Luận văn thạc sỹ - Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------------

TRẦN GIA KIÊN

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN
HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP CỦA CHÍNH QUYỀN
HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ & CHÍNH SÁCH
MÃ SỐ: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:

PSG.TS. ĐỖ THỊ HẢI HÀ

HÀ NỘI, NĂM 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Tác giả

Trần Gia Kiên


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể thầy, cô giáo Trường

Đại học Kinh tế Quốc dân, Viện đào tạo Sau đại học, đặc biệt là các thầy, cô giáo
trong Khoa Quản lý kinh tế đã trang bị cho em những kiến thức quan trọng trong
thời gian học tập và hướng dẫn, giúp đỡ tận tình trong quá trình em viết luận văn.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PSG.TS. Đỗ Thị Hải Hà
đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em với những chỉ dẫn khoa học quý báu trong suốt
quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sỹ này.
Em cũng xin chân thành cảm ơn đến sự giúp đỡ của các đồng chí lãnh đạo
UBND huyện và các phòng, ban, ngành và các HTX nông nghiệp của huyện Thuận
Châu cùng bạn bè, gia đình đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong suốt quá trình
học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Trần Gia Kiên


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH, HỘP
TÓM TẮT LUẬN VĂN
LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ TỔ
CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ
NÔNG NGHIỆP CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN...............................................6
1.1. Phát triển hợp tác xã nông nghiệp...................................................................6
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của hợp tác xã nông nghiệp.................................6
1.1.2. Sự cần thiết phải phát triển hợp tác xã nông nghiệp.................................8

1.1.3. Tiêu chí đánh giá sự phát triển hợp tác xã nông nghiệp..........................10
1.2. Chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp..................................11
1.2.1. Khái niệm và mục tiêu chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp....11
1.2.2. Nguyên tắc chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp............12
1.2.3. Chủ thể và đối tượng chính sách.............................................................13
1.2.4. Nội dung chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp...............14
1.3. Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp của
chính quyền huyện.................................................................................................15
1.3.1. Khái niệm và mục tiêu tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp
của chính quyền huyện.....................................................................................15
1.3.2. Quá trình tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp
của chính quyền huyện.....................................................................................16
1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ hợp tác xã
nông nghiệp......................................................................................................23
1.4. Kinh nghiệm tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
hợp tác xã nông nghiệp và bài học rút ra cho huyện Thuận Châu..........24
1.4.1. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước..........................................24
1.4.2. Bài học cho huyện Thuận Châu..............................................................28
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI
CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN hợp tác xã NÔNG NGHIỆP CỦA
CHÍNH QUYỀN HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA..............................29
2.1. Đặc điểm của huyện Thuận Châu ảnh hưởng đến tổ chức
thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp............................29
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên huyện Thuận Châu....................................29
2.1.2. Tình hình KT-XH huyện Thuận Châu.....................................................32
2.2. Thực trạng phát triển hợp tác xã và các chính sách hỗ trợ
phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu.........37


2.2.1. Thực trạng phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu. .37

2.2.2. Các chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp triển khai trên
địa bàn huyện Thuận Châu...............................................................................41
2.3. Thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu.........................43
2.3.1. Thực trạng chuẩn bị triển khai chính sách..............................................43
2.3.2. Thực trạng chỉ đạo triển khai..................................................................52
2.3.3. Thực trạng kiểm soát thực hiện...............................................................62
2.4. Đánh giá tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp
tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu.................................63
2.4.1. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách....................................................63
2.4.2. Đánh giá điểm mạnh trong tổ chức thực thi chính sách..........................64
2.4.3. Đánh giá điểm yếu trong thực thi chính sách..........................................65
2.4.4. Nguyên nhân của những điểm yếu..........................................................66
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC
THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA....................69
3.1. Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện tổ chức thực thi
chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện
Thuận Châu đến năm 2025.....................................................................................69
3.1.1. Mục tiêu của tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã
nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu đến năm 2025............................69
3.1.2. Phương hướng hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu đến năm 2025...........70
3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác
xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận Châu đến năm 2025.......................72
3.2.1. Hoàn thiện chuẩn bị triển khai chính sách..............................................72
3.2.2. Hoàn thiện chỉ đạo thực hiện chính sách.................................................75
3.2.3. Hoàn thiện kiểm soát sự thực hiện chính sách........................................77
3.2.4. Giải pháp khác........................................................................................79
3.3. Một số kiến nghị để thực thi các giải pháp...................................................80

3.3.1. Kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước................................................80
3.3.2. Kiến nghị với các hợp tác xã...................................................................81
KẾT LUẬN............................................................................................................82
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT
HĐND
HTX

NỘI DUNG VIẾT TẮT
Hội đồng nhân dân
Hợp tác xã

KT-XH

Kinh tế - xã hội

KT&HT

Kinh tế và Hạ tầng

LĐTB&XH

Lao động, Thương binh và Xã hội

NN&PTNT

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

TCKH
TN&MT
UBND

Tài chính - Kế hoạch
Tài nguyên và Môi trường
Ủy ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH, HỘP
BẢNG
Bảng: 2.1:

Kết quả thực hiện các chỉ tiêu KT-XH chủ yếu của huyện Thuận Châu....35

Bảng: 2.2:

Bảng: 2.7:
Bảng 2.8:
Bảng: 2.9:

Tình hình thành lập, chuyển đổi, giải thể HTX nông nghiệp trên địa
bàn huyện Thuận Châu (giai đoạn 2015-2018)..................................38
Tình hình hoạt động, kinh doanh của các HTX nông nghiệp trên địa
bàn huyện Thuận Châu (giai đoạn 2015-2018)..................................40
Kết quả tập huấn triển khai chính sách hỗ trợ phát triển HTX...........51
Tổng hợp kết quả tuyên truyền triển khai chính sách hỗ trợ phát triển

HTX nông nghiệp..............................................................................53
Tổng hợp kết quả thực thi kế hoạch triển khai chính sách hỗ trợ phát
triển HTX nông nghiệp......................................................................55
Tổng hợp kết quả huy động các nguồn kinh phí hỗ trợ......................57
Tình hình hỗ trợ hợp đồng kỹ thuật...................................................58
Tình hình cho vay các HTX, thành viên HTX nông nghiệp..............60

HÌNH
Hình 1.1
Hình 2.1:
Hình 2.2:

Các giai đoạn của quá trình tổ chức thực thi chính sách....................17
Bản đồ hành chính huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La..........................29
Tổ chỉ đạo phát triển HTX trên địa bàn huyện Thuận Châu..............44

Bảng: 2.3:
Bảng: 2.4:
Bảng: 2.5:
Bảng: 2.6:

HỘP
Hộp 2.1:
Hộp 2.2:
Hộp 2.3:
Hộp 2.4:
Hộp 2.5:
Hộp 2.6:
Hộp 2.7:
Hộp 2.8:

Kết quả phỏng vấn về bộ máy thực thi chính sách.............................47
Kết quả phỏng vấn về công tác xây dựng kế hoạch...........................49
Kết quả phỏng vấn về ban hành văn bản hướng dẫn..........................50
Kết quả phỏng vấn về công tác tập huấn triển khai các chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp.........................................................52
Kết quả phỏng vấn về công tác tuyên truyền triển khai chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp.........................................................54
Kết quả phỏng vấn về việc thực thi kế hoạch triển khai chính sách...56
Kết quả phỏng vấn về công tác phối hợp trong thực thi chính sách...57
Kết quả phỏng vấn về kiểm soát và đánh giá việc thực hiện chính sách....63


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------------

TRẦN GIA KIÊN

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN
HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP CỦA CHÍNH QUYỀN
HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ & CHÍNH SÁCH
MÃ SỐ: 8340410

HÀ NỘI, NĂM 2018


i

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp ở Việt Nam là một thành phần của kinh tế tập
thể, luôn được Đảng và Nhà nước coi trọng và xác định vai trò không thể thiếu
trong nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, nhiều HTX
nông nghiệp có kết quả sản xuất kinh doanh tốt, đem lại thu nhập và giải quyết việc
làm cho người dân, góp phần đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, đóng góp quan trọng
vào tăng trưởng kinh tế xã hội. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cả
nước hiện có 33% HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả, tập trung chủ yếu ở lĩnh
vực trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Thuận Châu có 36 HTX nông nghiệp, hoạt động
trong các lĩnh vực chủ yếu gồm: Sản xuất và chế biến sản phẩm chè, trồng cây ăn
quả, cây dược liệu, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, sản xuất cây giống
và dịch vụ nông nghiệp. Các HTX nông nghiệp đã thực hiện chức năng cung ứng
dịch vụ nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng nông sản; hỗ trợ nông
dân tiếp cận các cơ chế chính sách của nhà nước, các nguồn lực. Tuy nhiên các
HTX trên địa bàn phần lớn quy mô nhỏ, năng lực còn hạn chế, thiếu vốn đầu tư sản
xuất kinh doanh; một số HTX hoạt động sản xuất kinh doanh còn mang tính thời vụ,
doanh thu thấp, lợi nhuận không cao; giá trị, chất lượng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ
chưa cao, chưa có sức cạnh tranh trên thị trường; các HTX chưa tham gia nhiều
trong việc liên kết hợp tác sản xuất với các thành phần kinh tế khác, chưa tham gia
vào chuỗi giá trị hàng hóa. Để các HTX tiếp tục củng cố và phát huy vai trò, hiệu
quả, việc triển khai các chính sách hỗ trợ là rất cần thiết và đúng đắn. Ngày
20/11/2012, Quốc hội đã ban hành Luật HTX số 23/2012/QH13 trong đó bổ sung
được những điểm tiến bộ, bứt phá so với Luật hợp tác xã 2003. Để thực hiện Luật
HTX năm 2012, Chính phủ đã ban hành 10 nghị định; Thủ tướng Chính phủ ban
hành 3 quyết định và Chỉ thị số 19/CT-TTg triển khai thi hành Luật HTX 2012 cùng
nhiều thông tư, văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành có liên quan. Tại địa phương
tỉnh Sơn La, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh cũng luôn quan tâm đến việc phát triển

ii
HTX trong đó coi trọng việc phát triển HTX nông nghiệp gắn với các chương trình,
dự án thông qua các chính sách hỗ trợ.
Tuy nhiên do tính đặc thù nên các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Thuận
Châu vẫn vướng mắc, khó tiếp cận với cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển HTX
nông nghiệp. Do đó vấn đề cấp thiết hiện nay đó là phải đánh giá đúng thực trạng
thực thi chính sách phát triển HTX nông nghiệp hiện nay, chỉ ra những chính sách
phát triển HTX đã được thực hiện và chính sách chưa được thực hiện, những tồn tại
hạn chế vướng mắc các HTX nông nghiệp đang gặp phải từ đó, đề xuất phương
hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực thi chính sách phát triển
HTX trên địa bàn huyện.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định khung lý thuyết về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp.
- Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông
nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La; từ đó chỉ ra điểm mạnh,
điểm yếu và nguyên nhân của những điểm yếu trong tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La đến
năm 2025.
3. Nội dung nghiên cứu
Kết cấu luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện
Trong chương này tác giả đưa ra khái niệm về phát triển HTX nông nghiệp, sự
cần thiết và các tiêu chí đánh giá HTX nông nghiệp; khái niệm, mục tiêu, nguyên
tắc, chủ thể, đối tượng và nội dung chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp;
khái niệm, mục tiêu, quá trình tổ chức thực thi và các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình

tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp. Đồng thời cũng nêu


iii
một số kinh nghiệm của các địa phương từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho huyện
Thuận Châu.
Chương 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La
Trong chương này tác giả khái quát chung về đặc điểm điều kiện tự nhiên,
kinh tế xã hội và thực trạng phát triển HTX nông nghiệp và các nhóm chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp đang triển khai trên địa bàn huyện Thuận Châu. Tác
giả tiến hành thu thập số liệu và phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức thực thi
chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp theo ba giai đoạn: Chuẩn bị triển
khai chính sách, chỉ đạo triển khai chính sách và kiểm soát thực hiện chính sách.
Với mỗi giai đoạn, tác giả đánh giá theo từng nội dung cụ thể:
- Giai đoạn 1: Chuẩn bị triển khai chính sách
+ Xây dựng bộ máy tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông
nghiệp của chính quyền huyện.
+ Lập kế hoạch triển khai chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp
+ Ra các văn bản hướng dẫn triển khai chính sách
+ Tổ chức tập huấn triển khai chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp
- Giai đoạn 2: Chỉ đạo triển khai chính sách
+ Truyền thông tư vấn chính sách
+ Thực thi kế hoạch
+ Vận hành các nguồn vốn
+ Cơ chế phối hợp các hoạt động
- Giai đoạn 3: Kiểm soát sự thực hiện chính sách
+ Xây dựng hệ thống thông tin phản hồi
+ Tổ chức giám sát, đánh giá việc thực hiện
+ Đưa ra các sáng kiến hoàn thiện, đổi mới

Việc hỗ trợ các HTX đã đem lại kết quả đối với bản thân các HTX và có những
ảnh hưởng tích cực đến việc phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Kết quả đó có
được nhờ những điểm mạnh trong việc tổ chức thực thi chính sách của chính quyền
huyện Thuận Châu. Cụ thể:


iv
- Trong chuẩn bị triển khai: Các cơ quan, đơn vị huyện đã chủ động tham mưu
triển khai các quy định, hướng dẫn của cấp trên, lập kế hoạch triển khai và các giải
pháp tổ chức thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ của mình. Một mô hình, số dự án
do huyện lựa chọn bước đầu được đánh giá phù hợp với tình hình KT-XH và điều
kiện khí hậu, tự nhiên của địa phương.
- Trong chỉ đạo thực hiện: Huyện ủy, HĐND, UBND huyện luôn quan tâm
lãnh đạo, chỉ đạo sát sao việc tuyên truyền, phát triển kinh tế tập thể, HTX trên địa
bàn cũng như việc rà soát, tổ chức chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2012. Bên
cạnh đó là sự tham gia, phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong việc tuyên truyền,
hướng dẫn và thực hiện cơ chế hỗ trợ.
Tuy nhiên, việc tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp
của chính quyền huyện Thuận Châu vẫn tồn tại một số hạn chế như:
- Bộ máy tổ chức thực thi còn chồng chéo, hoạt động chưa hiệu quả; công tác lập
kế hoạch, triển khai văn bản hướng dẫn và tập huấn còn chậm, chưa được quan tâm.
- Công tác tuyên truyền, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông nghiệp và các đối tượng có liên quan đôi lúc chưa kịp thời; nguồn
lực thực hiện các chính sách còn hạn chế; công tác phối hợp của một số đơn vị chưa
được quan tâm triển khai.
- Công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát và đánh giá thực thi chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông nghiệp mới chỉ ở bề nổi, chưa đi sâu vào hiệu quả, tác động
của chính sách. Kênh thông tin phản hồi còn nghèo nàn, chưa đảm bảo tính khách
quan nhất là các thông tin từ phía các HTX được hưởng chính sách và các HTX trên
địa bàn có quan tâm đến việc triển khai chính sách. Việc đề xuất điều chỉnh, thay

