SKKN phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo dục

Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

MỤC LỤC
MỤC LỤC.........................................................................................................1
A. ĐẶT VẤN ĐỀ..............................................................................................1
1. LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài.................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài................................................................2
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI......................................2
2.1. Nghiên cứu lí luận..............................................................................2
2.2. Nghiên cứu thực tế.............................................................................3
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN......................................................................................4
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN.................................................................................5
2.1. Thuận lợi.............................................................................................5
...................................................................................................................7
...................................................................................................................7
Ủng hộ quỹ: “Vì bạn nghèo” nhân dịp Tết trung thu................................8
.................................................................................................................10
Chúng em dọn vệ sinh lớp học................................................................10
.................................................................................................................11
Hoạt động sân khấu hóa giờ chào cờ.......................................................11
.................................................................................................................12
.................................................................................................................12
2.2. Khó khăn..........................................................................................13
2.3. Nguyên nhân của thực trạng.............................................................14
3. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT CHO
HỌC SINH..................................................................................................15
3.1. Xác định rõ nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm...............................15
3.2. Thấu hiểu tính cách, hoàn cảnh học sinh ngay khi bước vào lớp 1..16
3.3. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm chi tiết.............................................16

3.4. Áp dụng giáo dục phù hợp với từng đối tượng học sinh..................18
3.5. Lồng ghép việc hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh vào
các môn học:............................................................................................20


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

3.6. Thiết kế chủ đề của hoạt động trải nghiệm. Tiến hành tổ chức các
hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm:........................................21
.....................................................................................................................25
Học sinh lớp 1B làm bánh trung thu...........................................................25
4. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC..........................................................26
5. BÀI HỌC KINH NGHIỆM.....................................................................27
C. KẾT LUẬN.................................................................................................28


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LỜI MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài
Mục tiêu cơ bản của nền giáo dục của nước ta chính là tạo ra những
người có thể thích ứng, sáng tạo trong mọi môi trường và điều kiện xã hội
như sự thay đổi như vũ bão của khoa học, công nghệ; những con người phát
triển một cách toàn diện về Đức- Trí- Thể- Mỹ.
Nền giáo dục của chúng ta đang áp dụng các hình thức dạy học lấy sự
hoạt động của học sinh làm trung tâm. Giáo viên không chỉ dạy kiến thức, tri

thức cho học sinh mà còn phải phát huy được năng lực, phẩm chất của mỗi
học sinh.
Vì vậy, trong quá trình dạy học, bản thân tôi luôn chú trọng đến việc
hình thành các tiêu chí về năng lực, chuẩn mực hành vi đạo đức cho học sinh
trong các mối quan hệ: gia đình, thầy cô, bạn bè; mối quan hệ với thiên nhiên
và cộng đồng, tạo nhiều cơ hội cho các em bộc lộ tính cách và phát triển bản
thân về mọi mặt.
Có thể nói, năng lực, phẩm chất của học sinh chỉ có thể được hình thành
thông qua hoạt động học tập và giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục
khác trong nhà trường.
Vậy, làm thế nào để chúng ta phát triển năng lực, phẩm chất cho học
sinh Tiểu học? Đó là câu hỏi mà có rất nhiều băn khoăn cũng như có rất nhiều
sáng kiến kinh nghiệm hay đã được đưa ra để trả lời cho câu hỏi đó. Tuy
nhiên, bản thân tôi xin được mạnh dạn đưa ra những giải pháp xuất phát từ
thực tế giảng dạy, kinh nghiệm của bản thân cũng như để phù hợp với đặc
trưng riêng của đối tượng học sinh, thực trạng đơn vị nhà trường, tôi quyết
định chọn đề tài: “Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông
qua các hoạt động giáo dục”.
1


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài
- Việc phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh giúp các em rèn
luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng; giúp các
em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây
dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực,
chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh trở thành người phát triển toàn diện.

