NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ THƢƠNG

NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC
LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ
HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI, 2018


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ THƢƠNG

NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC
LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ
HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH BÌNH HIỆN NAY

Ngành: Chính trị học
Mã số: 83102 01

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. VŨ MẠNH TOÀN

HÀ NỘI, 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập
của tôi. Các tài liệu, tư liệu được sử dụng trong luận văn có trích dẫn nguồn
gốc rõ ràng, trung thực.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thƣơng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ ..............................................................8
1. 1. Khái niệm lý luận chính trị, giáo dục lý luận chính trị, cán bộ cấp cơ sở .......8
1.2. Nội dung cơ bản của nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị và những
nhân tố ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị
cho cán bộ cấp cơ sở hiện nay ...............................................................................16
1.3. Vai trò của giáo dục lý luận chính trị đối với hoạt động của cán bộ cấp cơ sở
...............................................................................................................................21
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH
BÌNH HIỆN NAY ....................................................................................................26
2.1. Khái quát về huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình và đội ngũ cán bộ cấp cơ sở
huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................26
2.2. Thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở
huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................31
2.3. Vấn đề đặt ra trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán
bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình hiện nay ......................................40
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ LUẬN

CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ HUYỆN NHO QUAN TỈNH NINH
BÌNH HIỆN NAY ....................................................................................................51
3.1. Đổi mới về nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị phù hợp với tình
hình mới và phù hợp với đặc điểm của người học ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh
Bình .......................................................................................................................51
3.2. Đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở ở
huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................55
3.3. Nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên lý luận chính trị của cơ sở ở huyện
Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay .......................................................................57
3.4. Phát huy tính tích cực, ý thức tự học tập, rèn luyện của cán bộ cấp cơ sở
huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................61
KẾT LUẬN ..............................................................................................................64
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................67
PHỤ LỤC .................................................................................................................73


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Tình hình đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan .............................30
tỉnh Ninh Bình hiện nay ............................................................................................30
Bảng 2.2. Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan
tỉnh Ninh Bình đến hết tháng 12/2017 ......................................................................30
Bảng 2.3. Kết quả học tập lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan
giai đoạn 2010 - 2017 ................................................................................................38


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong sự vận động của mỗi quốc gia, cán bộ luôn giữ vị trí, vai trò đặc
biệt quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Để lãnh đạo thắng lợi sự
nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, Đảng ta đã tiến

hành công cuộc đổi mới nhằm nâng cao năng lực, sức chiến đấu và đặc biệt là
lòng tin yêu của nhân dân. Công cuộc đổi mới đòi hỏi chúng ta phải có một
chương trình hành động toàn diện cho mọi ngành, mọi lĩnh vực. Trong đó có
nhiều lĩnh vực còn xa lạ hoặc hoàn toàn mới mẻ với chúng ta. Điều đó đòi hỏi
phải có một đội ngũ cán bộ đủ năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức và kiến
thức sâu về lý luận chính trị, cần phải có sự khái quát, phân tích bằng tư duy lý
luận thì mới có thể nhận thức và giải quyết được.
Hơn nữa, công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã và
đang thu được nhiều thành tựu quan trọng, tạo tiền đề vững chắc để đất nước
bước vào một giai đoạn phát triển mới. Trong tình hình đó, đòi hỏi Đảng, Nhà
nước và mọi cán bộ, đảng viên phải tích cực đổi mới về tư duy, nâng cao trình
độ lý luận chính trị của mình. Đặc biệt, người cán bộ cơ sở phải có trình độ
chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức cách
mạng…
Hiện nay, tình hình thế giới và trong nước đang có nhiều diễn biến phức
tạp, để giữ vững lòng tin của nhân dân đối với Đảng, với chính quyền cần đặc
biệt chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đảng viên nói chung và cán bộ cấp xã nói
riêng có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lý tưởng và con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội, không dao động trước mọi biến cố phức tạp, có đủ năng lực
thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước;
có nhân cách và lối sống mẫu mực, trong sáng, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tôn
trọng tập thể, gắn bó với nhân dân. Đây là vấn đề có ý nghĩa thời sự cấp thiết
hiện nay.

1


Đứng trước yêu cầu và nhiệm vụ mới của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, đội ngũ cán bộ cấp xã, phường, thị trấn ở nước ta nói
chung và ở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình nói riêng vẫn còn yếu và hạn chế ở

