Giáo án Ngữ văn 10 tuần 23 bài: Luyện tập Phương pháp thuyết minh

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
I. Kiến thức: Giúp HS nắm được những kiến thức cơ bản về một số phương
pháp thuyết minh thường gặp.
II. Kỹ năng: Bước đầu vận dụng những kiến thức đã học để viết được những
văn bản thuyết minh có sức thuyết phục.
III. Thái độ: Thấy được việc nắm vững phương pháp thuyết minh là cần thiết.
B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: Nêu vấn đề - thuyết giảng
C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ:
* Giáo viên: SGK, SGV
* Học sinh: SGK, soạn bài
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
I. Ổn định lớp:
II. Kiểm tra bài cũ:
III. Nội dung bài mới:
1. Đặt vấn đề: Làm bất cứ việc gì cũng cần phải có phương pháp mới có thể
làm tốt được. việc viết bài văn thuyết minh cũng như vậy.
2. Triển khai bài học:

Hoạt động thầy trò

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm I. Tầm quan trọng của phương pháp


hiểu tầm quan trọng của phương thuyết minh:
pháp thuyết minh.

- Phương pháp thuyết minh là một hệ thống

Theo em phương pháp thuyết minh cách thức mà người thuyết minh sử dụng
là gì?

dùng để giới thiệu về sự vật, hiện tượng.

Vai trò của phương pháp thuyết - Phương pháp thuyết minh giúp người
minh đối với người thuyết minh?

thuyết minh giới thiệu sự vật được rõ ràng,
chính xác, khoa học và hấp dẫn.

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS ôn tập II. Một số phương pháp thuyết minh:
một số phương pháp thuyết minh 1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã
đã học.

học:

VD: Huế là một trung tâm văn hoá a. Phương pháp định nghĩa:
lớn của cả nước.

Cấu trúc A là B
B chỉ rõ đặc điểm bản chất của A

Hỏi: Em hãy lấy ví dụ về phương b. Liệt kê, phân tích, phân loại:
pháp thuyết minh liệt kê, phân tích,
- Giống: Đều chỉ ra các bộ phận của sự vật
phân loại?
hiện tượng.

- Khác:
+ Liệt kê: chỉ ra các bộ phận nhưng không
trình bày về các bộ phận đó.
VD: Cơ thể con người bao gồm: mắt, mũi,
miệng
+ Phân tích: Chỉ ra các bộ phận rồi trình bày
về các bộ phận đó.
VD: cơ thể con người gồm nhiều bộ phận


với chức năng khác nhau: mắt để nhìn và
biểu lộ tình cảm, mũi để thở và cảm nhận
hương vị.
+ Phân loại: Chỉ ra các bộ phận, nhóm
chúng thành nhóm cùng loại rồi trình bày.
VD: Quảng trị có nhiều cảnh thơ mộng.
Em hãy cho biết những đoạn văn sông và núi hữu tình. Đồng bằng và biển
trong SGK được thuyết minh theo bao la. Di tích lịch sử, trường học từ lâu đời.
phương pháp nào?

2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm thay mặt:
hiểu thêm một số phương pháp
a. Thuyết minh bằng chú thích:
thuyết minh.
A là B: B không nói rõ đặc điểm bản chất
của A.
Hỏi: Vì sao câu "Basô là bút danh"
không phải là thuyết minh bằng

định nghĩa?
Hỏi: So với thuyết minh bằng định
nghĩa, thuyết miinh bằng chú thích
có những ưu điểm và hạn chế nào?

- là bút danh không nêu được đặc điểm bản
chất của Basô.
- Phương pháp chú thích mềm dẻo, dễ sử
dụng nhưng độ chính xác không bằng
phương pháp định nghĩa.
b. Thuyết minh bằng giảng giải nguyên
nhân kết quả:
- Đoạn văn (SGK) viết để nói về lai lịch của

Hỏi: Đoạn văn được viết để nói về bút danh Basô.
điều gì?
- Các ý của đoạn có mối quan hệ nhân quả
Hỏi: các ý của đoạn văn có quan hệ với nhau nhân: Basô say mê cây chuối.
nhân quả với nhau không?

Quả: Basô lấy bút danh là Basô (cây chuối)


III. Yêu cầu đối với việc vận dụng
Hỏi: Người làm văn căn cứ vào đâu phương pháp thuyết minh:
để quyết định lựa chọn phương - Người làm văn bản phải căn cứ vào mục
pháp thuyết minh.

đích thuyết minh để lựa chọn phương pháp
thuyết minh.

- Phương pháp thuyết minh còn được vận
dụng để tạo sự hấp dẫn cho bài thuyết minh.

IV. Củng cố:
- Những phương pháp thuyết minh thường gặp là định nghĩa, chú tích, phân
tích, phân loại, giảng giải nguyên nhân kết quả.
- Việc lựa chọn phương pháp thuyết minh cần làm nổi bật bản chất và đặc
trưng của sự vật, hiện tượng.
V. Dặn dò:
- Các em về nhà làm những bài tập SGK.
- Soạn bài "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên"