Giáo án Ngữ văn 10 tuần 13: Tóm tắt văn bản tự sự

Giáo án Ngữ văn 10
TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ

I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức: Giúp học sinh:- Giúp hs: Nắm được mục đích; yêu cầu và
cách thức tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính.

- Tóm tắt

được những văn bản tự sự đơn giản, có độ dài vừa phải (truyện ngắn) dựa theo
nhân vật chính.
2. Kĩ năng: - Giúp các em biết cách ghi nhớ tác phẩm mà các em yêu thích.
3. Thái độ:- Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, đất nước, tình cảm gắn bó với
cuộc sống của người dân.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS.
1. GV: SGK + SGV + TLTK + GA.
2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK.
3. Phương pháp: ợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi trong SGK.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
Hoạt động 1(5 phút)
1. Kiểm tra bài cũ:
* Câu hỏi: Đọc thuộc bài thơ Cảnh ngày hè? Nêu vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn
Trãi qua hai câu cuối?
* Đáp án:
* Tên HS trả lời:
2. Dạy bài mới:


Giáo án Ngữ văn 10
* Giới thiệu bài mới: (1). THCS, các em đã rèn luyện kĩ năng tóm tắt văn bản
tự sự theo cốt truyện. Ngày hôm nay chúng ta sẽ rèn luyện kĩ năng tóm tắt văn bản

tự sự theo nhân vật.
Tóm tắt văn bản tự sự là một hoạt động (thao tác) có tính phổ cập cao trong
đời sống hàng ngày của con người. Trong nhà trường THCS, các em đã được rèn
luyện việc tóm tắt văn bản tự sự theo cốt truyện. ở lớp 10, bài học hôm nay, chúng
ta sẽ tìm hiểu và rèn kĩ năng tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính.

HĐ CỦA GV
Hoạt

động

phỳt)

HĐ CỦA HS

2(5

I. Tóm tắt văn bản tự sự:

Gv ụn lại

cỏc kiến thức về
túm tắt văn bản tự
sự ở lớp 8 cho hs
qua cỏc cõu hỏi:
- Túm tắt văn bản tự
sự là gỡ?

1. Khái niệm:
HS đọc và trả lời

cầu túm tắt văn bản
tự sự?

Sgk.

Là dựng lời văn của mỡnh để
trỡnh bày một cỏch ngắn gọn
nội dung chớnh (sự việc tiờu
biểu và nhõn vật quan trọng)
của văn bản đú.

HS đọc và trả lời
- Mục đớch và yờu

NỘI DUNG GHI BẢNG

- Mục đớch: ghi lại nội dung

2. Mục đích và yêu cầu
tóm tắt văn bản tự sự:

chớnh để sử dụng hoặc thụng - Mục đích: ghi lại nội
dung chính để sử dụng
bỏo cho người khỏc biết.
- Yờu cầu: phản ỏnh trung
thành nội dung văn bản được

hoặc thông báo cho người
khác biết.

Giáo án Ngữ văn 10
túm tắt.

- Yêu cầu: phản ánh trung

HS đọc và trả lời

thành nội dung văn bản

- Đọc kĩ văn bản hiểu đỳng

được tóm tắt.

chủ đề văn bản.
- Để túm tắt văn bản
tự sự cần phải làm - Xỏc định nội dung chớnh cần 3. Cách tóm tắt văn bản
tự sự:
những việc gỡ?
túm tắt.
- Sắp xếp cỏc nội dung theo

- Đọc kĩ văn bản hiểu

một trật tự hợp lớ viết thành đúng chủ đề văn bản.
- Vậy túm tắt văn
bản tự sự núi chung
dựa vào yếu tố nào?

văn bản túm tắt bằng lời văn
của mỡnh, cú thể trớch dẫn
nguyờn văn một vài từ ngữ,
cõu văn trong văn bản gốc.
 Dựa trờn cốt truyện để túm
tắt văn bản tự sự núi chung.

- Xác định nội dung chính
cần tóm tắt.
- Sắp xếp các nội dung
theo một trật tự hợp lí
viết thành văn bản tóm tắt

HS đọc và trả lời

bằng lời văn của mình,

Là hỡnh tượng con người (loài  Dựa trên cốt truyện để
vật, cõy cỏ,... được nhõn cỏch tóm tắt văn bản tự sự nói
Hoạt

động

phỳt)
phần I- sgk.

3(23 húa) được miờu tả trong văn chung.

Hs đọc bản văn học, thường cú tờn
tuổi, lai lịch, ngoại hỡnh, hành

- Nhõn vật văn học động, lời núi, suy nghĩ, tỡnh
cảm,... cú quan hệ với những
là gỡ?


Giáo án Ngữ văn 10
nhõn vật khỏc và thường bộc lộ II. Mục đích, yêu cầu
qua diễn biến của cốt truyện.

tóm tắt văn bản tự sự
dựa

HS đọc và trả lời
Là nhõn vật giữ vai trũ then
chốt của cõu chuyện, giữ vị trớ

theo

nhân

vật

chính:
1. Nhân vật văn học:
Là hình tượng con

trung tõm trong việc thể hiện người (loài vật, cây cỏ,...
đề tài, chủ đề và tư tưởng tỏc được nhân cách hóa)
- Thế nào là nhõn phẩm.