- Tìm hiểu thực trạng, nghiên cứu những định hướng về sự phát triển
năng lực, phẩm chất của học sinh. Tiến hành phân tích, đánh giá, đưa ra
những giải pháp nhằm phát triển năng lực, phẩm chất cho HS để các em phát
triển toàn diện. Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn
lọc và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân.
- Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công về
nâng cao năng lực, phẩm chất cho học sinh.
- Rèn luyện tinh thần năng động; giữ lửa lòng say mê, sáng tạo; cố gắng
học tập, tự cải tạo mình để theo kịp sự tiến bộ của thời đại.
- Nhận được những lời góp ý, nhận xét từ cán bộ quản lí nhà trường, từ
Ban Giám khảo của Phòng Giáo dục và từ các bạn đồng nghiệp, để tôi phát
huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót của bản thân.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
2.1. Nghiên cứu lí luận
- Đọc các tài liệu có liên quan đến đánh giá học sinh; Thông tư
22/2016/TT-BGDĐT quy định về cách đánh giá học sinh Tiểu học.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp tổng kết, kinh nghiệm.
2


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

2.2. Nghiên cứu thực tế
- Đối tượng: Học sinh lớp 1B.
- Phạm vi nghiên cứu: Trường Tiểu học Nam Hồng- TP Bắc Giang- Bắc

Giang.
Năm học 2018- 2019, tôi được phân công giảng dạy lớp 1B. Qua phỏng
vấn, khảo sát thực tế, sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, tôi nhận thấy
những năng lực, phẩm chất giúp các em rất nhiều trong cuộc sống như: có ý
thức tự phục vụ, tự trọng, trung thực, đoàn kết với các bạn…

3


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

B. GIẢIQUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN

Năng lực được hiểu là kiến thức, kỹ năng, khả năng và hành vi mà mỗi
người học sinh cần phải có. Năng lực được thể hiện qua quá trình học tập, thể
hiện các kĩ năng của bản thân trong cuộc sống hàng ngày. Năng lực là những
hành động, thao tác được thực hiện thuần thục, ổn định trên cơ sở tập luyện và
vận dụng kiến thức, để thực hiện và hoàn thành những nhiệm vụ cụ thể. Đánh
giá học sinh theo ba nhóm năng lực sau: Năng lực tự phục vụ, tự quản; Năng
lực giao tiếp, hợp tác; Năng lực tự học và giải quyết vấn đề.
Phẩm chất cá nhân của mỗi học sinh được đánh giá theo bốn nhóm :
Chăm học, chăm làm, tích cực tham gia hoạt động giáo dục; Tự trọng, tự
tin,tự chịu trách nhiệm; Trung thực, kỷ luật, đoàn kết; Yêu gia đình, bạn bè và
những người khác; yêu trường, lớp, quê hương.
Thông qua quá trình học tập, rèn luyện thì năng lực, phẩm chất của học
sinh sẽ được hình thành và phát triển.
Nhiệm vụ trung tâm của nhà trường là dạy và học, đó cũng là nhiệm vụ
của giáo viên. Không những thế mà giáo viên còn phải rèn luyện cho học sinh

về năng lực, phẩm chất cũng như các mặt hoạt động khác.
Như vậy vấn đề giáo dục học sinh trở thành những con người phát triển
toàn diện là nhiệm vụ hàng đầu. Giữ vai trò quyết định chất lượng và hiệu quả
giáo dục của nhà trường chính là giáo viên chủ nhiệm lớp.
Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi nhận thấy: Sự hình thành và phát triển
năng lực, phẩm chất cho học sinh không phải ngày một, ngày hai là có được
mà phải trải qua một thời gian dài rèn luyện.
Cho nên chúng ta phải thật sự kiên trì, nhẫn nại và phải tốn nhiều thời
gian công sức để tìm hiểu; lắng nghe tâm tư nguyện vọng của từng đối tượng
học sinh trong lớp. Như vậy giáo viên chủ nhiệm phải đề ra được kế hoạch,
4


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

phương pháp giáo dục thích hợp cho từng trường hợp đặc biệt bằng sự tận
tuỵ, nhiệt huyết và cả tấm lòng yêu thương, nhân ái.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN

Năm học 2016-2017 Bộ Giáo dục và Đào tạo ra Thông tư 22/2016/TTBGDĐT bổ sung một số điều của Quy định đánh giá học sinh tiểu học ban
hành kèm theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT. Quy định đánh giá học sinh
tiểu học, nhằm giúp giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ
chức hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình và kết
thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo dục; kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến
bộ của học sinh để động viên, khích lệ và phát hiện những hạn chế của học
sinh để có giải pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động
học tập, rèn luyện của học sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục. Giúp
học sinh tự đánh giá và tham gia đánh giá; tự học, tự điều chỉnh cách học.
Giúp cha mẹ học sinh tham gia đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn

luyện của con em mình; tích cực hợp tác với nhà trường trong các hoạt động
giáo dục học sinh. Thông tư này đánh giá học sinh thường xuyên về học tập,
năng lực, phẩm chất. Với tiêu chí năng lực, phẩm chất thì được bộc lộ rõ ở
các hoạt động học tập trên lớp, luyện tập, thực hành và trải nghiệm thực tế.
Năm học 2018-2019 là năm học đầu tiên tôi được phân công chủ nhiệm
và giảng dạy lớp 1B với tổng số 39 học sinh. Qua thực tế giảng dạy và nghiên
cứu đề tài, bản thân tôi gặp được nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít những
khó khăn.
2.1. Thuận lợi
Nhà trường, Ban giám hiệu thường xuyên giúp đỡ giáo viên nghiên
cứu, cải tiến nâng cao chất lượng dạy học, không ngừng đổi mới PPDH phù
hợp với nội dung chương trình của sách Tiếng Việt công nghệ. Và đặc biệt
chú trọng đến việc nâng cao năng lực, phẩm chất cho học sinh. Nhà trường
5


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

coi đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện
mục tiêu giáo dục. Mỗi giáo viên chúng tôi không chỉ nâng cao chất lượng
chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư
tình cảm của học sinh.
Việc nâng cao năng lực, phẩm chất cho học sinh cũng đồng nghĩa với
việc phải giáo dục kỹ năng sống cho các em. Ngoài việc lồng ghép giáo dục
kĩ năng sống vào các môn học hàng ngày thì hoạt động trải nghiệm, hoạt động
ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường giáo dục có hiệu quả trong
việc nâng cao năng lực, phẩm chất, rèn kĩ năng sống cho học sinh. Chính vì
thế, bằng nhiều hình thức khác nhau nhà trường thường xuyên tổ chức những
hoạt động trải nghiệm, những buổi sinh hoạt ngoại khóa như: “Trung thu

nhớ Bác”, các trò chơi dân gian, trò chơi vận động,… Trường còn khuyến
khích các em học tập, rèn luyện tốt hơn; cho các em đi thăm quan ngoài tỉnh,
tham gia các hoạt động ngày hội Tiếng Anh, Rèn kĩ năng sống: “Phòng chống
xâm hại”, dọn vệ sinh bảo vệ môi trường, trồng cây, tổ chức các hoạt động
quyên góp ủng hộ bạn nghèo,...Thông qua những hoạt động này, nhà trường
muốn rèn luyện cho các em học sinh tính đoàn kết tập thể, khả năng làm việc
theo nhóm. Đồng thời xây dựng tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm cho các
em. Sau đây là một số hình ảnh diễn ra buổi ngoại khóa:

6


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Chúng em tự tay trang trí mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả của các lớp

Vui văn nghệ trong Tết trung thu
7


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Ủng hộ quỹ: “Vì bạn nghèo” nhân dịp Tết trung thu

Các bạn có hoàn cảnh khó khăn được nhận quà nhân dịp Tết trung thu

8


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Chúng em dọn vệ sinh môi trường, chăm sóc cây cối

9


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Chúng em dọn vệ sinh lớp học

10


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Hoạt động sân khấu hóa giờ chào cờ

11


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

Hoạt động vui chơi trong ngày hội Tiếng anh

Chúng em chơi các trò chơi dân gian

12


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

2.2. Khó khăn
2.2.1. Đối với học sinh:
- Năm học 2018-2019, học sinh lớp tôi chủ nhiệm và giảng dạy là các
em lớp 1. Do các em mới bước chân vào môi trường giáo dục Tiểu học nên
năng lực tự phục vụ, tự quản còn hạn chế; nhiều em rụt rè khi thể hiện bản
thân mình trước tập thể; kĩ năng giao tiếp, ứng xử còn hạn chế dù đã được
thầy cô động viên; Ngoài ra còn một số em hạn chế về năng lực tự học và giải
quyết vấn đề; Một số em không chăm học, không đoàn kết với bạn, không
chấp hành nội quy trường lớp...
- Có nhiều em chưa được sự quan tâm từ gia đình. Có ba em bố mẹ bỏ
nhau, một số em phải ở với ông bà vì bố mẹ đi làm ăn xa; Các em còn bé
chưa được sự uốn nắn kĩ năng sống cơ bản từ gia đình; Một số em cá tính hay
chạy ra khỏi chỗ, quay xuống nói chuyện riêng với bạn, hay có em chưa biết
tự xin đi vệ sinh… Mỗi em một hoàn cảnh, một tính cách khác nhau nên ảnh
hưởng rất nhiều đến việc giáo dục các em phát triển toàn diện cả về năng lực
và phẩm chất.
- Năng lực của mỗi em không đồng đều, số lượng học sinh tham gia
vào các hoạt động học tập, trải nghiệm hầu như chỉ tập trung vào một số em
sôi nổi.
- Nhiều em còn chưa ý thức được vai trò của các hoạt động học tập, các

hoạt động ngoại khóa nên tham gia còn hời hợt, chưa tập trung.
2.2.2. Đối với phụ huynh:
- Một số cha mẹ các em đi làm xa nhà, trình độ học vấn còn hạn chế, có
học sinh không được sống cùng cha mẹ nên các em không được theo sát, giáo
dục năng lực, phẩm chất cho các em tại gia đình ngay từ khi còn nhỏ.

13


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

- Một số cha mẹ các em luôn nóng vội trong việc dạy con; chỉ chú
trọng đến việc con mình về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ, hoặc chưa biết
làm toán thì lo lắng một cách thái quá. Đồng thời lại chiều chuộng, cung
phụng con cái khiến trẻ không có năng lực tự phục vụ.
2.3. Nguyên nhân của thực trạng
Trong quá trình giáo dục, rèn luyện học sinh, tôi tìm ra được một số
nguyên nhân sau:
- Do chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập (từ mẫu giáo
sang lớp 1) nên các em còn hiếu động, thiếu kiên trì chưa quen với hoạt động
của trường Tiểu học.
- Học sinh nhận thức chậm, khả năng tự học, tự giải quyết vấn đề còn
hạn chế có thể là ở gia đình các em đó không quan tâm đến việc học của con
em họ, không dạy dỗ các em đó học ở nhà hoặc em đó có lỗ hổng về kiến
thức nên cảm thấy chán nản.
- Học sinh chưa có ý thức tự quản, tự phục vụ và không biết làm những
việc đơn giản phù hợp với khả năng của các em là do gia đình nuông chiều
không khiến các em làm bất kể việc gì và các việc đó đều do ông bà, bố mẹ
thường làm thay, làm hộ hoặc trẻ có những tính xấu mà bản thân gia đình

chưa giáo dục được…
- Gia đình có sự mâu thuẫn giữa bố và mẹ, thiếu sự quan tâm của gia đình.
Mỗi giáo viên muốn làm tốt nhiệm vụ của mình thì phải vừa là một
giáo viên giỏi về chuyên môn, vừa phải là một nhà tâm lí giỏi để hiểu học
sinh, để xử lí các tình huống rắc rối sao cho khéo léo, tế nhị và đạt hiệu quả
giáo dục cao. Nếu giáo viên không tâm huyết với nghề, không có tinh thần
trách nhiệm cao thì khó mà hoàn thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học
sinh, năng lực, phẩm chất, lối sống…của học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu
rõ điều đó nên trong những năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các
14


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

môn học theo qui định, tôi luôn cố gắng phấn đấu làm tốt vai trò, nhiệm vụ
của một giáo viên chủ nhiệm lớp.
Từ thực trạng trên, tôi mong muốn chia sẻ một số kinh nghiệm giúp
học sinh nâng cao năng lực, phẩm chất mà bản thân đã thực hiện có hiệu quả
và sẽ tiếp tục phát huy, đổi mới thực hiện ở những năm học tiếp theo.
3. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT CHO HỌC SINH

3.1. Xác định rõ nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm
Bản thân giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm
khuyến khích sự sáng tạo, tích cực của học sinh, phải biết khai thác, phát huy
năng khiếu của mỗi học sinh. Luôn đặt mình vào vị trí của học sinh, giáo dục
các em như thế nào để các em luôn cảm thấy thoải mái khi học tập.
Giáo viên cần đặt các em trong các tình huống cần có sự tương tác giữa
học sinh với học sinh để giúp các em đoàn kết với nhau, luôn biết lắng nghe,
chia sẻ, chăm sóc lẫn nhau. Các em sẽ học được cách ứng xử, biết lắng nghe

và trình bày được ý của mình khi được tham gia vào các nhóm học tập cộng
tác, được tham gia vào các thử thách…
Giáo viên cần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình
tự học của học sinh bằng cách mạnh dạn đổi mới cách thiết kế và tổ chức lớp
học trong đó các hoạt động thực hành cần được thực hiện thường xuyên.
Chuyển quá trình thuyết giảng một cách hình thức, áp đặt của người dạy
thành quá trình tự học, tự tìm tòi khám phá của người học.
Trong quá trình học sinh học, giáo viên chọn vị trí đứng thích hợp để
bao quát toàn lớp học, quan sát được từng cử chỉ, thái độ, nét mặt của học
sinh để giúp đỡ kịp thời nếu học sinh đó gặp khó khăn. Khuyến khích động
viên học sinh nếu làm đúng, nếu chưa đúng cũng động viên để các em tự tin
tìm kiếm sự giúp đỡ từ bạn, từ thầy cô giáo.

