Luận văn thạc sỹ - Biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm của trường Trung cấp Sư phạm Mầm non tỉnh Thái Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
_____________

œ¶œ_____________

PHẠM THỊ THU HƯƠNG

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC TẬP SƯ PHẠM
CỦA TRƯỜNG TRUNG CẤP SƯ PHẠM MẦM NON
TỈNH THÁI BÌNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN CÔNG GIÁP

HÀ NỘI - 2013


LỜI CẢM ƠN
Được sự chấp thuận của Hội đồng Khoa học, Ban lãnh đạo Học viện Quản
lý Giáo Dục, tôi viết luận văn Thạc sỹ Quản lý giáo dục với đề tài: "Biện pháp
quản lý hoạt động thực tập sư phạm của trường Trung cấp Sư phạm Mầm
non tỉnh Thái Bình". Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã được:
Sự giúp đỡ tận tình của:
- Lãnh đạo và các thầy cô giáo Học viện Quản lý Giáo dục;
- Lãnh đạo và các chuyên viên phòng Giáo dục Chuyên nghiệp, phòng
Giáo dục Mầm non, Sở Giáo dục - Đào tạo Thái Bình;

- Lãnh đạo và chuyên viên phòng Giáo dục Thành phố Thái Bình.
- Lãnh đạo và các đồng chí giáo viên trường Mầm non 1/6, Sơn Ca, Tiền
phong - Thành phố Thái Bình.
- Lãnh đạo và các đồng chí giáo viên trường Trung cấp sư phạm Mầm
non Tỉnh Thái Bình.
- Đặc biệt là Phó giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Công Giáp
Sự động viên khích lệ, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt của:
- Các đồng chí Lãnh đạo Sở Giáo dục - Đào tạo Thái Bình
- Các đồng chí lãnh đạo Trường Trung cấp sư phạm Mầm non Thái Bình.
- Các đồng chí, đồng nghiệp, bạn hữu và gia đình.
Với tấm lòng trân trọng và biết ơn của mình, tôi xin chân thành cảm ơn
các cơ quan, tập thể, cá nhân nêu trên và cảm ơn các nhà nghiên cứu, tập thể
các tác giả của những tài liệu mà tôi đã tham khảo và trích dẫn.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Phạm Thị Thu Hương


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt
BGH
CSGD

Chữ đầy đủ
Ban Giám hiệu
Chăm sóc giáo dục

GDMN
GVSP
GVMN
TCSP
TTSP
TB
KTĐG
CNH - HĐH

Giáo dục mầm non
Giáo viên sư phạm
Giáo viên mầm non
Trung cấp Sư phạm
Thực tập sư phạm
Trung bình
Kiểm tra đánh giá
Công nghiệp hóa - hiện đại hóa


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu...............................................................4
4. Giả thuyết khoa học........................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................5
8. Cấu trúc của luận văn.....................................................................................6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC

TẬP SƯ PHẠM CỦA TRƯỜNG TRUNG CẤP SƯ PHẠM MẦM NON..............7
1.1 Một số khái niệm cơ bản và một số vấn đề có liên quan.............................7
1.1.1 Quản lý....................................................................................................7
1.1.2 Quản lý giáo dục.....................................................................................9
1.1.3 Quản lý nhà trường..............................................................................10
1.1.4 Quản lý hoạt động thực tập.................................................................11
1.1.5 Nội dung quản lý hoạt động thực tập sư phạm..................................13
1.1.6 Biện pháp quản lý thực tập sư phạm..................................................13
1.2 Công tác thực tập sư phạm của trường Trung cấp sư phạm mầm non...14
1.2.1 Hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm............................................14
1.2.2 Vai trò cuả thực tập sư phạm trong việc đào tạo giáo viên mầm non
........................................................................................................................ 16
1.2.3. Mục tiêu và nội dung của hoạt động thực tập sư phạm...................17
Tiểu kết chương 1...................................................................................................27
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC TẬP SƯ PHẠM
CỦA TRƯỜNG TRUNG CẤP SƯ PHẠM MẦM NON TỈNH THÁI BÌNH........28
2.1. Khái quát về Trường trung cấp sư phạm mầm non tỉnh Thái Bình.......28
2.2. Thực trạng hoạt động thực tập sư phạm và công tác quản lý thực tập sư
phạm của trường Trung cấp sư phạm mầm non Tỉnh Thái Bình..................30


2.2.1. Thực trạng hoạt động thực tập sư phạm của trường Trung cấp sư
phạm mầm non tỉnh Thái Bình....................................................................31
2.2.2 Thực trạng công tác quản lý thực tập sư phạm của trường trung cấp
sư phạm mầm non Thái Bình.......................................................................48
Tiểu kết chương 2...................................................................................................57
Chương 3 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC TẬP SƯ PHẠM
CỦA TRƯỜNG TRUNG CẤP SƯ PHẠM MẦM NON TỈNH THÁI BÌNH........59
3.1 Nguyên tắc đề xuất các biện pháp..............................................................59
3.1.1 Đảm bảo tính kế thừa và phát triển....................................................59

