Quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ HỒNG HẠNH

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN Ở
CÁC TRƯỜNG MẦM NON TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN THỊ HỒNG HẠNH

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN Ở
CÁC TRƯỜNG MẦM NON TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS TRẦN THỊ MINH HUẾ

THÁI NGUYÊN - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn "Quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo
tiếp cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên" do cá nhân tôi thực
hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Thị Minh Huế trong thời gian từ tháng 5
năm 2017 đến tháng 5 năm 2018.
Tôi xin cam đoan:
Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các
thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn
đúng quy định. Số liệu và kết quả nghiên cứu hoàn toàn trung thực và chưa
được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2018
Người thực hiện

Trần Thị Hồng Hạnh

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo, cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc; tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại Nhà trường.
Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Trần Thị Minh Huế
người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo Phòng GD&ĐT Thành
phố Thái Nguyên; Ban lãnh đạo, các cô giáo trường Mầm non Quang Trung Thành phố Thái Nguyên - Tỉnh Thái Nguyên và bạn bè, người thân đã tạo điều
kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập,

nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trong quá trình nghiên cứu luận văn, mặc dù bản thân em đã cố gắng
nhưng không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tác giả kính mong nhận được
sự góp ý, chỉ dẫn của Thầy cô và các bạn đồng nghiệp đ.ể luận văn được hoàn
thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Ngày 10 tháng 05 năm 2018
Tác giả luận văn

Trần Thị Hồng Hạnh

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu của đề tài................................................................. 3
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG

TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN Ở
TRƯỜNG MẦM NON ...................................................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................................... 6
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước.............................................................. 11
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 14
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 14
1.2.2. Dự án........................................................................................................ 15
1.2.3. Chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án........................... 16
1.2.4. Quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 -6 tuổi theo tiếp
cận dự án ........................................................................................................... 17
1.2.5. Biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục cho trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non........................................................ 18

iii


1.3. Một số vấn đề lý luận về chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi ở trường
mầm non ............................................................................................................ 19
1.3.1. Khái quát về đặc điểm phát triển trẻ 3-6 tuổi .......................................... 19
1.3.2. Mục tiêu giáo dục trẻ 3-6 tuổi ................................................................. 20
1.3.3. Nội dung giáo dục trẻ 3-6 tuổi................................................................. 22
1.3.4. Phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục trẻ 3-6 tuổi ........................ 24
1.3.5. Giáo viên và hoạt động giáo dục trẻ 3-6 tuổi .......................................... 25
1.3.6. Môi trường giáo dục trẻ 3-6 tuổi ............................................................. 26
1.4. Một số vấn đề lý luận về chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở trường mầm non ............................................................................. 27
1.4.1. Mục tiêu của chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ..... 27
1.4.2. Ý nghĩa của việc thực hiện chương trình giáo dục theo dự án đối với
sự phát triển trẻ 3-6 tuổi..................................................................................... 28

1.4.3. Nội dung chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ........... 29
1.4.4. Quy trình thực hiện chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận
dự án .................................................................................................................. 31
1.4.5. Vai trò của giáo viên trong thực hiện chương trình giáo dục trẻ 3-6
tuổi theo tiếp cận dự án...................................................................................... 35
1.4.6. Đánh giá sự phát triển của trẻ 3-6 tuổi trong thực hiện chương trình
giáo dục theo tiếp cận dự án .............................................................................. 36
1.5. Một số vấn đề lý luận về phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự án ............................................................................................. 38
1.5.1. Mục tiêu phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 -6 tuổi theo tiếp
cận dự án .................................................................................................... 38
1.5.2. Nội dung phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 -6 tuổi theo tiếp
cận dự án .................................................................................................... 38
1.5.3. Quy trình phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án .................................................................................................... 40

iv


1.6. Một số vấn đề lý luận về quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ
3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ............................................................................... 40
1.6.1. Vai trò của hiệu trưởng nhà trường trong quản lý phát triển chương
trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo dự án ................................................................ 40
1.6.2. Mục tiêu quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo
tiếp cận dự án ..................................................................................................... 41
1.6.3. Nội dung quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo
tiếp cận dự án ..................................................................................................... 41
1.6.4. Phương pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự án ............................................................................................. 48
1.6.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình giáo dục

trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án .......................................................................... 49
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG
TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN Ở
MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON TỈNH THÁI NGUYÊN .......................... 54
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 54
2.1.1. Vài nét về các trường mầm non và công tác giáo dục mầm non trên
địa bàn tỉnh Thái Nguyên .................................................................................. 54
2.1.2. Mục tiêu khảo sát..................................................................................... 56
2.1.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 56
2.1.4. Khách thể và địa bàn khảo sát ................................................................. 56
2.1.5. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu............................................ 56
2.2. Thực trạng nhận thức về chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ........................................ 57
2.2.1. Thực trạng nhận thức về các khái niệm liên quan đến chương trình
giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ........................................................... 57
2.2.2. Thực trạng nhận thức về ý nghĩa của việc thực hiện chương trình
giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ........................................................... 59

v


2.3. Thực trạng tổ chức và phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ......................... 60
2.3.1. Thực trạng tổ chức chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận
dự án .................................................................................................................. 60
2.3.2. Thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ........................................ 66
2.3.3. Thực trạng các dự án giáo dục đã được tổ chức cho trẻ 3-6 tuổi ở
các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ........................................................... 69
2.3.4. Thực trạng quy trình xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình

giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ........................................................... 71
2.4. Thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo
tiếp cận dự án trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên .......................................... 72
2.4.1. Thực trạng nội dung quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 36 tuổi theo tiếp cận dự án trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ........................ 72
2.4.2. Thực trạng phương pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục
trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án .......................................................................... 79
2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương
trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án................................................... 81
2.5. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng ...................................................... 82
2.5.1. Những ưu điểm và kết quả chính............................................................. 82
2.5.2. Những hạn chế của thực trạng ................................................................. 83
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN Ở CÁC
TRƯỜNG MẦM NON TỈNH THÁI NGUYÊN ........................................... 86
3.1. Các nguyên tắc chỉ đạo việc đề xuất biện pháp.......................................... 86
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu giáo dục ........................................... 86
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 86
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, tính đồng bộ.................................... 87
vi


3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển......................................................... 87
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 87
3.2. Một số biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ......................... 88
3.2.1. Biện pháp 1: Hoàn thiện quy trình phát triển chương trình giáo dục
trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án .......................................................................... 88
3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực quản lý và phát triển chương
trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non
tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................. 92

3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp quản lý các hình thức tổ chức
hoạt động giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án .......................................... 94
3.2.5. Biện pháp 4: Hoàn thiện các điều kiện cần thiết phục vụ công tác
phát triển và quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ............................................................................................................ 96
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 97
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ..................... 98
3.4.1. Mục tiêu ................................................................................................... 98
3.4.2. Nội dung và cách thức ............................................................................. 98
3.4.3. Kết quả..................................................................................................... 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 105
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BGD& ĐT

:

Bộ Giáo dục và Đào tạo

BGH

:

ban giám hiệu

CBQL

:

cán bộ quản lý

CT

:

chương trình

CTGD

:

chương trình giáo dục

CTGDM

:

chương trình giáo dục mầm non

GGMN

:

giáo dục mầm non

GV

:

giáo viên

MN

:

mầm non

Nxb

:

nhà xuất bản

PPGD

:

phương pháp giảng dạy

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:

57

Nhận thức của CBQL, GV về các khái niệm công cụ của đề tài ....

Bảng 2.2.

Nhận thức của CBQL, GV ý nghĩa của việc thực hiện CTGD
cho trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án .............................................. 59

Bảng 2.3:

Đánh giá của CBQL và GV về thực hiện CTGD cho trẻ
3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh
Thái Nguyên ....................................................................... .61

Bảng 2.4.

Hình thức Cán bộ quản lý (phòng, BGH) giáo viên phát
triển CTGD theo tiếp cận dự án trẻ 3-6 tuổi trên địa bàn
Tỉnh Thái Nguyên ........................................................................ 67

Bảng 2.5.

Mức độ đánh giá các dự án giáo dục đã được thực hiện .............. 69

cho trẻ 3 - 6 tuổi ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên............................. 69
Bảng 2.5:
71

Đánh giá của CBQL và GV về quy trình xây dựng và tổ chức ......

thực hiện chương trình giáo dục theo tiếp cận dự án cho trẻ 3-6 tuổi.....................
71
Bảng 2.6:

Đánh giá của CBQL và GV về nội dung quản lý phát triển
CTGD trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ...........................................
73

Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL và GV về phương pháp quản lý phát triển
CTGD trẻ 3-6 tuổi ......................................................................... 80
theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên ............................
80
Bảng 2.8: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển CTGD trẻ 3-6 tuổi
theo tiếp cận dự ản ở các trường mầm non Tỉnh Thái Nguyên .......
81
Bảng 3.1: Bảng tổng hợp khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp
quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên .................... 99
5


Bảng 3.2: Bảng tổng hợp khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ............ 99
quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ........ 99

6


vi

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình xây dựng và phát triển nền giáo dục nước nhà, Đảng và
Nhà nước ta luôn quan tâm phát triển GDMN. Từ một số trường lớp nhỏ lẻ,
chưa có vị trí trong nền giáo dục, GDMN đã trở thành một cấp học có vị thế
trong hệ thống giáo dục quốc dân. Điều 21 - Luật Giáo dục (2005) xác định:
“Giáo dục mầm non thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ từ 3
tháng đến 6 tuổi tạo sự khởi đầu cho quá trình phát triển toàn diện của trẻ, đặt
nền tảng cho các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời”. Chính bởi
vậy, các cơ sở GDMN cần phải quan tâm tới việc đổi mới, phát triển CTGD
nhằm đáp ứng mục tiêu của GDMN là: giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm,
trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho
trẻ vào lớp một. Để đáp ứng mục tiêu này, đòi hỏi ngành học mầm non phải đổi
mới căn bản, toàn diện, đồng bộ, trong đó có đổi mới về công tác quản lý phát
triển CTGDMN theo các hướng tiếp cận hiện đại.
Trong nhiều cách tiếp cận phát triển CTGDMN hiện nay, cách tiếp cận
dự án là một hướng được nhiều quốc gia trên thế giới vận dụng. Đây là phương
pháp được khởi xướng bởi chuyên gia Likian Katz (Mỹ) nhằm tạo cơ hội cho
trẻ được theo đuổi, tìm hiểu, khám phá các vấn đề mà trẻ thực sự hứng thú.
Phương pháp này thúc đẩy quá trình tự nghiên cứu, tư duy độc lập và quan
trọng nhất là nuôi dưỡng lòng say mê học tập ở trẻ. Tuy nhiên, ở Việt Nam
cách tiếp cận này còn khá mới mẻ trong phát triển CTGD mầm non, đặc biệt là
ở các cơ sở giáo dục công lập, hoạt động giáo dục cho trẻ mầm non còn mang
tính dập khuôn, chưa phát huy được sự sáng tạo của các nhà giáo trong quá
trình tổ chức các hoạt động học tập, vui chơi cho trẻ.

1

Mặt khác, để thực hiện thành công mục tiêu phát triển GDMN theo Đề án
phát triển GDMN Việt Nam giai đoạn 2016 - 2025 thì rất cần thiết phải trang bị
kiến thức và kĩ năng phát triển CTGDMN cho đội ngũ cán bộ quản lý và
GVMN. Với tư cách là một người CBQL ở trường mầm non tôi nhận thức được
trách nhiệm của chính bản thân mình là phải suy nghĩ đầu tư vào chỉ đạo phát
triển chương trình theo hướng tiếp cận dự án như thế nào? Nhất là lứa tuổi mẫu
giáo 36 tuổi. Vì vậy, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý phát triển chương trình
giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái
Nguyên”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý phát triển chương trình giáo dục
trẻ 3-6 tuổi theo dự án, thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 36 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên, đề tài đề
xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý phát triển chương trình giáo
dục trẻ 36 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp
cận dự án ở các trường MN tỉnh Thái Nguyên.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng được biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục
theo tiếp cận dự án đảm bảo tính mục tiêu giáo dục, tính thực tiễn của GDMN
tỉnh Thái Nguyên để áp dụng trong hoạt động quản lý của người hiệu trưởng
2


sẽ nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 3-6 tuổi ở các trường MN tỉnh Thái
Nguyên hiện nay.