đổi chính sách còn hạn chế.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách
hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La
Trên cơ sở các kết quả đã đạt được, huyện Thuận Châu tiếp tục đẩy mạnh phát
triển HTX theo định hướng chung của tỉnh và huyện là phát triển HTX theo hướng
nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Chính quyền huyện Thuận Châu
đặt ra một số nội dung cần thực hiện đến năm 2025, cụ thể:


v
- Tập trung khuyến khích, hỗ trợ các HTX hoạt động có hiệu quả, có đủ năng
lực và có nhu cầu mở rộng sản xuất kinh doanh; quan tâm phát triển các HTX về
chất thay vì chạy theo số lượng; nhấn mạnh vai trò tự vận động của HTX.
- Việc thực chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp cần được triển khai
đồng bộ, chặt chẽ với việc thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH địa phương cũng
như các chương trình triển khai trên địa bàn.
- Phát triển HTX phải đảm bảo tỷ lệ cung cấp dịch vụ cho thành viên HTX và
cân bằng giữa lợi ích của HTX và lợi ích thành viên.
- Tiếp tục đổi mới công tác chỉ đạo, điều hành; kiện toàn lại bộ máy tổ chức
thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp. Tăng cường công tác thanh
tra, kiểm tra, giám sát và đánh giá.
- Nâng cao năng lực, ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ tổ chức thực thi
chính sách thông qua các khóa bồi dưỡng, đào tạo và tham quan, học tập kinh
nghiệm trong và ngoài tỉnh.
Để thực hiện các nội dung trên, tác giả đề xuất một số giải pháp như sau:
- Nhóm giải pháp trong chuẩn bị triển khai chính sách: Tập trung vào việc rà
soát, kiện toàn bộ máy tổ chức thực thi; rà soát, thống nhất nội dung triển khai xây
dựng kế hoạch; tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn triển khai chính sách.
- Nhóm giải pháp trong chỉ đạo thực hiện chính sách: Tập trung vào việc tăng
cường sự lãnh đạo chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, sự tham gia với người dân trong

thực thi chính sách.
- Nhóm giải pháp trong kiểm soát sự thực hiện chính sách: Tập trung vào các
nội dung hoàn thiện hệ thống thông tin phản hồi, cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá
của các cơ quan có liên quan trong quá trình tổ chức thực hiện
- Nhóm giải pháp khác: Tập trung vào nâng cao chất lượng HTX nông nghiệp
là các đối tượng chính thụ hưởng chính sách.
4. Kết luận
Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài “Tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn
La” cho thấy việc triển khai chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp là hết


vi
sức cần thiết và có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển sản xuất, ổn định đời
sống nhân dân nhất là đối với địa bàn huyện miền núi Thuận Châu, phát triển chủ
yếu dựa trên nông nghiệp.
Trong những năm qua, việc tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX
nông nghiệp đã được chính quyền huyện Thuận Châu quan tâm thực hiện và đã đạt
được một số kết quả đáng ghi nhận. Số lượng HTX thành lập mới phát triển mạnh; số
HTX được tham gia các chương trình, dự án trên địa bàn tăng hàng năm. Các chính
sách triển khai đã phát huy được hiệu quả, một số HTX bước đầu thu hái được thành
công, đem lại hiệu quả cho các thành viên và tác động tích cực đến người dân cũng
như các HTX khác trên địa bàn. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của
các HTX, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển KT-XH tại địa phương.
Tuy nhiên, việc tổ chức thực thi chính sách của chính quyền huyện vẫn còn
tồn tại hạn chế trong cả 3 giai đoạn tổ chức thực thi chính sách, có thể kể đến như
việc thành lập bộ máy, việc xây dựng kế hoạch tổ chức thực thi trùng lặp, không rõ
trách nhiệm; công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá việc tổ chức thực hiện chưa
được quan tâm triển khai hiệu quả...
Trên cơ sở đánh giá thực trạng việc tổ chức thực thi chính sách của chính

quyền huyện Thuận Châu, xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân trong tổ
chức thực thi chính sách, tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp gồm:
- Nhóm giải pháp trong chuẩn bị triển khai chính sách.
- Nhóm giải pháp trong chỉ đạo thực hiện chính sách
- Nhóm giải pháp trong kiểm soát sự thực hiện chính sách
- Nhóm giải pháp khác.
Do kinh nghiệm bản thân trong công tác HTX còn hạn chế, việc thực hiện
chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhiều
yếu tố ảnh hưởng nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong
nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy, các cô để em hoàn thiện bản luận văn
cũng như nâng cao chất lượng tham mưu trong công tác phát triển HTX nói chung
và công tác thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp trên địa bàn
huyện Thuận Châu nói riêng.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------------

TRẦN GIA KIÊN

TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN
HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP CỦA CHÍNH QUYỀN
HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ & CHÍNH SÁCH
MÃ SỐ: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:

