Tô chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh tiểu học

1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài.
Từ thời kì đầu của nền giáo dục nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ rõ phương pháp để đào tạo nên những người tài đức là: “Học
đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã
hội!”.
Triển khai hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo chính là thực hiện quan
điểm, định hướng “học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với xã hội”.
Việc đưa hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào trong chương trình giáo dục của
nhà trường góp phần khắc phục những tồn tại của chương trình giáo dục hiện nay,
đáp ứng yêu cầu cấp thiết của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
Từ năm học 2014 – 2015, giáo dục tiểu học bắt đầu thực hiện đánh giá học
sinh theo Thông tư 30/2014/BGDĐT và đến năm học 2016 – 2017 thực hiện đánh
giá học sinh theo Thông tư 22/2016/BGDĐT. Theo đó, mục tiêu đánh giá học sinh
tiểu học ngoài việc quan tâm về kiến thức, kĩ năng môn học, hoạt động giáo dục
còn tập trung đánh giá vào năng lực và phẩm chất của mỗi học sinh, đảm bảo theo
tinh thần đổi mới, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu trong Nghị quyết 29/NQ/TW. Để thực hiện được mục tiêu này đòi hỏi mỗi nhà trường, mỗi giáo viên
tiểu học phải biết tự điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học,
hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo
dục.
Xuất phát từ mục tiêu trên của ngành, Trường tiểu học Minh Khai 1 trong
những năm qua đã tổ chức tốt các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong đó
chú trọng đến tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh. Với những nội
dung, hình thức đa dạng, phong phú, thiết thực và gần gũi với học sinh qua đó hình
thành cho học sinh một số phẩm chất như: biết rung cảm với cảnh quan, di tích,
truyền thống của địa phương, đất nước, có trách nhiệm trong học tập và rèn luyện
của bản thân, trách nhiệm với người thân và cuộc sống sinh hoạt gia đình; tuân thủ
các quy định nơi công cộng; chăm chỉ, tự giác trong học tập, rèn luyện và lao động.
Hình thành năng lực tự quản, tự phục vụ bản thân, có kĩ năng sống và tự điều chỉnh
bản thân trong tập thể đặc biệt là kĩ năng giao tiếp, hợp tác, chia sẻ, sống yêu

thương và giúp đỡ lẫn nhau…
Thông qua việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh, nhà
trường đã xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp với phụ huynh học sinh và cộng
đồng. Đồng thời, các nhà trường còn huy động sự tham gia của cộng đồng vào công
tác giáo dục, chăm sóc học sinh, nâng cao cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phù
hợp với nhiệm vụ, yêu cầu của mỗi nhà trường. Đây cũng là nội dung thực hiện
đúng vai trò của cha mẹ học sinh tham gia đánh giá học sinh cùng với nhà trường
theo hướng dẫn của Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT.
1


Xác định tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho
học sinh nên tôi chọn đề tài “Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm hình
thành và phát triển năng lực, phẩm chất học sinh cho học sinh tiểu học”.
1.2 Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng tổ
chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh, đề xuất những biện pháp phù
hợp để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trong nhà trường góp phần hình thành, phát triển năng lực và
phẩm chất cho học sinh.
1.3 Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm
hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất học sinh cho học sinh tiểu học.
1.4 Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp quan sát.
+ Nghiên cứu các tài liệu văn bản về lí luận đường lối của Đảng, của Nhà nước, của
ngành, về tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo ở trường tiểu học.
+ Nghiên cứu cơ sở thực tiễn: Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
cho học sinh ở trường tiểu học Minh Khai 1- Thành phố Thanh Hóa.
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Đề ra những giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng hoạt động trải nghiệm sáng tạo góp phần hình thành, phát triển năng lực và
phẩm chất cho học sinh.

2


2. Nội dung
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được cho là có thể mang lại cho học sinh cơ
hội và điều kiện phát triển năng lực, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và
vận dụng kiến thức, kỹ năng. Với hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hình thức và
không gian dạy học được đổi mới, mở rộng ra ngoài lớp học; lực lượng tham gia
quá trình dạy học không chỉ là giáo viên trong trường mà có sự tham gia của các
thành phần xã hội,...
Việc đưa hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào trong chương trình giáo dục của
nhà trường góp phần khắc phục những tồn tại của chương trình giáo dục hiện nay,
đáp ứng yêu cầu cấp thiết của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
Hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo là các hoạt động trải nghiệm định
hướng giáo dục. Cách gọi tên có thêm cụm từ “sáng tạo” nhằm mục đích nhấn
mạnh vai trò của chủ thể hoạt động và mục đích, ý nghĩa của loại hoạt động này.
Triển khai hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo chính là thực hiện quan
điểm, định hướng “học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với xã hội”.
Từ thời kì đầu của nền giáo dục nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ rõ phương pháp để đào tạo nên những người tài đức là: “Học
đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã
hội!”.
Đây cũng là nguyên lí giáo dục được qui định trong Luật giáo dục hiện hành
của Việt Nam. Tuy vậy, trong thời gian vừa qua, do cách hiểu và cách làm, giáo dục
- đào tạo chưa đạt được nhiều thành công trong việc thực hiện nguyên lí này.
Trên thế giới, từ giữa thế kỉ XX, nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mĩ,
John Dewey, với tác phẩm Kinh nghiệm và Giáo dục (Experience and Education)