15


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

3.2. Thấu hiểu tính cách, hoàn cảnh học sinh ngay khi bước vào lớp 1
Đầu năm học, tôi đã tìm hiểu tỉ mỉ, sâu sắc toàn diện đời sống vật chất
và hoàn cảnh tâm lý của học sinh để xác định một cách cụ thể, chính xác,
phương thức giáo dục năng lực, phẩm chất của từng em trong cả lớp. Nếu chỉ
dừng lại ở việc đọc bản sơ yếu lý lịch của học sinh đầu năm thì khó hoặc
không thể lý giải được hoặc lý giải không đúng những năng lực, phẩm chất
của các em biểu hiện trên lớp.
Qua thực tế giảng dạy, tôi thấy rằng nếu học sinh chỉ học trên lí thuyết
chưa đủ hiểu hết mà cần phải được trải nghiệm thực tế, áp dụng trong từng
tình huống học tập. Mà mỗi giáo viên cần phải sáng tạo trong việc đưa ra các
tình huống học tập gần gũi với các em. Khi được rèn luyện nhiều, tự khắc các

em sẽ có năng lực giải quyết các tình huống có vấn đề trong cuộc sống.
3.3. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm chi tiết
Đầu năm học, tôi cho cả lớp bầu ra Hội đồng tự quản lớp. Đội ngũ này
sẽ giúp tôi rất nhiều trong việc đôn đốc, nhắc nhở các bạn trong lớp thực hiện
nề nếp, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bạn trong các hoạt động học tập,
hoạt động ngoại khóa.
Việc bầu Hội đồng tự quản của lớp tôi để các em tự chọn, tôi chỉ tham
gia sau khi đã có ý kiến của số đông học sinh. Tiếp theo đó cùng cả lớp thảo
luận về nội quy của nhà trường và một số điều do lớp đặt ra để các bạn trong
Hội đồng tự quản của lớp dễ theo dõi, kiểm tra giúp nhau cùng tiến bộ. Tất cả
các em đều được tham gia ý kiến, các em cùng nhau trao đổi xem có điểm
nào các em thấy khó thực hiện tôi sẽ giải thích và giúp các em làm tốt hơn.
Từ việc nắm bắt được tình hình của học sinh tôi xây dựng một số kế
hoạch cho lớp như: Kế hoạch trải nghiệm, kế hoạch chủ nhiệm. Những kế
hoạch này ngoài việc căn cứ vào kế hoạch của nhà trường, tôi phải dựa vào
tình hình thực tế của lớp để xây dựng kế hoạch cả năm, kế hoạch học kỳ,
16


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

tháng, tuần. Có được kế hoạch thì tôi đi vào chỉ đạo học sinh thực hiện theo
kế hoạch đã định.
Tôi sử dụng một cuốn sổ nhật kí để hàng ngày quan sát học sinh. Khi
phát hiện sự tiến bộ hay điều gì bất thường của học sinh, tôi ghi lại để theo
dõi, đánh giá học sinh chính xác hơn; cũng như có biện pháp giáo dục, động
viên, uốn nắn kịp thời cá nhân mỗi học sinh.
Ở trên lớp, tôi thường xuyên động viên và nhắc nhở các em về vệ sinh
lớp trước khi vào học, vệ sinh cá nhân sạch sẽ. Ngoài ra, tôi còn làm mẫu việc

