Hoàn thiện quy trình kiểm toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chính do chi nhánh công ty TNHH kiểm toán và tư vấn ac tại nha trang thực hiện

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CHI PHÍBÁN HÀNG VÀ
CHI PHÍQUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG KIỂM TOÁN BÁO
CÁO TÀI CHÍNH DO CHI NHÁNH CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN
VÀ TƢ VẤN A&C TẠI NHA TRANG THỰC HIỆN

Giảng viên hƣớng dẫn :ThS. Nguyễn Thị Lan Phƣơng
Sinh viên thực hiện

: Lê Đức Minh Hiếu

Mãsố sinh viên

: 56136061

Khánh Hòa – Năm 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH
BỘ MÔN KẾ TOÁN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CHI PHÍBÁN HÀNG
VÀ CHI PHÍQUẢN LÝ DOANH NGHIỆP TRONG KIỂM TOÁN

BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CHI NHÁNH CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN VÀ TƢ VẤN A&C TẠI NHA TRANG THỰC HIỆN

Giảng viên hƣớng dẫn :ThS. Nguyễn Thị Lan Phƣơng
Sinh viên thực hiện

: Lê Đức Minh Hiếu

Mãsố sinh viên

: 56136061

Khánh Hòa, tháng 07/2018


ii


TRƢỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Khoa Kế toán – Tài chí
nh
PHIẾU THEO DÕI TIẾN ĐỘ VÀ ĐÁNH GIÁ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Tên đề tài: Hoàn thiện quy trình kiểm toán chi phíbán hàng vàchi phíquản lý
doanh nghiệp trong kiểm toán báo cáo tài chí
nh do chi nhánh công ty trách nhiệm
Kiểm toán và Tư vấn A&C tại Nha Trang
Giảng viên hƣớng dẫn: Th.S Nguyễn Thị Lan Phương
Sinh viên đƣợc hƣớng dẫn: Lê Đức Minh Hiếu
MSSV: 56131253
Khóa: 56 Ngành: Kế toán

Lần KT
Ngày
Nội dung
Nhận xét của GVHD
1
2
3
4
5
Kiểm tra giữa tiến độ của Trƣởng BM
Ngày kiềm tra:
……………...……..

Đánh giá công việc hoàn thành
Được tiếp tục:

Kýtên

Không tiếp tục:

………………………….

8
9
10
11
12
Nhận xét chung (sau khi sinh viên hoàn thành ĐA/KL):
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………
Điểm hình thức:……/10
Điểmtổngkết:………/10
Đồng ý cho sinh viên:

Điểm nội dung:......./10
Được bảo vệ:
Không được bảo vệ:
Khánh Hòa, ngày 06 .tháng 7 năm 2018
Cán bộ hƣớng dẫn
(Ký và ghi rõ họ tên)

ii


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong
khóa luận được thực hiện tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, không sao
chép bất cứ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự
cam đoan này.
Nha Trang, ngày 05 tháng 07 năm 2018
Sinh viên thực hiện
Trần Ngọc Hiếu
LỜI CẢM ƠN
Để cóthể hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp này, trước tiên em xin cảm ơn
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang đã tạo điều kiện
cho em có cơ hội thực tập tại đây. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến
Giám đốc chi nhánh – anh Nguyễn Văn Kiên, Phó Giám đốc chi nhánh – chị Phan Thị
Ngọc Trâm, các anh chị phòng Kiểm toán BCTC, các anh chị phòng Tư vấn Kế toán
và toàn thể các anh chị khác trong công ty đã chia sẻ những kinh nghiệm quý báu,

hướng dẫn và giúp đỡ em rất nhiều trong thời gian em thực tập về công việc cũng như
trong cuộc sống. Nhờ đó, em đã tích lũy được cho mì
nh một khối hành trang để đi trên
con đường sự nghiệp trong tương lai sắp tới.
Em muốn gửi lời cảm ơn đến côNguyễn Thị Cẩm Tú, người đã hướng dẫn tận
tì
nh, giúp em giải quyết những vướng mắt, khó khăn khi làm khóa luận để cóthể hoàn
thành tốt nhất.
Em xin chân thành cảm ơn thầy Nguyễn Tuấn, người đã giới thiệu em đến thực
tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang.
Em cũng xin chân thành cảm ơn thầy Bùi Mạnh Cường, người đã giúp đỡ định
hướng em trong quátrình học tập tại Khoa Kế toán – Tài chính, Đại học Nha Trang để
em đạt được kết quả như ngày hôm nay.

iii


Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến Trường Đại học Nha Trang đã tạo điều
kiện, cơ hội để em và các bạn sinh viên có thể học tập, rèn luyện bản thân thật tốt
trong môi trường đại học năng động.
Sinh viên
Trần Ngọc Hiếu

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
I.

Mục tiêu:
Tìm hiểu vàmô tả sơ bộ về quy trình nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát

nội bộ công ty khách hàng tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C. Quy

trì
nh nghiên cứu đánh giá hệ thống KSNB lànền tảng quan trọng để lập kế hoạch
kiểm toán vàthực hiện kiểm toán BCTC.
Nhận xét các ưu điểm vàhạn chế của quy trì
nh này tại công ty TNHH Kiểm
toán và Tư vấn A&C, để từ đó đưa ra các kiến nghị vàgiải pháp để hoàn thiện hơn
quy trình nghiên cứu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ công ty khách hàng tại
công ty A&C.
II.