3.1.2 Đảm bảo tính đồng bộ..........................................................................59
3.1.3 Đảm bảo tính thực tiễn........................................................................60
3.2. Đề xuất các biện pháp đổi mới công tác quản lý thực tập sư phạm........61
3.2.1 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch, quy trình thực tập sư phạm cho
học sinh trường Trung cấp sư phạm mầm non khoa học và hợp lý phù
hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non................................................61
3.2.2 Biện pháp 2: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và
học sinh về tầm quan trọng của hoạt động thực tập sư phạm và quản lý
thực tập sư phạm...........................................................................................64
3.2.3 Biện pháp 3: Xây dựng và hoàn thiện quy chế, các văn bản quy định
về thực tập sư phạm và quản lý hoạt động thực tập sư phạm...................66
3.2.4 Biện pháp 4: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ
cho đội ngũ giáo viên hướng dẫn và cán bộ quản lý công tác thực tập sư
phạm..............................................................................................................67
3.2.5 Biện pháp 5: Tăng cường cơ sở vật chất hỗ trợ cho công tác thực tập
sư phạm..........................................................................................................69
3.2.6 Biện pháp 6: Đổi mới công tác quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá
và công tác thi đua khen thưởng kỷ luật trong quá trình thực tập sư phạm
........................................................................................................................ 71
3.2.7 Biện pháp 7: Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa trường TCSP Mầm
non với các trường Mầm non cơ sở và làm tốt công tác thông tin trong
quản lý hoạt động thực tập sư phạm...........................................................74


3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................76
3.4 Khảo nghiệm các biện pháp đổi mới công tác quản lý thực tập sư phạm
đã đề xuất...........................................................................................................78
Tiểu kết chương 3...................................................................................................82
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................83
1. Kết luận..........................................................................................................83

2. Kiến nghị........................................................................................................84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................86
PHỤ LỤC................................................................................................................ 90


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê ý kiến về những mặt mạnh của học sinh trong quá trình thực
tập sư phạm............................................................................................................36
Bảng 2.2. Thống kê ý kiến về những mặt yếu của học sinh trong quá trình thực
tập sư phạm............................................................................................................41
Bảng 2.3. Thống kê ý kiến về những khó khăn của học sinh trong quá trình thực
tập sư phạm............................................................................................................45
Bảng 2.4. Thống kê ý kiến về những mặt mạnh trong công tác quản lý thực tập sư
phạm.......................................................................................................................49
Bảng 2.5. Thống kê ý kiến về những mặt yếu trong công tác quản lý thực tập sư
phạm.......................................................................................................................51
Bảng 2.6. Thống kê ý kiến về nguyên nhân của những mặt yếu trong công tác
quản lý thực tập sư phạm.......................................................................................54
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm các biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư
phạm.......................................................................................................................79


1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới đang ở thế kỷ 21, thế kỷ của nền kinh tế tri thức, với xu thế này
các nước trên thế giới đều chú trọng phát triển nguồn nhân lực thông qua việc
lấy giáo dục đào tạo làm động lực phát triển. Trong bối cảnh Việt Nam
chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cùng với sự
phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, xu thế toàn cầu hóa và hội

nhập quốc tế, việc Việt Nam gia nhập WTO... tất cả vừa là thời cơ vừa là
thách thức lớn đối với nền giáo dục nước nhà.
Đội ngũ giáo viên mầm non – sản phẩm quá trình đào tạo của các trường
Sư phạm Mầm non chính là những người thực hiện sứ mệnh giáo dục mầm
non. Muốn có đội ngũ giáo viên mầm non tốt thì ngay từ khi còn học nghề ở
trường sư phạm, giáo sinh phải được trang bị những kiến thức cơ bản, kiến
thức chuyên ngành mầm non, đặc biệt là chú trọng rèn tay nghề và giáo dục
phẩm chất nghề nghiệp cho học sinh.
Theo quan điểm đổi mới hiện nay, đào tạo trung cấp chuyên nghiệp cần
chú trọng việc rèn tay nghề cho người học, mà công tác thực hành, thực tập sư
phạm đem lại hiệu quả thiết thực, hoàn thiện các phẩm chất và năng lực nghề
nghiệp cho học sinh, chuẩn bị cho họ tự tin bước vào thực tiễn lao động nghề
nghiệp, góp phần quan trọng vào chất lượng đào tạo nghề.
Thông qua hoạt động này nhằm phát huy tối đa năng lực của người học;
giúp người học được tiếp xúc, chứng kiến, học hỏi, nghiên cứu thực tế, được
rèn luyện các kỹ năng cần thiết nhằm củng cố, bổ trợ thêm cho những kiến
thức lý thuyết đã học trên lớp; đồng thời giúp người học tích luỹ kinh nghiệm
thực tế, tự tin khi làm việc độc lập sau này.


2
Điều này càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với giáo sinh Sư phạm
nói chung và giáo sinh Sư phạm Mầm non nói riêng khi đối tượng hành nghề
của các em là con người - là trẻ Mầm non.
Nghị quyết Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần IX chỉ rõ: Giáo dục –
đào tạo là quốc sách hàng đầu. Chăm lo phát triển giáo dục mầm non, mở
rộng hệ thống nhà trẻ trường lớp mẫu giáo trên mọi địa bàn dân cư, đặc biệt
là ở nông thôn và những vùng khó khăn.[39]
Luật giáo dục khẳng định: Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong
hệ thống giáo dục quốc dân và "Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ

em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố
đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào học ở lớp một" [15].
Vấn đề đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm là một vấn đề quan trọng,
then chốt trong hoạt động của nhà trường. Thực tập sư phạm là một khâu
quan trọng trong quy trình đào tạo giáo viên mầm non, nó ảnh hưởng rất lớn
đến chất lượng đào tạo giáo viên mầm non. Chúng ta đang thực hiện đổi mới
giáo dục một cách toàn diện, trong đó có Giáo dục Mầm non; vì vậy, việc
nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên mầm non hiện nay là cấp thiết.
Trường Trung cấp sư phạm mầm non Thái Bình là cái nôi đào tạo giáo
viên mầm non cho tỉnh Thái Bình. Trong chương trình đào tạo giáo viên mầm
non của Bộ giáo dục và Đào tạo tại quyết định số 2278/GD- ĐT ngày
15/08/1994 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa có trương trình thực
hành, thực tập sư phạm. Đã nhiều năm nay, trường trung cấp sư phạm Mầm
non Thái Bình cũng như các trường sư phạm mầm non khác trong cả nước tự
soạn cho mình một chương trình thực hành, thực tập sư phạm để rèn nghề cho
học sinh. Tuy nhiên, công tác quản lý thực hành, thực tập sư phạm đối với học
sinh trường trung cấp sư phạm Mầm non tỉnh Thái Bình còn nhiều mặt bất
cập so với yêu cầu đổi mới ngành học mầm non. Vì vậy, trường cần có những
biện pháp đổi mới công tác quản lý thực hành, thực tập sư phạm để nâng cao


3
hiệu quả công tác này, đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục mầm non
trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Đặc biệt đối với giáo sinh Trung cấp sư phạm Mầm non, do thời lượng
của chương trình đào tạo trung cấp ngắn, hoạt động thực hành thực tế, thực
tập giúp giáo sinh được tiếp xúc trực tiếp với trẻ mầm non, chứng kiến mọi
hoạt động giáo dục của giáo viên mầm non trên lớp là minh hoạ sống động
nhất bổ trợ cho các bài học lý thuyết trên lớp; đồng thời giúp người học có cơ
hội rèn tay nghề, tự tin khi làm việc độc lập sau này.

Trong một số luận văn thạc sĩ đã bảo vệ như: "Biện pháp quản lý hoạt
động thực tập nghề của học sinh trung cấp chuyên nghiệp trường trung học
công nghệ chế tạo máy", Luận văn thạc sĩ - Quản lý giáo dục, Viện khoa học
giáo dục Việt Nam của tác giả Nguyễn Thị Hồng Nga (2009) [32]. Hay luận
văn thạc sĩ của tác giả Trần Thị Thêu với đề tài "Một số biện pháp quản lý
thực tập sư phạm của sinh viên chuyên ngành mầm non trường Cao đẳng sư
phạm Thái Bình"[23] ... đã đề cập đến nhiều nội dung và khía cạnh khác nhau
trong công tác tổ chức và quản lý thực tập sư phạm. Tuy nhiên, các công trình
nghiên cứu trên chủ yếu đề cập đến vai trò của thực tập sư phạm đối với sự
hình thành phẩm chất, năng lực sư phạm của sinh viên và một số biện pháp
quản lý thực tập sư phạm của sinh viên, nhưng chưa có đề tài nào đi sâu
nghiên cứu về biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm của học sinh
trường trung cấp Sư phạm Mầm non. Điều đó đã thúc đẩy tác giả nghiên cứu
đề tài: “Biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm của học sinh
trường trung cấp sư phạm mầm non tỉnh Thái Bình”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp quản lý thực tập sư phạm của trường Trung cấp sư
phạm mầm non tỉnh Thái Bình, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo
viên Mầm non.


4
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm
của học sinh trường trung cấp sư phạm Mầm non Thái Bình
3.2. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý đào tạo của trường trung cấp sư
phạm mầm non tỉnh Thái Bình.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động thực tập sư phạm của trường trung cấp Sư
phạm Mầm non Thái Bình còn nhiều bất cập so với yêu cầu thực tiễn. Nguyên

nhân của thực trạng này có thể do động cơ học tập, phương pháp học tập của
học sinh hoặc do hoạt động dạy… trong đó công tác quản lý hoạt động thực
tập của nhà quản lí chưa khoa học và kém hiệu quả. Cần đề ra các biện pháp
quản lý hoạt động thực tập sư phạm hợp lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo
của nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của hoạt động thực tập sư phạm của học sinh
trường TCSP Mầm non Thái Bình.
5.2. Khảo sát thực trạng hoạt động thực tập sư phạm của trường trung cấp Sư
phạm Mầm non tỉnh Thái Bình.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao kết quả hoạt động thực tập sư
phạm của học sinh trường trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình
6. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện hạn chế về mặt thời gian, không gian, luận văn chỉ tập trung
nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm của học sinh trường
trung cấp sư phạm Mầm non Thái Bình.
6.1. Về đối tượng khảo sát
Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trường Trung cấp Sư phạm
Mầm non Thái Bình


5
6.2. Về mặt nội dung
Luận văn tập trung làm rõ thực trạng quản lý hoạt động thực tập sư
phạm của học sinh trường Trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các vấn đề lý luận có liên
quan đến đề tài nghiên cứu như: Lý luận về quản lý, vấn đề giáo dục – Đào
tạo nói chung và đào tạo giáo viên mầm non nói riêng trong các văn kiện đại
hội Đảng các cấp, các văn bản pháp qui và về chiến lược phát triển giáo dục –