đã chỉ ra hạn chế của giáo dục nhà trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh
nghiệm trong giáo dục.
Với triết lí giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng,
những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng cách
kết nối người học và những kiến thức được học với thực tiễn.
Hội thảo Hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh phổ thông năm 2015
của Bộ giáo dục và Đào tạo tập trung một số nghiên cứu, bài viết của một số nhà
khoa học giáo dục Việt Nam về cơ sở lí luận, thực tiễn triển khai hoạt động giáo
dục trải nghiệm sáng tạo ở một số quốc gia có nền giáo dục phát triển và một số gợi
ý áp dụng vào giáo dục phổ thông ở Việt Nam.
Theo tác giả Ngô Thị Thu Dung, trải nghiệm và sáng tạo là bản chất của hoạt
động ở người. Bản chất hoạt động của người học nói riêng, của con người nói
chung là hoạt động mang tính trải nghiệm, sáng tạo; tính sáng tạo ở đây được hiểu
là sự sáng tạo ở cấp độ cá nhân, không phải ở cấp độ xã hội.
Như vậy, hoạt động bao giờ cũng có thuộc tính trải nghiệm, sáng tạo của chủ
thể. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường được tổ chức phù hợp với bản chất
3


hoạt động của con người đều có thể được coi là hoạt động giáo dục trải nghiệm
sáng tạo, bao gồm cả các hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà
trường.
Do đó, có thể chia hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo thành 2 nhóm:
Hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo theo nghĩa hẹp nhằm hình thành các giá
trị, phẩm chất, hành vi và Hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo nhằm tổ chức
hoạt động nhận thức - học tập sáng tạo cho người học.
Tác giả Đinh Thị Kim Thoa vận dụng lí thuyết học từ trải nghiệm của Kolb
(1984) để tìm hiểu về hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Theo tác giả, để phát triển sự
hiểu biết khoa học, chúng ta có thể tác động vào nhận thức của người học; nhưng
để phát triển và hình thành năng lực (phẩm chất) thì người học phải trải nghiệm.

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục thông qua sự trải
nghiệm và sáng tạo của cá nhân trong việc kết nối kinh nghiệm học được trong nhà
trường với thực tiễn đời sống, nhờ đó các kinh nghiệm được tích lũy thêm và dần
chuyển hoá thành năng lực.
Hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo mang tính tích hợp nhiều lĩnh vực
học tập và giáo dục; đòi hỏi khả năng phối hợp liên kết nhiều lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường.
Hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo được tổ chức dưới nhiều hình thức
khác nhau như trò chơi, hội thi, cuộc thi, diễn đàn, giao lưu, tham quan học tập, sân
khấu hóa (kịch, tiểu phẩm, thơ, hát,...) thể dục thể thao, câu lạc bộ, nghiên cứu khoa
học kĩ thuật,...
Các hoạt động này tạo cơ hội cho học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, tự
giác và sáng tạo của bản thân, huy động sự tham gia của học sinh vào tất cả các
khâu của quá trình hoạt động. Học sinh được trình bày và lựa chọn ý tưởng, tham
gia chuẩn bị, thiết kế hoạt động, trải nghiệm, bày tỏ quan điểm, tự đánh giá, tự
khẳng định.
Như vậy, hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo không hoàn toàn xa lạ đối
với giáo dục Việt Nam trước đây cũng như trong thời gian gần đây nhằm định
hướng đổi mới căn bản, toàn diện; nhiều hoạt động dưới dạng trải nghiệm sáng tạo
đã được triển khai thực hiện.
Thông qua hoạt động trải nghiệm học sinh tiểu học sẽ hình thành một số
phẩm chất, năng lực. Đó là:
* Về phẩm chất:
- Học sinh biết rung cảm với cảnh quan, di tích, truyền thống của địa phương, đất
nước.
- Bước đầu nhận ra được ý nghĩa và giá trị bản thân và người thân, có cư xử đúng
mực với bản thân và mọi người.
- Thể hiện trách nhiệm trong học tập và rèn luyện của bản thân, trách nhiệm với
người thân và cuộc sống sinh hoạt gia đình; tuân thủ các quy định nơi công cộng.
- Trung thực với bản thân và người khác.