được miêu tả trong văn

vật chớnh?

bản văn học, thường có
tên tuổi, lai lịch, ngoại
HS đọc và trả lời

hình, hành động, lời nói,

- Mục đớch:

suy nghĩ, tình cảm,... có

+ Nắm vững tớnh cỏch và số quan hệ với những nhân
vật khác và thường bộc lộ
phận nhõn vật chớnh.
- Mục đớch, yờu + Gúp phần đi sõu tỡm hiểu và
cầu túm tắt văn bản đỏnh giỏ tỏc phẩm.

qua diễn biến của cốt
truyện.

tự sự dựa theo nhõn - Yờu cầu:
vật chớnh?
2. Nhân vật chính:
+ Đỏp ứng đầy đủ yờu cầu
Là nhân vật giữ vai trò
chung của một văn bản.

+ Trung thành với văn bản gốc.

then chốt của câu chuyện,
giữ vị trí trung tâm trong

+ Nờu được đặc điểm và những việc thể hiện đề tài, chủ
sự việc xảy ra với nhõn vật đề và tư tưởng tác phẩm.
chớnh.


Giáo án Ngữ văn 10

HS đọc và trả lời
- Cỏc nhõn vật chớnh của 3. Mục đích, yêu cầu tóm
truyện: An Dương Vương, Mị tắt văn bản tự sự dựa
Chõu và Trọng Thủy.

theo nhân vật chính:
- Mục đích:

- Xỏc định cỏc nhõn
vật

chớnh

HS đọc và trả lời

của - Nhõn vật An Dương Vương:

+ Nắm vững tính cách và

số phận nhân vật chính.

truyện An Dương + Là vua nước Âu Lạc, họ + Góp phần đi sâu tìm
hiểu và đánh giá tác
Vương và Mị Chõu- Thục, tờn Phỏn.
Trọng Thủy?

+ Cỏc hành động, lời núi, việc
làm chớnh:

phẩm.
- Yêu cầu:

Quỏ trỡnh xõy thành khú + Đáp ứng đầy đủ yêu
cầu chung của một văn
tắt truyện dựa theo khăn được Rựa Vàng giỳp.
bản.
nhõn vật An Dương
Được Rựa Vàng cho vuốt làm
Vương?
+ Trung thành với văn
lẫy nỏ thần chiến thắng Triệu
bản gốc.
Đà.
+ Lai lịch nhõn vật? Nhận lời cầu hoà, cầu hụn của + Nêu được đặc điểm và
(họ tờn, cương vị?) Triệu Đà gả con gỏi là Mị những sự việc xảy ra với
nhân vật chính.
Chõu cho con trai Triệu Đà là
- Tỡm hiểu và túm

+ Cỏc hành động, Trọng Thủy và cho Trọng Thủy
III. Cách tóm tắt văn
lời núi, việc làm được ở rể.
trong mối quan hệ

Trọng Thủy trỏo nỏ thần bản tự sự dựa theo nhân


Giáo án Ngữ văn 10
với những nhõn vật Triệu Đà xõm lược lần 2 An vật chính:
chớnh và diễn biến Dương Vương thất bại, đem 1. Tóm tắt truyện An
cốt truyện?
con gỏi chạy trốn.
Dương Vương và Mị
Rựa Vàng thức tỉnh An Châu- Trọng Thủy theo
Dương Vương chộm con gỏi nhân vật chính:
rồi theo Rựa Vàng xuống biển.

- Các nhân vật chính của

HS đọc và trả lời

truyện:

- Văn bản túm tắt: An Dương
Vương là vua nước Âu Lạc, họ

Vương,

An

Mị

Dương
Châu

và

Trọng Thủy.

Thục tờn Phỏn, xõy thành ở đất
Việt Thường nhưng lạ thay cứ - Nhân vật An Dương
đắp đến đõu lại lở đến đú. Vua Vương:
bốn lập đàn, trai giới, cầu đảo
bỏch thần. Được sự mỏch bảo
của cụ già và sự giỳp đỡ của
Rựa Vàng, vua xõy thành xong
Yờu cầu 1-2 hs trong nửa thỏng. Khi từ biệt,
trỡnh bày văn bản Rựa Vàng cũn cho vua chiếc
túm tắt của mỡnh.

+ Là vua nước Âu Lạc,
họ Thục, tên Phán.
+ Các hành động, lời nói,
việc làm chính:
Quá trình xây thành khó

vuốt làm lẫy nỏ giữ nước. Nhờ khăn được Rùa Vàng
cú nỏ thần, vua đó đỏnh bại giúp.
cuộc xõm lược lần thứ nhất của

Được Rùa Vàng cho vuốt

Triệu Đà. Triệu Đà thua, liền làm lẫy nỏ thần chiến
bày mưu sõu kế hiểm cầu hũa
thắng Triệu Đà.
và cầu hụn cho con trai Trọng
Nhận lời cầu hoà, cầu
Thủy lấy Mị Chõu. Trọng Thủy
hôn của Triệu Đà gả con
đỏnh trỏo lẫy thần, Triệu Đà lại


Giáo án Ngữ văn 10
cất quõn sang xõm lược Âu gái là Mị Châu cho con
Lạc. Mất nỏ thần, An Dương trai Triệu Đà là Trọng
Vương thua trận, bốn cựng con Thủy và cho Trọng Thủy
gỏi lờn ngựa chạy trốn về phớa được ở rể.
biển. Nhà vua cầu cứu Rựa

Trọng Thủy tráo nỏ

Vàng và được thần cho biết: “ thần Triệu đà xâm lược
Kẻ nào ngồi sau ngựa chớnh là
lần 2 An Dương Vương
giặc đú!”. Hiểu rừ nguồn cơ,
thất bại, đem con gái chạy
vua rỳt gươm chộm Mị Chõu,
trốn.
sau đú cầm sừng tờ bảy tấc
Rùa Vàng thức tỉnh An

theo thần Rựa đi xuống biển.
Dương Vương chém con
HS đọc và trả lời
gái rồi theo Rùa Vàng
- Đọc kĩ văn bản, xỏc định xuống biển.
nhõn vật chớnh.
- Chọn cỏc sự việc cơ bản xảy
ra với nhõn vật chớnh và diễn
biến của cỏc sự việc đú.
- Túm tắt cỏc hành động, lời
núi, tõm trạng của nhõn vật
chớnh theo diễn biến của cỏc
sự việc đú bằng lời văn của
mỡnh (kết hợp với việc dẫn
nguyờn văn từ ngữ, cõu văn - Văn bản tóm tắt:
trong văn bản gốc)
- Qua việc túm tắt


Giáo án Ngữ văn 10
văn bản truyện An HS đọc và trả lời
Dương Vương và -VB (2) tóm tắt phần 1 của cốt
Mị Chõu- Trọng truyện (từ lúc Trương Sinh
Thủy qua nhõn vật đánh giặc trở về, hiểu lầm, nghi
chớnh An Dương oan cho vợ, đến khi nghe lời
Vương, em hóy cho đứa con mới hiểu rõ sai lầm
biết muốn túm tắt của mình).
văn bản tự sự dựa
theo

nhõn

vật

chớnh, ta phải thực

-Mục đích tóm tắt: VB (1)- làm
rõ cốt truyện.
VB (2)- ghi

hiện những việc làm

chép tài liệu để minh hoạ cho ý

cụ thể nào?

kiến.
Hoạt

động

4(10

phỳt)

- Cách tóm tắt:VB (1)- dựa
theo nhân vật chính và diễn
biến của sự việcđầy đủ.

Hs đọc yêu cầu,

VB (2)- dựa

thảo luận làm các
bài tập trong sgk.

theo diễn biến sự việc lựa
chọn một số chi tiết, sự việc
tiêu biểu để phục vụ minh họa
ý kiến.


Giáo án Ngữ văn 10

2. Cách tóm tắt văn bản
tự sự theo nhân vật
chính:
- Đọc kĩ văn bản, xác
định nhân vật chính.
- Chọn các sự việc cơ bản
xảy ra với nhân vật chính
và diễn biến của các sự
việc đó.
- Tóm tắt các hành động,
lời nói, tâm trạng của
nhân vật chính.

III. Luyện tập:
1. Bài 1:

Giáo án Ngữ văn 10
-VB (2) tóm tắt phần 1
của cốt truyện (từ lúc
Trương Sinh đánh giặc
trở về, hiểu lầm, nghi oan
cho vợ, đến khi nghe lời
đứa con mới hiểu rõ sai
lầm của mình).
-Mục đích tóm tắt: VB
(1)- làm rõ cốt truyện.
VB
(2)- ghi chép tài liệu để
minh hoạ cho ý kiến.
- Cách tóm tắt:VB (1)dựa theo nhân vật chính
và diễn biến của sự
việcđầy đủ.
VB (2)dựa theo diễn biến sự
việc lựa chọn một số chi
tiết, sự việc tiêu biểu để
phục vụ minh họa ý kiến.


Giáo án Ngữ văn 10

2. Bài 2:(BTVN)
Hoạt động 5(2 phỳt)
3. Củng cố, luyện tập.
* Củng cố:
- Nắm được cỏc kiến thức đó học.

* Luyện tập : Yêu cầu hs:- Học bài và hoàn thiện các bài tập còn lại.
- Hoàn thành bài tập theo yêu cầu của GV.
4. Hướng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới:
* Bài cũ:
- Học bài theo hướng dẫn trong SGK.
* Bài mới:
- Chuẩn bị bài mới
- Soạn bài: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt (tiếp); Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm).