chung.
- Kết quả của đề tài là cơ sở cho các cấp ủy, chính quyền địa phương,
các nhà đầu tư đưa ra quyết định mới, hướng đi mới để thực hiện thành
công chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Đông Triều,
tỉnh Quảng Ninh.
4. Bố cục luận văn
Ngoài 2 phần Mở đầu và Kết lu n, Luận văn gồm có 3 chương:
Chương : Tổng quan t i liệu nghiên cứu
Chương : Đối tượng, nội dung v phương pháp nghiên cứu
Chương : Kết quả nghiên cứu v thảo lu n


8

Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Khái niệm về nông thôn, phát triển nông thôn và mô hình nông thôn
mới
1.1.1.1. Nông thôn
Nông thôn được coi như là khu vực địa lý nơi đó sinh kế cộng đồng gắn
bó, có quan hệ trực tếp đến khai thác, sử dụng, bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên cho hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Hiện nay có rất nhiều quan điểm khác nhau về nông thôn do đó cũng có
nhiều khái niệm khác nhau về nông thôn.
Khi khái niệm về nông thôn người ta thường so sánh nông thôn với
thành thị. Có quan điểm cho rằng khi xem xét nông thôn dùng chỉ têu mật
độ dân số, số lượng dân cư ở nông thôn thấp hơn so với thành thị.

kiến

khác lại cho rằng, dựa vào chỉ tiêu trình độ phát triển cơ sở hạ tầng, có ngh
a là vùng nông thôn có cơ sở hạ tầng không phát triển bằng thành thị. Một
quan điểm khác lại cho rằng, vùng nông thôn là vùng có dân cư làm nông
nghiệp là chủ yếu, tức là nguồn sinh kế chính của dân cư nông thôn trong
vùng là từ hoạt động sản xuất nông nghiệp [5].
Những ý kiến này chỉ đúng trong từng khía cạnh cụ thể và từng nước
nhất định, phụ thuộc vào trình độ phát triển, cơ cấu kinh tế, cơ cấu áp
dụng cho từng nền kinh tế. Như vậy, khái niệm nông thôn chỉ có tính chất
tương đối, nó có thể thay đổi theo thời gian và theo tiến trình phát triển kinh
tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới. Trong điều kiện hiện nay ở
Việt Nam chúng ta có thể hiểu:

9

“Nông thôn là vùng sinh sống của tập hợp dân cư, trong đó có nhiều
nông dân. Tập hợp dân cư này tham gia vào các hoạt động kinh tế, văn hóa
-