- Chăm chỉ, tự giác trong học tập, rèn luyện và lao động.
4


* Về năng lực:
- Học sinh hình thành năng lực thích ứng với cuộc sống:
+ Tự làm được công việc ở nhà và ở trường theo sự phân công, hướng dẫn.
+ Nhận biết được trạng thái cảm xúc cơ bản của bản thân và thể hiện được sự hoà
đồng.
+ Bước đầu thể hiện được sự chủ động trong điều chỉnh bản thân để phù hợp với
hoàn cảnh thay đổi.
+ Biết thiết lập và nuôi dưỡng mối quan hệ với bạn bè, thầy cô; biết lắng nghe, chia
sẻ và hỗ trợ bạn cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm.
+ Bước đầu vận dụng được hiểu biết về quyền và nhu cầu chính đáng của cá nhân
để tự bảo vệ mình.
- Hình thành năng lực thiết kế và tổ chức các hoạt động:
+ Bước đầu biết xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch hoạt động.
+ Biết cách đóng góp sức mình và kết hợp với người khác để hoàn thành công việc.
+ Biết lẵng nghe, chia sẻ, hỗ trợ bạn để cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm.
+ Nêu được cách thức giải quyết những vấn đề đơn giản và giải quyết được vấn đề
đó.
+ Đánh giá được kết quả hoạt động và kết quả rèn luyện bản thân sau khi tham gia
hoạt động.
+ Biết xử lý tình huống đơn giản nảy sinh trong quá trình hoạt động và bước đầu
biết điều hành nhóm.
- Hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp:
+ Nhận diện được một số nghề quen được và nêu được vai trò của một số nghề đó.
+ Biết thể hiện mối quan tâm và sở thích đối với một số nghề gần gũi với học sinh.
2.2 Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
* Đối với học sinh:

Học sinh phổ thông nói chung và học sinh Tiểu học nói riêng hiện nay kĩ
năng sống của các em còn rất nhiều hạn chế. Trong quá trình giáo dục chúng ta
thường mới chỉ quan tâm tới việc dạy chữ mà chưa quan tâm nhiều tới việc dạy làm
người cho học sinh. Vì vậy việc thích ứng với xã hội, với cuộc sống xung quanh là
một vấn đề khó với các em. Trong đó các kĩ năng như tương trợ nhau, giao tiếp,
diễn đạt trước đám đông được các thầy cô giáo tích cực hình thành và củng cố
nhưng chưa thể hiện được nhiều. Học sinh ngày càng thực dụng, ích kỉ và lười hoạt
động hơn ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của
các em.
* Đối với phụ huynh học sinh:
Có một thực tế là nhiều học sinh thành phố, đô thị hiện nay được bố mẹ
chăm ăn, chăm mặc kỹ quá, chẳng thiếu thứ gì. Có những em đã học lớp 11, lớp 12,
mà bố mẹ vẫn đưa đón hàng ngày, không dám cho tự đi học. Ở nhà, nhiều trẻ được
miễn việc giúp đỡ bố mẹ làm công việc nhà, dù là nhỏ nhất với lý do là để dành
thêm thời gian cho con học, hoặc đã có “bác giúp việc”. Có rất nhiều lời giải thích,
biện minh cho việc chăm sóc, nuông chiều con cái quá mức ở các bố mẹ. Hệ lụy
5


của việc nuông chiều ấy là sẽ làm mất đi tính tự lập của trẻ, làm cho trẻ trở nên lười
nhác, ỷ lại cho người khác những việc có thể thực hiện trong tầm tay.
Bên cạnh đó, mặc dù điều kiện sống của lớp trẻ ngày càng tốt hơn, nhưng
việc giao lưu, chia sẻ, kết bạn…của trẻ dường như lại thu hẹp lại. Đầu tiên là việc
tạo ra các kết nối trong gia đình, giữa bố mẹ và con cái. Thời gian bố mẹ dành cho
con trẻ ngày càng eo hẹp. Do mải làm kinh tế, nên hầu hết các bố mẹ không có
nhiều thời gian dành cho gia đình nhỏ của mình. Những chuyến đi công tác dài
ngày, việc đi làm về muộn là chuyện bình thường trong xã hội hiện đại ngày nay.
Ngay cả khi có mặt ở nhà, nhiều cha mẹ cũng không thể sắp xếp thời gian, để có
thể tâm sự, trò chuyện cùng con trẻ. Hình ảnh một gia đình với bố mẹ ôm máy tính,
nghe điện thoại, con cái chúi đầu chơi game trên ipad không còn hiếm thấy và ngày

càng phổ biến. Có một nghịch lý là: công nghệ ngày càng phát triển, mạng xã hội
ngày càng phổ biến để giúp con người có thể trao đổi với nhau thuận lợi nhất, thì
ngược lại việc trao đổi thông tin bằng ngôn ngữ giữa người với người, sự quan tâm
tới nhau trong các gia đình sử dụng công nghệ ngày càng hạn chế.
Trẻ em không chỉ cần người lớn cho ăn ngon, mặc đẹp. Trong quá trình phát
triển và hình thành nhân cách của trẻ, việc được quan tâm, bồi dưỡng về mặt tinh
thần đôi khi quan trọng hơn nhiều so với vật chất. Ngay cả khi bố mẹ có thể thuê
cho con mình những gia sư, giáo viên tốt nhất, thì việc có bố mẹ quan tâm, chia sẻ,
hướng con mình vào những hoạt động trải nghiệm là không thể thiếu đối với sự
trưởng thành của trẻ. Việc này sẽ quyết định 60% -70% sự thành công và tính cách
của trẻ sau này.
* Đối với giáo viên:
Hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ở trong nhà trường đôi lúc chưa được quan
tâm đúng mức. Giáo viên mỗi người hiểu, tiếp cận và thực hiện một cách khác
nhau. Nhiều giáo viên vẫn coi nhẹ công tác chủ nhiệm lớp từ đó cũng coi nhẹ việc
cho học sinh tham gia trải nghiệm trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
* Đối với nhà trường:
Hiện nay hoạt động trải nghiệm ở các trường tiểu học được tổ chức thông
qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp dựa trên các chủ đề, chủ điểm đã được
quy định cứng trong chương trình nhưng các nội dung và hình thức chưa phong
phú. Giáo viên thường chỉ định, phân công học sinh tham gia hoạt động một cách
bị động và cơ bản không xuất phát từ nhu cầu của chính các em. Khi tổ chức hoạt
động giáo dục, giáo viên không rõ hoạt động đó sẽ hướng tới mục tiêu hình thành
những năng lực, phẩm chất gì cho học sinh. Số học sinh tham gia trực tiếp trải
nghiệm trong mỗi hoạt động là không nhiều, thường tập trung vào một số em có
năng khiếu, xuất sắc, còn đa số học sinh chỉ được chứng kiến, giải trí. Do vậy,
những hoạt động này chưa thực sự là của học sinh, do học sinh và vì học sinh. Điều
đó chưa phù hợp với định hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh.

6

2.3 Một số biện pháp tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo ở
trường tiểu học Minh Khai 1 – Thành phố Thanh Hóa nhằm hình thành và
phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh.
2.3.1 Làm thay đổi nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên. Trong các tiết
học, bài học hằng ngày, giáo viên cần quan tâm và chủ động lồng ghép cho học
sinh trải nghiệm; tích cực đổi mới mục tiêu, phương pháp, hình thức dạy học và
kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh. Đối với mỗi chủ đề,
mỗi bài học, tiết học, giáo viên tăng cường thiết kế các hoạt động học nhóm cộng
tác, triển khai hoạt động dạy học cả trong và ngoài nhà trường theo hướng tối đa
hoá cơ hội trải nghiệm thực tiễn cho học sinh, gắn dạy học với thực tiễn cuộc sống
hàng ngày, với văn hoá, hoạt động sản xuất và kinh doanh tại địa phương.
2.3.2 Tổ chức tập huấn cho cán bộ giáo viên về cách thức quản lý, các nội
dung, hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Trước
đây, khi tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, đa số giáo viên làm thay học sinh
ở hầu hết các khâu: lựa chọn nội dung, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị. Học sinh chỉ
tham gia thực hiện với số ít học sinh trong lớp. Với yêu cầu tất cả học sinh đều
được tham gia đầy dủ các bước khi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo là nhiệm
vụ mới mẻ, khó khăn nên giáo viên còn rất lúng túng trong khâu xây dựng kế
hoạch, tổ chức thực hiện. Do vậy tổ chức tập huấn để mỗi giáo viên nắm chắc mục
đích, ý nghĩa, yêu cầu và các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm là rất cần
thiết. Bên cạnh đó nhà trường có kế hoạch chỉ đạo điểm sau đó nhân rộng ra toàn
trường. Ngoài ra nhà trường tổ chức cho cán bộ giáo viên tham gia học tập và chia
sẻ kinh nghiệm ở một số trường tiểu học tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ( TH Điện Biên 1, TH Nguyễn Văn Trỗi, TH Điện Biên 2…).
2.3.3 Hưóng dẫn giáo viên xây dựng các kĩ năng nền cho học sinh: Khi tham
gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo đòi hỏi học sinh phải huy động kiến thức, kĩ
năng, các phẩm chất năng lực tổng hợp để giải quyết nhiệm vụ thực tiến. Có nhiệm
vụ của cá nhân, có nhiệm vụ đòi hỏi phải có sự hợp sức của cả nhóm. Các em phải

bàn bạc, trao đổi, thống nhất, ra quyết định. Do vậy điều quan trọng với mỗi giáo
viên là phải hướng dẫn các em các kĩ năng như: kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng
lắng nghe và phản hồi tích cực, kĩ năng ghi chép, thu thâp xử lí thông tin, kĩ năng ra
quyết định. Đồng thời xây dựng niềm tin đối với học sinh. Giáo viên chỉ có thể tin
tưởng các em thì mới có thể giao việc cho các em. Và ngược lại, học sinh chỉ có tin
yêu giáo viên, tin yêu bạn của mình mới có thể tự tin chia sẻ với chính giáo viên và
bạn bè trong lớp nhưng suy nghĩ của mình..
Bên cạnh đó giáo viên hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu về hoạt động trải
nghiệm ngay từ đầu năm học, ngoài việc hướng dẫn học sinh xây dựng nội quy của
lớp, của trường, các kỹ năng cơ bản: tổ chức, làm việc nhóm, ghi chép vv… Giáo
viên cần giới thiệu, hướng dẫn cho học sinh hiểu về mục đích, các hình thức, cách
tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Thông qua đó, học sinh cả lớp biết lựa
chọn hình thức tổ chức phù hợp với nội dung; nắm được các bước cơ bản cần thực
hiện, trách nhiệm của từng cá nhân khi tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
7


Giáo viên hướng cho học sinh lựa chọn nội dung thực hiện trong cả năm học dựa
trên chủ điểm từng tháng, điều kiện, khả năng của bản thân, của lớp, của nhà
trường, của địa phương có thể tổ chức được. Việc này sẽ tạo tâm thế sẵn sàng thực
hiện cho học sinh.
Ngoài ra giáo viên cần mạnh dạn giao việc cho cán bộ lớp thực hiện các
nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì tổ chức sinh hoạt lớp, giờ chào cờ đầu tuần; khuyến
khích các em tích cực tham gia trang trí lớp, tự tổ chức các hoạt động vui chơi,
đăng kí tham gia các câu lạc bộ, tránh làm thay, làm hộ học sinh. Giáo viên chỉ
đóng vai trò là người tư vấn giúp đỡ. Làm như vậy các em mới có cơ hội bộc lộ khả
năng của bản thân, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cần thiết. Từ đó có thêm các
kĩ năng cần thiết để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo hiệu quả.
Giáo viên tổ chức phong phú các hình thức, phương pháp dạy học trên lớp.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có nội dung rất đa dạng và mang tính tổng hợp kiến

thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục. Vì thế khi dạy
học trên lớp, giáo viên cần tổ chức bằng nhiều hình thức, phương pháp dạy học
khác nhau: cá nhân, nhóm, trò chơi, đố vui, ứng dụng công nghệ thông tin, các kĩ
thuật dạy học tích cực. Đặc biệt là phương pháp “ Bàn tay nặn bột”. Dạy học theo
phương pháp “Bàn tay nặn bột” chính là tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
ngay trong từng môn học.
2.3.4 Nhà trường bố trí, sắp xếp thời khóa biểu các môn học, hoạt động giáo
dục theo hướng linh hoạt, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học.
Chẳng hạn ở một số thời điểm trong năm học có thể ghép một số tiết hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp để tổ chức một hoạt động giáo dục có quy mô lớn. Đổi
mới hình thức tiết chào cờ đầu tuần nhằm thu hút học sinh tham gia một cách chủ
động tích cực. Mỗi buổi chào cờ ngoài phần nghi lễ bắt buộc, nhà trường đã lồng
ghép các hoạt động tập thể, sân chơi bổ ích để nhiều học sinh được tham gia, thể
hiện bản thân và nói lên tiếng nói của tuổi thơ để tất cả các em luôn háo hức, mong
chờ.
- Thực hiện theo hướng dẫn của Thành Đoàn, nhà trường đã tổ chức “ Sinh hoạt
dưới cờ” theo chủ đề hàng tháng, giáo viên và học sinh các khối đã xây dựng nội
dung phong phú, sáng tạo có tính giáo dục cao.
- Nhà trường cũng quy định Sinh hoạt lớp, sinh hoạt Đội, phụ trách Sao xen kẽ vào
cuối mỗi tuần. Trong đó 10 phút sinh hoạt đầu giờ mỗi sáng hàng ngày là thời
điểm phong trào Mua, đọc, học và làm theo báo Đội thực hiện có hiệu quả.
- Nền nếp tập Thể dục giữa giờ hoặc múa hát tập thể sân trường hàng ngày đã thành
thói quen cũng là nét đẹp của hoạt động vui chơi lành mạnh.
Nhờ những hoạt động tập thể này học sinh được rèn kĩ năng tổ chức những
hoạt động chung cùng nhau, nâng cao ý thức tự chủ, tự tin, tự quản trong sinh hoạt
tập thể, chủ động giao tiếp với mọi người.

