Giáo án Ngữ văn 11 tuần 21 bài: Vội vàng

PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11
Đọc văn: VỘI VÀNG
Xuân Diệu
A. Yêu cầu cần đạt.
Giúp học sinh cảm nhận được niềm khao khát sống mãnh liệt, sống hết mình và quan
niệm về thời gian, tuổi trẻ và hạnh phúc của Xuân Diệu được thể hiện qua bài thơ.
Thấy được sự kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc mãnh liệt, dồi dào và mạch lí luận
chặt chẽ cùng với những sáng tạo độc đáo về nghệ thuật của nhà thơ.
B. Phương tiện thực hiện.
SGK, SGV, Giáo án.
C. Cách thức tiến hành.
Phương pháp đọc sáng tạo.
- Nêu vấn đề, gợi mở, trả lời câu hỏi, thảo luận
D. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định tổ chức.
2. Bài cũ: Qua bài thơ “ Hầu trời” Tản Đà muốn thể hiện điều gì?
- Thể hiện một cái tôi cá nhân đầy tài hoa đầy cá tính phóng túng, tự do, cái ngông của
mình. Ông muốn tìm đế thế giới cao siêu để khẳng định giá trị, tài năng của mình giữa
cuộc đời.
Điều đó được thể hiện trong một hình thức nghệ thuật có nhiều sáng tạo: thể thơ thất ngôn
trường thiên khá tự do, giọng điệu thoải mái, tự nhiên, ngôn ngữ giản dị, ssống động, hóm
hỉnh.
3. Bài mới: Nếu Thế Lữ tìm cái thiên đường tuyệt diệu ở chốn bồng lai tiên cảnh . Thì
Xuân Diệu tìm thấy nó ngay ở trên mặt đất, ở giữa cuộc đời trần thế “ Xuân Diệu đốt cảnh
bang lai xua ai nấy trở về hạ giới”- Với một tâm hồn tha thiết, rạo rực, băn khoăn. Thiên
đường đường ấy, tâm hồn ấy như thế nào chúng ta hãy đến với “ Vội vàng” một thi phẩm
tiêu biểu cho phong cách của Xuân Diệu.

1


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

Hoạt động giáo viên- học sinh

Yêu cầu cần đạt
I. Tiểu dẫn.

Học sinh đã chuẩn bị bài ở nhà. 1. Tác giả: - Tên thật Ngô Xuân Diệu sinh 2-2- 1916,
mất 26-12-1985. Quê cha ở Can Lộc- Hà Tĩnh, quê mẹ ở
GV: Phần tiểu dẫn nêu lên
những nội dung cơ bản nào?
( Giới thiệu về Xuân Diệu, vị
trí của ông trong thơ ca dân tộc
và giới thiệu bài thơ "Vội vàng”

Bình Định – Qui Nhơn ⇒ Xuân Diệu có sự kết hợp giữa
hai yếu tố cần cù, hăng say lao động, rèn luyện tài năng
của cha và chất phóng khoáng yêu đời của mẹ. Là con
vợ lẻ nên ngay từ nhỏ đã thiếu thốn tình cảm nên ông
luôn khao khát được giao cảm với đời, vói thiên nhiên
cuộc sống.
- Là một trí thức tây học chịu ảnh hưởng tư tưởng văn
hoá Pháp một cách hệ thống. Mặt khác lại xuất thân
trong gia đình nhà nho nên Xuân Diệu ảnh hưởng nền
văn hoá truyền thống → có sự kết hợp giữa đông và tây,

giữu truyền thống và hiện đại
- Là người tài năng nhiều mặt: Thơ, văn xuôi, phê bình,

GV: Biểu hiện ở chỗ nào?

dich thuật. Là thành viên trong nhóm tự lực văn đoàn.
ông đã chân thành đi theo cách mạng từ trược cách mạng
tháng tám năm 1945.
 Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong tất cả các
nhà thơ mới: ở cảm xúc yêu cuộc sống mãnh liệt,
khao khát được giao cảm với đời, ở quan niệm
sống mới mẻ, sống phải vội vàng gấp gáp để tận
hưởng, mới trong việc sáng tạo nghệ thuật: dùng
từ ngữ, hình ảnh, đặt câu mới lạvà mới cả ở giọng
điệu hối hả, gấp gáp, vội vàng.
Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh.
Hay “It nhiều thiếu nữ buồn không nói”