nhiều mặt như: bản lĩnh chính trị, trình độ nhận thức chính trị, năng lực tổ chức
quản lý, năng lực chỉ đạo hoạt động thực tiễn, phẩm chất đạo đức cách mạng,…
Nhiều cán bộ được đề bạt, bổ sung vào những vị trí khác nhau nhưng chưa được
đào tạo cơ bản về chuyên môn cũng như lý luận chính trị. Do đó, khi xử lý công
việc còn tùy tiện, kinh nghiệm, giáo điều, chưa vận dụng đúng đường lối, chủ
trương, quan điểm của Đảng vào thực tiễn của địa phương. Để khắc phục tình
trạng trên cần phải giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến cán bộ cấp cơ sở trong
đó vấn đề có ý nghĩa cấp bách là phải đổi mới, tăng cường hơn nữa công tác đào
tạo, nâng cao trình độ lý luận chính trị nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm
chất đạo đức cách mạng,… cho họ trong quá trình hoạt động thực tiễn ở địa
phương. Chính vì vậy, việc nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng và đề ra
các giải pháp cụ thể thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận
chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về mặt
lý luận và thực tiễn nhằm góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước.
Vì những lý do đó, trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tác giả lựa
chọn và thực hiện đề tài “Nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán
bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay”.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Giáo dục lý luận chính trị nói chung và giáo dục lý luận chính trị cho cán
bộ cấp cơ sở nói riêng là một vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến ở
những mức độ khác nhau. Đó là những nguồn tư liệu quý báu giúp tác giả tham
khảo, kế thừa trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện luận văn của mình. Những
công trình đó có thể chia thành 2 nhóm như sau:

2


* Nhóm các công trình nghiên cứu về đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị
cho cán bộ cấp cơ sở:

- Đề tài cấp bộ năm 2004: “Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị
của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã hiện nay (qua khảo sát ở một số
tỉnh, thành phố phía Bắc nước ta)” do tiến sĩ Trần Hậu Thành (Phân viện Hà
Nội, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) làm chủ nhiệm đề tài.
- Vũ Ngọc Am: Đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ
cơ sở, Nxb Chính trị quốc gia năm 2003; Một số vấn đề về đổi mới phương pháp
giáo dục lý luận chính trị, Nxb Thông tấn 2009.
- Đề tài: Nâng cao chất lượng công tác đào tạo Lý luận Chính trị trên địa
bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2013 - 2020. Cơ quan chủ trì đề tài: trường Chính
trị tỉnh Ninh Bình, chủ nhiệm đề tài: Phạm Thị Thủy - 2013. Đề tài này đề cập
đến một số vấn đề lý luận, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của
công tác đào tạo lý luận chính trị trên toàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn hiện nay.
- Đỗ Cao Quang: Nâng cao trình độ tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp xã miền núi hiện nay, Luận văn thạc sỹ, Học viện Chính trị quốc gia
Hồ Chí Minh, năm 1996. Luận văn này đã cung cấp một cách tương đối đầy đủ
về nâng cao trình độ tư duy lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở, nhưng chưa
đầy đủ, đang mang nặng khái quát và nêu lên nhữnng đặc thù khó khăn của miền
núi, như văn hóa, trình độ, yêu cầu…
- Đề tài luận án tiến sĩ Chính trị học của tác giả Cẩm Thị Lai (2012): “Đào
tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, hành chính cho đội ngũ cán bộ chuyên trách cấp
xã ở các tỉnh Tây Bắc giai đoạn hiện nay”. Trong công trình này, tác giả đã phân
tích và làm rõ thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội
ngũ cán bộ chuyên trách cấp xã ở các tỉnh Tây Bắc trong giai đoạn hiện nay. Từ
đó, đề xuất những giải pháp chủ yếu đẩy mạnh công tác giáo dục lý luận chính
trị hành chính cho đội ngũ cán bộ chuyên trách cấp xã ở các tỉnh Tây Bắc đến
năm 2020.
3


Những công trình này đã khảo sát, đánh giá thực trạng và nhu cầu đào tạo,

bồi dưỡng lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã. Trên cơ sở đó,
xây dựng phương hướng và đề xuất những giải pháp cơ bản để đổi mới phương
pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chuyên
trách cấp xã ở nước ta hiện nay.
Ngoài ra, còn rất nhiều công trình và bài viết đăng trên các báo, tạp chí có
liên quan đến đề tài như: Đề tài 0206 - KHXH: “Giải pháp nâng cao chất lượng
đội ngũ cán bộ cấp huyện thuộc diện Tỉnh ủy quản lý trong thời kỳ phát triển
mới của tỉnh Hà Tĩnh”. Cơ quan chủ trì đề tài: Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, chủ
biên: Nguyễn Thiện - Tháng 6/2016; Chương trình bồi dưỡng chuyên đề:
Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị dành cho giáo viên giảng dạy lý luận
chính trị tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, Nxb Lao động xã hội,
năm 2008. Những công trình này đã làm rõ công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận
chính trị cho cán bộ lãnh đạo trong tình hình mới. Từ đó đưa ra các phương pháp
cụ thể, nâng cao hiệu quả chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị trong
thời gian tới.
* Nhóm các công trình nghiên cứu về địa bàn huyện Nho Quan tỉnh Ninh
Bình:
Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào cụ thể và toàn diện về
đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Bên cạnh đó,
đã có một số công trình, đề cập đến một số khía cạnh khác nhau của công tác
này.
- Lịch sử đảng bộ tỉnh Ninh Bình tập I (1993-1975), tập II (1975-2000)
(biên soạn và xuất bản Chính trị quốc gia phối hợp cùng Ban Thường vụ tỉnh ủy
Ninh Bình); Ban Thường vụ tỉnh ủy Ninh Bình (chủ biên), (2017); Những sự
kiện lịch sử đảng bộ tỉnh Ninh Bình (1992-2015),…
- Nho Quan miền đất cổ - tác giả: Nhà giáo Lê Đăng Bật (gồm có 2 phần
được in bởi Nxb Văn hóa - thông tin năm 2010) chủ yếu viết về các di tích và
4