Nội dung thực hiện:
Trực tiếp tham gia vào cuộc kiểm toán trong vai trò trợ lý kiểm toán, quan sát

thực tế quy trình đánh giá hoạt động kiểm soát nội bộ của khách hàng và đối với
những điều chưa rõ, vướng mắc, người viết tham khảo ý kiến của các anh chị
trưởng nhóm kiểm toán, các kiểm toán viên cấp cao hơn có kinh nghiệm vàchuyên
môn cao hơn. Bên cạnh đó, người viết còn tham khảo các hồ sơ kiểm toán năm
trước.
Sau đó, khi có hình dung và các kiến thức cần thiết về quy trì
nh nghiên cứu và
đánh giá hệ thống KSNB công ty khách hàng của A&C, người viết môtả chung về
quy trình này, đưa ra các ví dụ minh họa cụ thể, so sánh với các cơ sở lý luận và
tham khảo một số bài viết về đề tài này nhưng ở các công ty kiểm toán khác để có
thể đưa ra các ưu nhược điểm của quy trình, để từ đó đưa ra các giải pháp vàkiến
nghị thích hợp.
III.

Các kết quả chính từ đề tài:
iv

Thời gian thực tập ngắn, tiếp xúc với khách hàng còn hạn chế và người viết
thiếu kinh nghiệm, trình độ đến kiểm toán nên bài viết không tránh khỏi thiếu sót
vànhiều hạn chế.
Tuy vậy nhưng thông qua đề tài, người đọc có thể hiểu rõ hơn về quy trì
nh
nghiên cứu đánh giá hệ thống KSNB công ty khách hàng tại công ty A&C, có cái
nhì
n tổng quát về hệ thống KSNB và hiểu dược vai trò, ý nghĩa của hệ thống
KSNB cũng như lý do tại sao phải nghiên cứu, đánh giá hệ thống KSNB công ty
khách hàng trong quá trình kiểm toán BCTC. Bài viết cũng cho người đọc thấy
được các ưu nhược điểm của quy trì
nh nghiên cứu đánh giá hệ thống KSNB tại
A&C vàcác giải pháp để khắc phục, hoàn thiện quy trì
nh này tốt hơn.

v


MỤC LỤC
Đề mục

Trang

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................................. iii
Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong khóa luận
đƣợc thực hiện tại công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C, không sao chép bất cứ nguồn nào
khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc nhà trƣờng về sự cam đoan này............................... iii
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................................... iii
TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ......................................................................................... iv

MỤC LỤC ............................................................................................................................................. vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................................................... xi
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ................................................................................................................ xii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................................................... xii
DANH MỤC HÌNH ẢNH .................................................................................................................. xiii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................................................1
1. 1. .......................................................................................... Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu
1
Kiểm toán là một lĩnh vực còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Lịch sử hình thành và phát triển của
kiểm toán độc lập mới chỉ bắt đầu từ những năm đầu của thập niên 90. Cùng với xu hƣớng hội
nhập kinh tế thế giới, Việt Nam đang chuyển mình thay đổi từng ngày và đã thu đƣợc nhiều
thành tựu rực rỡ trong công cuộc phát triển kinh tế- xã hội, đƣợc cả cộng đồng thế giới công
nhận và đánh giá cao, hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính đã hình thành, phát triển xuất phát
từ nhu cầu tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trƣờng. ...............................................................1
Kiểm toán độc lập đã tham gia tí
ch cực vào việc kiểm tra, đánh giá, xác nhận độ tin cậy của các
thông tin kinh tế tài chính, góp phần đáng kể vào hoạt động sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa DN,
tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế đất nƣớc, tạo lập môi trƣờng đầu tƣ thông thoáng, thúc
đẩy đầu tƣ, đặc biệt là đầu tƣ nƣớc ngoài; góp phần phát triển thị trƣờng dịch vụ tài chính, tiền
tệ; thúc đẩy quátrình mở cửa vàhội nhập…Kiểm toán độc lập đã khẳng định đƣợc vị trívàvai
tròquan trọng trong nền kinh tế.. ........................................................................................................1
Hoạt động kiểm toán rất phát triển ở các nƣớc tiên tiến nhƣ Mỹ, Anh, Úc,…Dịch vụ kiểm toán
độc lập, đặc biệt làkiểm toán BCTC có ý nghĩa rất quan trọng, không chỉ đối với nhà nƣớc mà
còn đối với bản thân chủ DN, ngân hàng, chủ đầu tƣ, các tác nhân kinh tế, công chúng vàxãhội
vi


nói chung. Một nền kinh tế phát triển lành mạnh an toàn đòi hỏi phải cung cấp các dịch vụ kiểm
toán đầy đủ vàcóchất lƣợng cao. .........................................................................................................1
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế nhƣ hiện nay, với mức độ tăng truởng ngày càng cao của