PSG.TS. ĐỖ THỊ HẢI HÀ

HÀ NỘI, NĂM 2018


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp ở Việt Nam là một thành phần của kinh tế tập
thể, luôn được Đảng và Nhà nước coi trọng và xác định vai trò không thể thiếu
trong nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, nhiều HTX
nông nghiệp có kết quả sản xuất kinh doanh tốt, đem lại thu nhập và giải quyết việc
làm cho người dân, góp phần đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, đóng góp quan trọng
vào tăng trưởng kinh tế xã hội. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cả
nước hiện có 33% HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả, tập trung chủ yếu ở lĩnh
vực trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Thuận Châu có 36 HTX nông nghiệp, hoạt
động trong các lĩnh vực chủ yếu gồm: Sản xuất và chế biến sản phẩm chè, trồng
cây ăn quả, cây dược liệu, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, sản xuất cây
giống và dịch vụ nông nghiệp. Các HTX nông nghiệp đã thực hiện chức năng
cung ứng dịch vụ nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng nông sản; hỗ
trợ nông dân tiếp cận các cơ chế chính sách của nhà nước, các nguồn lực. Tuy
nhiên các HTX trên địa bàn phần lớn quy mô nhỏ, năng lực còn hạn chế, thiếu vốn
đầu tư sản xuất kinh doanh; một số HTX hoạt động sản xuất kinh doanh còn mang
tính thời vụ, doanh thu thấp, lợi nhuận không cao; giá trị, chất lượng sản phẩm
hàng hoá, dịch vụ chưa cao, chưa có sức cạnh tranh trên thị trường; các HTX chưa
tham gia nhiều trong việc liên kết hợp tác sản xuất với các thành phần kinh tế
khác, chưa tham gia vào chuỗi giá trị hàng hóa. Để các HTX tiếp tục củng cố và
phát huy vai trò, hiệu quả, việc triển khai các chính sách hỗ trợ là rất cần thiết và
đúng đắn. Ngày 20/11/2012, Quốc hội đã ban hành Luật HTX số 23/2012/QH13

trong đó bổ sung được những điểm tiến bộ, bứt phá so với Luật hợp tác xã 2003.
Để thực hiện Luật HTX năm 2012, Chính phủ đã ban hành 10 nghị định; Thủ
tướng Chính phủ ban hành 3 quyết định và Chỉ thị số 19/CT-TTg triển khai thi
hành Luật HTX 2012 cùng nhiều thông tư, văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành
có liên quan. Tại địa phương tỉnh Sơn La, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh cũng


2
luôn quan tâm đến việc phát triển HTX trong đó coi trọng việc phát triển HTX
nông nghiệp gắn với các chương trình, dự án thông qua các chính sách hỗ trợ.
Tuy nhiên do tính đặc thù nên các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện
Thuận Châu vẫn vướng mắc, khó tiếp cận với cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp. Do đó vấn đề cấp thiết hiện nay đó là phải đánh giá đúng thực
trạng thực thi chính sách phát triển HTX nông nghiệp hiện nay, chỉ ra những chính
sách phát triển HTX đã được thực hiện và chính sách chưa được thực hiện, những
tồn tại hạn chế vướng mắc các HTX nông nghiệp đang gặp phải từ đó, đề xuất
phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực thi chính sách
phát triển HTX trên địa bàn huyện.
Từ những vấn đề trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Tổ chức thực thi
chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp của chính quyền huyện
Thuận Châu, tỉnh Sơn La”
2. Tình hình nghiên cứu
Trong những năm qua, vấn đề phát triển HTX nói chung và hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp nói riêng đã nhận được sự quan tâm rất lớn của Đảng và Nhà
nước thể hiện qua các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, qua hệ thống pháp luật, chính
sách của Nhà nước. Các nhà nghiên cứu cũng đã có rất nhiều công trình khoa học,
nhiều đề tài tập trung nghiên cứu việc xây dựng và thực hiện các chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông nghiệp. Đó là:
Vũ Thị Thu Thủy, (2015). Luận văn thạc sỹ tại trường Học viện Nông
Nghiệp Việt Nam về đề tài Đánh giá thực thi chính sách hỗ trợ phát triển hợp

tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Đề tài
xác định thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực
hiện chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Thường
Tín, thành phố Hà Nội.
Mai Thị Nguyệt, (2015). Luận văn tốt nghiệp tại trường Học viện Nông
Nghiệp Việt Nam về đề tài Đánh giá tình hình thực thi chính sách hỗ trợ, phát triển
HTX dịch vụ nông nghiệp trên địa bàn xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố
Hà Nội. Đề tài đã đánh giá được hệ thống chính sách hỗ trợ HTX dịch vụ nông


3
nghiệp trên địa bàn xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội; các thuận
lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách
phát triển HTX.
Lê Văn Tú, (2016). Luận văn thạc sỹ tại trường Học viện Nông Nghiệp Việt
Nam về đề tài Đánh giá thực thi chính sách phát triển HTX nông nghiệp trên địa
bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Đề tài xác định cơ sở thực tiễn và lý luận,
đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và một số giải pháp thực thi chính sách hỗ trợ phát
triển HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội.
Nhận xét: Các công trình nghiên cứu về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ
HTX hiện nay chưa nhiều. Nhìn chung các công trình nêu trên đã tập trung làm rõ
các chính sách hỗ trợ phát triển HTX nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng,
đồng thời đề xuất các giải pháp để giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên, thực thi chính
sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp tại địa bàn các tỉnh miền núi là vẫn là một
đề tài còn ít được nghiên cứu. Đặc biệt trong quá trình tìm hiểu, tác giả nhận thấy
chưa có đề tài nào viết cụ thể về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX
nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.
3. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định khung lý thuyết về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp.

- Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông
nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La; từ đó chỉ ra điểm mạnh,
điểm yếu và nguyên nhân của những điểm yếu trong tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La đến
năm 2025.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX
nông nghiệp của chính quyền huyện


4
Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: Các nội dung tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX
nông nghiệp huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La
- Về không gian: Trong phạm vi của huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.
- Về thời gian: Số liệu thứ cấp thu thập trong giai đoạn 2015-2017, số liệu sơ
cấp thu thập từ tháng 3 đến tháng 5/2018, giải pháp đề xuất đến 2025.
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Việc tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp của
chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La hiện nay như thế nào?
- Các vấn đề còn tồn tại trong tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La?
- Những giải pháp để thực hiện tốt việc tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát
triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La?
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Khung nghiên cứu
Các nhân tố ảnh
hưởng tới tổ chức thực

thi chính sách hỗ trợ
phát triển HTX nông
nghiệp của chính
quyền huyện:
- Các yếu tố thuộc bản
thân chính sách
- Các yếu tố thuộc về
bản thân các HTX nông
nghiệp
- Các yếu tố thuộc về
chính quyền huyện
- Các yếu tố khác

Quá trình tổ chức
thực thi chính sách
hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp
của chính quyền
huyện:
- Chuẩn bị triển
khai chính sách
- Chỉ đạo triển khai
- Kiểm soát thực
hiện

Mục tiêu tổ chức
thực thi chính sách
hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp
- Phát triển HTX về số

lượng HTX, số lượng
thành viên HTX
- Gia tăng về hiệu quả
hoạt động của HTX
- Chuyển đổi cơ cấu
HTX theo định hướng
chung của tỉnh, huyện


5

6.2. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu
Dữ liệu thứ cấp: Luận văn chủ yếu sử dụng số liệu thứ cấp, được thu thập từ
các tài liệu, các báo cáo kết quả hoạt động do các cơ quan ban ngành của huyện
công bố chính thức. Sau đó được xử lý bằng các phương pháp như phân tích, tổng
hợp, so sánh, mô hình hóa.
Dữ liệu sơ cấp: Ngoài số liệu thứ cấp, tác giả còn thực hiện phỏng vấn, điều
tra một số cán bộ của huyện và đại diện các HTX để có được thông tin về công tác
tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp. Số người phỏng vấn
là 5 người, bao gồm:
1- Đ/c Quàng Văn Dũng - Phó Chủ tịch UBND huyện
2- Đ/c Đỗ Thị Ngần - Phó Trưởng phòng TCKH huyện
3- Đ/c Trần Hữu Hùng - Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện
4- Đ/c Hà Văn Miến - Giám đốc HTX bản Lọng Bon
5- Đ/c Nguyễn Thị Bình - Giám đốc HTX chanh leo Thuận Châu
7. Những đóng góp của luận văn
- Góp phần xây dựng lý luận về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp.
- Trình bày, phân tích những kết quả đạt được, những tồn tại, nguyên
nhân, từ đó xây dựng những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện việc tổ chức

thực thi chính sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện
Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong định hướng phát triển KT-XH địa phương.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện
Chương 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ phát triển
HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ phát triển HTX nông nghiệp của chính quyền huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La


6

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN
HTX NÔNG NGHIỆP CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN
1.1. Phát triển HTX nông nghiệp
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của HTX nông nghiệp
* Khái niệm HTX nông nghiệp
Liên minh HTX quốc tế (ICA) định nghĩa HTX là hiệp hội hay là tổ chức tự
chủ của cá nhân liên kết với nhau một cách tự nguyện nhằm đáp ứng các nhu cầu và
nguyện vọng chung về kinh tế, xã hội và văn hóa thông qua một tổ chức kinh tế
cùng nhau làm chủ và kiểm tra dân chủ. [Liên minh quốc tế HTX, 1995].
Tại Việt Nam, theo quy định tại Điều 3 Luật HTX năm 2012: HTX là tổ chức
kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự
nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh
doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ,
tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX. [Quốc hội nước

CHXHXN Việt Nam, 2012].
Như vậy, HTX là một tổ chức kinh doanh thuộc quyền sở hữu và quản lý, điều
hành của một nhóm cá nhân có chung lợi ích; các thành viên HTX vừa là chủ sở
hữu, vừa là người tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh và mục đích cao nhất
của HTX không phải là lợi nhuận mà là đáp ứng tốt nhất nhu cầu và lợi ích chung
của các thành viên HTX.
HTX nông nghiệp là một trong những loại hình cụ thể của HTX, là tổ chức
kinh tế hợp tác, đồng sở hữu của những người sản xuất nông nghiệp; có tư cách
pháp nhân và hoạt động theo quy định của pháp luật trên cơ sở tự nguyện, bình
đẳng, dân chủ, hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Theo
Điều 1, Thông tư số 09/2017/TT-BNN-PTNT ngày 17/4/2017, Bộ NN&PTNT có
thể phân loại HTX nông nghiệp bao gồm: HTX trồng trọt, HTX chăn nuôi, HTX


7
lâm nghiệp, HTX thủy sản, HTX diêm nghiệp, HTX nước sạch nông thôn và HTX
nông nghiệp tổng hợp.
* Đặc điểm của HTX nông nghiệp
- HTX nông nghiệp là tổ chức kinh tế tập thể của người sản xuất nông nghiệp;
các thành viên là chủ của HTX, có toàn quyền quyết định những vấn đề tổ chức,
hoạt động và phân phối lợi ích trong HTX.
- HTX nông nghiệp hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện và hợp tác tương trợ
lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
- HTX nông nghiệp có tư cách pháp nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các
nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật.
* Nguyên tắc tổ chức, hoạt động của HTX nông nghiệp
Theo quy định tại Điều 7, Luật HTX năm 2012, HTX hoạt động dựa trên một
số nguyên tắc sau:
- Thành viên HTX tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi HTX.
- HTX kết nạp rộng rãi thành viên.

- Thành viên HTX có quyền bình đẳng, biểu quyết ngang nhau không phụ
thuộc vốn góp trong việc quyết định tổ chức, quản lý và hoạt động của HTX; được
cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác về hoạt động sản xuất, kinh doanh, tài
chính, phân phối thu nhập và những nội dung khác theo quy định của điều lệ.
- HTX tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước pháp luật.
- Thành viên HTX có trách nhiệm thực hiện cam kết theo hợp đồng dịch vụ và
theo quy định của điều lệ. Thu nhập của HTX được phân phối chủ yếu theo mức độ
sử dụng sản phẩm, dịch vụ của thành viên hoặc theo công sức lao động đóng góp
của thành viên đối với HTX tạo việc làm.
- HTX quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cho thành viên, cán bộ quản lý,
người lao động trong HTX và thông tin về bản chất, lợi ích của HTX.
- HTX chăm lo phát triển bền vững cộng đồng thành viên và hợp tác với nhau
nhằm phát triển phong trào HTX trên quy mô địa phương, vùng, quốc gia và quốc tế.
Như vậy, có thể nhận thấy, HTX vừa mang tính chất của tổ chức kinh tế vừa
mang tính chất của tổ chức xã hội. Về kinh tế, HTX hoạt động như một doanh


8
nghiệp với mục tiêu phát triển sản xuất, kinh doanh, bảo đảm lợi ích của thành viên;
khách hàng của HTX chính là thành viên; quyền hạn của các thành viên HTX là
ngang nhau và việc phân phối lợi nhuận dựa trên mức độ đóng góp của mỗi thành
viên HTX. Đây là vai trò cơ bản và quan trọng nhất của HTX, xuất phát từ bản chất
của HTX và cũng là điểm khác biệt với doanh nghiệp và các loại hình tổ chức kinh
tế khác. Về xã hội, HTX đảm bảo cho các thành viên HTX tham gia bình đẳng,
nương tựa và giúp đỡ lẫn nhau trong sản suất cũng như trong đời sống vật chất và
tinh thần; nâng cao lợi ích, địa vị xã hội của các thành viên; hợp tác, liên kết để
cùng xây dựng phát triển HTX.
HTX nông nghiệp ngoài những đặc điểm chung kể trên của HTX còn một số
tính chất điển hình do là tổ chức của người nông dân như: quy mô hoạt động còn
nhỏ, vốn điều lệ thấp, thành viên tham gia góp vốn chủ yếu bằng tư liệu sản xuất; cơ

sở vật chất, công nghệ lạc hậu; nội dung hoạt động còn nghèo nàn; sản phẩm hàng
hóa chưa nhiều, chất lượng dịch vụ chưa cao; thiếu vốn để mở rộng hoạt động dịch
vụ nên hiệu quả hoạt động thường không cao.
1.1.2. Sự cần thiết phải phát triển HTX nông nghiệp
* Khái niệm phát triển HTX nông nghiệp
Trong lĩnh vực kinh tế, phát triển kinh tế được hiểu là quá trình lớn lên, tăng
tiến mọi mặt của nền kinh tế. Nó bao gồm sự tăng trưởng kinh tế và đồng thời có sự
hoàn chỉnh về mặt cơ cấu, thể chế kinh tế, chất lượng cuộc sống.
Từ khái niệm phát triển kinh tế, phát triển HTX nông nghiệp có thể hiểu là sự
gia tăng về số lượng HTX, số lượng thành viên HTX, gia tăng về hiệu quả hoạt
động của HTX và sự chuyển đổi cơ cấu HTX theo định hướng phát triển của tỉnh,
của huyện.
* Sự cần thiết phát triển HTX nông nghiệp
- Vai trò của nông nghiệp và HTX nông nghiệp đối với kinh tế địa phương
Việt Nam là nước nông nghiệp với trên 70% dân số sống bằng nghề nông
(67,46 triệu người), sử dụng gần 80% diện tích tự nhiên cả nước; tuy đóng góp của
ngành nông nghiệp trong nền kinh tế không cao nhưng là thành phần không thể
thiếu. Trong những năm qua, ngành nông nghiệp đã chuyển mạnh theo hướng chất