chăm sóc cây cối ở góc thiên nhiên, lau dọn các góc công cụ. Sau một thời
gian các em thực hiện, tôi thấy các em đã tự biết làm các công việc lao động,
vệ sinh trên lớp, các em cũng biết phân công nhau làm việc. Vậy là các em đã
phát huy được năng lực tự phục vụ, tự quản tại lớp.
Tôi đã giành thời gian đầu giờ, giữa giờ để hướng dẫn Hội đồng tự
quản tổ chức cho các bạn chơi trò chơi, hát, kể chuyện nên các em rất hứng
thú khi học tập. Các em được thay nhau tổ chức khởi động nên rất mạnh dạn,
tự tin,có khả năng điều hành lớp.
Tôi rất chú trọng giờ sinh hoạt lớp vào cuối tuần. Đầu năm, tôi hướng
dẫn các em trong bộ máy HĐTQ của lớp nhận xét các hoạt động trong tuần và
tự thảo luận theo nhóm, theo ban để đưa ra kế hoạch trong tuần tới. Để cho
các em tự nêu ra ưu điểm, hạn chế của mình giúp các em cảm thấy tự giác, tự
biết nhận trách nhiệm về mình hơn. Điều này cũng giúp các em có kĩ năng
giao tiếp, mạnh dạn hơn trước tập thể lớp.
Sau một thời gian ngắn thực hiện hướng dẫn, quan sát, theo sát các hoạt
động của các em, tôi cảm thấy các em học sinh biết đoàn kết, giúp đỡ nhau
hơn trong học tập, các hoạt động khác. Các em cũng gần gũi, cởi mở với nhau
hơn, biết chia sẻ suy nghĩ của bản thân mình với cô giáo.

17


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

3.4. Áp dụng giáo dục phù hợp với từng đối tượng học sinh
* Đối với học sinh có ý thức tự quản, tự phục vụ chưa cao:
- Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, sinh hoạt ở
nhà của học sinh như vệ sinh thân thể, ăn, mặc... Trao đổi với phụ huynh một
số việc phục vụ cho học tập như chuẩn bị đồ dùng học tập ở lớp, ở nhà, cách

bố trí thời gian học tập ở lớp cũng như ở nhà...
- Đặc điểm của học sinh lớp 1 là mau nhớ nhanh quên, vì vậy việc rèn
luyện cho các em ý thức tự quản, tự phục vụ cần được làm thường xuyên, liên
tục ở mọi nơi, mọi lúc. Ngoài sự giáo dục của thầy cô ở lớp, việc cha mẹ giúp
đỡ rèn luyện ở nhà là một việc quan trọng. Vì vậy, ngay buổi họp đầu tiên
của năm học tôi đã trao đổi rất kĩ tầm quan trọng của giáo dục cho học sinh lớp
1 và phổ biến cách dạy các cháu ở nhà cho thống nhất với giáo viên ở lớp. Rèn
các kỹ năng sống cơ bản như: từ tự vệ sinh cá nhân đến vệ sinh cá nhân sạch
sẽ, từ cách đánh răng, rửa mặt; cách đi giày, dép đúng; cách mặc quần áo, cách
chuẩn bị đồ dùng học tập đến việc xếp đồ dùng học tập gọn gàng, ngăn nắp;
cách bố trí thời gian học tập ở lớp cũng như ở nhà sao cho phù hợp...
* Đối với học sinh còn rụt rè, nhút nhát khi giao tiếp:
- Rèn các kỹ năng sống và kỹ năng giao tiếp cơ bản như: biết chào hỏi
thầy, cô giáo, khách đến trường, đến nhà và người lớn tuổi, biết nói lời cảm
ơn và xin lỗi. Giáo viên thường xuyên trao đổi, trò chuyện với học sinh trong
giờ học cũng như ngoài giờ lên lớp nhằm tạo cơ hội giao tiếp cho học sinh.
- Tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm hình thành cho học
sinh những năng lực cần thiết nhằm phát triển khả năng sáng tạo của mỗi cá
nhân trong tập thể.
* Đối với học sinh nhận thức chậm, khả năng tự học, tự giải quyết vấn đề
còn hạn chế: Giáo viên lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể:

18


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

+ Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học
sinh yếu kém tiến bộ.

+ Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm
tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em.
+ Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình dạy học.
* Đối với học sinh chưa chăm học, chăm làm:
- Hướng dẫn các em làm một số việc vừa sức như tham gia cùng các
bạn làm vệ sinh lớp học, lau bàn ghế, lau bảng... Chia lớp thành các nhóm nhỏ
để các em thay phiên nhau làm việc.
- Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, rèn luyện
cũng như sự tiến bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học rèn
luyện ở nhà cho các em.
- Dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc đối với học sinh
nhưng không cứng nhắc. Tuyệt đối không sử dụng phương pháp trách phạt,
chú ý gần gũi các em và thường xuyên nhắc nhở động viên khen chê kịp thời.
Giao cho các em đó một chức vụ trong lớp nhằm gắn với các em trách nhiệm
để từng bước điều chỉnh bản thân.
* Đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn, éo le:
- Lớp có nhiều HS có hoàn cảnh khó khăn về các mặt như: về kinh tế
(em Biên), hoàn cảnh éo le: cha mẹ ly hôn (em Triệu Vy, em Đăng),…
- Với những học sinh trong hoàn cảnh này, tôi quan tâm tới các em
nhiều hơn về tình cảm, động viên các em để các em coi mình là người mẹ,
người thân, người bạn... để các em vượt qua khó khăn đi học đều, cố gắng
vươn lên trong học tập, rèn luyện.
- Tôi sắp xếp thời gian tới thăm gia đình các em để phần nào nắm rõ
hơn hoàn cảnh cụ thể của từng em và tìm ra giải pháp phối hợp giữa gia đình

19


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

và nhà trường. Tới thăm gia đình học sinh với thái độ gần gũi, chân thành, tôi
hỏi han, chia sẻ và cảm thông với từng gia đình.
- Với những học sinh khác, tôi chia sẻ và khuyên các em nên có thái độ
cảm thông với bạn và cùng giúp đỡ nhau trong mọi hoạt động để cùng nhau
tiến bộ.
3.5. Lồng ghép việc hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh vào các
môn học:
- Năng lực, phẩm chất học sinh được hình thành trong quá trình học tập
và rèn luyện. Khi dạy các môn học, tùy từng hoạt động mà giáo viên cho học
sinh học tập theo nhóm đôi, nhóm 4… Thông qua hoạt động nhóm các em
được rèn luyện năng lực hợp tác, giao tiếp, tự tin trình bày ý kiến của mình.
Khi nhóm bạn trình bày, các em biết chú ý lắng nghe. Như vậy, thông qua
hoạt động nhóm học tập, các em được rèn luyện cả kỹ năng lắng nghe, tư duy,
kỹ năng ra quyết định.
- Để hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho các em có hiệu
quả tôi vận dụng lồng ghép rất nhiều qua các môn học, tiết học, nhất là các
môn như: Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội, hoạt động tập thể…
Mỗi tiết học đều có thể hình thành cho các em năng lực tự học và giải quyết
vấn đề, kỹ năng tư duy tích cực, tư duy sáng tạo và các phẩm chất tốt như
chăm chỉ, tự trọng, trung thực, kỷ luật … Vì vậy trong các giờ học, bản thân
giáo viên luôn phải tìm tòi cách dạy hiệu quả nhất, giúp các em biết cách tự
học, tự tư duy. Giáo viên luôn luôn phải nhớ, việc phát huy năng lực hợp tác
cần phải thường xuyên gắn cho các em rèn luyện trong tất cả các môn học,
trong mọi lúc có thể.

20


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo

dục

3.6. Thiết kế chủ đề của hoạt động trải nghiệm. Tiến hành tổ chức các
hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm:
* Khi thiết kế, tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho các em, tôi luôn
thực hiện theo các nguyên tắc sau:
- Bám sát vào nội dung của các hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải
nghiệm theo kế hoạch của nhà trường.
- Lập kế hoạch hoạt động trải nghiệm cụ thể của lớp; Tuỳ theo đặc
điểm, đặc trưng của mỗi nhóm trong lớp, mỗi cá nhân học sinh mà lựa chọn
hình thức tổ chức.
- Xác định rõ các nội dung năng lực, phẩm chất cần hình thành và phát
triển cho học sinh để tích hợp vào nội dung của hoạt động trải nghiệm.
- Nguyên tắc mà tôi rất chú trọng chính là việc để các em tự lập kế
hoạch, tự phân công công việc trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; cô chỉ là
người định hướng cho các em trong khi lập kế hoạch và theo dõi quá trình các
em thực hiện.
* Vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt
động trải nghiệm.
- Bản thân tôi tự chủ bố trí thời gian, nội dung và hình thức trong việc
tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tùy theo đặc điểm tình hình của lớp mình.
- Đầu năm học, tôi đào tạo 5 học sinh làm MC dẫn chương trình. Hình
thức đào tạo các em bằng cách vào mỗi giờ học cho các em lên điều hành lớp.
Cho các em giới thiệu về bản thân, về lớp, tự tổ chức các hoạt động trò chơi, tự
chia sẻ bài học với các bạn.
- Luôn "làm mới" các hình thức thực hiện từng chủ đề của hoạt động
trải nghiệm, đa dạng hoá các loại hình hoạt động của hoạt động giáo dục