Đào tạo.
7.2 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm về biện pháp
quản lý thực tập sư phạm của trường TCSP mầm non Thái Bình, từ đó rút ra
những kinh nghiệm, đề xuất những biện pháp quản lý công tác thực tập sư
phạm cho học sinh.
7.3 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp thăm dò bằng phiếu: Sử dụng phiếu gồm các câu hỏi đóng
và các câu hỏi mở về công tác quản lý hoạt động thực tập sư phạm và công
tác quản lý thực tập sư phạm.
7.4 Phương pháp tọa đàm – trao đổi: Tọa đàm trao đổi với những người trực
tiếpchỉ đạo, hướng dẫn thực tập sư phạm cho học sinh hoặc những người có
liên quan để xin ý kiến về các vấn đề cụ thể có liên quan với đề tài mà phiếu
hỏi không đề cập hết.
7.5 Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia cấp chuyên
ngành, cán bộ quản lý các cấp và cán bộ chuyên môn cấp cơ sở.
7.6 Phương pháp thống kê toán học: Thống kê, phân tích và sử lý số liệu
toán học.


6
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung luận văn triển khai thành ba
chương chính:
Chương 1: Cơ sở lý luận về biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư
phạm của trường Trung cấp sư phạm mầm non
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động thực tập sư phạm của trường
Trung cấp sư phạm mầm non Thái Bình
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động thực tập sư phạm của trường
Trung cấp sư phạm mầm non Thái Bình
Kết luận và kiến nghị

Danh mục tài liệu tham khảo
Phụ lục


7

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA TRƯỜNG TRUNG CẤP
SƯ PHẠM MẦM NON
1.1 Một số khái niệm cơ bản và một số vấn đề có liên quan
1.1.1 Quản lý
1.1.1.1 Quan niệm về quản lý
Để tồn tại và phát triển, con người không thể hành động riêng lẻ mà cần
phối hợp những nỗ lực cá nhân hướng tới những mục tiêu chung. Quá trình
tạo ra của cải vật chất và tinh thần … ngày càng được thực hiện trên quy mô
lớn với tính chất và độ phức tạp ngày càng cao, càng đòi hỏi sự phân công,
chuyên môn hoá lao động đã xuất hiện một dạng lao động đặc biệt - lao động
quản lý. Hoạt động quản lý cần thiết với mọi lĩnh vực hoạt động trong xã hội,
trong mỗi quốc gia và trên toàn cầu.
Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (NXB Giáo dục, 1998) là:
Tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan.

F. W Taylor cho rằng:” Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác
làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất, rẻ
nhất”.Các nhà nghiên cứu từ các góc độ tiếp cận khác nhau đã đưa ra các khái
niệm khác nhau.
Theo tác giả Henry Fayol thì “Quản lý hành chính là dự đoán và lập kế
hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra” [199, tr.108]. [8]
Theo tác giả Trần Kiểm nêu khái niệm quản lý như sau: “Quản lý là

những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử
dụng, điều chỉnh, phối hợp các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và


8
ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt được mục đích
của tổ chức với hiệu quả cao nhất”[15,tr.15]. [14]
Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể lên khách
thể bằng việc vậndụng những tri thức, kỹ năng nhằm khai thác có hiệu quả
các tiềm năng và cơ hội của hệ thống tổ chức đạt được mục tiêu dự kiến.
Như vậy có thể xem quản lý là cách thức tổ chức để đạt mục đích quản
lý bằng chi phí thấp nhất trong khoảng thời gian ngắn nhất.
Với tính chất là lao động dạng đặc thù xã hội của con người, quản lý và
công tác quản lý là một vấn đề có tính lý luận và luôn gặp trong thực tiễn đời
sống của mọi lĩnh vực riêng biệt trong hoạt động xã hội. Quản lý là một khoa
học, là nghệ thuật mang đặc điểm tâm lý với tính nhạy cảm tế nhị có kỹ thuật
(lao động đặc thù: trí óc và tay chân kết hợp hỗ trợ của các phương tiện kỹ
thuật và công nghệ…), mà thực chất là quản lý “Một tiểu hệ thống xã hội”
nảy sinh từ chức năng của chính bản thân nó trong quá trình điều khiển mọi
quá trình xã hội khác: thông qua mối quan hệ hữu cơ tương tác, ảnh hưởng
qua lại lẫn nhau giữa chủ thể và khách thể quản lý, vận hành theo một hệ
thống để hướng đến đạt được mục tiêu nhất định của tổ chức xã hội. Đó chính
là công tác quản lý và tập hợp các tác động tương hỗ quản lý, làm xuất hiện
các mối quan hệ quản lý để điều khiển một hệ thống tổ chức chuyển động từ
trạng thái này sang trạng thái khác theo ý đồ của nhà quản lý.
1.1.1.2 Chức năng của quản lý
Chức năng quản lý chiếm giữ vị trí then chốt, nó gắn liền với nội dung
của hoạt động điều hành ở mọi cấp. Quản lý có chức năng cơ bản sau:
- Chức năng lập kế hoạch: Là chức năng căn bản trong quản lý. Lập kế
hoạch là việc lựa chọn một trong những phương án hành động tương lai cho

toàn bộ và cho từng bộ phận của mỗi hệ thống quản lý, nó bao gồm sự lựa
chọn mục tiêu, xác định phương thức để đạt được các mục tiêu.