8

2.3.5 Tập trung tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo với những nội
dung, hình thức đa dạng, phong phú, thiết thực và gần gũi với học sinh.
- Tổ chức các câu lạc bộ em yêu thích trong trường học: “ Câu lạc bộ em yêu
khoa học”, “ Câu lạc bộ tuổi thơ thi tài”, “ Câu lạc bộ Tiếng Anh”…; các hoạt động
sân khấu hóa, hoạt động tập thể, các hoạt động văn hóa –
văn nghệ, chăm sóc di sản văn hóa, chăm sóc “ Văn bia Trường Thi”.

Những cuộc thi viết, thi vẽ theo chủ đề cũng chính là những cuộc chơi sáng
tạo của các em như “Vẽ chiếc ô tô em mơ ước”, cùng khám phá với Sky …. Đặc
biệt với vai trò của truyền thông đại chúng, các em
cũng tập luyện và tham gia chơi theo nội dung của chương trình “Ai thông minh
hơn học sinh lớp Năm” …. Nhà trường mời tiến sĩ Nguyễn Văn Khải – biệt danh “
Ông già Ozôn” hướng dẫn cho học sinh làm thí nghiệm khoa học với những vật
liệu, phế liệu đơn giản. Học sinh rất hứng thú, say mê:

9


Thông qua các hoạt động này nhằm tạo điều kiện cho các em làm quen với
việc nghiên cứu khoa học và tự khẳng định mình đồng thời qua đó giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh: Tính kỉ luật, tư duy logic, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, phân
tích, tổng hợp, so sánh, nêu khái niệm, đặt câu hỏi, tính hợp tác, làm việc theo
nhóm…
- Tổ chức cho học sinh tham quan, học tập thông qua di sản, văn hóa truyền
thống, các danh lam thắng cảnh một cách thiết thực và khai thác các di sản văn hóa
ngay tại địa phương. Dạy học gắn với các di sản, địa danh lịch sử…và được tiến
hành có mục tiêu rõ ràng, phương pháp phù hợp theo định hướng tích cực hóa hoạt
động của học sinh trong cả quá trình từ khâu lập kế hoạch, chuẩn bị, tổ chức trải
nghiệm thực tiễn.

( Học sinh thi tìm hiểu lịch sử xứ Thanh tại khu
Di tích Thành nhà Hồ - Thanh Hóa).

( Học sinh tham quan làng cổ Đông Sơn).

10


( Học sinh tham quan khu di tích lịch sử nơi Bác Hồ lần đầu về thăm Thanh Hóa)

( Học sinh viếng nghĩa trang liệt sĩ Hàm Rồng) ( Anh hùng LLVT Ngô Thị Tuyển kể chuyện
Chiến thắng Hàm Rồng lịch sử).

Khi được tham gia các hoạt động này, bổ sung thêm cho học sinh những kiến
thức về lịch sử, địa lý ( đặc biệt là phần lịch sử địa lý địa phương) không có trong
sách vở, học sinh tự hào về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam nói chung
và nhân dân Thanh Hóa nói riêng. Giáo dục lòng yêu nước cho học sinh để từ đó
học sinh phải có bổn phận, trách nhệm đối với người thân, gia đình và Tổ quốc.

- Tổ chức các hoạt động kĩ năng sống, hình thành thói quen tự quản, tự phục
vụ bản thân, sống chủ động, sống yêu thương…thông qua mỗi việc làm cụ thể hàng
ngày của học sinh ở trường, ở nhà, ở ngoài xã hội như sắp xếp bàn ghế, chuẩn bị đồ
dùng học tập, chăm sóc cây và hoa, trang trí trường lớp học, học cắm hoa, vẽ hội
họa, ca hát, lao động dọn vệ sinh đường phố, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ,… học
sinh luôn được giáo viên khuyến khích và hướng dẫn cách xác định mục tiêu và
gắn với những công việc cụ thể để sống, làm việc và học tập một cách chủ động.
11