3


5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình giáo dục
trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở trường mầm non.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo
dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6
tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển
chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non
tỉnh Thái Nguyên (chủ thể của các biện pháp quản lý là hiệu trưởng nhà trường).
6.2. Về khách thể khảo sát
Đề tài khảo sát 10 CBQLGD, 40 GV thuộc Trường Mầm non Quang
Trung; Trường Mầm non 19/5 Thành Phố; Trường Mầm non Chùa Hang;
Trường Mầm non Bệnh viện Đa khoa của tỉnh Thái Nguyên.
6.3. Thời gian nghiên cứu
Từ ngày 1 tháng 5 năm 2017 đến ngày 1 tháng 04 năm 2018.
7. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Đề tài sử dụng các phương pháp: Tổng hợp, hệ thống hoá, phân tích tài
liệu, phương pháp lịch sử để nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về quản lý phát
triển chương trình cho trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở trường mầm non.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra: Chúng tôi sử dụng các bảng hỏi dành cho
cán bộ quản lý, giáo viên để thu thập thông tin về thực trạng chương trình giáo

dục cho trẻ 3 - 6 tuổi, quản lý phát triển chương trình giáo dục cho trẻ 3-6 tuổi

4


theo tiếp cận dự án và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình
giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo hướng tiếp cận này. Từ đó, tìm ra những ưu điểm,
hạn chế và nguyên nhân của thực trạng.
7.2.2. Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động và quá trình phát triển
CTGD cho trẻ 3-6 tuổi theo hướng tiếp cận dự án của cán bộ quản lý 4 trường
mầm non của tỉnh Thái Nguyên; quan sát hoạt động dạy của giáo viên và hoạt
động học của trẻ 3-6 tuổi để thu thập thông tin về vấn đề nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý
về công tác phát triển chương trình giáo dục cho trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án
và quản lý phát triển chương trình giáo dục cho trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận dự án
của các trường mầm non trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia: Trưng cầu ý kiến của các chuyên gia về
lĩnh vực quản lý giáo dục (lãnh đạo và chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo
huyện Đồng Hỷ, Thành phố Thái Nguyên). Từ đó đánh giá về tính cần thiết và
tính khả thi của các biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục cho trẻ
3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.
7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động của nhà trường theo
các bước phát triển chương trình giáo dục nhà trường như: Nghiên cứu sản
phẩm hoạt động chuyên môn của giáo viên (kế hoạch giáo dục, giáo án, đồ
dùng dạy học, sản phẩm hoạt động của trẻ…); sản phẩm quản lý nhà trường
của Hiệu trưởng (kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn, các quyết định
quản lý…); công tác quản lý hoạt động chuyên môn và phát triển, xây dựng kế
hoạch giáo dục của nhà trường.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Đề tài sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu từ

phiếu khảo sát, phỏng vấn, tính toán các chỉ số định lượng, định tính trong
nghiên cứu.

5


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị; tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn được cấu trúc thành 03 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ
3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở trường mầm non.
Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6
tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục trẻ
3-6 tuổi theo tiếp cận dự án ở các trường mầm non tỉnh Thái Nguyên.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO TIẾP CẬN DỰ ÁN
Ở TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
1.1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển chương trình giáo dục mầm non và
phát triển giáo dục mầm non theo hướng tiếp cận dự án
Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới và các tổ chức quốc tế đều
xác định GDMN là mục tiêu quan trọng của công tác giáo dục và các nhà khoa
học không ngừng quan tâm nghiên cứu đưa ra các giải pháp để nâng cao chất

lượng GDMN, trong đó có vấn đề đổi mới phát triển CTGD cụ thể:
Các công trình nghiên cứu về phát triển chương trình nhà trường bao
gồm các báo cáo tổng kết đề tài khoa học, bài báo, sách chuyên khảo, các văn
bản pháp qui về chính sách giáo dục nói chung và về phát triển chương trình
giáo dục nói riêng. Các công trình này xuất hiện chủ yếu vào những năm từ
1974 đến nay tập trung chủ yếu của Ôxtrâylia, chỉ riêng trong trang Australian
Education Index đã có 350 (trong đó có 29 luận án tiến sĩ) bài viết về phát triển
chương trình nhà trường.
Ngoài ra còn có nhiều công trình nghiên cứu từ các nhà khoa học Hoa
kì, Canada, Vương quốc Anh, Israel. Cuối thập niên 80 đầu thập niên 90, ở
New Zealand cũng xuất hiện một số chuyên khảo, báo cáo tổng kết đề tài
khoa học, bài báo về phát triển chương trình nhà trường. Ở những nước nói
tiếng Anh trong những năm 1970 - 1980, nghiên cứu về phát triển chương
trình nhà trường và thành quả thực tiễn về phát triển CTGDMN được xem
như đã đạt đỉnh cao nhất. Đến khoảng giữa những năm 1990 thuật ngữ phát
triển chương trình gần như không được nhắc đến trong các công trình nghiên
cứu về giáo dục học.
6


Đối với GDMN nói chung và phát triển CTGD mầm non nói riêng
cũng có nhiều nhà khoa học trên thế giới quan tâm, nghiên cứu. Điển hình
như trong công trình nghiên cứu của tác giả Spodek (1990) nhà giáo dục học
người Mỹ cho rằng: người lớn không thể quyết định dạy trẻ cái gì (nội d ung)
mà quên đi trẻ học thế nào, bởi vì “học như thế nào liên quan nhiều đến
phương pháp”. Nội dung chương trình (học cái gì), các quá trình học (học
như thế nào), các chiến lươc giảng dạy (dạy như thế nào), môi trường (hoàn
cảnh học); các chiến lược đánh giá (cho biết việc học xảy ra như thế nào) là
những vấn đề có quan hệ qua lại với nhau và tạo nên chươn g trình GDMN
(Brekdekamp, 1992) [11, tr.34]. Điều này cho thấy, tác giả Spodek rất chú

trọng đến các yếu tố cấu thành CTGDMN sao cho phù hợp với sự phát triển
của trẻ. Do đó, cũng theo tác giả này, cần thường xuyên đổi mới, phát triển
CTGDMN sao cho đáp ứng nhu cầu thực tiễn những biến đổi của xã hội và
tiếp cận nó theo nhiều cách khác nhau.
Tác giả Tina Bruce (1991), chuyên gia GDMN của Úc nói về việc thiết
kế một CTGDMN như sau: Tùy vào đứa trẻ quan tâm đến điều gì mà lựa chọn
nội dung để dạy trẻ phù hợp với nhu cầu và môi trường sống của trẻ. Ở Úc, trẻ
em được khuyến khích phát triển khả năng tự chăm sóc bản thân và tính sáng
tạo ngay từ khi đi nhà trẻ. Trong giờ học, trẻ em có những hoạt động vui chơi
tập thể với các trang bị thiết bị, đồ chơi trong nhà, đồ chơi ngoài trời được thiết
kế chiều cao, độ cứng và các góc cạnh phù hợp với trẻ và đảm bảo mức an toàn
tối đa [11, tr.34]. Cũng theo chuyên gia giáo dục người Úc này, phát triển
CTGD mầm non cần phải thực hiện một cách thường xuyên, có hiệu quả, tạo
động lực thúc đẩy việc nâng cao chất lượng GDMN.
Một trong những hướng tiếp cận phát triển CTGDMN hiện nay được
nhiều nước trên thế giới chú trọng, đặc biệt là Mỹ và các nước Tây Âu đó là
tiếp cận theo dự án.

7


Phương pháp tiếp cận dự án được đưa vào áp dụng trong dạy học từ
cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX và được sử dụng ở các trường phổ thông
trong phong trào cải cách giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Các nh à khoa học ở
thời điểm này đã xây dựng cơ sở cho phương pháp tiếp cận dự án và coi đó là
một phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, có thể khắc phục những
nhược điểm của dạy học truyền thống dựa trên nền móng là quan điểm triết
học giáo dục và lý thuyết nhận thức của J. Dewey. Lúc đầu phương pháp này
được sử dụng chủ yếu trong các môn kỹ thuật, mỹ thuật… về sau đã được sử
dụng rộng rãi trong các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Ở Nga,