9
- Chức năng tổ chức: Có tính quyết định, vì nếu không tổ chức được thì
sẽ không quản lý được. Tổ chức là quá trình sắp xếp, xếp đặt một cách khoa
học những yếu tố, những con người, những dạng hoạt động thành một hệ toàn
vẹn nhằm đảm bảo cho chúng tương tác với nhau một cách tối ưu.
- Chức năng lãnh đạo, chỉ đạo: Là huy động lực lượng để thực hiện kế
hoạch, là biến những mục tiêu trong dự kiến thành kết quả hiện thực. Phải
giám sát các hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ đúng tiến trình, đúng
kế hoạch. Khi cần thiết phải điều chỉnh, sửa đổi, uốn nắn nhưng không làm
thay đổi mục tiêu, hướng vận hành của hệ nhằm giứ vững mục tiêu chiến lược
đề ra.
- Chức năng kiểm tra, đánh giá: Trong công tác quản lý không thể thiếu
hoạt động kiểm tra, đánh giá. Nhiệm vụ của kiểm tra là nhằm đánh giá trạng
thái của hệ, xem mục tiêu dự kiến ban đầu của toàn bộ kế hoạch đã đạt được ở
mức độ nào. Kiểm tra nhằm kịp thời phát hiện những sai sót trong quá trình
hoạt động, tìm ra nguyên nhân thành công, thất bại giúp cho chủ thể quản lý
rút ra những bài học kinh nghiệm.
1.1.2 Quản lý giáo dục
Quản lý là một hiện tượng xã hội, nhà nước xã hội chủ nghĩa có trách
nhiệm quản lý về mọi hoạt động trong cuộc sống xã hội.
Quản lý giáo dục đối với nhà nước: Tập hợp những tác động hợp quy
luật được thể chế hóa bằng pháp luật của chủ thể quản lý đến tất cả các phân
hệ quản lý nhằm làm cho hệ thực hiện được mục tiêu giáo dục, mà kết quả
cuối cùng là chất lượng và hiệu quả của quá trình đào tạo tuổi trẻ.
Ở Việt nam theo tác giả Đặng Quốc Bảo thì: “ Quản lý giáo dục theo
nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành phối hợp của các lực lượng xã hội

nhằm thúc đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội” [5]


10
Theo F.G. Panatrin thì “Quản lý giáo dục là tác động một cách có hệ
thống, có kế hoạch, có ý thức và có mục đích của các chủ thể quản lý ở các
cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm mục đích đảm bảo sự
phát triển toàn diện, hài hoà ở thế hệ trẻ.”
Nguyễn Gia Quý khái quát “ Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức
của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động giáo dục tới
mục tiêu đã định, trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng những quy luật
khách quan của hệ thống giáo dục quốc dân”[36]
Như vậy, khái niệm quản lý và quản lý giáo dục là một thuật ngữ vừa có
nghĩa hẹp lẫn nghĩa rộng. Do đó, hiểu đúng nghĩa của các cụm từ này để vận
dụng có hiệu quả vào thực tiễn công tác quản lý giáo dục ở trường học nói
chung và đại học nói riêng là vấn đề khá nan giải. Cho nên, đòi hỏi nhà quản
lý giáo dục ở tất cả các cấp, bậc học phải nghiên cứu và hiểu thấu đáo, mang
tính khoa học, có chiều sâu để ứng dụng phù hợp một cách tương thích, hài
hoà với trách nhiệm quản lý đương nhiệm ở từng trường hợp cụ thể.
1.1.3 Quản lý nhà trường
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì ‘‘Quản lý nhà trường là tập hợp
những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và
cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do Nhà nước đầu tư, lực lượng
xã hội đóng góp và lao động xây dựng vốn tự có. Hướng vào việc đẩy mạnh
mọi hoạt động của nhà trường, mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ
thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo đưa nhà trường tiến lên
trạng thái mới.” [24] .
Tác giả Phạm Minh Hạc cho rằng: “Quản lý nhà trường là thực hiện
đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình đưa nhà
trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục

tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [12] .


11
Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những
quy luật chung của quản lý, đồng thời cũng có những nét đặc thù riêng. Quản
lý nhà trường khác với các loại quản lý xã hội được quy định bởi bản chất
hoạt động sư phạm của người giáo viên, bản chất của quá trình dạy học, giáo
dục trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là đối tượng quản lý vừa là
chủ thể hoạt động của bản thân mình. Sản phẩm tạo ra của nhà trường là nhân
cách của người học được hình thành trong quá trình học tập, tu dưỡng và rèn
luyện theo yêu cầu của xã hội và được xã hội thừa nhận.
Từ các định nghĩa trên, ta có thể hiểu: Quản lý, lãnh đạo nhà trường là
quản lý, lãnh đạo hoạt động của giáo viên, cán bộ, nhân viên và học sinh
trong trường nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Nhà trường là đơn vị cơ sở trực tiếp giáo dục – đào tạo, hoạt động của
nhà trường rất đa dạng, phong phú và phức tạp, nên việc quản lý, lãnh đạo
chặt chẽ, khoa học sẽ bảo đảm sự đoàn kết, sẽ thống nhất được mọi lực lượng
trong và ngoài nhà trường, tạo nên sức mạnh đồng bộ nhằm thực hiện có chất
lượng và hiệu quả mục đích giáo dục.
Công tác quản lý nhà trường phải nhằm quản lý toàn diện tất cả mọi hoạt
động mới có thể giáo dục, hoàn thiện và phát triển nhân cách của trẻ một cách
hợp lí, hợp quy luật, khoa học và hiệu quả. Hiệu quả giáo dục trong nhà
trường phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của nhà trường kể cả các lực lượng hỗ
trợ, các đoàn thể, tổ chức trong và ngoài nhà trường. Muốn có hiệu quả trong
công tác quản lý, người quản lý phải xem xét đến những điều kiện đặc thù của
nhà trường, phải chú trọng đến việc cải tiến công tác quản lý giáo dục.
1.1.4 Quản lý hoạt động thực tập
a.Thực tập : Thực tập là giai đoạn học tập, nghiên cứu qua thực tế, được
yêu cầu đối với học viên theo học một số nghề (thực tập luật sư, thực tập sư