nguồn vốn kinh doanh tại mỗi doanh nghiệp, đặc biệt là quá trình đẩy nhanh việc vốn hoá thị
trƣờng vốn của môi trƣờng kinh doanh thìáp lực suy thoái vànhững khó khăn nhiều chiều từ
nền kinh tế, các doanh nghiệp ngày càng quan tâm nhiều hơn đến quản trị rủi ro vàxây dựng hệ
thống kiểm soát nội bộ nhằm giúp tổ chức hạn chế những sự cố, mất mát, thiệt hại, và tăng hiệu
quả hoạt động của tổ chức. ....................................................................................................................1
Qua thời gian thực tập vàtìm hiểu nghiêm túc tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C –
Chi nhánh Nha Trang, em đã chọn đề tài “
A&C” nhằm giới
thiệu về quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài
chính đang đƣợc áp dụng tại Công ty. Mặc dù, còn nhiều hạn chế trong nhận thức cũng nhƣ thời
gian thực hiện, nhƣng em vẫn hi vọng với chuyên đề này, em sẽ hiểu rõ hơn về hoạt động kinh
doanh của công ty A&C. Đặc biệt là về quy trình đánh giá HTKSNB công ty khách hàng của
A&C. Đồng thời, em xin đƣa ra một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động đánh giá
HTKSNB tại công ty khách hàng, hạn chế các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng kiểm toán khi
báo cáo kiểm toán ngày càng trở thành một kênh thông tin quan trọng đối với những đối tƣợng
quan tâm nhƣ hiện nay. .........................................................................................................................1
2. 2. ......................................................................................................... Mục tiêu của nghiên cứu
2
3. 3. ...............................................................................................................Đối tƣợng nghiên cứu
2
4. 4. .........................................................................................................Phƣơng pháp nghiên cứu
2
5. 4.1 Phƣơng pháp thu thập số liệu ............................................................................................2
Phƣơng pháp xử lýsố liệu

4.2

3

5.

Giới hạn vàphạm vi nghiên cứu:

3

6.

Tính mới của đề tài

3

7.

Cấu trúc của đề tài

4

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI
BỘ TRONG KIỂM TOÁN BCTC ........................................................................................................5
6. 1.1 ........................................................................... Tổng quan về quy trình kiểm toán BCTC
5
7. 1.1.1 Khái niệm về kiểm toán BCTC .......................................................................................5
8. Đ

ợng của ki m toán BCTC làcác BCTC: .........................................................................5
vii


9. - Bảng cân đối kế toán ..............................................................................................................5
10. - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ................................................................................5

11. - Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ .....................................................................................................5
12. - Bản thuyết minh BCTC .........................................................................................................5
13. 1.1.2 ................................................................................................Quy trình kiểm toán BCTC
5
14. Quy trình tổng thể cho kiểm toán báo cáo tài chính gồm ba giai đoạn:...............................5
15. - Lập kế hoạch kiểm toán .........................................................................................................5
16. - Thực hiện kiểm toán ..............................................................................................................5
17. - Kết thúc kiểm toán .................................................................................................................5
18. Lập kế ho ch ki m toán .............................................................................................................5
19. Thực hi n ki m toán ..................................................................................................................6
20. Kết thúc ki m toán......................................................................................................................6
21. Đánh giá hệ thống KSNB chủ yếu nằm ở hai giai đoạn đó là lập kế hoạch kiểm toán và
thực hiện kiểm toán. ..................................................................................................................6
22. G a

n lập kế ho ch ki m toán .............................................................................................6

23. G a

n thực hi n ki m toán ..................................................................................................7

24. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán rủi ro kiểm soát đƣợc đánh giá là không cao
hoặc KTV hy vọng cóthể giảm thiểu rủi ro kiểm soát xuống thìKTV sẽ thực hiện đánh
giáhệ thống KSNB trong giai đoạn thực hiện kiểm toán. .....................................................7
25. 1.3 .............................................................................................. Khái niệm về kiểm soát nội bộ
7
26.

7

27. Tổng quan về Hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm toán BCTC ........................................7
1.4.1 Khái niệm hệ thống kiểm soát nội bộ

7

1.4.2 Vai tròhệ thống kiểm soát nội bộ

8

1.4.3 Mục tiêu hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ

10

1.4.4 Những yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ

11

1.4.4.1 Môi trường kiểm soát

12

1.4.4.2 Đánh giá rủi ro

15

1.4.4.3 Hoạt động kiểm soát

15

1.4.4.4 Hệ thống thông tin vàtruyền thông

18
viii


1.4.4.5 Hoạt động giám sát

19

28. 1.4.5 Quy trình nghiên cứu đánh giá hệ thống KSNB trong quátrình kiểm toán BCTC 19
29. 1.4.5.1 Mụ

,ý

ĩa: .......................................................................................................19

30. 1.4.5.2 Quy trình nghiên cứ

th ng KSNB trong quátrình ki m toán BCTC

19
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG
KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY KIỂM
TOÁN VÀ TƢ VẤN A&C THỰC HIỆN ...........................................................................................20
31. 2.1 Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C ...........................20
32. 2.1.1 Sơ lƣợc về Công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C ..............................................20
33. 2.1.1.1 Giới thi u chung về Công ty TNHH Ki

n A&C ...............................20

2.1.1.2 Lịch sử hình thành vàphát triển của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C

21

34. 2.1.2 ............................................. Đặc điểm của Công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C
22
2.1.2.1 Tầm nhìn vàchiến lược:

22

2.1.2.2 Chức năng hoạt động:

23

2.1.2.3 Loại hình khách hàng

24

2.1.2.4 Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha
Trang

24

2.1.2.5 Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C

25

2.1.2.6 Mối quan hệ giữa Công ty vàchi nhánh tại Nha Trang

28

2.1.2.7 Hệ thống kiểm soát chất lượng nội bộ

28

2.1.2.8 Trách nhiệm xãhội

31

2.1.2.9 Tình hình hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C

31

2.1.2.10 Quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C

36

2.1.2.11 Quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty khách hàng do A&C thực hiện
38
35. 2.2 Thực trạng quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm toán báo cáo tài
chính do công ty TNHH Kiểm toán và Tƣ vấn A&C thực hiện .........................................41
2.2.1 Tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng và môi trường kinh doanh

41

2.2.2 Tìm hiểu về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng

42

2.2.3 Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát

58

2.2.4 Tìm hiểu quy trì
nh kiểm soát nội bộ vàthực hiện các thử nghiệm kiểm soát trong chương
trình kiểm toán
61
SUBJECT: Tì
m hiểu qui trình kiểm soát nội bộ - Thu chi tiền .......................................................63
ix


CÁC ĐẶC ĐIỂM CHUNG ..................................................................................................................63
Kết luận :...............................................................................................................................................77
2.2.5 Tổng hợp các vấn đề tồn tại liên quan đến HTKSNB

77

I. CÁC VẤN ĐỀ TỒN TẠI LIÊN QUAN ĐẾN HỆ THỐNG KẾ TOÁN VÀ HỆ THỐNG KIỂM
SOÁT NỘI BỘ Ở ABC ........................................................................................................................80
1. Ghi nhận vàtheo dõi các khoản công nợ........................................................................................80
CHƢƠNG 3: NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỀ

UẤT NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH

GIÁ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CH NH TẠI
C NG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƢ VẤN A&C – CHI NHÁNH NHA TRANG ..................83
3.1 Ưu điểm của quá trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ do công ty TNHH Kiểm toán và
Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang thực hiện
83

3.2 Hạn chế của quá trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ do công ty TNHH Kiểm toán và Tư
vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang thực hiện
86
3.3 Những kiến nghị đề xuất nhằm hoàn thiện quá trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ do
công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang thực hiện
87
KẾT LUẬN ...........................................................................................................................................92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................................93

x


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

CHỮ ĐẦY ĐỦ

TỪ VIẾT TẮT

1

A&C

Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C

2

BCKT

Báo cáo kiểm toán

3

BCTC

Báo cáo tài chí
nh

4

BGĐ

Ban giám đốc

5

BTGĐ

Ban Tổng giám đốc điều hành

6

CNTT

Công nghệ thông tin

7

DN

Doanh nghiệp

8

HTKSNB

Hệ thống kiểm soát nội bộ

9

HĐQT

Hội đồng quản trị

10

HQHĐ

Hiệu quả hoạt động

11

KH

Khách hàng

12

KTV

Kiểm toán viên

13

KSNB

Kiểm soát nội bộ

14

KSCB

Kiểm soát cơ bản

15

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

16

TNCB

Thử nghiệm cơ bản

17

SXKD

Sản xuất kinh doanh

18

RRSSTY

Rủi ro cósai sót trọng yếu

xi


DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn
A&C từ năm 2015-2017 ............................................................................................... 32

Biểu 2.1 Tìm hiểu về HTKSNB của công ty ABC ..................................................... 43
Biểu 2.2 Đánh giá rủi ro và các phương pháp đối với rủi ro được đánh giá – Khoản
mục tiền và tương đương tiền ....................................................................................... 59
Biểu 2.3 Biểu tìm hiểu quy trình kiểm soát nội bộ của khoản mục thu chi tiền tại công
ty ABC .......................................................................................................................... 63
Biểu 2.4 Thực hiện các thử nghiệm kiểm soát được thiết kế cho khoản mục thu chi
tiền tại công ty ABC ..................................................................................................... 73
Biểu 2.5 Tổng hợp các vấn đề tồn tại liên quan đến HTKSNB tại Công ty ABC ...... 80
Biểu 2.6 Biểu tìm hiểu hệ thống KSNB tại công ty khách hàng ................................. 89

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1 Vai tròcủa hệ thống kiểm soát nội bộ ......................................................... 8
Sơ đồ 1.2 Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ .......................................... 12
Sơ đồ 1.3 Các nhân tố chính thuộc về môi trường kiểm soát....................................... 13
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C ................ 27

Sơ đồ 2.2 Cơ cấu tổ chức Chi nhánh Nha Trang .......................................................... 28
xii