sau năm 1917 trong loại hình trường học của Makarenko, học sinh được giao
những công việc phải lao động tự lực để hoàn thành và đó là những mô hình
giống như tiếp cận dự án.
Nghiên cứu về mô hình tiếp cận dự án, năm 1918 nhà tâm lý học
William H. Kilpatric (1871-1965) có bài báo với tiêu đề “Phương pháp dự án”
đã gây một tiếng vang lớn trong các nhà trường. Theo Kilpatric, một dự án là
một hoạt động có mục đích cụ thể, có cam kết với tất cả những người thực hiện
và diễn ra trong một môi trường xã hội. [8, tr15]
Celestin Freinet (1896-1966) là người tiên phong ở châu Âu nghiên cứu
dạy học bởi dự án. Theo ông, lớp học dự án trước tiên là nơi phải áp dụng các
cách làm việc để nghiên cứu các thông tin, trao đổi các ý kiến hoặc trả lời thư
nhận được từ các lớp học sinh khác, chuẩn bị điều tra, phân tích dữ liệu, trình
bày các bài báo... Trong một lớp học như thế, sự hợp tác ở bên trong nhóm rất
phong phú. [8, tr15]
Nghiên cứu hiệu quả của dạy học theo dự án, J.Boaler trên tạp chí “Toán
học cho thời điểm hiện tại hay cho thiên niên kỉ”, Nhật báo Giáo dục, 1999,
March 31 đã khẳng định: trong các lớp học dạy theo dự án học sinh trội hơn
học sinh ở các lớp khác về hai điểm: trả lời các câu hỏi về khái niệm và giải
quyết vấn đề GV đặt ra. Theo ông “học sinh trong các lớp học truyền thống

8


phát triển kiến thức thụ động không có ích lợi gì trong thực tế”. Trong khi đó,
“học sinh được dạy theo kiểu dạy học dự án cởi mở hơn, tiến bộ hơn thì phát
triển vốn kiến thức linh hoạt và có ích lợi hơn để áp dụng vào nhiều hoàn cảnh
khác nhau”. [8, tr 15]
Phát triển các nghiên cứu của tác giả đi trước, Lilian Katz - một nhà
nghiên cứu quốc tế trong lĩnh vực GD trẻ nhỏ đã dành nhiều thời gian nghiên
cứu trong những năm 1980 - 1990 của thế kỷ XX và đã cho ra đời các nghiên

cứu nổi tiếng về phương pháp này trong đó tiêu biểu là công trình “Engaging
Children’s Mind: Project Approach” (1989). Năm 2001, một tác phẩm lớn về
dạy học theo dự án của Lilian Katz và J.H.Helm cũng được ra mắt là “Young
Investigators the project approach in the early years”.
Trong những công trình của Lilian Katz đã thể hiện rõ tinh thần dạy học
theo dự án ở cấp học mầm non và những thành công của mô hình dạy học này
tại Mỹ. Phương pháp tiếp cận dự án mà Lilian Katz nêu ra nhằm tạo cơ hội cho
trẻ được theo đuổi, khám phá ra những hứng thú của bản thân, thúc đẩy trẻ phát
triển năng lực sáng tạo của mình trong quá trình học tập.
Nhìn chung, các quốc gia trên thế giới đều rất coi trọng phát triển CTGD
nhà trường nói chung và phát triển CTGD mầm non nói riêng. Trong đó, phát
triển CTGD mầm non theo tiếp cận dự án đã và đang thu hút được nhiều nhà
khoa học quan tâm với mục đích giáo dục trẻ phát triển toàn diện, khơi dậy
những khả năng sáng tạo và tạo cho trẻ một tâm thế tốt nhất khi bước vào
chương trình giáo dục tiểu học.
1.1.1.2. Kinh nghiệm các nước về phát triển chương trình giáo dục mầm non
Ở Mỹ, Anh, Hiệp hội giáo dục trẻ thơ không khuyến khích các trường
mầm non phải theo một chương trình giáo dục mà họ chỉ cung cấp sự hướng
dẫn dựa trên nguồn tài liệu, giáo viên được chủ động chọn nội dung, cách thức
và sự đánh giá phù hợp với trẻ của mình.

9


Bên cạnh đó, ở nước có nền giáo dục phát triển hàng đầu thế giới như
New Zealand thì CTGDMN cũng được đánh giá là tài liệu GDMN hàng đầu
trên thế giới và được coi là tài liệu có giá trị quốc tế. Mục tiêu lớn của giáo dục
mầm non New Zealand là giúp trẻ tự tin vào bản thân, khỏe mạnh về thể chất
và tâm hồn, có khả năng giao tiếp và tôn trọng tri thức. Trẻ mầm non ở New
Zealand có những kỹ năng học như được tự tìm điều mình quan tâm; biết