danh thắng nổi tiếng của huyện cùng các danh nhân tiêu biểu của huyện Nho
Quan.
Các công trình trên đều đã khái quát lịch sử của huyện Nho Quan, về lịch
sử Đảng bộ tỉnh Ninh Bình trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa - xã
hội,… trong đó có công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng trình độ lý luận chính
trị cho cán bộ cấp cơ sở.
Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu cụ thể về cả lý luận lẫn thực
tiễn, đề ra giải pháp cơ bản để nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ
cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp. Tuy nhiên, do giới hạn về phạm vi nghiên
cứu, cho nên đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách chi tiết đầy
đủ có hệ thống về thực trạng cũng như nêu ra những giải pháp để nâng cao trình
độ lý luận chính trị cho cán bộ cấp xã ở các huyện, thị của tỉnh Ninh Bình. Nhận
thức được tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị
cho cán bộ cấp cơ sở, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của huyện Nho Quan tỉnh
Ninh Bình hiện nay. Vì vậy, luận văn này tôi tập trung làm rõ thực trạng công
tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh
Bình, từ đó đề xuất các giải pháp để khắc phục tình trạng trên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn phân tích và làm rõ thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình. Trên cơ sở
đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo
dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh
Bình hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Phân tích, làm rõ nội dung của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị
cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay.

5

- Phân tích đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính
trị cho cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình và nguyên nhân của
thực trạng đó.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính
trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Công tác giáo dục lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan
tỉnh Ninh Bình hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán
bộ cấp cơ sở của huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình từ năm 2010 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn sử dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư
tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về lý luận
chính trị và giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu: logic và lịch sử;
phân tích, tổng hợp, so sánh, quy nạp, diễn dịch, đối chiếu, tổng kết thực tiễn,
điều tra xã hội học… để giải quyết những nhiệm vụ đề tài đặt ra.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo vận dụng cho
các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc nghiên cứu để xây dựng kế hoạch đào
tạo lý luận chính trị đối với cán bộ cấp cơ sở; xác định phương pháp đào tạo,
bồi dưỡng cho các giảng viên giảng dạy lý luận chính trị ở trường chính trị,
trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện,… nhằm nâng cao chất lượng đào tạo,
bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở.
7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận văn gồm 3 chương 10 tiết.
6


Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ
cấp cơ sở
Chương 2: Thực trạng nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán

bộ cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ
cấp cơ sở huyện Nho Quan tỉnh Ninh Bình hiện nay

7


Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH
TRỊ CHO CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ
1. 1. Khái niệm lý luận chính trị, giáo dục lý luận chính trị, cán
bộ cấp cơ sở
Tư duy lý luận là quá trình con người phản ánh hiện thực khách quan một
cách gián tiếp, mang tính trừu tượng và khái quát cao bằng hệ thống các khái
niệm, phạm trù, quy luật.
Để hình thành được tư duy lý luận đúng đắn đòi hỏi bắt buộc phải có một
hệ thống các khái niệm, phạm trù lý luận sâu sắc, trừu tượng và tính thực tiễn rất
cao. Việc làm rõ các khái niệm lý luận góp phần quan trọng vào việc hình thành
nên tư duy lý luận sâu sắc, triệt để và thực tiễn. Trong phạm vi luận văn, tác giả
tập trung làm rõ khái niệm lý luận chính trị và giáo dục lý luận chính trị.
* Lý luận chính trị

Từ điển Tiếng việt viết: “Lý luận là hệ thống những tư tưởng được khái
quát từ kinh nghiệm thực tiễn, có tác dụng chỉ đạo thực tiễn…” [38, tr.544-545].
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn đề cao vai trò của lý luận. Và theo Người thì lý luận “là sự tổng kết
những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã
hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử” [26, tr.269].
Như vậy, lý luận được hình thành từ thực tiễn trên cơ sở khái quát những
kinh nghiệm của hoạt động thực tiễn phong phú, đa dạng của con người.
Lý luận thường được hiểu là những tri thức được khái quát từ thực tiễn.
Lý luận phản ánh mối liên hệ bản chất, tính quy luật của sự vận động và phát
triển của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan.
Mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau về lý luận nhưng đều thống nhất ở
chỗ: Lý luận là sự khái quát những kinh nghiệm thực tiễn, là sự tổng hợp các trí