Sơ đồ 2.3 Quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C
...................................................................................................................................... 36
Sơ đồ 2.4 Quy trình nghiên cứu đánh giá HTKSNB khách hàng tại Công ty TNHH
Kiểm toán và Tư vấn A&C........................................................................................... 40

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hì
nh 1.1 Cubic biểu diễn các bộ phận cấu thành HTKSNB ......................................
Hì
nh 2.1 Logo Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C ......................................
Hì
nh 2.2 Văn phòng Hà Nội - Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C ..............

xiii


xiv


MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu
Kiểm toán làmột lĩnh vực còn khámới mẻ ở Việt Nam. Lịch sử hì
nh thành và
phát triển của kiểm toán độc lập mới chỉ bắt đầu từ những năm đầu của thập niên 90.
Cùng với xu hướng hội nhập kinh tế thế giới, Việt Nam đang chuyển mình thay đổi
từng ngày và đã thu được nhiều thành tựu rực rỡ trong công cuộc phát triển kinh tế- xã

hội, được cả cộng đồng thế giới công nhận và đánh giá cao, hoạt động kiểm toán báo
cáo tài chính đã hình thành, phát triển xuất phát từ nhu cầu tất yếu khách quan của nền
kinh tế thị trường.
Kiểm toán độc lập đã tham gia tích cực vào việc kiểm tra, đánh giá, xác nhận độ
tin cậy của các thông tin kinh tế tài chí
nh, góp phần đáng kể vào hoạt động sắp xếp,
đổi mới, cổ phần hóa DN, tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế đất nước, tạo lập
môi trường đầu tư thông thoáng, thúc đẩy đầu tư, đặc biệt là đầu tư nước ngoài; góp
phần phát triển thị trường dịch vụ tài chí
nh, tiền tệ; thúc đẩy quátrì
nh mở cửa vàhội
nhập…Kiểm toán độc lập đã khẳng định được vị trívàvai trò quan trọng trong nền
kinh tế..
Hoạt động kiểm toán rất phát triển ở các nước tiên tiến như Mỹ, Anh,
Úc,…Dịch vụ kiểm toán độc lập, đặc biệt là kiểm toán BCTC có ý nghĩa rất quan
trọng, không chỉ đối với nhà nước mà còn đối với bản thân chủ DN, ngân hàng, chủ
đầu tư, các tác nhân kinh tế, công chúng vàxãhội nói chung. Một nền kinh tế phát
triển lành mạnh an toàn đòi hỏi phải cung cấp các dịch vụ kiểm toán đầy đủ vàcóchất
lượng cao.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế như hiện nay, với mức độ tăng truởng ngày
càng cao của nguồn vốn kinh doanh tại mỗi doanh nghiệp, đặc biệt là quá trình đẩy
nhanh việc vốn hoáthị trường vốn của môi trường kinh doanh thìáp lực suy thoái và
những khó khăn nhiều chiều từ nền kinh tế, các doanh nghiệp ngày càng quan tâm
nhiều hơn đến quản trị rủi ro và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm giúp tổ
chức hạn chế những sự cố, mất mát, thiệt hại, và tăng hiệu quả hoạt động của tổ chức.
Qua thời gian thực tập vàtìm hiểu nghiêm túc tại Công ty TNHH Kiểm toán và
Tư vấn A&C – Chi nhánh Nha Trang, em đã chọn đề tài “
1

A&C” nhằm giới thiệu về quy trì
nh đánh giá hệ thống kiểm soát
nội bộ trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính đang được áp dụng tại Công ty.
Mặc dù, còn nhiều hạn chế trong nhận thức cũng như thời gian thực hiện, nhưng em
vẫn hi vọng với chuyên đề này, em sẽ hiểu rõ hơn về hoạt động kinh doanh của công
ty A&C. Đặc biệt làvề quy trình đánh giá HTKSNB công ty khách hàng của A&C.
Đồng thời, em xin đưa ra một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động đánh
giáHTKSNB tại công ty khách hàng, hạn chế các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng
kiểm toán khi báo cáo kiểm toán ngày càng trở thành một kênh thông tin quan trọng
đối với những đối tượng quan tâm như hiện nay.
2. Mục tiêu của nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm các mục tiêu sau:
 Thứ nhất, hệ thống hóa làm rõ những vấn đề lý luận về qui trì
nh nghiên cứu,
đánh giá hệ thống KSNB trong kiểm toán báo cáo tài chí
nh
 Thứ hai, tìm hiểu thực trạng quá trình đánh giá hệ thống KSNB trong kiểm
toán báo cáo tài chính của Công ty Kiểm toán và Tư vấn A&C.
 Thứ ba, đề xuất một số giải pháp vàý kiến hoàn thiện quá trình đánh giá hệ
thống KSNB nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán..
3. Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu về qui trì
nh nghiên cứu, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
trong kiểm toán báo cáo tài chính các doanh nghiệp.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
4.1 Phƣơng pháp thu thập số liệu
 Thu thập, nghiên cứu các chuẩn mực, chế độ kế toán vàkiểm toán Việt Nam
hiện hành cùng các tài liệu chuyên khảo có liên quan như giáo trình, sách báo
về kiểm soát nội bộ trong kiểm toán BCTC.
 Thu thập các tài liệu, hồ sơ năm trước liên quan đến hoạt động KSNB trong

kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C.
 Quan sát quátrình các KTV tiến hành cuộc kiểm toán vàphỏng vấn KTV quy
trình KSNB trong kiểm toán BCTC trong thực tế.
 Trực tiếp tham gia quy trình kiểm toán với vai tròTrợ lýKTV.
2


4.2 Phƣơng pháp xử lýsố liệu
Sau khi thu thập số liệu, người viết tiến hành phân tí
ch, tổng hợp, đối chiếu số
liệu cũng như vận dụng các kiến thức vàkinh nghiệm thực tế có được về kỹ thuật thu
thập bằng chứng kiểm toán đề từ đó có cái nhìn khái quát về nghiên cứu.
5. Giới hạn vàphạm vi nghiên cứu:
a. Nội dung thực hiện:
Do giới hạn về thời gian và không gian nên đề tài chỉ nghiên cứu việc hoạt động
KSNB trong kiểm toán BCTC do các KTV của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn
A&C đang áp dụng tại khách hàng làCông ty ABC
b. Không gian:
Đề tài được thực hiện tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C.
c. Thời gian:
-

Số liệu thực hiện tại Công ty ABC cho năm tài chính kết thúc vào ngày
31/12/2017

-

Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ ngày 01/01/2018 đến ngày 05/07/2018

-

Do đây là tài liệu mật của khách hàng nên Công ty không thể cung cấp đầy đủ
dữ liệu người viết mong muốn. Và để đảm bảo tuân thủ quy định của Công ty
TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, người viết đã thay đổi một số thông tin
trong bài viết để phùhợp với yêu cầu của Công ty đề ra.

6. Tí
nh mới của đề tài
 Đề tài “
A&C” không phải là đề tài mới hiện nay, nhưng
đối với trường Đại học Nha Trang thì đề tài này chưa được thực hiện.
 Đối với Chi nhánh Nha Trang – Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, đề
tài này không phải lần đầu tiên thực hiện. Tuy nhiên, công ty đã nâng cấp hệ
thống hồ sơ, giấy tờ làm việc vàcác hệ thống KSNB trong kiểm toán BCTC
của công ty theo tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra, Công ty mới đưa vào sử dụng
phần mềm “Audit Pro” để kiểm soát chất lượng BCKT tốt hơn.
 Bên cạnh đó, đề tài còn đưa ra các giải pháp có tí
nh thực tế cao, phù hợp với
tình hình hiện tại của Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, nhằm bổ
3


sung các hạn chế còn tồn tại, phần nào giúp cải thiện vànâng cao chất lượng
dịch vụ do Công ty cung cấp cũng như tạo uy tín cho Công ty A&C trong việc
phát triển thị trường kiểm toán đầy sôi động vàthách thức ở Việt Nam.
7. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần Mở đầu; Kết luận; Danh mục các bảng, sơ đồ; Danh mục tài liệu
tham khảo, luận văn được chia làm 3 chương như sau:
C

ơ

1: Cơ ở lý l ậ

ề
.

C

ơ

2:

ự
d

C

ơ

3:

ữ

ế

A&C
ị ềx

ằ

A&C – Chi nhánh Nha Trang.

4

ự

.


CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG
KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG KIỂM TOÁN BCTC
1.1 Tổng quan về quy trình kiểm toán BCTC
1.1.1 Khái niệm về kiểm toán BCTC
Kiểm toán báo cáo tài chí
nh làhoạt động của các kiểm toán viên độc lập vàcó
năng lực tiến hành thu thập và đánh giá các bằng chứng kiểm toán về các báo cáo tài
chính được kiểm toán nhằm kiểm tra vàbáo cáo về mức độ trung thực, chí
nh xác, hợp
lý của báo cáo tài chính được kiểm toán với các tiêu chuẩn, chuẩn mực đã được thiết
lập.
Đối tượng của kiểm toán BCTC làcác BCTC:
-

Bảng cân đối kế toán

-

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

-

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

-

Bản thuyết minh BCTC

1.1.2 Quy trình kiểm toán BCTC
Quy trì
nh tổng thể cho kiểm toán báo cáo tài chí
nh gồm ba giai đoạn:
-

Lập kế hoạch kiểm toán

-

Thực hiện kiểm toán

-

Kết thúc kiểm toán

Lập kế hoạch kiểm toán
Kiểm toán viên vàCông ty kiểm toán phải lập kế hoạch kiểm toán trong đó mô
tả phạm vi dự kiến vàcách thức tiến hành công việc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán
phải đầy đủ, chi tiết để làm cơ sở cho chương trình kiểm toán. Trong bước công việc
này, bắt đầu từ thư mời kiểm toán, kiểm toán viên sẽ tìm hiểu khách hàng với mục
đích hình thành hợp đồng hoặc đưa ra được kế hoạch chung. Kiểm toán viên cần thu

thập các thông tin cụ thể về khách hàng, tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
… Bên cạnh đó, trong khi lập kế hoạch, công ty kiểm toán cũng phải cósự chuẩn bị về
phương tiện vànhân viên cho việc triển khai thực hiện chương trình đã xây dựng.

5


Ngoài ra, KTV vàCông ty Kiểm toán phải xác định và đánh giá rủi ro cósai sót
trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn ở cấp độ báo cáo tài chí
nh vàcấp độ cơ sở dẫn
liệu, thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị, trong đó
cókiểm soát nội bộ, từ đó cung cấp cơ sở cho việc thiết kế vàthực hiện các biện pháp
xử lý đối với rủi ro cósai sót trọng yếu đã được đánh giá.
Thực hiện kiểm toán
Các kiểm toán viên sẽ sử dụng các phương pháp kỹ thuật thí
ch ứng với từng đối
tượng cụ thể để thu thập bằng chứng kiểm toán. Thực chất của quátrì
nh này làviệc
triển khai một cách chủ động vàtí
ch cực các kế hoạch, chương trình kiểm toán nhằm
đưa ra ý kiến xác thực về tính trung thực vàhợp lýcủa các thông tin trên Báo cáo tài
chí
nh dựa vào các bằng chứng kiểm toán đầy đủ, cógiátrị. Đây là giai đoạn các kiểm
toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán được hì
nh thành từ các loại trắc nghiệm, là
thủ tục kiểm soát, thủ tục phân tích vàthủ tục kiểm tra chi tiết. Thủ tục kiểm toán được
hì
nh thành rất đa dạng và căn cứ vào kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của
khách hàng, từ đó đi đến quyết định sử dụng các thủ tục khác nhau.
Kết thúc kiểm toán

Sau khi các công việc ở hai giai đoạn trên được hoàn thành thìcần thiết phải tổng hợp
kết quả vàphát hành BCKT. Những nội dung chủ yếu gồm: Soát xét những khoản nợ
tiềm ẩn; Soát xét các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ; Thu thập những
bằng chứng cuối cùng; Đánh giá kết quả, xác định loại BCKT phù hợp; Phát hành
BCKT.
1.2 Vị trícủa công việc đánh giáhệ thống KSNB trong kiểm toán BCTC
Đánh giá hệ thống KSNB chủ yếu nằm ở hai giai đoạn đó là lập kế hoạch kiểm toán và
thực hiện kiểm toán.
Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Trong mọi cuộc kiểm toán BCTC thìviệc tìm hiểu và đánh giá sơ bộ hệ thống KSNB
phải được thực hiện. Mục tiêu của công việc trong giai đoạn này làcung cấp cho KTV
vàcông ty kiểm toán cái nhìn tổng quát về quátrì
nh vận hành và hoạt động của hệ
thống KSNB của đơn vị khách hàng, xong từ đó có thể đánh giá sơ bộ về hệ thống
KSNB vàrủi ro kiểm soát.
6


Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán rủi ro kiểm soát được đánh giá là không cao
hoặc KTV hy vọng có thể giảm thiểu rủi ro kiểm soát xuống thìKTV sẽ thực hiện
đánh giá hệ thống KSNB trong giai đoạn thực hiện kiểm toán.
1.3 Khái niệm về kiểm soát nội bộ
“KSNB là quy trình do Ban quản trị, Ban Giám đốc vàcác cánhân khác trong
đơn vị thiết kế, thực hiện và duy trì để tạo ra sự đảm bảo hợp lývề khả năng đạt được
mục tiêu của đơn vị trong việc đảm bảo độ tin cậy của báo cáo tài chính, đảm bảo hiệu
quả, hiệu suất hoạt động, tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan.”
(Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam 315)
“KSNB làmột quy trình đưa ra bởi Ban quản trị của doanh nghiệp, nhàquản lý
vàcác nhân sự khác, được thiết kế để đưa ra sự đảm bảo cho việc đạt được mục tiêu về

hoạt động, báo cáo vàtuân thủ.”
(Theo báo cáo COSO năm 2013)
“KSNB làviệc thiết lập vàtổ chức thực hiện trong nội bộ đơn vị kế toán các cơ
chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ phùhợp với quy định của pháp luật nhằm
bảo đảm phòng ngừa, phát hiện, xử lýkịp thời rủi ro và đạt được yêu cầu đề ra.”
(Luật kế toán Việt Nam năm 2015)
Hoặc cóthể hiểu như sau: KSNB làm t chứ
ê

chứ
bi

p

p

ơ

ị.

ơ ởx
ă

ă

ờng xuyên của ơ

ịnh rủi ro cóth xảy ra trong từng khâu công vi

ặn nhằm thực hi n có hi u quả t t cả các mụ

ê

ị, tổ
tì
m ra

ặt ra của

1.4 Tổng quan về Hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm toán BCTC
1.4.1 Khái niệm hệ thống kiểm soát nội bộ
“Kiểm soát làkhả năng của một thực thể trong việc chi phối quátrì
nh ra quyết
định, trực tiếp hoặc gián tiếp, trong mối quan hệ với các chí
nh sách tài chí
nh vàvận
hành của một thực thể khác, qua đó tạo khả năng cho chủ thể đó vận hành theo các
mục tiêu của chủ thể kiểm soát.”
(Theo Ủy ban tiêu chuẩn kế toán Úc)
7