Thông qua hoạt động công ích các em gắn bó hơn với đời sống xã hội. Ngoài ra lao

động công ích còn góp phần làm cho trẻ hiểu thêm về giá trị lao động, từ đó giúp
cho trẻ có ý thức lao động lành mạnh. Lao động công ích giúp trẻ vận dụng kiến
thức vào đời sống như: vệ sinh lớp học, sân trường, chăm sóc bồn hoa cây cảnh,
chăm sóc vườn thuốc nam, bỏ rác đúng nơi quy định, chăm sóc “Vườn lịch sử xứ
Thanh”, nhặt và tận dụng gạch Bloc cũ khi thành phố lát đá thay ở vỉa hè đường
phố về lát trước cổng trường và đường nội bộ vườn sau của trường cho sạch, chăm
sóc vườn rau sạch nhà trường... Từ đó, các em biết trân trọng thành quả và yêu lao
động. Sau này dù các em có rơi vào hoàn cảnh khắc nghiệt nào thì các em vẫn có
thể tồn tại được. Đó là nhờ các em biết lao động.

Học sinh lớp 5 chăm sóc vườn rau nhà
trường.

Học sinh bỏ rác đúng nơi quy định

Tận dụng gạch Bloc cũ nhặt về HS lát đường đi
trong vườn trường.

Học sinh lớp 5 sau giờ chăm sóc “Vườn lịch sử
xứ Thanh” nhà trường.

- Tổ chức các sự kiện trong nhà trường như kỉ niệm các ngày lễ lớn trong năm, lễ
khánh thành thư viện tiên tiến, ngày hội đọc sách, đêm hội trăng rằm, hành quân
theo bước chân anh bộ đội…đã có nhiều đổi mới về nội dung và hình thức để thu
hút học sinh tham gia.

12


Học sinh múa hát chào mừng nhà trường đón

nhận “ Huân chương Lao động hạng Ba”.

Học sinh tham gia “ Đêm hội trăng rằm”

Học sinh tham gia “ Ngày hội đọc sách” tại
Thư viện Tỉnh.

Hát múa “ Hành quân theo bước chân anh bộ đội”

2.3.6 Nhà trường tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền nhận thức cho phụ
huynh học sinh hiểu ý nghĩa, tầm quan trọng của việc thực hiện hoạt động trải
nghiệm sáng tạo trong trường tiểu học hiện nay. Tăng cường phối hợp với gia đình,
phụ huynh và cộng đồng để triển khai các hoạt động trải nghiệm, bởi hoạt động trải
nghiệm thường triển khai với quy mô, nội dung, hình thức rất linh hoạt, đa dạng và
tốn kém về kinh phí nên cần thiết phải có sự tham gia, phối hợp với nhiều người.
Khi phụ huynh đã thấy được tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm sáng tạo đối
với học sinh họ tham gia rất nhiệt tình, tích cực. Phụ huynh ủng hộ nhà trường cả
về nhân lực, vật lực để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh.

13


Nhà trường làm tốt công tác tham mưu, đề xuất, phối hợp với phụ huynh học
sinh, cấp ủy, chính quyền, các ban ngành đoàn thể địa phương; các các cơ quan, tổ
chức, doanh nghiệp ở địa phương, các nhà hoạt động xã hội, những nghệ nhân,
những người lao động…Các hình thức hoạt động trải nghiệm sáng tạo rất phong
phú: hoạt động câu lạc bộ, tổ chức trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, tham
quan dã ngoại, các hội thi, hoạt động giao lưu, hoạt động nhân đạo, hoạt động tình
nguyện, hoạt động cộng đồng, sinh hoạt tập thể, lao động công ích, sân khấu hóa,
thể dục thể thao, tổ chức các ngày hội,… Để giúp các em tổ chức tốt hoạt động trải

nghiệm sáng tạo thì sự tham gia của cộng đồng đặc biệt là cha mẹ học sinh là vô
cùng quan trọng. Nhà trường cũng như mỗi giáo viên chủ động đề xuất, phối hợp
với cấp ủy, chính quyền, các ban ngành đoàn thể địa phương; các các cơ quan, tổ
chức, doanh nghiệp ở địa phương, các nhà hoạt động xã hội, những nghệ nhân,
những người lao động... cùng tham gia. Các cơ sở như khu di tích lịch sử, khu văn
hóa, cơ quan, công trường, nhà vườn, khu chăn nuôi, đồng ruộng… hoặc ở mỗi gia
đình đều có thể là địa điểm lý tưởng để học sinh được thực hành, trải nghiệm sáng
tạo.

( Phụ huynh cùng nhà trường đưa học sinh đi tham quan đồi C4, làng cổ Đông Sơn;
ủng hộ học sinh khó khăn trường Tiểu học Trí Nang - Lang Chánh).