12
phạm), cũng là giai đoạn mà một người phải tạm thời đến làm việc tại doanh
nghiệp để hoàn tất chương trình đào tạo.
Theo từ điển tiếng Việt, "Thực tập là việc tập làm trong thực tế để áp
dụng và củng cố lý thuyết, trau dồi thêm về nghiệp vụ chuyên môn" [33].
Theo định nghĩa của Đại tự điển tiếng Việt (Nguyễn Như Ý chủ biên):
Thực tập là tập làm trong thực tế để áp dụng, nâng cao nghiệp vụ chuyên
môn: sinh viên đi thực tập ở nhà máy, sau đợt thực tập phải nộp tổng kết, báo
cáo cho nhà trường.
b. Thực tập sư phạm là hoạt động vận dụng những tri thức khoa học về
chuyên môn nghiệp vụ của sinh viên vào việc tập luyện giảng dạy và giáo dục
học sinh nhằm hình thành năng lực sư phạm của người giáo viên trong tương
lai. Trong quá trình thực tập, sinh viên được tập làm một cách trọn vẹn các
nhiệm vụ của một giáo viên.
c. Thực tập sư phạm của học sinh chuyên ngành mầm non là hoạt
động vận dụng những tri thức khoa học về chuyên môn nghiệp vụ đã được
lĩnh hội qua các bài giảng lý thuyết ở trường sư phạm vào việc tập luyện
chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non nhằm hình thành năng lực sư phạm và
những phẩm chất cần thiết của người giáo viên mầm non trong tương lai có
đủ khả năng chăm sóc - giáo dục trẻ từ 3 tháng - 72 tháng tuổi .
Hoạt động thực tập nói chung từ lâu đã được thực hiện ở các trường đại học,
cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp. Đặc biệt, đối với nghành Sư phạm nói
riêng, vấn đề thực tập không phải là một vấn đề hoàn toàn mới lạ. Xuất phát từ
yêu cầu rèn luyện nâng cao tay nghề cho học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tiếp
xúc với môi trường thực tế, trên cơ sở vận dụng những kiến thức đã học, vấn đề
này đã được nhiều nhà khoa học, giáo dục quan tâm nghiên cứu.

13
1.1.5 Nội dung quản lý hoạt động thực tập sư phạm
Quản lý hoạt động thực tập là quá trình vận dụng các chức năng quản lý
(lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra) một cách sáng tạo để tổ chức, điều
hành toàn bộ các hoạt động có liên quan đến việc thực tập. Cụ thể là:
- Xây dựng kế hoạch thực tập với nội dung thực tập rõ ràng.
- Tổ chức thực hiện hoạt động thực tập với sự phân công phân nhiệm cho
từng nội dung công việc đến từng người, từng bộ phận có liên quan.
- Kiểm tra thực tập theo những quy định và thời điểm nhất định.
- Đánh giá hoạt động thực tập.
Quản lý hoạt động thực tập cũng bao hàm ý nghĩa tìm những giải pháp
tốt nhất để thực hiện một cách có hiệu quả nội dung thực tập trên cơ sở đảm
bảo những điều kiện thuận lợi giúp sinh viên có thể thực tập tốt và tích lũy
thêm được kiến thức, kinh nghiệm cho bản thân. Từ đó, kiến thức đã học
được củng cố và nâng cao để sinh viên có thể vững vàng hơn về các kỹ năng
cũng như có những nhận thức đúng đắn hơn về nghề nghiệp.
Mục đích cuối cùng của quản lý thực tập là thực hiện được mục tiêu của
kỳ thực tập bằng những biện pháp tốt nhất, khả thi nhất. Quản lý tốt việc thực
tập cũng chính là thông qua các biện pháp mà nâng cao hiệu quả thực tập cho
học sinh, làm cho thực tập trở thành một thời gian bổ ích đối với học sinh.
1.1.6 Biện pháp quản lý thực tập sư phạm
Biện pháp quản lý thực tập sư phạm: Là nội dung, cách thức, cách giải
quyết một số vấn đề cụ thể nào đó của chủ thể quản lý về tổ chức quản lý thực
tập sư phạm, mà chủ thể quản lý chịu trách nhiệm tổ chức chỉ đạo thực hiện.
* Quán triệt mục tiêu, nội dung thực tập
Mục tiêu thực tập là những chỉ tiêu tay nghề mà học sinh phải đạt được
sau hoạt động thực tập. Tùy theo từng đối tượng đào tạo, trình độ đào tạo mà
có các mục tiêu khác nhau.