“Hệ thống kiểm soát nội bộ làmột hệ thống chí
nh sách vàthủ tục được thiết lập
nhằm đạt được bốn mục tiêu sau: bảo vệ tài sản của đơn vị, bảm đảm độ tin cậy của
các thông tin, bảo đảm việc thực hiện các chế độ pháp lývàbảo đảm hiệu quả của hoạt
động”
(Theo IFAC – Liên đoàn Kế toán Quốc tế)
“Hệ thống kiểm soát nội bộ là các quy định vàcác thủ tục kiểm soát do đơn vị
được kiểm toán xây dựng vàáp dụng nhằm bảo đảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và

các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa vàphát hiện gian lận, sai sót; để lập
BCTC trung thực vàhợp lý; nhằm bảo vệ, quản lývàsử dụng cóhiệu quả tài sản của
đơn vị. Hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán và
các thủ tục kiểm soát”
(Theo VAS – Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 400)
Từ các khái niệm trên, ta cóthể hiểu như sau: HTKSNB là toàn b các chí
nh
,

ớc ki m soát và các thủ tục ki

quả lý

ều hành các ho

những vi c màm

ơ

ng của ơ

ị cầ l

ó

ợc thiết lập nhằm mụ
ị. Nói cách

ợc nhữ

, â l

ập hợp t t cả

ều mu n cóvàtránh những

ều mu n tránh.
1.4.2 Vai tròhệ thống kiểm soát nội bộ
Sơ đồ 1.1 Vai tròcủa hệ thống kiểm soát nội bộ

Bảo vệ tài sản của đơn vị
Vai tròcủa hệ
thống kiểm soát
nội bộ

Bảo đảm độ tin cậy của các thông tin
Bảo đảm việc thực hiện các chế độ pháp lý
Đảm bảo hiệu quả của hoạt động và năng
lực quản lý

Bảo vệ tài sản của đơn vị
Tài sản vật chất của đơn vị có thể bị đánh cắp, lạm dụng cào những mục đích
khác nhau hoặc bị hư hại nếu không được bảo vệ bởi các hệ thống kiểm soát thí
ch hợp.
8


Điều tương tự cũng đúng với tài sản phi vật chất như các khoản phải thu vàcác tài sản
khác như tài liệu quan trọng vàsổ sách (Sổ cái tổng hợp vàcác sổ Nhật ký). Sự bảo vệ
với số tài sản vàsổ sách nhất định đã trở nên ngày càng quan trọng kể từ khi cócác hệ

thống máy tính điện tử, cóthể bị pháhoại nếu không cẩn trọng bảo vệ chúng.
Bảo đảo độ tin cậy của các thông tin
Các thông tin do bộ máy kế toán xử lývàcung cấp là cơ sở quan trọng cho việc
hì
nh thành quyết định của các nhàquản lý doanh nghiệp. Hệ thống KSNB đảm bảo
tí
nh chính xác của các số liệu kế toán vàbáo cáo tài chí
nh vàlập BCTC kịp thời, hợp
lệ vàtuân thủ theo các yêu cầu pháp định cóliên quan.
Bảo đảm việc thực hiện các chế độ pháp lý
Hệ thống KSNB phải đảm bảo được các quyết định vàchế độ pháp lýliên quan
đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp phải được tuân thủ đúng mức, đảm bảo mọi
thành viên tuân thủ nội quy, quy chế, quy trì
nh hoạt động của tổ chức chức cũng như
các quy định của luật pháp. Ngoài ra, HTKSNB còn đảm bảo tổ chức hoạt động hiệu
quả, sử dụng tối ưu các nguồn lực , đạt được mục tiêu đặt ra vàbảo vệ quyền lợi của
nhà đầu tư, cổ đông.
Đảm bảo hiệu quả các hoạt động và năng lực quản lý
Hệ thống KSNB được thiết kế với mục đích ngăn sự lặp lại không cần thiết các
tác nghiệp, gây ra sự lãng phítrong hoạt động vàsử dụng kém hiệu quả các nguồn lực
trong đơn vị. Thông qua hệ thống KSNB nhà quản lý có thể đánh giá kết quả hoạt
động trong doanh nghiệp nhằm nâng cao khả năng quản lý, điều hành của bộ máy
quản lý đơn vị vàgiảm bớt nguy cơ rủi ro tiềm ẩn trong SXKD (sai sót vô tì
nh gây
thiệt hại, các rủi ro làm chậm kế hoạch. Tăng giá thành, giảm chất lượng sản phẩm...).
Mỗi hệ thống KSNB dù có được thiết kế chặt chẽ, tốt đến đâu cũng không thể
ngăn ngừa hay phát hiện mọi sai phạm cóthể xảy ra, đó là những hạn chế của hệ thống
KSNB. Hạn chế vốn cócủa hệ thống KSNB xuất phát từ những nguyên nhân sau:
-

Ban giám đốc thường yêu cầu giá phícủa một thủ tục kiểm tra không
vượt quánhững lợi í
ch màthủ tục đó mang lại nên việc thiết kế thủ tục
kiểm soát thực sự bị giới hạn bởi chi phíthực hiện thủ tục đó.

9