9
lượng và giá trị gia tăng; phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công
nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ gắn với việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc
gia xây dựng nông thôn mới; qua đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, giải quyết việc
làm, giảm nghèo và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay chủ yếu vẫn là quy mô
manh mún, nhỏ lẻ, tự phát; việc sản xuất, tiêu thụ chưa tìm được tiếng nói chung;
tình trạng được mùa mất giá thường xuyên xảy ra. Đa phần các hộ nông nghiệp đều
có quy mô rất nhỏ, trình độ, tập quán canh tác còn thấp. Trong bối cảnh đó, với đặc
điểm hoạt động trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, HTX dễ dàng liên kết, thu hút sự

tham gia của chính những người nông dân; trở thành khâu nối giữa sản xuất và tiêu
thụ, làm trung gian giữa doanh nghiệp và các hộ nông dân; tham gia xây dựng
thương hiệu, nhãn hiệu giúp giảm chí phí, tăng giá bán sản phẩm và tăng tính cạnh
tranh trên thị trường.
Thực tế cho thấy, trong những năm qua, tuy còn nhiều khó khăn, vướng mắc
nhưng các HTX nông nghiệp đã thể hiện được vai trò quan trọng trong việc hướng
dẫn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật
nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa và hiệu quả kinh tế và nhất là đã thực hiện tốt
việc liên doanh, liên kết, bảo đảm đầu ra ổn định cho nông sản; góp phần tích cực
trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn; một số HTX nông
nghiệp đã mở rộng các loại hình, lĩnh vực dịch vụ khác đáp ứng trực tiếp nhu cầu
của các thành viên. Việc hình thành và phát triển các HTX chuyên sâu gắn với xây
dựng thương hiệu và phát triển nông nghiệp sạch như HTX rau an toàn, HTX cây ăn
quả, HTX chăn nuôi gia súc, gia cầm… cũng đang đem lại kết quả đáng khích lệ.
- Vai trò đối với các thành viên HTX
Về mặt kinh tế, HTX nông nghiệp giúp gắn kết các thành viên có chung mục
đích, đem lại hiệu quả cao hơn trong hoạt động sản xuất kinh doanh; tạo điều kiện
để các thành viên tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau thông qua việc tổ chức lại quy mô sản
xuất, tích cực áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, tiếp cận thị trường (thị trường
nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào, thị trường dịch vụ, sản phẩm đầu ra, vốn, tín dụng);
trao đổi thông tin, kinh nghiệm sản xuất. Đây được xem là vai trò cơ bản và quan


10
trọng nhất, điều này xuất phát từ các chức năng, nhiệm vụ của HTX là nhằm giúp
thành viên phát triển kinh tế, sau đó mới đến các chức năng khác.
Về mặt xã hội, HTX có một số vai trò đối với thành viên như: giải quyết, xử lý
các vấn đề xã hội trong cộng đồng thành viên đặt ra, làm gia tăng địa vị, lợi ích xã
hội của thành viên; nâng cao năng lực hợp tác, liên kết thành viên để cùng nhau xây
dựng, phát triển HTX.

1.1.3. Tiêu chí đánh giá sự phát triển HTX nông nghiệp
* Xét trên từng HTX nông nghiệp:
Ngày 17/4/2017, Bộ NN&PTNT đã ban hành Thông tư số 09/2017/TT-BNNPTNT hướng dẫn phân loại và đánh giá HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp.
Theo đó, mỗi HTX nông nghiệp được đánh giá trên thang tiêu chí như sau:
- Tiêu chí 1: Doanh thu và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm
của HTX; điểm tối đa 38 điểm.
- Tiêu chí 2: Lợi ích của các thành viên HTX; điểm tối đa 16 điểm.
- Tiêu chí 3: Vốn hoạt động của HTX; điểm tối đa 17 điểm.
- Tiêu chí 4: Quy mô thành viên ảnh hưởng tích cực đến cộng đồng; điểm tối
đa 8 điểm.
- Tiêu chí 5: HTX được khen thưởng trong năm; điểm tối đa 6 điểm.
- Tiêu chí 6: Mức độ hài lòng của thành viên đối với HTX; điểm tối đa 16 điểm.
Việc Bộ NN&PTNT lần đầu tiên ban hành hướng dẫn về phân loại, đánh
giá HTX nông nghiệp cho thấy sự quan tâm rất lớn của Nhà nước ta trong việc
phát triển HTX nông nghiệp. Từ các thang điểm trên có thể nhận thấy bên cạnh
các tiêu chí chính về hiệu quả hoạt động của HTX như doanh thu, kết quả hoạt
động, vốn thì các HTX nông nghiệp trong quá trình tổ chức hoạt động cũng cần
quan tâm đến lợi ích thành viên HTX, mức độ hài lòng của thành viên cũng như
việc tham gia đóng góp, ảnh hưởng đến cộng đồng và tham gia các hoạt động của
địa phương.
* Xét trên khía cạnh phát triển HTX chung:
Hiện nay chưa có hệ thống quy định chính thức để đánh giá sự phát triển HTX
trên địa phương cụ thể. Theo Đề tài nghiên cứu đề xuất chính sách và giải pháp phát