8


thức về tự nhiên, xã hội được tích lũy trong quá trình hoạt động lịch sử của con
người.
Ban đầu con người thu nhận những tài liệu cảm tính, những kinh nghiệm;
sau đó tiến hành so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, để
xây dựng thành lý luận khoa học phản ánh bản chất, quy luật vận động của các
sự vật, hiện tượng trong thế giới. Chính trong quá trình hoạt động thực tiễn, cải
tạo thế giới mà nhận thức, lý luận của con người mới được hình thành và phát
triển. Lý luận là cấp độ phát triển cao của quá trình nhận thức, là sự phản ánh
hiện thực khách quan ở trình độ cao.
Lý luận ngày càng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội.
Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực cụ thể khác nhau đều phải có lý luận riêng và mỗi
ngành, mỗi lĩnh vực hoạt động cụ thể muốn phát triển được đều phải bắt đầu
bằng việc phát triển lý luận. Có lý luận trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, lý luận

trong lĩnh vực khoa học xã hội,…, lý luận trong lĩnh vực chính trị.
Lý luận chính trị là hệ thống các quan điểm, chủ trương, đường lối, chính
sách của một Đảng, một giai cấp để giành, giữ và thực thi quyền lực Nhà nước.
Hồ Chí Minh thể hiện rõ quan điểm: “Đối với chúng ta, những người cách
mạng và nhân dân Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin không những là cái “cẩm
nang” thần kỳ, không những là cái kim chỉ nam mà còn là mặt trời soi sáng con
đường chúng ta đi tới thắng lợi cuối cùng, đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
cộng sản” [22, tr.105]. Vì vậy, phải học tập lý luận, phải trang bị hệ thống luận
điểm cách mạng, khoa học, phương pháp luận biện chứng của học thuyết Mácxit
- Lêninnit cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, để từ đó nâng cao giác ngộ lý tưởng
cách mạng, củng cố niềm tin vào thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản bằng các cơ
sở khoa học, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Cũng từ thực tiễn lãnh đạo phong
trào cách mạng trong nước, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Vì học tập chủ nghĩa còn kém,
cho nên tư tưởng của nhiều cán bộ và đảng viên chưa thuần thục, trình độ lý
luận còn non nớt”. Từ đó, Người nhấn mạnh: “Có học tập lý luận Mác - Lênin
9


mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu
biết và trình độ lý luận chính trị, mới làm tốt được công tác Đảng giao phó cho
mình” [24, tr.224]. Không chỉ học tập, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin
vào điều kiện cụ thể của nước ta, Người còn chỉ rõ nhiệm vụ: “Chúng ta phải
nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin để dùng lập trường, quan điểm,
phương pháp, chủ nghĩa Mác - Lênin mà tổng kết kinh nghiệm của Đảng ta,
phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của nước ta. Có như thế, chúng ta
mới có thể dần dần hiểu được quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định
ra đường lối, phương châm, bước đi có thể của cách mạng xã hội chủ nghĩa
thích hợp với tình hình nước ta” [27, tr.64].
Bác Hồ đã dạy rằng, chỉ thực hành mà không có lý luận cũng như một mắt
sáng, một mắt mờ. Người còn chỉ rõ: “Có học tập lý luận Mác - Lênin mới củng

cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình
độ chính trị, mới làm tốt công tác Đảng giao phó cho mình” [26, tr.247]. Nắm lý
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin không phải để “trang sức” mà nắm cái tinh thần
xử trí đối với việc, đối với người, đối với mình để “sống với nhau có tình có
nghĩa”, là nắm những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng
sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta.
Tóm lại, không chỉ chống giáo điều trong học tập chủ nghĩa Mác - Lênin,
mà còn phải chống giáo điều trong vận dụng lý luận cũng như kinh nghiệm của
nước khác, ngành khác.
Từ góc độ tiếp cận khái niệm lý luận chính trị như trên có thể hiểu: Lý
luận chính trị là hệ thống các quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của
một chính đảng, một giai cấp nhằm giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước.
* Giáo dục lý luận chính trị
Để hiểu rõ hơn về khái niệm giáo dục lý luận chính trị, trước hết, tác giả
đưa ra một vài quan niệm về giáo dục, qua đó góp phần làm sáng tỏ nội dung
khái niệm giáo dục lý luận chính trị.
10


Quan niệm về giáo dục
Trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về giáo dục nói chung và
giáo dục lý luận chính trị nói riêng luôn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc,
có tính bao quát, sâu xa và thiết thực.
Từ khi ra đời, giáo dục đã trở thành một yếu tố cơ bản thúc đẩy sự phát
triển thông qua việc thực hiện các chức năng xã hội của nó. Có nhiều cách khác
nhau về khái niệm “giáo dục”.
Giáo dục là một hoạt động hết sức quan trọng của con người, qua đó
những kinh nghiệm, tri thức nhân loại tích lũy được trong thực tiễn cuộc sống
được trao truyền, giúp nhân loại không ngừng bổ sung, phát triển tri thức mới.
Nhờ giáo dục và thông qua giáo dục, con người ngày càng phát triển toàn diện,