2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Điều quan trọng là trong mỗi hoạt động trải nghiệm nói trên, học sinh luôn là
nhân vật trung tâm, tất cả các em được tạo điều kiện tối đa cơ hội tham gia, rèn
luyện để phát triển bản thân và phát huy khả năng sáng tạo của mình. Các em được
tạo cơ hội thực hiện các thao tác tư duy tích cực thông qua hoạt động thực tiễn như
đề xuất, phản ánh, phân tích, nhận định, phản biện, đánh giá,… để từ đó chuyển
hóa hoạt động trải nghiệm thực tiễn thành giá trị, năng lực và phẩm chất của bản
thân học sinh.
Đội ngũ cán bộ giáo viên đã nhận thức được về vai trò, vị trí của hoạt động
trải nghiệm sáng tạo trong quá trình phát triển toàn diện cho học sinh. Giáo viên đã
mạnh dạn nghiên cứu vấn đề và tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện. Thông qua
việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh, nhà trường đã xây dựng
14


được mối quan hệ tốt đẹp với phụ huynh học sinh và cộng đồng. Đồng thời, nhà
trường còn huy động sự tham gia của cộng đồng vào công tác giáo dục, chăm sóc
học sinh, nâng cao cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phù hợp với nhiệm vụ, yêu

cầu của mỗi nhà trường. Đây cũng là nội dung thực hiện đúng vai trò của cha mẹ
học sinh tham gia đánh giá học sinh cùng với nhà trường theo hướng dẫn của
Thông tư 22/2016/TT- BGDĐT về đánh giá, xếp loại học sinh tiểu học.

3. Kết luận
Sau thời gian triển khai, hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh trường
tiểu học Minh Khai 1 đã có sự chuyển biến rõ rệt. Đội ngũ cán bộ giáo viên luôn có
ý thức và động lực cải tiến phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
theo hướng tích cực, tối đa hóa sự tham gia, trải nghiệm để phát triển năng lực bản
thân cho tất cả các em học sinh. Quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh là cơ hội tốt để mỗi cán bộ quản lý, giáo viên tự trải nghiệm, học tập và tích
lũy kinh nghiệm giáo dục cho bản thân. Học sinh có sự tiến bộ rõ rệt về kiến thức –
kĩ năng, năng lực và phẩm chất. Các em có khả năng làm việc theo nhóm, tự học,
tự giải quyết vấn đề, đây chính là tiền đề quan trọng cho việc xây dựng xã hội học
tập, xây dựng thói quen tự học, chủ động để học sinh học tập suốt đời. Học sinh có
năng lực tự quản, tự phục vụ bản thân, có kĩ năng sống và tự điều chỉnh bản thân
trong tập thể, đặc biệt là kĩ năng giao tiếp, hợp tác, chia sẻ, điều khiển các hoạt
động của lớp và nhóm, cùng với đó là sự mạnh dạn, tự tin, tinh thần vì tập thể, sống
yêu thương và biết giúp đỡ lẫn nhau,…được bồi đắp và hình thành.
Ngoài ra một thành công lớn đó là khi tổ chức hoạt động trải nghiệm đã tạo
ra sự lan tỏa và sức hút cực mạnh, lôi cuốn được sự tham gia, ủng hộ tích cực của
đông đảo phụ huynh và cộng đồng. Trên tinh thần tự nguyện, phụ huynh và cộng
đồng ngoài việc chăm lo, tổ chức các hoạt động giáo dục cho nhà trường còn trực
tiếp tham gia hướng dẫn những kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống và luôn luôn
động viên, khích lệ con em tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo một cách tích
cực.
Tôi tin tưởng rằng với sự say mê, sáng tạo, tâm huyết của cán bộ quản lý, đội
ngũ giáo viên và sự chung tay góp sức của cộng đồng ( đặc biệt là phụ huynh học
sinh) thì việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh ở trường tiểu học
Minh Khai 1 trong thời gian tới sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa,

góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh đáp ứng
được những yêu cầu đổi mới giáo dục nước ta hiện nay theo đúng tinh thần Nghị
quyết 29/NQ-TW của Hội nghị TW 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục đào tạo góp phần thực hiện tốt mục tiêu: “Phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành
phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng
15


nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo
dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ
năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự
học…” của người học.
Bản sáng kiến vẫn còn những hạn chế nhất định, tôi rất mong nhận được sự
góp ý quý báu của các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp để đề tài của tôi ngày càng
hoàn thiện hơn, vận dụng vào thực tiễn đạt kết quả tốt hơn.
Xin trân trọng cảm ơn ./
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

TP Thanh Hoá, ngày 10 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người khác.
Người viết

Vũ Thị Sáu

16