14
Nội dung thực tập: Trên cơ sở chương trình giáo dục kết hợp thực tế tại
cơ sở thực tập thì hoàn thành nội dung thực tập, được chi tiết hóa bằng các chỉ
tiêu tay nghề.
1.2 Công tác thực tập sư phạm của trường Trung cấp sư phạm mầm non
1.2.1 Hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm
Trong thực tế người giáo viên, ngoài hiểu biết sâu rộng chuyên môn của
mình, phải có kỹ năng, kỹ xảo nghề để làm tốt công việc giảng dạy giáo dục
học sinh. Đối với sinh viên chuyên ngành mầm non cần phải biết vận dụng
những kiến thức tâm lý học, giáo dục học và phương pháp giảng dạy các môn
học để tổ chức các hoạt động giáo dụctrẻ mầm non. Vì vậy, rèn luyện nghiệp
vụ sư phạm cho sinh viên chuyên ngành mầm non là rất cần thiết.
Bất cứ quá trình hình thành kỹ năng nghề nghiệp nào cũng được chia làm
hai giai đoạn: Giai đoạn ở trường dạy nghề và giai đoạn trực tiếp hoạt động
trong thực tế sau khi ra trường. Sự hình thành kỹ năng sư phạm cũng vậy, ở
giai đoạn đầu, trường sư phạm cung cấp cho học sinh những tri thức kỹ năng,
kỹ xảo về nghề. Giai đoạn 2 là quá trình hoạt động thực tiễn của người học
sinh khi ra trường để củng cố những kỹ năng, kỹ xảo đã hình thành phát triển
và hoàn thiện chúng.
Những năm học ở trường Trung cấp sư phạm mầm non là cơ sở quan
trọng để học sinh rèn luyện tay nghề của mình. Song sự hoàn thiện tay nghề
bao giờ cũng gắn liền với hoạt động thực tiễn của con người. Kỹ năng sư
phạm của học sinh được phát triển và hoàn thiện trong giảng dạy, giáo dục sau
này của họ. Do vậy rèn luyện kỹ năng sư phạm cho học sinh sư phạm mầm
non là vô cùng quan trọng và phải được tổ chức một cách hợp lý với nhiều
hình thức khác nhau.
Hình thức đầu tiên là thông qua việc giảng dạy và học tập các bộ môn
văn hóa, các môn học nghiệp vụ, qua các giờ thực hành.

15
+ Các môn văn hóa cung cấp cho học sinh hiểu biết về tự nhiên, xã hội,
con người. giúp học sinh nắm vững tri thức chuyên môn.
+ Các môn nghiệp vụ có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc chuẩn bị
tay nghề cho người giáo viên mầm non tương lai. Các bộ môn này cung cấp
cho học sinh những tri thức nghiệp vụ cơ bản, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cần
thiết để họ có thể giảng dạy và tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ
sau này.
Hình thức thứ 2 là thông qua hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm,
trường sư phạm không đơn thuần là trường dạy văn hóa chuyên môn mà còn
là trường dạy nghề. Vì vậy trong quá trình học tập người học sinh cần được
trang bị hệ thống tri thức về nghề. Phải được rèn luyện các kỹ năng sư phạm
cần thiết.Quá trình học tập và rèn luyện ở trường sư phạm cần phải được diễn
ra như một quá trình đào tạo tay nghề cho người thầy giáo để hình thành hoàn
thiện và phát triển xu hướng nghề, phẩm chất năng lực nghề và khả năng thích
ứng với nghề. Vì vậy việc rèn luyện tay nghề cho học sinh ngay từ vào trường
sư phạm cần phải được tiến hành mọi khâu đào tạo từ việc cung cấp tri thức lý
luận đến tổ chức thực hành để vận dụng lý thuyết vào thực tế.
Việc thực hành rèn luyện tay nghề cho học sinh hết sức đa dạng theo
từng chuyên nghành khác nhau song nhìn chung cần đảm bảo những yêu
cầu sau:
+ Cần nhận thức sâu sắc mục đích yêu cầu của hoạt động thực hành.
+ Thực hành trên cơ sở nắm vững lý thuyết qua các hình thức khác nhau
vào những hoàn cảnh khác nhau.
+ Tiến hành hoạt động thực hành một cách kiên trì, tỷ mỉ và có hiệu quả.
Ở trường Trung cấp sư phạm mầm non có thể tổ chức cho học sinh thực
hành rèn luyện nghiệp vụ dưới nhiều hình thức khác nhau như làm các bài
tập thực hành, làm đồ dùng dạy học, tập soạn giáo án và tập dạy để vận dụng

16
lý thuyết và phương pháp giảng dạy vào thực tế, hình thức này được tiến hành
thường xuyên vào năm thứ nhất.
Thực hành thường xuyên có nhiệm vụ giúp học sinh làm quen với
trường, nhóm, lớp mầm non, với trẻ, với các công việc chăm sóc giáo dục trẻ
và giảng dạy các bộ môn một cách riêng lẻ.
1.2.2 Vai trò cuả thực tập sư phạm trong việc đào tạo giáo viên mầm non
Thực tập sư phạm là quá trình giáo dục - đào tạo ngoài lớp học, ngoài
nhà trường sư phạm được tiến hành theo các nội dung quy định bắt buộc trong
chương trình do Bộ Giáo dục - Đào tạo ban hành và do ngành nghề quy định.
Do vậy, quản lý thực tập sư phạm với sự tham gia phối hợp giữa trường Trung
cấp sư phạm và trường mầm non là rất quan trọng trong việc nâng cao chất
lượng và hiệu quả thực tập sư phạm.
- Đối với học sinh
Thực tập sư phạm là hình thức đào tạo người giáo viên mầm non trong
tương lai, nó có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của người
giáo viên mầm non. Phẩm chất nghề nghiệp của học sinh sư phạm mầm non
sẽ được hình thành tích cực và mạnh mẽ trong khi họ tiến hành hoạt động
thực tập nghề ở trường mầm non. Đây là nội dung nằm trong chương trình
đào tạo giáo viên mầm non có trình độ TCSP, khi thực hiện TTSP tốt sẽ có
nhiều tác dụng đối với mỗi học sinh.
Nhà trường trang bị cho học sinh những kiến thức cần thiết, chuẩn bị chu
đáo về tư tưởng và các hệ điều kiện trước khi cho học sinh đi thực tập.
Thực tập sư phạm còn giúp học sinh học thêm được nhiều điều trong
cuộc sống và nhất là tiếp thu các kinh nghiệm nghề nghiệp của những đồng
nghiệp đi trước là dịp để kiểm chứng những điều đã đã được học tập ở trường,
tự thử thách mình trước cuộc sống, là cơ hội để tìm tòi, phát hiện, khảo
nghiệm những tri thức nghề nghiệp rèn luyện nhân cách của người giáo viên
mầm non.