hoàn thiện nhân cách. Bao trùm lên tất cả là giáo dục giúp tạo nguồn lực cho sự
phát triển trong tương lai. Chính vì vậy, giáo dục được coi là yếu tố quyết định
sự phát triển nhanh và bền vững, là nguồn “của cải nội sinh” của mỗi quốc gia
[29, tr.117].
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục có vai trò hết sức to lớn trong việc cải tạo
con người cũ, xây dựng con người mới thích nghi với điều kiện hoàn cảnh cụ thể
nhất định. Người nói: “Thiện ác chẳng phải là bản tính cố hữu, phần lớn đều do
giáo dục mà nên” [26, tr.383].
Một mặt, giáo dục phục vụ cho sự phát triển của xã hội, bởi lẽ, sẽ không
phát triển thêm một bước nào nếu như không có những điều kiện cần thiết do
giáo dục tạo ra. Mặt khác, phát triển của giáo dục luôn chịu sự quy định của xã
hội thông qua những yêu cầu ngày càng cao và những điều kiện ngày càng thuận
lợi do sự phát triển xã hội mang lại…
Quan niệm về giáo dục lý luận chính trị
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Người thường xuyên quan tâm
tới công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp

11


nhân dân. Những quan điểm của Người về giáo dục lý luận chính trị mãi soi
sáng công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng.
Theo chủ tịch Hồ Chí Minh: Giáo dục lý luận chính trị là quá trình tác
động vào đối tượng bằng cách trình bày, giải thích một cách khoa học những
khái niệm, những quy luật, những quan điểm… nhằm làm cho cán bộ, đảng viên
và quần chúng nắm được những kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, về đường
lối, chính sách của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động
thực tiễn của họ, hướng dẫn họ vận động những hiểu biết ấy vào cuộc sống [27,
tr.169].
Theo PGS,TS. Đào Duy Quát thì giáo dục lý luận chính trị:

Là việc truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần
chúng nhân dân. Đó là quá trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng cách
trình bày, giải thích một cách khoa học những khái niệm, những quan điểm
nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đúng đắn những
nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập
dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, nhất trí cao với đường lối, quan điểm của
Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn của họ,
hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống [33, tr.38].
Giáo dục lý luận chính trị là một bộ phận quan trọng của công tác tư
tưởng của Đảng.
Theo Hồ Chí Minh, đối tượng học tập lý luận chính trị trước hết là cán bộ,
đảng viên, cán bộ các ngành chuyên môn chính quyền. Cán bộ là những người
đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và
thi hành, đồng thời cũng đem tình hình của quần chúng báo cáo cho Đảng để đặt
chính sách sao cho đúng [25, tr.268]. Giáo dục lý luận chính trị có nghĩa là
truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,

12


đường lối và quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân
dân.
Giáo dục lý luận chính trị có vị trí rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động
của Đảng. Tầm quan trọng đó bắt nguồn từ vai trò của chủ nghĩa Mác - Lênin
đối với quá trình phát triển xã hội với tư cách là khoa học cách mạng của giai
cấp công nhân và là hệ tư tưởng của toàn xã hội trong chế độ xã hội chủ nghĩa.
Từ những khái niệm trên có thể rút ra quan niệm: Giáo dục lý luận chính
trị cho cán bộ cấp cơ sở thực chất là quá trình giáo dục, bồi dưỡng những tri
thức lý luận chính trị, cốt lõi là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,

đường lối chính sách của Đảng, nhằm nâng cao trình độ nhận thức, giác ngộ
cách mạng, xây dựng thế giới quan và phương pháp luận khoa học, những phẩm
chất chính trị, đạo đức và năng lực người cán bộ cách mạng.
* Cán bộ cấp cơ sở
Ở nước ta hiện nay cơ cấu tổ chức của hệ thống chính trị được chia làm 4
cấp: Trung ương; tỉnh, thành phố trực thuốc Trung ương; quận, huyện và cơ sở.
Cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) gọi chung là cấp xã, là cấp cuối cùng trong sự
phân cấp hành chính. Cấp cơ sở là nơi nhân dân cư trú, sinh sống gắn bó chặt
chẽ trong quan hệ kinh tế, dòng tộc và văn hóa. Cấp cơ sở có một vị trí rất quan
trọng, là nơi giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân, là địa bàn
tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của đảng, pháp luật của Nhà nước,
là nơi trực tiếp sản xuất vật chất, là nơi có thể tổ chức, huy động, phát huy cao
độ nội lực của dân. Hiện nay cấp cơ sở ở nước ta chủ yếu là địa bàn nông thôn,
nông dân làm nông nghiệp nên có tiềm năng rất lớn về lao động, đất đai, sản
xuất ra lương thực, thực phẩm cho xã hội [13, tr.23].
Trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay, cấp cơ sở giữ một vai trò
quan trọng. Quản lý cấp xã tốt sẽ góp phần làm cho hệ thống chính trị cơ sở
thêm vững mạnh. Vì vậy, Đảng và Nhà nước ta rất chú trọng xây dựng hệ thống
chính trị cấp xã.
13


Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng việc xây dựng hệ thống chính trị cấp
cơ sở, đặt ra nhiều nghị quyết về củng cố, kiện toàn, phát triển toàn diện cấp cơ
sở, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 khóa XII về “nâng cao năng lực
lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ,
đảng viên” [2, tr.165].
Vì vậy, Cán bộ cấp cơ sở chính là những người trực tiếp đưa đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước đến với quần chúng, là những người gần gũi
nhất với người dân, người cán bộ phải hiểu rõ đặc điểm, yêu cầu cụ thể của cơ

sở, muốn phát huy được vai trò trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo quần chúng ở cơ
sở thì phải tăng cường tổ chức, phát động các phong trào cách mạng của
quần chúng ngay trên địa bàn.
Bố trí đúng người, đúng việc, đáp ứng yêu cầu cụ thể của từng địa bàn,
từng đối tượng, từng tính chất công việc ở cơ sở sẽ có kết quả cụ thể, làm cho
mọi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước sớm đi vào cuộc sống, tạo sự
chuyển biến tích cực cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, trật tự an
toàn xã hội trên địa bàn.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của
mọi công việc, muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”
[25, tr.11]. Do đó, đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ cấp cơ sở nói
riêng có vai trò hết sức quan trọng.
Khái quát các đặc điểm của cán bộ cấp cơ sở như trên có thể thấy những
vai trò của cán bộ cấp cơ sở như sau:
Thứ nhất, cán bộ cấp cơ sở là đại diện cho nhân dân trong lãnh đạo, quản
lý Nhà nước ở địa phương đồng thời là người trực tiếp lãnh đạo, cụ thể hóa, tổ
chức thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà
nước. Vì vậy, cán bộ cấp cơ sở là bộ phận quan trọng trong hệ thống chính trị ở
nước ta.

14


Thứ hai, cán bộ cấp cơ sở được coi là “cầu nối trực tiếp” quan trọng giữa
Đảng, Nhà nước với nhân dân. Cán bộ cơ sở tiếp xúc hàng ngày với nhân dân
nên họ là cầu nối quan trọng giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân; tạo nên mối liên
hệ máu thịt thống nhất giữa Đảng và nhân dân, xây dựng củng cố niềm tin của
nhân dân với Đảng.
Thứ ba, cán bộ cấp cơ sở là một trong những dự nguồn quan trọng cung
cấp cho cán bộ lãnh đạo cấp trên. Trải qua thời kỳ cách mạng trước đây cũng

như hiện nay, họ luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, tích lũy được nhiều
kinh nghiệm trong việc chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ chính trị, có khả năng
sáng tạo, tính nhạy bén và năng động cao. [13, tr.25].
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII nhấn mạnh: “Đổi mới mạnh
mẽ công tác giáo dục lý luận chính trị, học tập nghị quyết của Đảng. Thực hiện
nền nếp việc bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên,
nhất là cán bộ lãnh đạo quản lý các cấp…; tiếp tục đổi mới hệ thống chương
trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị theo hướng nâng cao chất lượng, chú
trọng hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng” [9, tr.201-202]. Đây là phương
hướng đặt ra cũng là chương trình, mục tiêu hành động cụ thể của toàn Đảng
trong giai đoạn cách mạng mới.
Đứng trước những nhiệm vụ to lớn của thời kỳ đổi mới, thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trước những hoàn cảnh và tình thế mới, đòi
hỏi đội ngũ cán bộ cấp cơ sở phải có trình độ và hiểu biết toàn diện. Đó không
chỉ là trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, mà còn phải có kiến thức
về quản lý kinh tế, quản lý nhà nước trên từng lĩnh vực cụ thể: Văn hóa, chính
trị xã hội;… có kiến thức, có trình độ mọi mặt sẽ nâng cao khả năng tiếp nhận và
xử lý thông tin phục vụ cho công tác lãnh đạo, quản lý, chỉ đạo thực tiễn ở cơ sở.
Đồng thời sẽ quy tụ được quần chúng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và
Nhà nước, của chính quyền địa phương.

15


1.2. Nội dung cơ bản của nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị
và những nhân tố ảnh hƣởng đến việc nâng cao hiệu quả công tác giáo dục
lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở hiện nay
1.2.1. Nội dung cơ bản của nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị
cho cán bộ cấp cơ sở
Nội dung cơ bản của nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán

bộ cấp cơ sở bao gồm: Nội dung và chương trình giáo dục; chủ thể thực hiện
giáo dục; phương pháp giáo dục (công tác giảng dạy, đối tượng đào tạo và cơ sở
vật chất); kết quả thực hiện giáo dục. Đây cũng là những tiêu chí để đánh giá
chất lượng giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở.
Căn cứ để tác giả đưa ra các tiêu chí đánh giá hiệu quả giáo dục lý luận
chính trị là dựa theo tình hình nghiên cứu thực tiễn của luận văn về thực trạng
công tác nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho đối tượng là cán bộ
cấp cơ sở. Việc đưa ra các tiêu chí này là tiền đề, cơ sở để đánh giá thực trạng
đồng thời đưa ra những giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở.
Thứ nhất, về nội dung và chương trình của giáo dục lý luận chính trị cho
cán bộ cơ sở.
Trước hết, tính toàn diện của nội dung giáo dục lý luận chính trị được thể
hiện ở hệ thống những tri thức cần được đào tạo, bồi dưỡng để hoàn thiện nhân
cách của người cán bộ cấp cơ sở. Tính thiết thực của nội dung giáo dục lý luận
chính trị không những phải phù hợp với trình độ của từng đối tượng mà còn phải
phù hợp với thực tiễn của đất nước, phù hợp với từng địa phương và từng đảng
bộ, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung, chương trình giáo dục lý luận chính trị có sự phát triển cả về bề
rộng và bề sâu, một mặt bổ sung thêm các kiến thức về lịch sử, truyền thống
cách mạng của Đảng, tiếp tục làm sâu sắc thêm tính khoa học và cách mạng của
chủ nghĩa xã hội, đường lối đổi mới của Đảng, chỉ thị, nghị quyết, quan điểm, tư
16


tưởng mới của Đảng, các chính sách mới được ban hành của Nhà nước, các bộ
luật của Nhà nước mới ra đời được tổ chức học tập nghiêm túc và cập nhật kịp
thời vào nội dung giảng dạy, học tập, nghiên cứu.
Thứ hai, đối với chủ thể thực hiện giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cơ
sở.

Đội ngũ cán bộ thực hiện giáo dục lý luận chính trị phải là những người
có trình độ quản lý giáo dục nhất định, có nhận thức đúng đắn, đầy đủ ý nghĩa
tầm quan trọng của hiệu quả giáo dục lý luận chính trị. Từ đó, đề ra những đề
xuất, giải pháp tối ưu cho công tác giáo dục đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị
một cách hiệu quả.
Thứ ba, về phương pháp giáo dục lý luận chính trị đối với người học là
cán bộ cấp cơ sở.
Trong giáo dục thì phương pháp chính là cách thức truyền tải nội dung,
thông tin đối với người học theo một hệ thống đã xác định để hình thành nên
những tri thức mới cho họ. Vì vậy, người giáo dục phải có một cách thức truyền
tải đúng với nội dung để thu hút đối tượng bằng nhiều hình thức, phải phù hợp
với trình độ và đặc điểm của từng đối tượng học đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở.
Thứ tư, kết quả giáo dục lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở.
Kết quả giáo dục lý luận chính trị của cán bộ cấp cơ sở đánh giá hiệu quả
giáo dục lý luận chính trị vì mục đích của hoạt động giáo dục luôn hướng đến
thành tựu mà nó đạt được. Hoạt động của người cán bộ, công chức, viên chức có
đúng với chủ trương chính sách của cấp trên, có phù hợp với mục tiêu và đáp
ứng được yêu cầu của đất nước thì hoạt động giáo dục đã có hiệu quả và ngược
lại.
Tóm lại, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị phản ánh công tác giáo dục lý
luận chính trị vào những thời điểm nhất định nên nó luôn biến động theo tình
hình, nhiệm vụ mới cùng với sự biển đổi của các yếu tố bên trong cấu thành nên
các hoạt động giáo dục lý luận chính trị. Việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận
17


chính trị có tầm quan trọng đặc biệt và cần thiết đối với đội ngũ cán bộ, đảng
viên và cán bộ cấp cơ sở. Thông qua giáo dục lý luận chính trị góp phần xây
dựng bản lĩnh chính trị, nâng cao giác ngộ cách mạng cho cán bộ cấp cơ sở. Từ
đó, sẽ tạo dựng lòng tin của cán bộ cấp cơ sở vào sự lãnh đạo của Đảng, sự

thành công của công cuộc đổi mới. Đồng thời, tích cực chủ động đấu tranh
chống những tư tưởng sai trái, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của
Đảng, quyết tâm phấn đấu học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất và năng lực
cho cán bộ cấp cơ sở góp phần đảm bảo hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ cấp trên
giao.
1.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở hiện nay
- Sự phát triển của nền kinh tế theo hướng phát huy nguồn lực con người,
phát triển nền kinh tế tri thức
Hồ Chí Minh đã nói: “Chủ nghĩa xã hội có được xây dựng thành công hay
không, tùy thuộc vào việc chúng ta có phát huy tốt nguồn lực con người hay
không?”. Khi Việt Nam bước vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí
Minh đã khẳng định: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những
con người xã hội chủ nghĩa” [27, tr.310].
Mỗi quốc gia, nếu muốn tồn tại, giữ vững độc lập chủ quyền không thể
không hướng đến phát triển nền kinh tế tri thức, nó không chỉ góp phần thực
hiện hiện đại hóa nền sản xuất xã hội mà còn làm thay đổi hẳn những thói quen
tập quán sản xuất nhỏ, đem lại những quan điểm mới, đúng đắn về lao động, về
con người; để xây dựng đất nước văn minh, giàu mạnh, một yêu cầu cơ bản
không thể bỏ qua là phải thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đẩy
mạnh hội nhập quốc tế, đưa nền kinh tế của đất nước tiến đến một nền kinh tế tri
thức. Đây cũng chính là xu hướng tất yếu của nhân loại hiện nay. Trong nền
kinh tế này, nguồn lực con người trở thành yếu tố quan trọng nhất. Nó đòi hỏi
người lao động phải có đầy đủ những tố chất quan trọng đó là kỹ năng, kiến