chuyên tâm vào công việc của mình; biết đối mặt với khó khăn và tìm cách giải
quyết ở mức độ nhất định; trẻ học cách thể hiện ý tưởng và chịu trách nhiệm
với ý tưởng và chịu trách nhiệm với ý tưởng của mình. Các chuyên gia giáo
dục ở New Zealand cũng rất quan tâm đến công tác PTCT họ coi đó là việc làm
thường xuyên cần được đẩy mạnh. Hướng phát triển CTGMN được tiếp cận ở
nhiều góc độ khác nhau như: tiếp cận mục tiêu, tiếp cận nội dung, tiếp cận tích
hợp. Tăng cường xây dựng và thực hiện chương trình GDMN gắn với đặc thù
môi trường giáo dục nhà trường, môi trường của địa phương.
Ở Đông Nam Châu Á, theo các chuyên gia giáo dục, thế kỷ XXI, trong
điều kiện hội nhập khu vực và thế giới, các nước thành viên có điều kiện giúp
nhau cải thiện chất lượng GDMN bằng cách cải tiến các phương thức đào tạo
GVMN và áp dụng những hình thức nuôi dạy trẻ tốt nhất đã được quốc tế thừa
nhận mà vẫn bảo tồn văn hóa từng nước. Thực tế cho thấy, các nước như
Singapore, Malaisia, Thái Lan đã áp dụng được những phương pháp giáo dục
của thế giới nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng của từng dân tộc và họ
đưa các chương trình vào nhà trẻ và trường mẫu giáo. Trong đó, công tác phát
triển CTĐT giáo dục mầm non được tiến hành thường xuyên đáp ứng mục tiêu
giáo dục tổng thể của các quốc gia này.
Ở Hàn Quốc, trong “Lời mở đầu” của Kế hoạch quốc gia về đổi mới hệ
thống GDMN từ năm 1997, cũng đã ghi nhận môi trường giáo dục đầu đời
đóng vai trò thiết yếu trong việc xây dựng nền tảng phát triển tổng thể của con
người. Với ý nghĩa ấy, GDMN có thể được coi là lĩnh vực cần đầu tư tốt nhất

10


và hàng tháng các nhà trẻ tại đây đều được thanh tra về mọi mặt từ giảng dạy
thiết bị, bếp ăn, vệ sinh... một cách nghiêm ngặt. CTGD thường xuyên được
kiểm tra, giám sát để đảm bảo mục tiêu GD đề ra. Các chủ đề dạy học thường
xuyên được bổ sung và giao về cho giáo viên tổ chức thực hiện dưới dạng các

dự án học tập nhằm phát huy năng lực sáng tạo cho trẻ. Cách xây dựng và quản
lý phát triển CTGD mầm non ở Hàn Quốc cho thấy đây là cách tiếp cận dự án
mà người khởi xướng phương pháp này là Lilian Katz.
Tóm lại, từ việc nghiên cứu kinh nghiệm phát triển chương trình GDMN
của các nước trên thế giới và các công trình nghiên cứu ở nước ngoài cho ta
thấy cái nhìn tổng quan về phát triển CTGD mầm non nói chung và phát triển
CTGD mầm non theo phương pháp tiếp cận dự án nói riêng, đưa ra những kiến
thức cơ bản nhất để định hướng trong việc dạy học cho trẻ ở trường MN theo
phương pháp mới giúp trẻ nâng cao khả năng học hỏi, sự hiểu biết, khả năng tư
duy cho trẻ ở lứa tuổi MN. Đó là một bước ngoặt quan trọng trong nền GDMN
và cơ sở khoa học để tác giả luận văn tiếp thu và vận dụng vào việc thực hiện
đề tài nghiên cứu của mình.
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Vấn đề về phát triển CTGD nhà trường nói chung và phát triển
CTGDMN nói riêng cũng được các nhà khoa học trong nước quan tâm nghiên
cứu với các công trình tiêu biểu sau đây:
Tác giả Phạm Hồng Quang với công trình “Phát triển chương trình đào
tạo giáo viên - những vấn đề lý luận và thực tiễn” đã đề cấp đến vấn đề chất
lượng đào tạo nói chung và chất lượng đào tạo giáo viên nói riêng phụ thuộc
vào nhiều yếu tố, trong đó chất lượng chương trình có tầm quan trọng đặc biệt.
Vì thế, cần phải chú trọng công tác phát triển chương trình trong giáo dục đào
tạo.
Liên quan đến vấn đề phát triển chương trình nhà trường đã có một số
luận văn ở trình độ thạc sĩ như: “Một số cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển
chương trình tiểu học của một số nước trên thế giới và Việt Nam” của tác giả
11