17
- Đối với trường sư phạm và trường mầm non
Thực tập sư phạm là dịp tốt để giúp trường sư phạm kiểm tra trình độ
nghề nghiệp của những giáo viên tương lai, đánh giá chất lượng đào tạo của
mình để có sự cải tiến, điều chỉnh nội dung, phương pháp và kế hoạch đào tạo
cho phù hợp.
Hướng dẫn thực tập sư phạm cho học sinh, giáo viên mầm non có điều
kiện trao đổi, học hỏi về chuyên môn nghiệp vụ, đồng thời trao đổi được
nhiều kinh nghiệm thực tế cho các đoàn thực tập.
Đợt thực tập sư phạm giúp cho việc xác định các kỹ năng cơ bản, kỹ
năng hỗ trợ mà người học sinh cần có trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ để
trường sư phạm vách ra các chuẩn đánh giá được chính xác. Đây là cơ sở
quan trọng để ban chỉ đạo thực tập sư phạm, các giáo viên hướng dẫn thực tập
kiểm tra, đánh giá đúng trình độ của học sinh thực tập.
Khi tham gia công tác quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn thực tập sư phạm cho
học sinh, giáo viên sư phạm mầm non có điều kiện trao đổi, học hỏi về
chuyên môn nghiệp vụ, đồng thời trao đổi được nhiều kinh nghiệm thực tế
cho các đoàn thực tập. Bên cạnh đó, khi chỉ đạo hướng dẫn thực tập, trường
mầm non cũng kiểm nghiệm lại các mặt công tác của mình và đóng góp nhiều
ý kiến cho trường sư phạm về công tác đào tạo giáo viên.
1.2.3. Mục tiêu và nội dung của hoạt động thực tập sư phạm
1.2.3.1 Mục tiêu của hoạt động thực tập sư phạm
Hoạt động thực tập sư phạm nhằm tạo điều kiện cho học sinh vận dụng
các kiến thức đã học vào thực tế, hình thành hệ thống các kỹ năng nghề
nghiệp, phẩm chất nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu công tác sau này.
Có 3 loại mục tiêu hay còn gọi là 3 cấp mục tiêu:
- Mục tiêu nhà trường: Do nhà trường (hội đồng giáo dục- khoa học nhà
trường vạch ra) nhằm xác định diện đào tạo

18
- Mục tiêu bộ môn: Do tập thể giáo viên mỗi bộ môn xây dựng, căn cứ
vào mục tiêu của trường. Mục tiêu nhằm xác định những năng lực mà học
sinh phải đạt được để hoàn thành những hoạt động nghề nghiệp thuộc lĩnh
vực nghiệp vụ sư phạm của mình.
- Mục tiêu chuyên biệt: Là mục tiêu cụ thể của từng bài giảng thực tập
do chính các giáo viên sư phạm xác định, dựa vào mục tiêu giáo dục của bộ
môn, mô tả những năng lực mà học sinh phải đạt trong ba lĩnh vực nhận
thức, kỹ năng, thái độ đối với những tiêu chuẩn hoàn thành nhất định của
từng bài giảng để có thể thực hiện được nhiệm vụ nghề nghiệp của người
giáo viên tương lai.
Các mục tiêu đó được cụ thể hóa thành các mục đích yêu cầu sau:
- Về nhận thức:
+ Giúp học sinh nhận thức được thực tập tốt nghiệp là khâu quan trọng
của quá trình đào tạo, giáo viên mầm non nhằm rèn luyện tay nghề một cách
toàn diện, hệ thống. Từ đó giúp học sinh củng cố khắc sâu lý thuyết đã học ở
trường sư phạm.
+ Hiểu vị trí, chức năng, nhiệm vụ của ngành học mầm non, của giáo
viên mầm non trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
+ Hiểu được tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, phong trào giáo dục nói
chung và bậc học mầm non nói riêng ở địa phương nơi thực tập.
- Về tư tưởng đạo đức tác phong – tinh thần, thái độ:
+ Có ý thức tổ chức kỷ luật, tự giác thực hiện nghiêm túc các nội quy,
quy chế , nhiệm vụ của đợt thực tập.
+ Giáo dục cho học sinh lòng yêu nghề mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm
đối với nhiệm vụ được giao.
+ Giáo đức tính kiên trì, thái độ ân cần, chu đáo, công bằng với trẻ, tôn
trọng trẻ; rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, khoa học của cô giáo mầm non.