18


thức, kỷ luật lao động, tinh thần đổi mới, sáng tạo, khả năng thích nghi, năng lực
học tập. Nhìn chung, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã chăm lo tới

việc bồi dưỡng nguồn nhân lực của đất nước cả sức khỏe, tri thức, năng lực,
phẩm chất đạo đức,… tạo điều kiện cho mọi người phát huy được khả năng của
mình đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Mặt trái của nền kinh tế thị trường tác động không nhỏ đến tư tưởng,
đạo đức, bản lĩnh chính trị của cán bộ, đảng viên trong đời sống xã hội
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, là cơ sở hiện thực xã
hội tác động rất lớn đến sự phát triển nhân cách người cán bộ, đảng viên với
những biểu hiện như: tính quyết đoán, năng động sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách
nhiệm.
Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị về “Một số định hướng lớn trong công tác
tư tưởng hiện nay” nhận định: “Điều nhức nhối nhất hiện nay là một bộ phận
cán bộ, đảng viên giảm sút ý chí phẩm chất cách mạng. Tệ tham nhũng, lãng phí
tài sản Nhà nước và nhân dân rất nghiêm trọng, bệnh quan liêu, xa thực tế, xa
dân, ý thức tổ chức kỷ luật kém, tình trạng coi thường kỷ cương phép nước còn
rất nặng. Tư tưởng cục bộ địa phương kèn cựa địa vị,… Những biểu hiện đó
đang gây bất bình trong dư luận, làm tổn hại đến uy tín của Đảng, làm giảm sút
sức chiến đấu của Đảng và giảm lòng tin của nhân dân”. PGS.TS Nguyễn Hồng
Vinh, Chủ tịch Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cho
biết: “Chúng ta cần dũng cảm thừa nhận một thực tế không vui là nhân cách, đạo
đức xã hội hiện nay đang có xu hướng bị tha hóa ngày càng nghiêm trọng bởi sự
suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của một bộ phận không nhỏ cán
bộ, đảng viên; bởi tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường trong đời sống xã
hội”.
Bên cạnh những thế mạnh không thể phủ nhận, những tác động tiêu cực
từ mặt trái của nền kinh tế thị trường như việc chạy theo lợi ích, lợi nhuận; sự
phân hóa giàu nghèo, tình trạng bất công xã hội,,… chưa có giải pháp khắc phục
19


tích cực, trong khi có những mặt trở nên nghiêm trọng. Tình trạng yếu kém

trong lãnh đạo, quản lý kinh tế, xã hội; tệ quan liêu, tham nhũng, hối lộ, sự suy
thoái về đạo đức, lối sống trong một số cán bộ có chức, có quyền,… chậm được
ngăn chặn, đẩy lùi. Tất cả đã tác động tạo nên sự hoài nghi, dao động và cả tiêu
cực trong tư tưởng chính trị của cán bộ, đảng viên.
- Yêu cầu ngày càng cao của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong
nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Đảng, Nhà nước, đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả
giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ cơ sở
Công tác chính trị, tư tưởng giữ vị trí quan trọng hàng đầu đối với nhiệm
vụ xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở có trình độ chuyên môn vững
vàng, nhạy bén về chính trị, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng của Đảng là thực hiện thường xuyên
bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước; những truyền thống tốt đẹp của dân tộc,
truyền thống cách mạng của Đảng; những kiến thức mới về khoa học công nghệ,
kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh,… giáo dục chính trị, tư tưởng cho
cán bộ, đảng viên là nhằm bảo đảm sự thống nhất về chính trị, tư tưởng trong
toàn Đảng, sự đồng thuận trong toàn xã hội, nhân dân và toàn dân tộc. Mục đích
của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là không ngừng nâng cao nhận thức,
niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, ý thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên
góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng, cương lĩnh chính trị, đường lối
của Đảng; nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ, đảng viên và quần
chúng nhân dân.
Công cuộc đổi mới của Đảng và nhân dân ta đang diễn ra trong bối cảnh
có nhiều cơ hội thuận lợi đan xen những nguy cơ khó khăn, phức tạp. Trên thế
giới, cuộc cách mạng khoa học và công nghệ phát triển nhanh chóng tác động
mạnh mẽ tới tất cả các nước, trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Toàn
20