21

Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

ngoài giờ lên lớp: Hoạt động nghệ thuật, hoạt động thể thao, hoạt động nghề
nghiệp, hoạt động trồng trọt, nấu ăn,….
* Lớp tôi đã lập ra kế hoạch trải nghiệm như sau:
THỜI

CHỦ

NỘI DUNG, HÌNH THỨC

GIAN

ĐIỂM

HOẠT ĐỘNG
- Tổ chức vui tết Trung thu:

CHẤT ĐẠT ĐƯỢC
- Năng lực:

+ Quy mô trường: Tham gia

+ Kỹ năng đảm nhận

hoạt động văn nghệ.

trách nhiệm;

+ Quy mô lớp: Trải nghiệm

+ Kĩ năng hợp tác...

Tháng

Em yêu

9/2017

trường
em

Giáo
dục
Tháng
10/2017

truyền

làm bánh trung thu

- Phẩm chất: Đoàn kết, giúp

- Quy mô lớp: Làm bưu

đỡ bạn bè, yêu trường lớp.
- Năng lực:

thiếp, vẽ tranh tặng mẹ, tặng

+ Kĩ năng làm chủ bản

cô nhân ngày 20/10.

thân;
+ Rèn sự khéo léo.

thống

- Phẩm chất: Thể hiện sự

nhà

biết ơn, kính trọng bà,

trường
- HĐTQ phân công các bạn
Kính
Tháng
11/2017

yêu
thầy cô
giáo

NĂNG LỰC, PHẨM

mẹ, cô giáo.

- Năng lực:

sưu tầm ảnh để làm báo ảnh

+ Kĩ năng hợp tác;

chủ đề về thầy cô, mái

+ Kĩ năng biểu diễn;

trường theo phát động của

+ Năng lực tự quản.

Đội.

- Phẩm chất : Thể hiện sự

- Ban văn nghệ tổ chức cho

biết ơn, kính trọng thầy

các bạn tập luyện văn nghệ.

cô giáo.
- Năng lực:

Uống

- Ban văn nghệ cho lớp tập

Tháng

nước

hát, múa những bài hát về

+ Kỹ năng lắng nghe

12/2017

nhớ

anh bộ đội.

tích cực;

- Thi làm bánh chông chênh

+ Kĩ năng biểu diễn,

nguồn

22


Phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 1 thông qua các hoạt động giáo
dục

giữa các nhóm trong lớp.

trình bày; Phân công
nhiệm vụ, đảm nhận trách
nhiệm; rèn sự khéo léo.
- Phẩm chất: Thể hiện sự

- Sinh hoạt tập thể kỷ niệm
Tháng

biết ơn anh bộ đội.
- Năng lực: Kỹ năng giao

Giáo

ngày 3/2, nghe nói chuyện về tiếp; tự tin.

dục

truyền thống quê hương, đất

- Phẩm chất: Thể hiện tình

1,2/

truyền

nước, về tết Nguyên đán.

yêu quê hương đất nước,

2018

thống

- Tham gia lễ hội tại địa

quý trọng những giá trị

dân tộc phương.

truyền thống, văn hóa cổ

- Thi vẽ chủ đề về ngày 8/3

truyền của dân tộc.
- Năng lực:

Kính

- Giao lưu văn nghệ- trò chơi

+ Kỹ năng sáng tạo;

Tháng

yêu

dân gian

+ Kĩ năng biểu diễn;

3/2018

mẹ và

+ Kĩ năng giao tiếp.

cô

- Phẩm chất: Kính trọng,
biết ơn người phụ nữ.
- Vẽ tranh về chủ đề hòa bình - Năng lực:

Tháng

Hòa

4/2018

bình

hoặc dùng giấy thủ công gấp

+ Kỹ năng hợp tác;

thành hình con chim bồ câu.

+ Rèn luyện sự khéo
léo, tỉ mỉ.

hữu

- Phẩm chất: Quý trọng

nghị

những giá trị truyền
thống, văn hóa cổ tryền

Kính

của dân tộc.
- Nghe kể chuyện về Bác Hồ. - Năng lực:

yêu

Tìm hiểu về Bác Hồ với

Bác Hồ thiếu nhi Việt Nam.
23

+ Kỹ năng lắng nghe
tích cực.