2


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

“Tôi sung sướng. Như ng vội vàng một nữa”
⇒ vì thế Xuân Diệu hay viết về mùa xuân, tình yêu,
tuổi trẻ. Ông còn được mệnh danh là ông hoàng của
tình yêu.
Sau cách mạng tháng tám thơ ông vẫn bộc lộ lòng yêu

đời, yêu cuộc sống nhưng giàu chất hiện thực và tính
thời sự hơn.
GV: Kể tên một số tác phẩm
của Xuân Diệu.Bài thơ vội
vàng được rút ra từ tập thơ nào?

<⇒ Xuân Diệu là một nhà thơ lớn, nghệ sĩ lớn, nhà văn
hoá lớn với sức sáng tạo dồi dào, mãnh liệt.
2. Tác phẩm:( SGK)
 Bài thơ Vội vàng: Rút ra từ tập thơ “ Thơ thơ”→
Tiêu biểu cho phong cách của Xuân Diệu: Sôi nổi,
hăm hở, của một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống
đến cuồng nhiệt, một nỗi ám ảnh về thời gian, bộa

GV: Học sinh đọc bài thơ .
Nhận xét chung về giọng điệu

lộ một nhân sinh quan mới mẻ.
II. Đọc hiểu văn bản.

của bài thơ?

1. Nhan đề: Vội vàng→ Bộc lộ một điệu sống

Vậy em hiểu như thế nào về

cuồng nhiệt, đam mê, gấp gáp vội vã. Nó được bộc lộ

nhan đề của bài thơ? Điều đó

ngay ở giọng điệu hối hả, gấp gáp, vội vàng.

xuất phát từ đâu?
Điều đó xuất phát từ lòng ham sống và yêu đời mãnh
liệt; từ ý thức về sự trôi chảy của thời gian mà dời
người thì ngắn ngủi → Xuân Diệu như chạy đua với
thời gian. Vội vàng là một bản tuyên ngôn sống
bằng thơ trình bày một quan niệm nhân sinh vô cùng
mới mẻ về lẽ sống.
GV: Bài thơ là dòng cảm xúc
mãnh liệt nhưng vẫn theo mạch

2. Bố cục
3 phần:
3


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

luận lí, có bố cục chặt chẽ. Vậy

+ 13 câu đầu → Bộc lộ tình yêu cuộc sông tha thiết

có thể chia bài thơ là mấy

+ 16 câu giữa → Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của

phần? Nội dung của tong phần?

kiếp người và sự trôi chảy của thời gian
+ Còn lại →Quan niệm ông, tuyên ngôn sống của nhà
thơ: Sống vội vàng, cuống quýt để tận hưởng cuộc
sống.
3. Tìm hiểu bài thơ.
a. Mười 13 câu đầu.
+ Sự chuyển đổi thể thơ, sử dụng điệp từ điệp ngữ,
các động từ mạnh ⇒ Bộc lộ một khát vọng táo bạo,
mãnh liệt, kì dị, lãng mạn: Đoạt quyền tạo hoá đẻ níu
giữ hương sắc cho đời. Đó chính là lòng khao khát

GV: Cảm xúc hối hả tuôn trào
của nhà thơ được thể hiện
thông qua những dấu hiệu nghệ
thuật gì? Tác dụng của các biện
pháp nghệ thuật ấy?

được giao cảm với đời → mang tính nhân văn cao
đẹp.
+ Xuân Diệu đã phát hiện ra một thiên đường ngay
trên mặt đất này.( Mổt đất là thiên đường của sự
sống, là khu vườn đầy xuân sắc)
Của ong bướm – tuần tháng mật

GV: Vì sao nhà thơ lại bộc lộ
khát vọng này?
GV: Thiên đường đó hiện lên
qua con mắt Xuân Diệu như thế
nào?

Hoa - đồng nội xanh rì.
Lá- cành tơ phơ phất
Yến Anh- khúc tình si ⇒ Bức tranh thiên nhiên hiện
lên với những hình ảnh đẹp, sống động tươi tắn, tràn
đầy sức sống đang ở độ xuân sắc xuân thì toả sắc lên
hương, quyến rủ tình tứ. Đó là một khu vườn tình ái,
bữa tiệc thiên nhiên .
⇒ Chứng tỏ cuộc sống quanh ta đẹp và hấp dẫn; gợi
sự khao khát thèm muốn ( Các nhà thơ đương thời
như Tản Đà, CLV, TL đi tìm cái đẹp ở chống bang lai
4


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

tiên cảnh, hay CLV lẫn khuất cùng với những oan
hồn của đất Chiêm Thành)
+ Tâm trạng nhà thơ: Được bộc lộ qua các điệp khúc
này đây xáo trộn vị trí → Tâm trạng say đắm, ngất
ngây, vừa đếm, vùa giới thiệu, mời gọi tha thiết say
đắm, vồ vập, hối hả ⇒ Tình yêu cuộc sống rạo rực.
+ Con người là chủ nhân của thiên đường đó. Xuân
Diệu đã xác định một nguyên tắc thẩm mĩ mới: Con
GV: Điều đó có ý nghĩa gì?

người là chuẩn mực của cái đẹp: “Tháng giêng ngon

Qua đó ta thấy Xuân Diệu có

như một cặp môi gần”

khác gì so với các nhà thơ

So sánh độc đáo mới lạ: “Tháng giêng ngon như một

đương thời?

cặp môi gần”
Thang giêng→ Chỉ thời gian( trừu tuợng) là tháng
khởi đầu của mùa xuân. Dược so sánh với cặp môi

GV: Tâm trạng của nhà thơ như

gần một cảm giác cụ thể.=> Nỗi bật vẻ đẹp tơ non,

thé nào trước sự hấp dẫn của

mơn mởn, tràn đầy sống, sức thanh tân của mùa

thiên nhiên? Biểu hiện ở những

xuân.

tín hiệu nghệ thuật nào?

<⇒ cảnh vật quen thuộc bình dị vào thơ Xuân Diệu
đều trở nên hấp dẫn, thơ mộng vì Xuân Diệu luôn có

GV: Chủ nhân của thiên đường
trên mặt đất ấy là ai? Chọn và
phân tích một vài hình ảnh?

cái nhìn qui chiếu vẻ đẹp của hiên nhiên với vẻ đẹp
của một giai nhân→ Thiên nhiên đều nhuốm màu tình
tứ, tràn ngập xuân tình. Đó là cái nhìn qua lăng kính
của tình yêu,của cặp mắt xanh non của một con
người yêu thiên nhiên cuộc sông mãnh liệt.
b. Mười sáu câu giữa.

GV: Nghệ thuật so sánh gợi lên
điều gì?

“ Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nữa”⇒
Diễn tả hai cảm xúc, cảm xúc của nhà thơ được chia làm
hai thái cực trong một câu thơ: Vừa say đắm, ngây ngất
sung sướng, lại vừa vội vàng lo sợ sự tàn phai. Câu thơ
5


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

là một sự cách tân mới mẻ của thơ Xuân Diệu.
- Quan niệm về thời gian: Nếu các nhà thơ trung đại
quan niệm thời gian là tuần hoàn, là vĩnh cửu( Vì con
người cá nhân chưa tách khỏi cộng đồng, con người còn

gắn liền với vũ trụ nên cùng vũ trụ tuần hoàn). Còn
Xuân Diệu cảm nhận thời gian là tuyến tính, một đi
GV :Tại sao cảnh vật đi vào thơ không trở lại. Vũ trụ không ngừng vận động, thời gian
Xuân Diệu lại tràn đầy sức

không ngừng trôi ( Quan niện này xuất phát từ cái nhìn

sống như vậy?

động, từ sự thức tỉnh ý thức về cái tôi cá nhân)
+ Nghệ thuật đối lập: Thời gian vũ trụ thì vô hạn ><

GV: Mùa xuân tuổi trẻ tràn đầy

cuộc đời con người hữu hạn ngắn ngủi. Mùa xuân của vũ

sức xuân, rực rỡ như thế nhưng

trụ thì tuần hoàn còn mùa xuân của con người thì một đi

có tồn tại mãi mãi không?

không trở lại.

chúng ta hãy đi tìm hiểu mười

Tới >< qua, non >< già, rộng>< chật…⇒ Rất nhạy cảm

sáu câu tiếp?

với sự trôi chảy của thời gian, lấy tuổi trẻ để làm thước

HS đọc đoạn thơ và trả lời câu

đo thời gian. Dãu vũ trụ có thể vĩnh viễn, thời gian có

hỏi.

thể tuần hoàn nhưng tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại. Qua

GV: Đoạn thơ diễn tả cảm xúc
gì của nhà thơ Xuân Diệu? Thể

cái nhìn của Xuân Diệu mỗi thời khắc đi qua là kéo theo
một sự mất mát chia lìa của cảnh vật

hiện rõ nhất ở câu thơ nào?

Mùi tháng năm còn rờm vị chiâ phôi.

GV: Cảm xúc ấy bắt nguồn từ

Khắp sông núi còn than thầm tiễn biệt.

quan niệm về thời gian của nhà

⇒ Thời gian chia lìa, không gian tiễn biệt, tất cả đang

thơ. Vậy Xuân Diệu quan niệm

ngậm ngùi chia li, tiễn biệt một phần đời của mình.

về thời gian như thế nào? Có
khác gì so với các nhà thơ xưa?
Bằng biện pháp nghệ thuật gì?

- Tâm trạng nhà thơ: Lo lắng, sự trôi chảy của thời gian,
mà thời gian trôi không thể níu giữ nên phải sống vội
vàng để tận hưởng giây phút tuổi xuân của mình,tận
hưởng những gì đẹp đẽ nhất mà cuộc đời ban tặng
c. Đoạn còn lại
- Thể hiện niềm hạnh phúc lớn lao, được tận hưởng cuộc
6


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

sống một cách cuồng nhiệt→ tuyên ngôn sống, triét lí
sống của nhà thơ Xuân Diệu
+ Thể hiện: nghệ thuật vắt câu ta muốn được tách ra làm
một câu như một lời tuyên bố trịnh trọng về nhân sinh lẽ
sống của mình. Điệp cú, động từ mạnh chỉ động thái
theo cấp tăng tiến, điệp từ cho và, nhiều tính từ, từ láy,
hình ảnh gợi cảm, nhịp điệu nhanh mạnh gấp gáp, thúc
giục, kêu gọi…⇒ Diễn tả một cảm xúc mạnh liệt, dạt
dào, say đắm, cuồng nhiệt, vồ vập ham hố hỡi xuân
hang ta muốn căn vào ngươi→ Bộc lộ sự tột cùng của
lòng khao khát sống đến cuồng si.

<⇒ Tuyên ngôn sống của nhà thơ Xuân Diệu hết sức
mới mẻ và tích cực: Sống phải biết hưởng thụ, tận
hưởng; biết giữ gìn nâng niu những gì mình đang có;
phải sống nhanh hơn mạnh hơn, gấp hơn, say đắm hơn
không để lãng phí một phút giây nào⇒ Đó là bài học
nhân sinh mà Xuân Diệu muốn gửi đến cho chúng ta→
mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
GV: Tâm trạng nhàthơ như thế
nào khi cảm nhận thời gian như
vậy

III. Tổng kết- luyện tập
- Cái tôi tin yêu cuộc sống mãnh liệt, say đắm cuồng si.
- Phong cách nghệ thuật mới mẻ, táo bạo trong việc sử
dụng câu, chữ, hình ảnh và các biện pháp nghệ thuật…
- Cung cấp một quan nịêm nhân sinh mới mẻ chưa từng
thấy trong thơ ca truyền thống.

GV:Đoạn thơ thể hiện điều gì,
bằng biện pháp nghệ thuật gì?

Củng cố- dặn dò:
Học thuộc bài thơ và phần ghi nhớ SGK
Nắm được nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
7


PHAN THỊ HƯỜNG

VỘI VÀNG

GV: Vậy tuyên ngôn sống của

Soạn trả lời câu hỏi trong SGK bài thao tác lập luận

Xuân Diệu là gì?

bác bỏ.

GV: Qua bài thơ em hiểu như
thế nào về cái tôi của nhà thơ?
GV: Gọi một HS đọc to phần

Rút kinh nghiệm- bổ sung.

ghi nhớ ở SGK.

 GV: Hướng dẫn học sinh

làm bài tập SGK

8